| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / जातकपाळि • Jātakapāḷi |
५००. सिरीमन्तजातकं (४)
500. Sirīmantajātakaṃ (4)
८३.
83.
पञ्ञायुपेतं सिरिया विहीनं, यसस्सिनं वापि अपेतपञ्ञं।
Paññāyupetaṃ siriyā vihīnaṃ, yasassinaṃ vāpi apetapaññaṃ;
पुच्छामि तं सेनक एतमत्थं, कमेत्थ सेय्यो कुसला वदन्ति॥
Pucchāmi taṃ senaka etamatthaṃ, kamettha seyyo kusalā vadanti.
८४.
84.
धीरा च बाला च हवे जनिन्द, सिप्पूपपन्ना च असिप्पिनो च।
Dhīrā ca bālā ca have janinda, sippūpapannā ca asippino ca;
सुजातिमन्तोपि अजातिमस्स, यसस्सिनो पेसकरा 1 भवन्ति।
Sujātimantopi ajātimassa, yasassino pesakarā 2 bhavanti;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव 3 सेय्यो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva 4 seyyo.
८५.
85.
तुवम्पि पुच्छामि अनोमपञ्ञ, महोसध केवलधम्मदस्सि।
Tuvampi pucchāmi anomapañña, mahosadha kevaladhammadassi;
बालं यसस्सिं पण्डितं अप्पभोगं, कमेत्थ सेय्यो कुसला वदन्ति॥
Bālaṃ yasassiṃ paṇḍitaṃ appabhogaṃ, kamettha seyyo kusalā vadanti.
८६.
86.
इधलोकदस्सी परलोकमदस्सी, उभयत्थ बालो कलिमग्गहेसि।
Idhalokadassī paralokamadassī, ubhayattha bālo kalimaggahesi;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
८७.
87.
पस्सेळमूगं सुखमेधमानं, सिरी हि नं भजते गोरविन्दं 15।
Passeḷamūgaṃ sukhamedhamānaṃ, sirī hi naṃ bhajate goravindaṃ 16;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव सेय्यो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva seyyo.
८८.
88.
लद्धा सुखं मज्जति अप्पपञ्ञो, दुक्खेन फुट्ठोपि पमोहमेति।
Laddhā sukhaṃ majjati appapañño, dukkhena phuṭṭhopi pamohameti;
आगन्तुना दुक्खसुखेन फुट्ठो, पवेधति वारिचरोव घम्मे।
Āgantunā dukkhasukhena phuṭṭho, pavedhati vāricarova ghamme;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
८९.
89.
दुमं यथा सादुफलं अरञ्ञे, समन्ततो समभिसरन्ति 17 पक्खी।
Dumaṃ yathā sāduphalaṃ araññe, samantato samabhisaranti 18 pakkhī;
एवम्पि अड्ढं सधनं सभोगं, बहुज्जनो भजति अत्थहेतु।
Evampi aḍḍhaṃ sadhanaṃ sabhogaṃ, bahujjano bhajati atthahetu;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव सेय्यो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva seyyo.
९०.
90.
न साधु बलवा बालो, साहसा विन्दते धनं।
Na sādhu balavā bālo, sāhasā vindate dhanaṃ;
कन्दन्तमेतं दुम्मेधं, कड्ढन्ति निरयं भुसं।
Kandantametaṃ dummedhaṃ, kaḍḍhanti nirayaṃ bhusaṃ;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
९१.
91.
या काचि नज्जो गङ्गमभिस्सवन्ति, सब्बाव ता नामगोत्तं जहन्ति।
Yā kāci najjo gaṅgamabhissavanti, sabbāva tā nāmagottaṃ jahanti;
गङ्गा समुद्दं पटिपज्जमाना, न खायते इद्धिं पञ्ञोपि लोके 19।
Gaṅgā samuddaṃ paṭipajjamānā, na khāyate iddhiṃ paññopi loke 20;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव सेय्यो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva seyyo.
९२.
92.
यमेतमक्खा उदधिं महन्तं, सवन्ति नज्जो सब्बकालमसङ्ख्यं।
Yametamakkhā udadhiṃ mahantaṃ, savanti najjo sabbakālamasaṅkhyaṃ;
सो सागरो निच्चमुळारवेगो, वेलं न अच्चेति महासमुद्दो॥
So sāgaro niccamuḷāravego, velaṃ na acceti mahāsamuddo.
९३.
93.
एवम्पि बालस्स पजप्पितानि, पञ्ञं न अच्चेति सिरी कदाचि।
Evampi bālassa pajappitāni, paññaṃ na acceti sirī kadāci;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
९४.
94.
असञ्ञतो चेपि परेसमत्थं, भणाति सन्धानगतो 21 यसस्सी।
Asaññato cepi paresamatthaṃ, bhaṇāti sandhānagato 22 yasassī;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव सेय्यो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva seyyo.
९५.
95.
परस्स वा अत्तनो वापि हेतु, बालो मुसा भासति अप्पपञ्ञो।
Parassa vā attano vāpi hetu, bālo musā bhāsati appapañño;
सो निन्दितो होति सभाय मज्झे, पच्छापि 27 सो दुग्गतिगामी होति।
So nindito hoti sabhāya majjhe, pacchāpi 28 so duggatigāmī hoti;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
९६.
96.
अत्थम्पि चे भासति भूरिपञ्ञो, अनाळ्हियो 29 अप्पधनो दलिद्दो।
Atthampi ce bhāsati bhūripañño, anāḷhiyo 30 appadhano daliddo;
न तस्स तं रूहति ञातिमज्झे, सिरी च पञ्ञाणवतो न होति।
Na tassa taṃ rūhati ñātimajjhe, sirī ca paññāṇavato na hoti;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव सेय्यो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva seyyo.
९७.
97.
परस्स वा अत्तनो वापि हेतु, न भासति अलिकं भूरिपञ्ञो।
Parassa vā attano vāpi hetu, na bhāsati alikaṃ bhūripañño;
सो पूजितो होति सभाय मज्झे, पच्छापि सो सुग्गतिगामी होति।
So pūjito hoti sabhāya majjhe, pacchāpi so suggatigāmī hoti;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
९८.
98.
हत्थी गवस्सा मणिकुण्डला च, थियो च इद्धेसु कुलेसु जाता।
Hatthī gavassā maṇikuṇḍalā ca, thiyo ca iddhesu kulesu jātā;
सब्बाव ता उपभोगा भवन्ति, इद्धस्स पोसस्स अनिद्धिमन्तो।
Sabbāva tā upabhogā bhavanti, iddhassa posassa aniddhimanto;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव सेय्यो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva seyyo.
९९.
99.
असंविहितकम्मन्तं, बालं दुम्मेधमन्तिनं।
Asaṃvihitakammantaṃ, bālaṃ dummedhamantinaṃ;
सिरी जहति दुम्मेधं, जिण्णंव उरगो तचं।
Sirī jahati dummedhaṃ, jiṇṇaṃva urago tacaṃ;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
१००.
100.
पञ्च पण्डिता मयं भद्दन्ते, सब्बे पञ्जलिका उपट्ठिता।
Pañca paṇḍitā mayaṃ bhaddante, sabbe pañjalikā upaṭṭhitā;
त्वं नो अभिभुय्य इस्सरोसि, सक्कोव भूतपति देवराजा।
Tvaṃ no abhibhuyya issarosi, sakkova bhūtapati devarājā;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञो निहीनो सिरीमाव सेय्यो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, pañño nihīno sirīmāva seyyo.
१०१.
101.
दासोव पञ्ञस्स यसस्सि बालो, अत्थेसु जातेसु तथाविधेसु।
Dāsova paññassa yasassi bālo, atthesu jātesu tathāvidhesu;
यं पण्डितो निपुणं संविधेति, सम्मोहमापज्जति तत्थ बालो।
Yaṃ paṇḍito nipuṇaṃ saṃvidheti, sammohamāpajjati tattha bālo;
एतम्पि दिस्वान अहं वदामि, पञ्ञोव सेय्यो न यसस्सि बालो॥
Etampi disvāna ahaṃ vadāmi, paññova seyyo na yasassi bālo.
१०२.
102.
अद्धा हि पञ्ञाव सतं पसत्था, कन्ता सिरी भोगरता मनुस्सा।
Addhā hi paññāva sataṃ pasatthā, kantā sirī bhogaratā manussā;
ञाणञ्च बुद्धानमतुल्यरूपं, पञ्ञं न अच्चेति सिरी कदाचि॥
Ñāṇañca buddhānamatulyarūpaṃ, paññaṃ na acceti sirī kadāci.
१०३.
103.
यं तं अपुच्छिम्ह अकित्तयी नो, महोसध केवलधम्मदस्सी।
Yaṃ taṃ apucchimha akittayī no, mahosadha kevaladhammadassī;
गवं सहस्सं उसभञ्च नागं, आजञ्ञयुत्ते च रथे दस इमे।
Gavaṃ sahassaṃ usabhañca nāgaṃ, ājaññayutte ca rathe dasa ime;
पञ्हस्स वेय्याकरणेन तुट्ठो, ददामि ते गामवरानि सोळसाति॥
Pañhassa veyyākaraṇena tuṭṭho, dadāmi te gāmavarāni soḷasāti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / जातक-अट्ठकथा • Jātaka-aṭṭhakathā / [५००] ४. सिरीमन्तजातकवण्णना • [500] 4. Sirīmantajātakavaṇṇanā
