Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౨. సిరిమిత్తత్థేరగాథావణ్ణనా

    2. Sirimittattheragāthāvaṇṇanā

    అక్కోధనోతిఆదికా ఆయస్మతో సిరిమిత్తత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయం కుసలం ఉపచినిత్వా ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే రాజగహే మహద్ధనకుటుమ్బికస్స పుత్తో హుత్వా నిబ్బత్తి, సిరిమిత్తోతి లద్ధనామో. తస్స కిర మాతా సిరిగుత్తస్స భగినీ. తస్స వత్థు ధమ్మపదవణ్ణనాయం (ధ॰ ప॰ అట్ఠ॰ ౧.గరహదిన్నవత్థు) ఆగతమేవ. సో సిరిగుత్తస్స భాగినేయ్యో సిరిమిత్తో వయప్పత్తో సత్థు ధనపాలదమనే లద్ధప్పసాదో పబ్బజిత్వా విపస్సనాయ కమ్మం కరోన్తో నచిరస్సేవ అరహత్తం పత్తో. ఏకదివసం పాతిమోక్ఖం ఉద్దిసితుం ఆసనం అభిరుహిత్వా చిత్తబీజనిం గహేత్వా నిసిన్నో భిక్ఖూనం ధమ్మం కథేసి. కథేన్తో చ ఉళారతరే గుణే విభజిత్వా దస్సేన్తో –

    Akkodhanotiādikā āyasmato sirimittattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinitvā imasmiṃ buddhuppāde rājagahe mahaddhanakuṭumbikassa putto hutvā nibbatti, sirimittoti laddhanāmo. Tassa kira mātā siriguttassa bhaginī. Tassa vatthu dhammapadavaṇṇanāyaṃ (dha. pa. aṭṭha. 1.garahadinnavatthu) āgatameva. So siriguttassa bhāgineyyo sirimitto vayappatto satthu dhanapāladamane laddhappasādo pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto nacirasseva arahattaṃ patto. Ekadivasaṃ pātimokkhaṃ uddisituṃ āsanaṃ abhiruhitvā cittabījaniṃ gahetvā nisinno bhikkhūnaṃ dhammaṃ kathesi. Kathento ca uḷāratare guṇe vibhajitvā dassento –

    ౫౦౨.

    502.

    ‘‘అక్కోధనోనుపనాహీ, అమాయో రిత్తపేసుణో;

    ‘‘Akkodhanonupanāhī, amāyo rittapesuṇo;

    స వే తాదిసకో భిక్ఖు, ఏవం పేచ్చ న సోచతి.

    Sa ve tādisako bhikkhu, evaṃ pecca na socati.

    ౫౦౩.

    503.

    ‘‘అక్కోధనోనుపనాహీ, అమాయో రిత్తపేసుణో;

    ‘‘Akkodhanonupanāhī, amāyo rittapesuṇo;

    గుత్తద్వారో సదా భిక్ఖు, ఏవం పేచ్చ న సోచతి.

    Guttadvāro sadā bhikkhu, evaṃ pecca na socati.

    ౫౦౪.

    504.

    ‘‘అక్కోధనోనుపనాహీ, అమాయో రిత్తపేసుణో;

    ‘‘Akkodhanonupanāhī, amāyo rittapesuṇo;

    కల్యాణసీలో సో భిక్ఖు, ఏవం పేచ్చ న సోచతి.

    Kalyāṇasīlo so bhikkhu, evaṃ pecca na socati.

    ౫౦౫.

    505.

    ‘‘అక్కోధనోనుపనాహీ, అమాయో రిత్తపేసుణో;

    ‘‘Akkodhanonupanāhī, amāyo rittapesuṇo;

    కల్యాణమిత్తో సో భిక్ఖు, ఏవం పేచ్చ న సోచతి.

    Kalyāṇamitto so bhikkhu, evaṃ pecca na socati.

    ౫౦౬.

    506.

    ‘‘అక్కోధనోనుపనాహీ, అమాయో రిత్తపేసుణో;

    ‘‘Akkodhanonupanāhī, amāyo rittapesuṇo;

    కల్యాణపఞ్ఞో సో భిక్ఖు, ఏవం పేచ్చ న సోచతి.

    Kalyāṇapañño so bhikkhu, evaṃ pecca na socati.

    ౫౦౭.

    507.

    ‘‘యస్స సద్ధా తథాగతే, అచలా సుప్పతిట్ఠితా;

    ‘‘Yassa saddhā tathāgate, acalā suppatiṭṭhitā;

    సీలఞ్చ యస్స కల్యాణం, అరియకన్తం పసంసితం.

    Sīlañca yassa kalyāṇaṃ, ariyakantaṃ pasaṃsitaṃ.

    ౫౦౮.

    508.

    ‘‘సఙ్ఘే పసాదో యస్సత్థి, ఉజుభూతఞ్చ దస్సనం;

    ‘‘Saṅghe pasādo yassatthi, ujubhūtañca dassanaṃ;

    అదలిద్దోతి తం ఆహు, అమోఘం తస్స జీవితం.

    Adaliddoti taṃ āhu, amoghaṃ tassa jīvitaṃ.

    ౫౦౯.

    509.

    ‘‘తస్మా సద్ధఞ్చ సీలఞ్చ, పసాదం ధమ్మదస్సనం;

    ‘‘Tasmā saddhañca sīlañca, pasādaṃ dhammadassanaṃ;

    అనుయుఞ్జేథ మేధావీ, సరం బుద్ధాన సాసన’’న్తి. – ఇమా గాథా అభాసి;

    Anuyuñjetha medhāvī, saraṃ buddhāna sāsana’’nti. – imā gāthā abhāsi;

    తత్థ అక్కోధనోతి అకుజ్ఝనసీలో. ఉపట్ఠితే హి కోధుప్పత్తినిమిత్తే అధివాసనఖన్తియం ఠత్వా కోపస్స అనుప్పాదకో. అనుపనాహీతి న ఉపనాహకో, పరేహి కతం అపరాధం పటిచ్చ ‘‘అక్కోచ్ఛి మం అవధి మం, అజిని మం అహాసి మే’’తిఆదినా (ధ॰ ప॰ ౩; మహావ॰ ౪౬౪; మ॰ ని॰ ౩.౨౩౭) కోధస్స అనుపనయ్హనసీలో. సన్తదోసపటిచ్ఛాదనలక్ఖణాయ మాయాయ అభావతో అమాయో. పిసుణవాచావిరహితతో రిత్తపేసుణో, స వే తాదిసకో భిక్ఖూతి సో తథారూపో తథాజాతికో యథావుత్తగుణసమన్నాగతో భిక్ఖు . ఏవం యథావుత్తపటిపత్తియా పేచ్చ పరలోకే న సోచతి సోకనిమిత్తస్స అభావతో. చక్ఖుద్వారాదయో కాయద్వారాదయో చ గుత్తా పిహితా సంవుతా ఏతస్సాతి గుత్తద్వారో. కల్యాణసీలోతి సున్దరసీలో సువిసుద్ధసీలో. కల్యాణమిత్తోతి –

    Tattha akkodhanoti akujjhanasīlo. Upaṭṭhite hi kodhuppattinimitte adhivāsanakhantiyaṃ ṭhatvā kopassa anuppādako. Anupanāhīti na upanāhako, parehi kataṃ aparādhaṃ paṭicca ‘‘akkocchi maṃ avadhi maṃ, ajini maṃ ahāsi me’’tiādinā (dha. pa. 3; mahāva. 464; ma. ni. 3.237) kodhassa anupanayhanasīlo. Santadosapaṭicchādanalakkhaṇāya māyāya abhāvato amāyo. Pisuṇavācāvirahitato rittapesuṇo, sa ve tādisako bhikkhūti so tathārūpo tathājātiko yathāvuttaguṇasamannāgato bhikkhu . Evaṃ yathāvuttapaṭipattiyā pecca paraloke na socati sokanimittassa abhāvato. Cakkhudvārādayo kāyadvārādayo ca guttā pihitā saṃvutā etassāti guttadvāro. Kalyāṇasīloti sundarasīlo suvisuddhasīlo. Kalyāṇamittoti –

    ‘‘పియో గరుభావనియో, వత్తా చ వచనక్ఖమో;

    ‘‘Piyo garubhāvaniyo, vattā ca vacanakkhamo;

    గమ్భీరఞ్చ కథం కత్తా, నో చట్ఠానే నియోజయే’’తి. (అ॰ ని॰ ౭.౩౭) –

    Gambhīrañca kathaṃ kattā, no caṭṭhāne niyojaye’’ti. (a. ni. 7.37) –

    ఏవం విభావితలక్ఖణో కల్యాణమిత్తో ఏతస్సాతి కల్యాణమిత్తో. కల్యాణపఞ్ఞోతి సున్దరపఞ్ఞో. యదిపి పఞ్ఞా నామ అసున్దరా నత్థి, నియ్యానికాయ పన పఞ్ఞాయ వసేన ఏవం వుత్తం

    Evaṃ vibhāvitalakkhaṇo kalyāṇamitto etassāti kalyāṇamitto. Kalyāṇapaññoti sundarapañño. Yadipi paññā nāma asundarā natthi, niyyānikāya pana paññāya vasena evaṃ vuttaṃ

    ఏవమేత్థ కోధాదీనం విక్ఖమ్భనవసేన సముచ్ఛేదవసేన చ అక్కోధనాదిముఖేన, పుగ్గలాధిట్ఠానాయ గాథాయ సమ్మాపటిపత్తిం దస్సేత్వా ఇదాని నిప్ఫత్తితలోకుత్తరసద్ధాదికే ఉద్ధరిత్వా పుగ్గలాధిట్ఠానాయ ఏవ గాథాయ సమ్మాపటిపత్తిం దస్సేన్తో ‘‘యస్స సద్ధా’’తిఆదిమాహ. తస్సత్థో – యస్స పుగ్గలస్స తథాగతే సమ్మాసమ్బుద్ధే ‘‘ఇతిపి సో భగవా’’తిఆదినయప్పవత్తా మగ్గేనాగతసద్ధా, తతో ఏవ అచలా అవికమ్పా సుట్ఠు పతిట్ఠితా. ‘‘అత్థీ’’తి, పదం ఆనేత్వా సమ్బన్ధితబ్బం. అరియకన్తన్తి అరియానం కన్తం పియాయితం భవన్తరేపి అవిజహనతో. పసంసితన్తి బుద్ధాదీహి పసట్ఠం, వణ్ణితం థోమితం అత్థీతి యోజనా. తం పనేతం సీలం గహట్ఠసీలం పబ్బజితసీలన్తి దువిధం. తత్థ గహట్ఠసీలం నామ పఞ్చసిక్ఖాపదసీలం, యం గహట్ఠేన రక్ఖితుం సక్కా. పబ్బజితసీలం నామ దససిక్ఖాపదసీలం ఉపాదాయ సబ్బం చతుపారిసుద్ధిసీలం, తయిదం సబ్బమ్పి అఖణ్డాదిభావేన అపరామట్ఠతాయ ‘‘కల్యాణ’’న్తి వేదితబ్బం.

    Evamettha kodhādīnaṃ vikkhambhanavasena samucchedavasena ca akkodhanādimukhena, puggalādhiṭṭhānāya gāthāya sammāpaṭipattiṃ dassetvā idāni nipphattitalokuttarasaddhādike uddharitvā puggalādhiṭṭhānāya eva gāthāya sammāpaṭipattiṃ dassento ‘‘yassa saddhā’’tiādimāha. Tassattho – yassa puggalassa tathāgate sammāsambuddhe ‘‘itipi so bhagavā’’tiādinayappavattā maggenāgatasaddhā, tato eva acalā avikampā suṭṭhu patiṭṭhitā. ‘‘Atthī’’ti, padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ. Ariyakantanti ariyānaṃ kantaṃ piyāyitaṃ bhavantarepi avijahanato. Pasaṃsitanti buddhādīhi pasaṭṭhaṃ, vaṇṇitaṃ thomitaṃ atthīti yojanā. Taṃ panetaṃ sīlaṃ gahaṭṭhasīlaṃ pabbajitasīlanti duvidhaṃ. Tattha gahaṭṭhasīlaṃ nāma pañcasikkhāpadasīlaṃ, yaṃ gahaṭṭhena rakkhituṃ sakkā. Pabbajitasīlaṃ nāma dasasikkhāpadasīlaṃ upādāya sabbaṃ catupārisuddhisīlaṃ, tayidaṃ sabbampi akhaṇḍādibhāvena aparāmaṭṭhatāya ‘‘kalyāṇa’’nti veditabbaṃ.

    సఙ్ఘే పసాదో యస్సత్థీతి ‘‘సుప్పటిపన్నో భగవతో సావకసఙ్ఘో’’తిఆదినా అరియసఙ్ఘే పసాదో సద్ధా యస్స పుగ్గలస్స అత్థి అచలో సుప్పతిట్ఠితోతి ఆనేత్వా యోజేతబ్బం. ఉజుభూతఞ్చ దస్సనన్తి దిట్ఠివఙ్కాభావతో కిలేసవఙ్కాభావతో చ ఉజుభూతం. అకుటిలం అజిమ్హం కమ్మస్సకతాదస్సనఞ్చేవ సప్పచ్చయనామరూపదస్సనఞ్చాతి దువిధమ్పి దస్సనం యస్స అత్థి అచలం సుప్పతిట్ఠితన్తి యోజనా. అదలిద్దోతి తం ఆహు సద్ధాధనం, సీలధనం, సుతధనం, చాగధనం, పఞ్ఞాధనన్తి ఇమేసం సువిసుద్ధానం ధనానం అత్థితాయ ‘‘అదలిద్దో’’తి తం తాదిసం పుగ్గలం బుద్ధాదయో అరియా ఆహు. అమోఘం తస్స జీవితం తస్స తథారూపస్స జీవితం దిట్ఠధమ్మికాదిఅత్థాధిగమేన అమోఘం అవఞ్ఝం సఫలమేవాతి ఆహూతి అత్థో.

    Saṅghe pasādo yassatthīti ‘‘suppaṭipanno bhagavato sāvakasaṅgho’’tiādinā ariyasaṅghe pasādo saddhā yassa puggalassa atthi acalo suppatiṭṭhitoti ānetvā yojetabbaṃ. Ujubhūtañca dassananti diṭṭhivaṅkābhāvato kilesavaṅkābhāvato ca ujubhūtaṃ. Akuṭilaṃ ajimhaṃ kammassakatādassanañceva sappaccayanāmarūpadassanañcāti duvidhampi dassanaṃ yassa atthi acalaṃ suppatiṭṭhitanti yojanā. Adaliddoti taṃ āhu saddhādhanaṃ, sīladhanaṃ, sutadhanaṃ, cāgadhanaṃ, paññādhananti imesaṃ suvisuddhānaṃ dhanānaṃ atthitāya ‘‘adaliddo’’ti taṃ tādisaṃ puggalaṃ buddhādayo ariyā āhu. Amoghaṃ tassa jīvitaṃ tassa tathārūpassa jīvitaṃ diṭṭhadhammikādiatthādhigamena amoghaṃ avañjhaṃ saphalamevāti āhūti attho.

    తస్మాతి , యస్మా యథావుత్తసద్ధాదిగుణసమన్నాగతో పుగ్గలో ‘‘అదలిద్దో అమోఘజీవితో’’తి వుచ్చతి, తస్మా అహమ్పి తథారూపో భవేయ్యన్తి. సద్ధఞ్చ…పే॰… సాసనన్తి ‘‘సబ్బపాపస్స అకరణ’’న్తిఆదినా (ధ॰ ప॰ ౧౮౩; దీ॰ ని॰ ౨.౯౦) వుత్తం బుద్ధానం సాసనం అనుస్సరన్తో కులపుత్తో వుత్తప్పభేదం సద్ధఞ్చేవ సీలఞ్చ ధమ్మదస్సనహేతుకం ధమ్మే సునిచ్ఛయా విమోక్ఖభూతం పసాదఞ్చ అనుయుఞ్జేయ్య వడ్ఢేయ్యాతి.

    Tasmāti , yasmā yathāvuttasaddhādiguṇasamannāgato puggalo ‘‘adaliddo amoghajīvito’’ti vuccati, tasmā ahampi tathārūpo bhaveyyanti. Saddhañca…pe… sāsananti ‘‘sabbapāpassa akaraṇa’’ntiādinā (dha. pa. 183; dī. ni. 2.90) vuttaṃ buddhānaṃ sāsanaṃ anussaranto kulaputto vuttappabhedaṃ saddhañceva sīlañca dhammadassanahetukaṃ dhamme sunicchayā vimokkhabhūtaṃ pasādañca anuyuñjeyya vaḍḍheyyāti.

    ఏవం థేరో భిక్ఖూనం ధమ్మదేసనాముఖేన అత్తని విజ్జమానే గుణే పకాసేన్తో అఞ్ఞం బ్యాకాసి.

    Evaṃ thero bhikkhūnaṃ dhammadesanāmukhena attani vijjamāne guṇe pakāsento aññaṃ byākāsi.

    సిరిమిత్తత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Sirimittattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౨. సిరిమిత్తత్థేరగాథా • 2. Sirimittattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact