Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ၆. သီတဝနိယတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ

    6. Sītavaniyattheragāthāvaṇṇanā

    ယော သီတဝနန္တိ အာယသ္မတော သမ္ဘူတတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? ဣတော ကိရ အဋ္ဌာရသာဓိကသ္သ ကပ္ပသတသ္သ မတ္ထကေ အတ္ထဒသ္သီ နာမ သမ္ဗုဒ္ဓော လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိတ္ဝာ သဒေဝကံ လောကံ သံသာရမဟောဃတော တာရေန္တော ဧကဒိဝသံ မဟတာ ဘိက္ခုသင္ဃေန သဒ္ဓိံ ဂင္ဂာတီရံ ဥပဂစ္ဆိ။ တသ္မိံ ကာလေ အယံ ဂဟပတိကုလေ နိဗ္ဗတ္တော တတ္ထ ဘဂဝန္တံ ပသ္သိတ္ဝာ ပသန္နမာနသော ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဝန္ဒိတ္ဝာ ‘‘ကိံ, ဘန္တေ, ပာရံ ဂန္တုကာမတ္ထာ’’တိ ပုစ္ဆိ။ ဘဂဝာ ‘‘ဂမိသ္သာမာ’’တိ အဝောစ။ သော တာဝဒေဝ နာဝာသင္ဃာဋံ ယောဇေတ္ဝာ ဥပနေသိ။ သတ္ထာ တံ အနုကမ္ပန္တော သဟ ဘိက္ခုသင္ဃေန နာဝံ အဘိရုဟိ။ သော သယမ္ပိ အဘိရုယ္ဟ သုခေနေဝ ပရတီရံ သမ္ပာပေတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ ဒုတိယဒိဝသေ မဟာဒာနံ ပဝတ္တေတ္ဝာ အနုဂန္တ္ဝာ ပသန္နစိတ္တော ဝန္ဒိတ္ဝာ နိဝတ္တိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရိတ္ဝာ ဣတော တေရသာဓိကကပ္ပသတသ္သ မတ္ထကေ ခတ္တိယကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ရာဇာ အဟောသိ စက္ကဝတ္တီ ဓမ္မိကော ဓမ္မရာဇာ။ သော သတ္တေ သုဂတိမဂ္ဂေ ပတိဋ္ဌာပေတ္ဝာ တတော စုတော ဧကနဝုတိကပ္ပေ ဝိပသ္သိသ္သ ဘဂဝတော သာသနေ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဓုတဓမ္မေ သမာဒာယ သုသာနေ ဝသန္တော သမဏဓမ္မံ အကာသိ။ ပုန ကသ္သပသ္သ ဘဂဝတော ကာလေပိ တသ္သ သာသနေ တီဟိ သဟာယေဟိ သဒ္ဓိံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝီသတိဝသ္သသဟသ္သာနိ သမဏဓမ္မံ ကတ္ဝာ ဧကံ ဗုဒ္ဓန္တရံ ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရိတ္ဝာ ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ ရာဇဂဟေ ဗ္ရာဟ္မဏမဟာသာလသ္သ ပုတ္တော ဟုတ္ဝာ နိဗ္ဗတ္တိ။ တသ္သ ‘‘သမ္ဘူတော’’တိ နာမံ အကံသု။ သော ဝယပ္ပတ္တော ဗ္ရာဟ္မဏသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂတော။ ဘူမိဇော ဇေယ္ယသေနော အဘိရာဓနောတိ တီဟိ သဟာယေဟိ သဒ္ဓိံ ဘဂဝတော သန္တိကံ ဂတော ဓမ္မဒေသနံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိ။ ယေ သန္ဓာယ ဝုတ္တံ –

    Yo sītavananti āyasmato sambhūtattherassa gāthā. Kā uppatti? Ito kira aṭṭhārasādhikassa kappasatassa matthake atthadassī nāma sambuddho loke uppajjitvā sadevakaṃ lokaṃ saṃsāramahoghato tārento ekadivasaṃ mahatā bhikkhusaṅghena saddhiṃ gaṅgātīraṃ upagacchi. Tasmiṃ kāle ayaṃ gahapatikule nibbatto tattha bhagavantaṃ passitvā pasannamānaso upasaṅkamitvā vanditvā ‘‘kiṃ, bhante, pāraṃ gantukāmatthā’’ti pucchi. Bhagavā ‘‘gamissāmā’’ti avoca. So tāvadeva nāvāsaṅghāṭaṃ yojetvā upanesi. Satthā taṃ anukampanto saha bhikkhusaṅghena nāvaṃ abhiruhi. So sayampi abhiruyha sukheneva paratīraṃ sampāpetvā bhagavantaṃ bhikkhusaṅghañca dutiyadivase mahādānaṃ pavattetvā anugantvā pasannacitto vanditvā nivatti. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaritvā ito terasādhikakappasatassa matthake khattiyakule nibbattitvā rājā ahosi cakkavattī dhammiko dhammarājā. So satte sugatimagge patiṭṭhāpetvā tato cuto ekanavutikappe vipassissa bhagavato sāsane pabbajitvā dhutadhamme samādāya susāne vasanto samaṇadhammaṃ akāsi. Puna kassapassa bhagavato kālepi tassa sāsane tīhi sahāyehi saddhiṃ pabbajitvā vīsativassasahassāni samaṇadhammaṃ katvā ekaṃ buddhantaraṃ devamanussesu saṃsaritvā imasmiṃ buddhuppāde rājagahe brāhmaṇamahāsālassa putto hutvā nibbatti. Tassa ‘‘sambhūto’’ti nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto brāhmaṇasippesu nipphattiṃ gato. Bhūmijo jeyyaseno abhirādhanoti tīhi sahāyehi saddhiṃ bhagavato santikaṃ gato dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbaji. Ye sandhāya vuttaṃ –

    ‘‘ဘူမိဇော ဇေယ္ယသေနော စ၊ သမ္ဘူတော အဘိရာဓနော။

    ‘‘Bhūmijo jeyyaseno ca, sambhūto abhirādhano;

    ဧတေ ဓမ္မံ အဘိညာသုံ၊ သာသနေ ဝရတာဒိနော’’တိ။

    Ete dhammaṃ abhiññāsuṃ, sāsane varatādino’’ti.

    အထ သမ္ဘူတော ဘဂဝတော သန္တိကေ ကာယဂတာသတိကမ္မဋ္ဌာနံ ဂဟေတ္ဝာ နိဗဒ္ဓံ သီတဝနေ ဝသတိ။ တေနေဝာယသ္မာ ‘‘သီတဝနိယော’’တိ ပညာယိတ္ထ။ တေန စ သမယေန ဝေသ္သဝဏော မဟာရာဇာ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန ဇမ္ဗုဒီပေ ဒက္ခိဏဒိသာဘာဂံ ဥဒ္ဒိသ္သ အာကာသေန ဂစ္ဆန္တော ထေရံ အဗ္ဘောကာသေ နိသီဒိတ္ဝာ ကမ္မဋ္ဌာနံ မနသိကရောန္တံ ဒိသ္ဝာ ဝိမာနတော ဩရုယ္ဟ ထေရံ ဝန္ဒိတ္ဝာ, ‘‘ယဒာ ထေရော သမာဓိတော ဝုဋ္ဌဟိသ္သတိ, တဒာ မမ အာဂမနံ အာရောစေထ, အာရက္ခဉ္စသ္သ ကရောထာ’’တိ ဒ္ဝေ ယက္ခေ အာဏာပေတ္ဝာ ပက္ကာမိ။ တေ ထေရသ္သ သမီပေ ဌတ္ဝာ မနသိကာရံ ပဋိသံဟရိတ္ဝာ နိသိန္နကာလေ အာရောစေသုံ။ တံ သုတ္ဝာ ထေရော ‘‘တုမ္ဟေ မမ ဝစနေန ဝေသ္သဝဏမဟာရာဇသ္သ ကထေထ, ဘဂဝတာ အတ္တနော သာသနေ ဌိတာနံ သတိအာရက္ခာ နာမ ဌပိတာ အတ္ထိ, သာယေဝ မာဒိသေ ရက္ခတိ, တ္ဝံ တတ္ထ အပ္ပောသ္သုက္ကော ဟောဟိ, ဘဂဝတော ဩဝာဒေ ဌိတာနံ ဧဒိသာယ အာရက္ခာယ ကရဏီယံ နတ္ထီ’’တိ တေ ဝိသ္သဇ္ဇေတ္ဝာ တာဝဒေဝ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ ဝိဇ္ဇာတ္တယံ သစ္ဆာကာသိ။ တတော ဝေသ္သဝဏော နိဝတ္တမာနော ထေရသ္သ သမီပံ ပတ္ဝာ မုခာကာရသလ္လက္ခဏေနေဝသ္သ ကတကိစ္စဘာဝံ ဉတ္ဝာ သာဝတ္ထိံ ဂန္တ္ဝာ ဘဂဝတော အာရောစေတ္ဝာ သတ္ထု သမ္မုခာ ထေရံ အဘိတ္ထဝန္တော –

    Atha sambhūto bhagavato santike kāyagatāsatikammaṭṭhānaṃ gahetvā nibaddhaṃ sītavane vasati. Tenevāyasmā ‘‘sītavaniyo’’ti paññāyittha. Tena ca samayena vessavaṇo mahārājā kenacideva karaṇīyena jambudīpe dakkhiṇadisābhāgaṃ uddissa ākāsena gacchanto theraṃ abbhokāse nisīditvā kammaṭṭhānaṃ manasikarontaṃ disvā vimānato oruyha theraṃ vanditvā, ‘‘yadā thero samādhito vuṭṭhahissati, tadā mama āgamanaṃ ārocetha, ārakkhañcassa karothā’’ti dve yakkhe āṇāpetvā pakkāmi. Te therassa samīpe ṭhatvā manasikāraṃ paṭisaṃharitvā nisinnakāle ārocesuṃ. Taṃ sutvā thero ‘‘tumhe mama vacanena vessavaṇamahārājassa kathetha, bhagavatā attano sāsane ṭhitānaṃ satiārakkhā nāma ṭhapitā atthi, sāyeva mādise rakkhati, tvaṃ tattha appossukko hohi, bhagavato ovāde ṭhitānaṃ edisāya ārakkhāya karaṇīyaṃ natthī’’ti te vissajjetvā tāvadeva vipassanaṃ vaḍḍhetvā vijjāttayaṃ sacchākāsi. Tato vessavaṇo nivattamāno therassa samīpaṃ patvā mukhākārasallakkhaṇenevassa katakiccabhāvaṃ ñatvā sāvatthiṃ gantvā bhagavato ārocetvā satthu sammukhā theraṃ abhitthavanto –

    ‘‘သတိအာရက္ခသမ္ပန္နော၊ ဓိတိမာ ဝီရိယသမာဟိတော။

    ‘‘Satiārakkhasampanno, dhitimā vīriyasamāhito;

    အနုဇာတော သတ္ထု သမ္ဘူတော၊ တေဝိဇ္ဇော မစ္စုပာရဂူ’’တိ။ –

    Anujāto satthu sambhūto, tevijjo maccupāragū’’ti. –

    ဣမာယ ဂာထာယ ထေရသ္သ ဂုဏေ ဝဏ္ဏေသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၁.၂၁.၁၅-၂၀) –

    Imāya gāthāya therassa guṇe vaṇṇesi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.21.15-20) –

    ‘‘အတ္ထဒသ္သီ တု ဘဂဝာ၊ ဒ္ဝိပဒိန္ဒော နရာသဘော။

    ‘‘Atthadassī tu bhagavā, dvipadindo narāsabho;

    ပုရက္ခတော သာဝကေဟိ၊ ဂင္ဂာတီရမုပာဂမိ။

    Purakkhato sāvakehi, gaṅgātīramupāgami.

    ‘‘သမတိတ္တိ ကာကပေယ္ယာ၊ ဂင္ဂာ အာသိ ဒုရုတ္တရာ။

    ‘‘Samatitti kākapeyyā, gaṅgā āsi duruttarā;

    ဥတ္တာရယိံ ဘိက္ခုသင္ဃံ၊ ဗုဒ္ဓဉ္စ ဒ္ဝိပဒုတ္တမံ။

    Uttārayiṃ bhikkhusaṅghaṃ, buddhañca dvipaduttamaṃ.

    ‘‘အဋ္ဌာရသေ ကပ္ပသတေ၊ ယံ ကမ္မမကရိံ တဒာ။

    ‘‘Aṭṭhārase kappasate, yaṃ kammamakariṃ tadā;

    ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ တရဏာယ ဣဒံ ဖလံ။

    Duggatiṃ nābhijānāmi, taraṇāya idaṃ phalaṃ.

    ‘‘တေရသေတော ကပ္ပသတေ၊ ပဉ္စ သဗ္ဗောဘဝာ အဟုံ။

    ‘‘Teraseto kappasate, pañca sabbobhavā ahuṃ;

    သတ္တရတနသမ္ပန္နာ၊ စက္ကဝတ္တီ မဟဗ္ဗလာ။

    Sattaratanasampannā, cakkavattī mahabbalā.

    ‘‘ပစ္ဆိမေ စ ဘဝေ အသ္မိံ၊ ဇာတောဟံ ဗ္ရာဟ္မဏေ ကုလေ။

    ‘‘Pacchime ca bhave asmiṃ, jātohaṃ brāhmaṇe kule;

    သဒ္ဓိံ တီဟိ သဟာယေဟိ၊ ပဗ္ဗဇိံ သတ္ထု သာသနေ။

    Saddhiṃ tīhi sahāyehi, pabbajiṃ satthu sāsane.

    ‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    အထာယသ္မာ သမ္ဘူတော ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ ဂစ္ဆန္တေ ဘိက္ခူ ဒိသ္ဝာ ‘‘အာဝုသော, မမ ဝစနေန ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒထ, ဧဝဉ္စ ဝဒေထာ’’တိ ဝတ္ဝာ ဓမ္မာဓိကရဏံ အတ္တနော သတ္ထု အဝိဟေဌိတဘာဝံ ပကာသေန္တော ‘‘ယော သီတဝန’’န္တိ ဂာထမာဟ။ တေ ဘိက္ခူ ဘဂဝန္တံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဝန္ဒိတ္ဝာ သမ္ဘူတတ္ထေရသ္သ သာသနံ သမ္ပဝေဒေန္တာ, ‘‘အာယသ္မာ, ဘန္တေ, သမ္ဘူတော ဘဂဝတော ပာဒေ သိရသာ ဝန္ဒတိ, ဧဝဉ္စ ဝဒတီ’’တိ ဝတ္ဝာ တံ ဂာထံ အာရောစေသုံ, တံ သုတ္ဝာ ဘဂဝာ ‘‘ပဏ္ဍိတော, ဘိက္ခဝေ, သမ္ဘူတော ဘိက္ခု ပစ္စပာဒိ ဓမ္မသ္သာနုဓမ္မံ, န စ မံ ဓမ္မာဓိကရဏံ ဝိဟေဌေတိ။ ဝေသ္သဝဏေန တသ္သတ္ထော မယ္ဟံ အာရောစိတာ’’တိ အာဟ။

    Athāyasmā sambhūto bhagavantaṃ dassanāya gacchante bhikkhū disvā ‘‘āvuso, mama vacanena bhagavato pāde sirasā vandatha, evañca vadethā’’ti vatvā dhammādhikaraṇaṃ attano satthu aviheṭhitabhāvaṃ pakāsento ‘‘yo sītavana’’nti gāthamāha. Te bhikkhū bhagavantaṃ upasaṅkamitvā vanditvā sambhūtattherassa sāsanaṃ sampavedentā, ‘‘āyasmā, bhante, sambhūto bhagavato pāde sirasā vandati, evañca vadatī’’ti vatvā taṃ gāthaṃ ārocesuṃ, taṃ sutvā bhagavā ‘‘paṇḍito, bhikkhave, sambhūto bhikkhu paccapādi dhammassānudhammaṃ, na ca maṃ dhammādhikaraṇaṃ viheṭheti. Vessavaṇena tassattho mayhaṃ ārocitā’’ti āha.

    . ယံ ပန တေ ဘိက္ခူ သမ္ဘူတတ္ထေရေန ဝုတ္တံ ‘‘ယော သီတဝန’’န္တိ ဂာထံ သတ္ထု နိဝေဒေသုံ။ တတ္ထ သီတဝနန္တိ ဧဝံနာမကံ ရာဇဂဟသမီပေ မဟန္တံ ဘေရဝသုသာနဝနံ။ ဥပဂာတိ နိဝာသနဝသေန ဥပဂစ္ဆိ။ ဧတေန ဘဂဝတာ အနုညာတံ ပဗ္ဗဇိတာနုရူပံ နိဝာသနဋ္ဌာနံ ဒသ္သေတိ။ ဘိက္ခူတိ သံသာရဘယသ္သ ဣက္ခနတော ဘိန္နကိလေသတာယ စ ဘိက္ခု။ ဧကောတိ အဒုတိယော, ဧတေန ကာယဝိဝေကံ ဒသ္သေတိ။ သန္တုသိတောတိ သန္တုဋ္ဌော။ ဧတေန စတုပစ္စယသန္တောသလက္ခဏံ အရိယဝံသံ ဒသ္သေတိ။ သမာဟိတတ္တောတိ ဥပစာရပ္ပနာဘေဒေန သမာဓိနာ သမာဟိတစိတ္တော, ဧတေန စိတ္တဝိဝေကဘာဝနာမုခေန ဘာဝနာရာမံ အရိယဝံသံ ဒသ္သေတိ။ ဝိဇိတာဝီတိ သာသနေ သမ္မာပဋိပဇ္ဇန္တေန ဝိဇေတဗ္ဗံ ကိလေသဂဏံ ဝိဇိတ္ဝာ ဌိတော, ဧတေန ဥပဓိဝိဝေကံ ဒသ္သေတိ။ ဘယဟေတူနံ ကိလေသာနံ အပဂတတ္တာ အပေတလောမဟံသော, ဧတေန သမ္မာပဋိပတ္တိယာ ဖလံ ဒသ္သေတိ။ ရက္ခန္တိ ရက္ခန္တော။ ကာယဂတာသတိန္တိ ကာယာရမ္မဏံ သတိံ, ကာယဂတာသတိကမ္မဋ္ဌာနံ ပရိဗ္ရူဟနဝသေန အဝိသ္သဇ္ဇေန္တော။ ဓိတိမာတိ ဓီရော, သမာဟိတတ္တံ ဝိဇိတာဝိဘာဝတံ ဝာ ဥပာဒာယ ပဋိပတ္တိဒသ္သနမေတံ။ အယဉ္ဟေတ္ထ သင္ခေပတ္ထော – သော ဘိက္ခု ဝိဝေကသုခာနုပေက္ခာယ ဧကော သီတဝနံ ဥပာဂမိ, ဥပာဂတော စ လောလဘာဝာဘာဝတော သန္တုဋ္ဌော ဓိတိမာ ကာယဂတာသတိကမ္မဋ္ဌာနံ ဘာဝေန္တော တထာဓိဂတံ ဈာနံ ပာဒကံ ကတ္ဝာ အာရဒ္ဓဝိပသ္သနံ ဥသ္သုက္ကာပေတ္ဝာ အဓိဂတေန အဂ္ဂမဂ္ဂေန သမာဟိတော ဝိဇိတာဝီ စ ဟုတ္ဝာ ကတကိစ္စတာယ ဘယဟေတူနံ သဗ္ဗသော အပဂတတ္တာ အပေတလောမဟံသော ဇာတောတိ။

    6. Yaṃ pana te bhikkhū sambhūtattherena vuttaṃ ‘‘yo sītavana’’nti gāthaṃ satthu nivedesuṃ. Tattha sītavananti evaṃnāmakaṃ rājagahasamīpe mahantaṃ bheravasusānavanaṃ. Upagāti nivāsanavasena upagacchi. Etena bhagavatā anuññātaṃ pabbajitānurūpaṃ nivāsanaṭṭhānaṃ dasseti. Bhikkhūti saṃsārabhayassa ikkhanato bhinnakilesatāya ca bhikkhu. Ekoti adutiyo, etena kāyavivekaṃ dasseti. Santusitoti santuṭṭho. Etena catupaccayasantosalakkhaṇaṃ ariyavaṃsaṃ dasseti. Samāhitattoti upacārappanābhedena samādhinā samāhitacitto, etena cittavivekabhāvanāmukhena bhāvanārāmaṃ ariyavaṃsaṃ dasseti. Vijitāvīti sāsane sammāpaṭipajjantena vijetabbaṃ kilesagaṇaṃ vijitvā ṭhito, etena upadhivivekaṃ dasseti. Bhayahetūnaṃ kilesānaṃ apagatattā apetalomahaṃso, etena sammāpaṭipattiyā phalaṃ dasseti. Rakkhanti rakkhanto. Kāyagatāsatinti kāyārammaṇaṃ satiṃ, kāyagatāsatikammaṭṭhānaṃ paribrūhanavasena avissajjento. Dhitimāti dhīro, samāhitattaṃ vijitāvibhāvataṃ vā upādāya paṭipattidassanametaṃ. Ayañhettha saṅkhepattho – so bhikkhu vivekasukhānupekkhāya eko sītavanaṃ upāgami, upāgato ca lolabhāvābhāvato santuṭṭho dhitimā kāyagatāsatikammaṭṭhānaṃ bhāvento tathādhigataṃ jhānaṃ pādakaṃ katvā āraddhavipassanaṃ ussukkāpetvā adhigatena aggamaggena samāhito vijitāvī ca hutvā katakiccatāya bhayahetūnaṃ sabbaso apagatattā apetalomahaṃso jātoti.

    သီတဝနိယတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။

    Sītavaniyattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၆. သီတဝနိယတ္ထေရဂာထာ • 6. Sītavaniyattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact