Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అపదాన-అట్ఠకథా • Apadāna-aṭṭhakathā |
౩. సీవలిత్థేరఅపదానవణ్ణనా
3. Sīvalittheraapadānavaṇṇanā
తతియాపదానే పదుముత్తరో నామ జినోతిఆదికం ఆయస్మతో సీవలిత్థేరస్స అపదానం. అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయాని పుఞ్ఞాని ఉపచినన్తో పదుముత్తరస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తో హేట్ఠా వుత్తనయేన విహారం గన్త్వా పరిసాయ పరియన్తే ఠితో ధమ్మం సుణన్తో సత్థారం ఏకం భిక్ఖుం లాభీనం అగ్గట్ఠానే ఠపేన్తం దిస్వా ‘‘మయాపి అనాగతే ఏవరూపేన భవితుం వట్టతీ’’తి దసబలం నిమన్తేత్వా సత్తాహం బుద్ధప్పముఖస్స భిక్ఖసఙ్ఘస్స మహాదానం దత్వా, ‘‘భన్తే, ఇమినా అధికారకమ్మేన న అఞ్ఞం సమ్పత్తిం పత్థేమి, అనాగతే పన ఏకస్స బుద్ధస్స సాసనే అహమ్పి తుమ్హేహి సో ఏతదగ్గే ఠపితభిక్ఖు వియ లాభీనం అగ్గో భవేయ్య’’న్తి పత్థనం అకాసి. సత్థా తస్స అనన్తరాయతం దిస్వా ‘‘అయం తే పత్థనా అనాగతే గోతమస్స బుద్ధస్స సన్తికే సమిజ్ఝిస్సతీ’’తి బ్యాకరిత్వా పక్కామి. సో కులపుత్తో యావజీవం కుసలం కత్వా దేవమనుస్సేసు ఉభయసమ్పత్తియో అనుభవిత్వా విపస్సిస్స భగవతో కాలే బన్ధుమతీనగరతో అవిదూరే ఏకస్మిం గామకే నిబ్బత్తి, తస్మిం సమయే బన్ధుమతీనగరవాసినో రఞ్ఞా సద్ధిం సాకచ్ఛిత్వా దసబలస్స దానం అదంసు.
Tatiyāpadāne padumuttaro nāma jinotiādikaṃ āyasmato sīvalittherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbatto heṭṭhā vuttanayena vihāraṃ gantvā parisāya pariyante ṭhito dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ lābhīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā ‘‘mayāpi anāgate evarūpena bhavituṃ vaṭṭatī’’ti dasabalaṃ nimantetvā sattāhaṃ buddhappamukhassa bhikkhasaṅghassa mahādānaṃ datvā, ‘‘bhante, iminā adhikārakammena na aññaṃ sampattiṃ patthemi, anāgate pana ekassa buddhassa sāsane ahampi tumhehi so etadagge ṭhapitabhikkhu viya lābhīnaṃ aggo bhaveyya’’nti patthanaṃ akāsi. Satthā tassa anantarāyataṃ disvā ‘‘ayaṃ te patthanā anāgate gotamassa buddhassa santike samijjhissatī’’ti byākaritvā pakkāmi. So kulaputto yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu ubhayasampattiyo anubhavitvā vipassissa bhagavato kāle bandhumatīnagarato avidūre ekasmiṃ gāmake nibbatti, tasmiṃ samaye bandhumatīnagaravāsino raññā saddhiṃ sākacchitvā dasabalassa dānaṃ adaṃsu.
ఏకదివసం సబ్బే ఏకతో హుత్వా దానం దేన్తా ‘‘కిం ను ఖో అమ్హాకం దానగ్గే నత్థీ’’తి (అ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౧.౧.౨౦౭; థేరగా॰ అట్ఠ॰ ౧.౫౯ సీవలిత్థేరగాథావణ్ణనా) ఓలోకేన్తా మధుఞ్చ గుళదధిఞ్చ నాద్దసంసు. తే ‘‘యతో కుతోచి ఆహరిస్సామా’’తి జనపదతో నగరపవిసనమగ్గేసు పురిసే ఠపేసుం. తదా ఏస కులపుత్తో అత్తనో గామతో గుళదధివారకం గహేత్వా ‘‘కిఞ్చిదేవ ఆహరిస్సామీ’’తి నగరం గచ్ఛన్తో ‘‘ముఖం ధోవిత్వా ధోతహత్థపాదో పవిసిస్సామీ’’తి ఫాసుకట్ఠానం ఓలోకేన్తో నఙ్గలసీసప్పమాణం నిమ్మక్ఖికదణ్డకమధుం దిస్వా ‘‘పుఞ్ఞేన మే ఇదం ఉప్పన్న’’న్తి గహేత్వా నగరం పావిసి. నాగరేహి ఠపితపురిసో తం దిస్వా, ‘‘మారిస, కస్స ఇమం హరసీ’’తి పుచ్ఛి. ‘‘న కస్సచి, సామి, విక్కాయికం మే ఇద’’న్తి. ‘‘తేన హి ఇమం కహాపణం గహేత్వా ఏతం మధుఞ్చ గుళదధిఞ్చ దేహీ’’తి.
Ekadivasaṃ sabbe ekato hutvā dānaṃ dentā ‘‘kiṃ nu kho amhākaṃ dānagge natthī’’ti (a. ni. aṭṭha. 1.1.207; theragā. aṭṭha. 1.59 sīvalittheragāthāvaṇṇanā) olokentā madhuñca guḷadadhiñca nāddasaṃsu. Te ‘‘yato kutoci āharissāmā’’ti janapadato nagarapavisanamaggesu purise ṭhapesuṃ. Tadā esa kulaputto attano gāmato guḷadadhivārakaṃ gahetvā ‘‘kiñcideva āharissāmī’’ti nagaraṃ gacchanto ‘‘mukhaṃ dhovitvā dhotahatthapādo pavisissāmī’’ti phāsukaṭṭhānaṃ olokento naṅgalasīsappamāṇaṃ nimmakkhikadaṇḍakamadhuṃ disvā ‘‘puññena me idaṃ uppanna’’nti gahetvā nagaraṃ pāvisi. Nāgarehi ṭhapitapuriso taṃ disvā, ‘‘mārisa, kassa imaṃ harasī’’ti pucchi. ‘‘Na kassaci, sāmi, vikkāyikaṃ me ida’’nti. ‘‘Tena hi imaṃ kahāpaṇaṃ gahetvā etaṃ madhuñca guḷadadhiñca dehī’’ti.
సో చిన్తేసి – ‘‘ఇదం మే న బహుం అగ్ఘతి, అయఞ్చ ఏకప్పహారేనేవ బహుం దేతి, వీమంసిస్సామీ’’తి. తతో నం ఆహ – ‘‘నాహం ఏకకహాపణేన దేమీ’’తి. ‘‘యది ఏవం ద్వే కహాపణే గహేత్వా దేహీ’’తి. ‘‘ద్వీహిపి న దేమీ’’తి. ఏతేనుపాయేన వడ్ఢేత్వా యావ సహస్సం పాపుణి, సో చిన్తేసి – ‘‘అతిఅఞ్ఛితుం న వట్టతి, హోతు తావ ఇమినా కత్తబ్బకమ్మం పుచ్ఛిస్సామీ’’తి . అథ నం ఆహ – ‘‘న ఇదం బహుఅగ్ఘనకం, త్వం పన బహుం దేసి, కేన కమ్మేన ఇదం గణ్హసీ’’తి. ‘‘ఇధ, భో, నగరవాసినో రఞ్ఞా సద్ధిం పటివిరుజ్ఝిత్వా విపస్సిసమ్మాసమ్బుద్ధస్స దానం దేన్తా ఇదం ద్వయం దానగ్గే అపస్సన్తా మం పరియేసాపేన్తి. సచే ఇదం ద్వయం న లభిస్సన్తి, నాగరానం పరాజయో భవిస్సతి. తస్మా సహస్సం దత్వా గణ్హామీ’’తి. ‘‘కిం పనేతం నాగరానం ఏవ వట్టతి, ఉదాహు అఞ్ఞేసమ్పి దాతుం వట్టతీ’’తి? ‘‘యస్స కస్సచి దాతుం అవారితమేత’’న్తి. ‘‘అత్థి పన కోచి నాగరానం దానే ఏకదివసం సహస్సం దాతా’’తి? ‘‘నత్థి, సమ్మా’’తి. ‘‘ఇమేసం మే ద్విన్నం సహస్సగ్ఘనకభావం జానాసీ’’తి? ‘‘ఆమ, జానామీ’’తి. ‘‘తేన హి గచ్ఛ, నాగరానం ఆరోచేహి – ‘ఏకో పురిసో ఇమాని ద్వే మూలేన న దేతి, తుమ్హేహి సద్ధిం సహత్థేనేవ దాతుకామో, తుమ్హే ఇమేసం ద్విన్నం కారణా నిబ్బితక్కా హోథా’’తి. ‘‘త్వం ఇమస్మిం దానే జేట్ఠకభాగస్స కాయసక్ఖీ హోహీ’’తి వత్వా గతో. సో పన కులపుత్తో గామతో పరిబ్బయత్థం గహితకహాపణేన పఞ్చకటుకం గహేత్వా చుణ్ణం కత్వా దధితో కఞ్చియం వాహేత్వా తత్థ మధుపటలం పీళేత్వా పఞ్చకటుకచుణ్ణేన యోజేత్వా పదుమినిపత్తే పక్ఖిపిత్వా తం సంవిదహిత్వా ఆదాయ దసబలస్స అవిదూరే నిసీది. మహాజనేహి ఆహరియమానస్స సక్కారస్స అన్తరే అత్తనో పత్తవారం ఓలోకేన్తో ఓకాసం ఞత్వా సత్థు సన్తికం గన్త్వా, ‘‘భన్తే, అయం మే దుగ్గతసక్కారో, ఇమం మే అనుకమ్పం పటిచ్చ పటిగ్గణ్హథా’’తి. సత్థా తస్సానుకమ్పం పటిచ్చ చతుమహారాజేహి దత్తియేన సేలమయపత్తేన తం పటిగ్గహేత్వా యథా అట్ఠసట్ఠియా భిక్ఖుసతసహస్సస్స దియ్యమానం న ఖీయతి, ఏవం అధిట్ఠాసి.
So cintesi – ‘‘idaṃ me na bahuṃ agghati, ayañca ekappahāreneva bahuṃ deti, vīmaṃsissāmī’’ti. Tato naṃ āha – ‘‘nāhaṃ ekakahāpaṇena demī’’ti. ‘‘Yadi evaṃ dve kahāpaṇe gahetvā dehī’’ti. ‘‘Dvīhipi na demī’’ti. Etenupāyena vaḍḍhetvā yāva sahassaṃ pāpuṇi, so cintesi – ‘‘atiañchituṃ na vaṭṭati, hotu tāva iminā kattabbakammaṃ pucchissāmī’’ti . Atha naṃ āha – ‘‘na idaṃ bahuagghanakaṃ, tvaṃ pana bahuṃ desi, kena kammena idaṃ gaṇhasī’’ti. ‘‘Idha, bho, nagaravāsino raññā saddhiṃ paṭivirujjhitvā vipassisammāsambuddhassa dānaṃ dentā idaṃ dvayaṃ dānagge apassantā maṃ pariyesāpenti. Sace idaṃ dvayaṃ na labhissanti, nāgarānaṃ parājayo bhavissati. Tasmā sahassaṃ datvā gaṇhāmī’’ti. ‘‘Kiṃ panetaṃ nāgarānaṃ eva vaṭṭati, udāhu aññesampi dātuṃ vaṭṭatī’’ti? ‘‘Yassa kassaci dātuṃ avāritameta’’nti. ‘‘Atthi pana koci nāgarānaṃ dāne ekadivasaṃ sahassaṃ dātā’’ti? ‘‘Natthi, sammā’’ti. ‘‘Imesaṃ me dvinnaṃ sahassagghanakabhāvaṃ jānāsī’’ti? ‘‘Āma, jānāmī’’ti. ‘‘Tena hi gaccha, nāgarānaṃ ārocehi – ‘eko puriso imāni dve mūlena na deti, tumhehi saddhiṃ sahattheneva dātukāmo, tumhe imesaṃ dvinnaṃ kāraṇā nibbitakkā hothā’’ti. ‘‘Tvaṃ imasmiṃ dāne jeṭṭhakabhāgassa kāyasakkhī hohī’’ti vatvā gato. So pana kulaputto gāmato paribbayatthaṃ gahitakahāpaṇena pañcakaṭukaṃ gahetvā cuṇṇaṃ katvā dadhito kañciyaṃ vāhetvā tattha madhupaṭalaṃ pīḷetvā pañcakaṭukacuṇṇena yojetvā paduminipatte pakkhipitvā taṃ saṃvidahitvā ādāya dasabalassa avidūre nisīdi. Mahājanehi āhariyamānassa sakkārassa antare attano pattavāraṃ olokento okāsaṃ ñatvā satthu santikaṃ gantvā, ‘‘bhante, ayaṃ me duggatasakkāro, imaṃ me anukampaṃ paṭicca paṭiggaṇhathā’’ti. Satthā tassānukampaṃ paṭicca catumahārājehi dattiyena selamayapattena taṃ paṭiggahetvā yathā aṭṭhasaṭṭhiyā bhikkhusatasahassassa diyyamānaṃ na khīyati, evaṃ adhiṭṭhāsi.
సో కులపుత్తో నిట్ఠితభత్తకిచ్చం భగవన్తం వన్దిత్వా ఏకమన్తం నిసిన్నో ఆహ – ‘‘దిట్ఠో మే, భన్తే భగవా, అజ్జ బన్ధుమతీనగరవాసీహి తుమ్హాకం సక్కారో ఆహరియమానో, అహమ్పి ఇమస్స నిస్సన్దేన నిబ్బత్తనిబ్బత్తభవే లాభగ్గయసగ్గప్పత్తో భవేయ్య’’న్తి. సత్థా ‘‘ఏవం హోతు కులపుత్తా’’తి వత్వా తస్స చ నగరవాసీనఞ్చ భత్తానుమోదనం కత్వా పక్కామి. సో కులపుత్తో యావజీవం కుసలం కత్వా దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే సుప్పవాసాయ రాజధీతుయా కుచ్ఛిమ్హి పటిసన్ధిం గణ్హి. తస్స పటిసన్ధిగ్గహణకాలతో పట్ఠాయ సాయం పాతఞ్చ పఞ్చపణ్ణాకారసతాని సుప్పవాసాయ ఉపనీయన్తి. అథస్స సా పుఞ్ఞవీమంసనత్థం హత్థేన బీజపచ్ఛిం ఫుసాపేన్తీ అట్ఠాసి. ఏకేకబీజతో సలాకసతం సలాకసహస్సమ్పి నిగ్గచ్ఛతి, ఏకేకకరీసఖేత్తతో పణ్ణాసమ్పి సట్ఠిపి సకటపమాణాని ఉప్పజ్జన్తి. కోట్ఠపూరణకాలేపిస్సా కోట్ఠద్వారం హత్థేన ఫుసన్తియా రాజధీతాయ పుఞ్ఞేన గణ్హన్తానం గహితగహితం పున పూరతి. పరిపుణ్ణభత్తకుమ్భితోపి ‘‘రాజధీతాయ పుఞ్ఞ’’న్తి వత్వా యస్స కస్సచి దేన్తా నం యావ న ఉక్కడ్ఢన్తి, న తావ భత్తం ఖీయతి. దారకే కుచ్ఛిగతేయేవ సత్త వస్సాని అతిక్కమింసు.
So kulaputto niṭṭhitabhattakiccaṃ bhagavantaṃ vanditvā ekamantaṃ nisinno āha – ‘‘diṭṭho me, bhante bhagavā, ajja bandhumatīnagaravāsīhi tumhākaṃ sakkāro āhariyamāno, ahampi imassa nissandena nibbattanibbattabhave lābhaggayasaggappatto bhaveyya’’nti. Satthā ‘‘evaṃ hotu kulaputtā’’ti vatvā tassa ca nagaravāsīnañca bhattānumodanaṃ katvā pakkāmi. So kulaputto yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde suppavāsāya rājadhītuyā kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhi. Tassa paṭisandhiggahaṇakālato paṭṭhāya sāyaṃ pātañca pañcapaṇṇākārasatāni suppavāsāya upanīyanti. Athassa sā puññavīmaṃsanatthaṃ hatthena bījapacchiṃ phusāpentī aṭṭhāsi. Ekekabījato salākasataṃ salākasahassampi niggacchati, ekekakarīsakhettato paṇṇāsampi saṭṭhipi sakaṭapamāṇāni uppajjanti. Koṭṭhapūraṇakālepissā koṭṭhadvāraṃ hatthena phusantiyā rājadhītāya puññena gaṇhantānaṃ gahitagahitaṃ puna pūrati. Paripuṇṇabhattakumbhitopi ‘‘rājadhītāya puñña’’nti vatvā yassa kassaci dentā naṃ yāva na ukkaḍḍhanti, na tāva bhattaṃ khīyati. Dārake kucchigateyeva satta vassāni atikkamiṃsu.
గబ్భే పన పరిపక్కే సత్తాహం మహాదుక్ఖం అనుభోసి. సా సామికం ఆమన్తేత్వా – ‘‘పురే మరణా జీవమానా దానం దస్సామీ’’తి సత్థు సన్తికం పేసేసి – ‘‘గచ్ఛ, సామి, ఇమం పవత్తిం సత్థు ఆరోచేత్వా సత్థారం నిమన్తేహి, యఞ్చ సత్థా వదతి, తం సాధుకం ఉపలక్ఖేత్వా ఆగన్త్వా మయ్హం కథేహీ’’తి. సో గన్త్వా తస్సా సాసనం సత్థు ఆరోచేసి – ‘‘సత్థు భన్తే, కోళియధీతా పాదే వన్దతీ’’తి. సత్థా తస్సా అనుకమ్పం పటిచ్చ – ‘‘సుఖినీ హోతు సుప్పవాసా కోళియధీతా అరోగా, అరోగం పుత్తం విజాయతూ’’తి ఆహ. సో తం సుత్వా భగవన్తం వన్దిత్వా అత్తనో గామాభిముఖో పాయాసి. తస్స పురే ఆగమనాయేవ సుప్పవాసాయ కుచ్ఛితో ధమ్మకరణతో ఉదకం వియ గబ్భో నిక్ఖమి, పరివారేత్వా నిసిన్నజనో అస్సుముఖో రోదితుం ఆరద్ధో హట్ఠతుట్ఠోవ తస్సా సామికస్స తుట్ఠిసాసనం ఆరోచేతుం అగమాసి. సో తేసం ఇఙ్గితం దిస్వా – ‘‘దసబలేన కథితకథా నిప్ఫన్నా భవిస్సతి మఞ్ఞే’’తి చిన్తేసి. సో ఆగన్త్వా సత్థు కథం రాజధీతాయ కథేసి. రాజధీతా తయా నిమన్తితం జీవభత్తమేవ మఙ్గలభత్తం భవిస్సతి, గచ్ఛ సత్తాహం దసబలం నిమన్తేహీతి. సో తథా అకాసి. సత్తాహం బుద్ధప్పముఖస్స భిక్ఖుసఙ్ఘస్స మహాదానం పవత్తయింసు. సో దారకో ఞాతీనం సన్తత్తచిత్తం నిబ్బాపేన్తో సీతలభావం కురుమానో జాతోతి, సీవలిత్వేవ నామం కరింసు. సో సత్త వస్సాని గబ్భే వసితత్తా జాతకాలతో పట్ఠాయ సబ్బకమ్మక్ఖమో అహోసి. ధమ్మసేనాపతి సారిపుత్తత్థేరో సత్తమే దివసే తేన సద్ధిం కథాసల్లాపమకాసి. సత్థాపి ఇమం గాథం అభాసి –
Gabbhe pana paripakke sattāhaṃ mahādukkhaṃ anubhosi. Sā sāmikaṃ āmantetvā – ‘‘pure maraṇā jīvamānā dānaṃ dassāmī’’ti satthu santikaṃ pesesi – ‘‘gaccha, sāmi, imaṃ pavattiṃ satthu ārocetvā satthāraṃ nimantehi, yañca satthā vadati, taṃ sādhukaṃ upalakkhetvā āgantvā mayhaṃ kathehī’’ti. So gantvā tassā sāsanaṃ satthu ārocesi – ‘‘satthu bhante, koḷiyadhītā pāde vandatī’’ti. Satthā tassā anukampaṃ paṭicca – ‘‘sukhinī hotu suppavāsā koḷiyadhītā arogā, arogaṃ puttaṃ vijāyatū’’ti āha. So taṃ sutvā bhagavantaṃ vanditvā attano gāmābhimukho pāyāsi. Tassa pure āgamanāyeva suppavāsāya kucchito dhammakaraṇato udakaṃ viya gabbho nikkhami, parivāretvā nisinnajano assumukho rodituṃ āraddho haṭṭhatuṭṭhova tassā sāmikassa tuṭṭhisāsanaṃ ārocetuṃ agamāsi. So tesaṃ iṅgitaṃ disvā – ‘‘dasabalena kathitakathā nipphannā bhavissati maññe’’ti cintesi. So āgantvā satthu kathaṃ rājadhītāya kathesi. Rājadhītā tayā nimantitaṃ jīvabhattameva maṅgalabhattaṃ bhavissati, gaccha sattāhaṃ dasabalaṃ nimantehīti. So tathā akāsi. Sattāhaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ pavattayiṃsu. So dārako ñātīnaṃ santattacittaṃ nibbāpento sītalabhāvaṃ kurumāno jātoti, sīvalitveva nāmaṃ kariṃsu. So satta vassāni gabbhe vasitattā jātakālato paṭṭhāya sabbakammakkhamo ahosi. Dhammasenāpati sāriputtatthero sattame divase tena saddhiṃ kathāsallāpamakāsi. Satthāpi imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘యోమం పలిపథం దుగ్గం, సంసారం మోహమచ్చగా;
‘‘Yomaṃ palipathaṃ duggaṃ, saṃsāraṃ mohamaccagā;
తిణ్ణో పారఙ్గతో ఝాయీ, అనేజో అకథంకథీ;
Tiṇṇo pāraṅgato jhāyī, anejo akathaṃkathī;
అనుపాదాయ నిబ్బుతో, తమహం బ్రూమి బ్రాహ్మణ’’న్తి. (ధ॰ ప॰ ౪౧౪; సు॰ ని॰ ౬౪౩);
Anupādāya nibbuto, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti. (dha. pa. 414; su. ni. 643);
అథ నం థేరో ఏవమాహ – ‘‘కిం పన తయా ఏవరూపం దుక్ఖం అనుభవిత్వా పబ్బజితుం న వట్టతీ’’తి? ‘‘లభన్తో పబ్బజేయ్యం, భన్తే’’తి. సుప్పవాసా తం థేరేన సద్ధిం కథేన్తం దిస్వా – ‘‘కిం ను ఖో మే పుత్తో ధమ్మసేనాపతినా కథేతీ’’తి థేరం ఉపసఙ్కమిత్వా పుచ్ఛి – ‘‘మయ్హం పుత్తో తుమ్హేహి సద్ధిం కిం కథేతి, భన్తే’’తి? అత్తనా అనుభుత్తగబ్భవాసదుక్ఖం కథేత్వా – ‘‘తుమ్హేహి అనుఞ్ఞాతో పబ్బజిస్సామీ’’తి వదతీతి. ‘‘సాధు భన్తే, పబ్బాజేథ న’’న్తి. థేరో తం విహారం నేత్వా తచపఞ్చకకమ్మట్ఠానం దత్వా పబ్బాజేన్తో, ‘‘సీవలి , తుయ్హం అఞ్ఞేన ఓవాదేన కమ్మం నత్థి, తయా సత్త వస్సాని అనుభుత్తదుక్ఖమేవ పచ్చవేక్ఖాహీ’’తి. ‘‘భన్తే, పబ్బజ్జాయేవ తుమ్హాకం భారో, యం పన మయా సక్కా కాతుం, తమహం జానిస్సామీ’’తి. సో పన పఠమకేసవట్టియా ఓరోపితక్ఖణేయేవ సోతాపత్తిఫలే పతిట్ఠాసి, దుతియాయ ఓరోపితక్ఖణే సకదాగామిఫలే, తతియాయ అనాగామిఫలే పతిట్ఠాసి. సబ్బేసంయేవ కేసానం ఓరోపనఞ్చ అరహత్తఫలసచ్ఛికిరియా చ అపురే అపచ్ఛా అహోసి.
Atha naṃ thero evamāha – ‘‘kiṃ pana tayā evarūpaṃ dukkhaṃ anubhavitvā pabbajituṃ na vaṭṭatī’’ti? ‘‘Labhanto pabbajeyyaṃ, bhante’’ti. Suppavāsā taṃ therena saddhiṃ kathentaṃ disvā – ‘‘kiṃ nu kho me putto dhammasenāpatinā kathetī’’ti theraṃ upasaṅkamitvā pucchi – ‘‘mayhaṃ putto tumhehi saddhiṃ kiṃ katheti, bhante’’ti? Attanā anubhuttagabbhavāsadukkhaṃ kathetvā – ‘‘tumhehi anuññāto pabbajissāmī’’ti vadatīti. ‘‘Sādhu bhante, pabbājetha na’’nti. Thero taṃ vihāraṃ netvā tacapañcakakammaṭṭhānaṃ datvā pabbājento, ‘‘sīvali , tuyhaṃ aññena ovādena kammaṃ natthi, tayā satta vassāni anubhuttadukkhameva paccavekkhāhī’’ti. ‘‘Bhante, pabbajjāyeva tumhākaṃ bhāro, yaṃ pana mayā sakkā kātuṃ, tamahaṃ jānissāmī’’ti. So pana paṭhamakesavaṭṭiyā oropitakkhaṇeyeva sotāpattiphale patiṭṭhāsi, dutiyāya oropitakkhaṇe sakadāgāmiphale, tatiyāya anāgāmiphale patiṭṭhāsi. Sabbesaṃyeva kesānaṃ oropanañca arahattaphalasacchikiriyā ca apure apacchā ahosi.
అథ భిక్ఖుసఙ్ఘే కథా ఉదపాది – ‘‘అహో ఏవం పుఞ్ఞవాపి థేరో సత్తమాసాధికాని సత్త సంవచ్ఛరాని మాతుగబ్భే వసిత్వా సత్త దివసాని మూళ్హగబ్భే వసీ’’తి. సత్థా ఆగన్త్వా – ‘‘కాయ నుత్థ, భిక్ఖవే, ఏతరహి కథాయ సన్నిసిన్నా’’తి పుచ్ఛిత్వా – ‘‘ఇమాయ నామా’’తి వుత్తే – ‘‘న, భిక్ఖవే, ఇమినా కులపుత్తేన ఇమాయ జాతియా కతకమ్మ’’న్తి వత్వా అతీతం ఆహరిత్వా అతీతే, భిక్ఖవే, బుద్ధుప్పాదతో పురేతరమేవ ఏస కులపుత్తో బారాణసియం రాజకులే నిబ్బత్తో, పితు అచ్చయేన రజ్జే పతిట్ఠాయ విభవసమ్పన్నో పాకటో అహోసి. తదా ఏకో పచ్చన్తరాజా ‘‘రజ్జం గణ్హిస్సామీ’’తి ఆగన్త్వా నగరం ఉపరున్ధిత్వా ఖన్ధావారం కారేత్వా విహాసి. అథ రాజా మాతుయా సద్ధిం సమానచ్ఛన్దో హుత్వా సత్తాహం ఖన్ధావారనగరే చతూసు దిసాసు ద్వారం పిధాపేసి, నిక్ఖమన్తానం పవిసన్తానఞ్చ ద్వారమూళ్హం అహోసి. అథ మిగదాయవిహారే పచ్చేకబుద్ధా ఉగ్ఘోసేసుం. రాజా సుత్వా ద్వారం వివరాపేసీతి. పచ్చన్తరాజాపి పలాయి. సో తేన కమ్మవిపాకేన నరకాదీసు దుక్ఖమనుభవిత్వా ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే రాజకులే నిబ్బత్తోపి మాతుయా సద్ధిం ఇమం ఏవరూపం దుక్ఖమనుభవి. తస్స పన పబ్బజితకాలతో పట్ఠాయ భిక్ఖుసఙ్ఘస్స చత్తారో పచ్చయా యదిచ్ఛకం ఉప్పజ్జన్తి. ఏవం ఏత్థ వత్థు సముట్ఠితం.
Atha bhikkhusaṅghe kathā udapādi – ‘‘aho evaṃ puññavāpi thero sattamāsādhikāni satta saṃvaccharāni mātugabbhe vasitvā satta divasāni mūḷhagabbhe vasī’’ti. Satthā āgantvā – ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā – ‘‘imāya nāmā’’ti vutte – ‘‘na, bhikkhave, iminā kulaputtena imāya jātiyā katakamma’’nti vatvā atītaṃ āharitvā atīte, bhikkhave, buddhuppādato puretarameva esa kulaputto bārāṇasiyaṃ rājakule nibbatto, pitu accayena rajje patiṭṭhāya vibhavasampanno pākaṭo ahosi. Tadā eko paccantarājā ‘‘rajjaṃ gaṇhissāmī’’ti āgantvā nagaraṃ uparundhitvā khandhāvāraṃ kāretvā vihāsi. Atha rājā mātuyā saddhiṃ samānacchando hutvā sattāhaṃ khandhāvāranagare catūsu disāsu dvāraṃ pidhāpesi, nikkhamantānaṃ pavisantānañca dvāramūḷhaṃ ahosi. Atha migadāyavihāre paccekabuddhā ugghosesuṃ. Rājā sutvā dvāraṃ vivarāpesīti. Paccantarājāpi palāyi. So tena kammavipākena narakādīsu dukkhamanubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde rājakule nibbattopi mātuyā saddhiṃ imaṃ evarūpaṃ dukkhamanubhavi. Tassa pana pabbajitakālato paṭṭhāya bhikkhusaṅghassa cattāro paccayā yadicchakaṃ uppajjanti. Evaṃ ettha vatthu samuṭṭhitaṃ.
అపరభాగే సత్థా సావత్థిం అగమాసి. థేరో భగవన్తం అభివాదేత్వా, ‘‘భన్తే, మయ్హం పుఞ్ఞబలం వీమంసిస్సామి, పఞ్చభిక్ఖుసతాని దేథా’’తి. ‘‘గణ్హ, సీవలీ’’తి. సో పఞ్చసతే భిక్ఖూ గహేత్వా హిమవన్తాభిముఖం గచ్ఛన్తో అటవిమగ్గం గచ్ఛతి. తస్స పఠమం దిట్ఠనిగ్రోధే అధివత్థా దేవతా సత్త దివసాని దానం అదాసి. ఇతి సో –
Aparabhāge satthā sāvatthiṃ agamāsi. Thero bhagavantaṃ abhivādetvā, ‘‘bhante, mayhaṃ puññabalaṃ vīmaṃsissāmi, pañcabhikkhusatāni dethā’’ti. ‘‘Gaṇha, sīvalī’’ti. So pañcasate bhikkhū gahetvā himavantābhimukhaṃ gacchanto aṭavimaggaṃ gacchati. Tassa paṭhamaṃ diṭṭhanigrodhe adhivatthā devatā satta divasāni dānaṃ adāsi. Iti so –
‘‘నిగ్రోధం పఠమం పస్సి, దుతియం పణ్డవపబ్బతం;
‘‘Nigrodhaṃ paṭhamaṃ passi, dutiyaṃ paṇḍavapabbataṃ;
తతియం అచిరవతియం, చతుత్థం వరసాగరం.
Tatiyaṃ aciravatiyaṃ, catutthaṃ varasāgaraṃ.
‘‘పఞ్చమం హిమవన్తం సో, ఛట్ఠం ఛద్దన్తుపాగమి;
‘‘Pañcamaṃ himavantaṃ so, chaṭṭhaṃ chaddantupāgami;
సత్తమం గన్ధమాదనం, అట్ఠమం అథ రేవత’’న్తి. (అ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౧.౧.౨౦౭; థేరగా॰ అట్ఠ॰ ౧.౫౯ సీవలిత్థేరగాథావణ్ణనా) –
Sattamaṃ gandhamādanaṃ, aṭṭhamaṃ atha revata’’nti. (a. ni. aṭṭha. 1.1.207; theragā. aṭṭha. 1.59 sīvalittheragāthāvaṇṇanā) –
సబ్బట్ఠానేసు సత్త సత్త దివసానేవ దానం అదంసు. గన్ధమాదనపబ్బతే పన నాగదత్తదేవరాజా సత్తసు దివసేసు ఏకదివసం ఖీరపిణ్డపాతం అదాసి, ఏకదివసం సప్పిపిణ్డపాతం అదాసి. అథ నం భిక్ఖుసఙ్ఘో ఆహ – ‘‘ఆవుసో, ఇమస్స దేవరఞ్ఞో నేవ ధేనుయో దుయ్హమానా పఞ్ఞాయన్తి, న దధినిమ్మథనం, కుతో తే, దేవరాజ, ఇదం ఉప్పజ్జతీ’’తి? ‘‘భన్తే, కస్సపదసబలస్స కాలే ఖీరసలాకభత్తదానస్సేతం ఫల’’న్తి దేవరాజా ఆహ.
Sabbaṭṭhānesu satta satta divasāneva dānaṃ adaṃsu. Gandhamādanapabbate pana nāgadattadevarājā sattasu divasesu ekadivasaṃ khīrapiṇḍapātaṃ adāsi, ekadivasaṃ sappipiṇḍapātaṃ adāsi. Atha naṃ bhikkhusaṅgho āha – ‘‘āvuso, imassa devarañño neva dhenuyo duyhamānā paññāyanti, na dadhinimmathanaṃ, kuto te, devarāja, idaṃ uppajjatī’’ti? ‘‘Bhante, kassapadasabalassa kāle khīrasalākabhattadānassetaṃ phala’’nti devarājā āha.
అపరభాగే సత్థా ఖదిరవనియరేవతత్థేరస్స పచ్చుగ్గమనం అకాసి. కథం? అథాయస్మా సారిపుత్తో సత్థారం ఆహ – ‘‘భన్తే, మయ్హం కిర కనిట్ఠభాతా రేవతో పబ్బజితో, సో అభిరమేయ్య వా న వా, గన్త్వా నం పస్సిస్సామీ’’తి. భగవా రేవతస్స ఆరద్ధవిపస్సకభావం ఞత్వా ద్వే వారే పటిక్ఖిపిత్వా తతియవారే యాచితో అరహత్తప్పత్తభావం ఞత్వా – సారిపుత్త, అహమ్పి గమిస్సామి భిక్ఖూనం ఆరోచేహీతి. థేరో భిక్ఖూ సన్నిపాతాపేత్వా – ‘‘ఆవుసో, సత్థా చారికం చరితుకామో, గన్తుకామా ఆగచ్ఛన్తూ’’తి సబ్బేసంయేవ ఆరోచేసి. దసబలస్స చారికత్థాయ గమనకాలే ఓహియ్యమానకభిక్ఖూ నామ అప్పకా హోన్తి, ‘‘సత్థు సువణ్ణవణ్ణం సరీరం పస్సిస్సామ, మధురధమ్మకథం వా సుణిస్సామా’’తి యేభుయ్యేన గన్తుకామా బహుతరావ హోన్తి. ఇతి సత్థా మహాభిక్ఖుసఙ్ఘపరివారో ‘‘రేవతం పస్సిస్సామా’’తి నిక్ఖన్తో.
Aparabhāge satthā khadiravaniyarevatattherassa paccuggamanaṃ akāsi. Kathaṃ? Athāyasmā sāriputto satthāraṃ āha – ‘‘bhante, mayhaṃ kira kaniṭṭhabhātā revato pabbajito, so abhirameyya vā na vā, gantvā naṃ passissāmī’’ti. Bhagavā revatassa āraddhavipassakabhāvaṃ ñatvā dve vāre paṭikkhipitvā tatiyavāre yācito arahattappattabhāvaṃ ñatvā – sāriputta, ahampi gamissāmi bhikkhūnaṃ ārocehīti. Thero bhikkhū sannipātāpetvā – ‘‘āvuso, satthā cārikaṃ caritukāmo, gantukāmā āgacchantū’’ti sabbesaṃyeva ārocesi. Dasabalassa cārikatthāya gamanakāle ohiyyamānakabhikkhū nāma appakā honti, ‘‘satthu suvaṇṇavaṇṇaṃ sarīraṃ passissāma, madhuradhammakathaṃ vā suṇissāmā’’ti yebhuyyena gantukāmā bahutarāva honti. Iti satthā mahābhikkhusaṅghaparivāro ‘‘revataṃ passissāmā’’ti nikkhanto.
అథేకస్మిం పదేసే ఆనన్దత్థేరో ద్వేధాపథం పత్వా భగవన్తం పుచ్ఛి – ‘‘భన్తే, ఇమస్మిం ఠానే ద్వేధాపథో, కతరమగ్గేన భిక్ఖుసఙ్ఘో గచ్ఛతూ’’తి? ‘‘కతరమగ్గో, ఆనన్ద, ఉజుకో’’తి? ‘‘భన్తే, ఉజుమగ్గో తింసయోజనికో అమనుస్సపథో. పరిహారమగ్గో పన సట్ఠియోజనికో ఖేమో సుభిక్ఖో’’తి. ‘‘ఆనన్ద, సీవలి, అమ్హేహి సద్ధిం ఆగతో’’తి? ‘‘ఆమ, భన్తే, ఆగతో’’తి. ‘‘తేన హి సఙ్ఘో ఉజుమగ్గమేవ గచ్ఛతు, సీవలిస్స పుఞ్ఞం వీమంసిస్సామా’’తి. సత్థా భిక్ఖుసఙ్ఘపరివారో సీవలిత్థేరస్స పుఞ్ఞవీమంసనత్థం తింసయోజనమగ్గం అభిరుహి (అ॰ ని॰ అట్ఠ॰ ౧.౧.౨౦౩).
Athekasmiṃ padese ānandatthero dvedhāpathaṃ patvā bhagavantaṃ pucchi – ‘‘bhante, imasmiṃ ṭhāne dvedhāpatho, kataramaggena bhikkhusaṅgho gacchatū’’ti? ‘‘Kataramaggo, ānanda, ujuko’’ti? ‘‘Bhante, ujumaggo tiṃsayojaniko amanussapatho. Parihāramaggo pana saṭṭhiyojaniko khemo subhikkho’’ti. ‘‘Ānanda, sīvali, amhehi saddhiṃ āgato’’ti? ‘‘Āma, bhante, āgato’’ti. ‘‘Tena hi saṅgho ujumaggameva gacchatu, sīvalissa puññaṃ vīmaṃsissāmā’’ti. Satthā bhikkhusaṅghaparivāro sīvalittherassa puññavīmaṃsanatthaṃ tiṃsayojanamaggaṃ abhiruhi (a. ni. aṭṭha. 1.1.203).
మగ్గం అభిరుహనట్ఠానతో పట్ఠాయ దేవసఙ్ఘో యోజనే యోజనే ఠానే నగరం మాపేత్వా బుద్ధప్పముఖస్స భిక్ఖుసఙ్ఘస్స వసనత్థాయ విహారే పటియాదేసి. దేవపుత్తా రఞ్ఞా పేసితకమ్మకారా వియ హుత్వా యాగుఖజ్జకాదీని గహేత్వా – ‘‘కహం, అయ్యో సీవలీ’’తి పుచ్ఛన్తా గచ్ఛన్తి. థేరో సక్కారసమ్మానం గాహాపేత్వా సత్థు సన్తికం గచ్ఛతి. సత్థా భిక్ఖుసఙ్ఘేన సద్ధిం పరిభుఞ్జి. ఇమినావ నియామేన సత్థా సక్కారం అనుభవన్తో దేవసికం యోజనపరమం గన్త్వా తింసయోజనికం కన్తారం అతిక్కమ్మ ఖదిరవనియరేవతత్థేరస్స వసనట్ఠానం పత్తో, థేరో సత్థు ఆగమనం ఞత్వా అత్తనో వసనట్ఠానే బుద్ధప్పముఖస్స భిక్ఖుసఙ్ఘస్స పహోనకవిహారే దసబలస్స గన్ధకుటిం రత్తిట్ఠానదివాట్ఠానాని చ ఇద్ధియా మాపేత్వా తథాగతస్స పచ్చుగ్గమనం గతో. సత్థా అలఙ్కతపటియత్తేన మగ్గేన విహారం పావిసి. అథ తథాగతే గన్ధకుటిం పవిట్ఠే భిక్ఖూ వస్సగ్గేన పత్తసేనాసనాని పవిసింసు. దేవతా ‘‘అకాలో ఆహారస్సా’’తి అట్ఠవిధం పానకం ఆహరింసు. సత్థా సఙ్ఘేన సద్ధిం పానకం పివి. ఇమినా నియామేనేవ తథాగతస్స సక్కారసమ్మానం అనుభవన్తస్సేవ అద్ధమాసో అతిక్కన్తో.
Maggaṃ abhiruhanaṭṭhānato paṭṭhāya devasaṅgho yojane yojane ṭhāne nagaraṃ māpetvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa vasanatthāya vihāre paṭiyādesi. Devaputtā raññā pesitakammakārā viya hutvā yāgukhajjakādīni gahetvā – ‘‘kahaṃ, ayyo sīvalī’’ti pucchantā gacchanti. Thero sakkārasammānaṃ gāhāpetvā satthu santikaṃ gacchati. Satthā bhikkhusaṅghena saddhiṃ paribhuñji. Imināva niyāmena satthā sakkāraṃ anubhavanto devasikaṃ yojanaparamaṃ gantvā tiṃsayojanikaṃ kantāraṃ atikkamma khadiravaniyarevatattherassa vasanaṭṭhānaṃ patto, thero satthu āgamanaṃ ñatvā attano vasanaṭṭhāne buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa pahonakavihāre dasabalassa gandhakuṭiṃ rattiṭṭhānadivāṭṭhānāni ca iddhiyā māpetvā tathāgatassa paccuggamanaṃ gato. Satthā alaṅkatapaṭiyattena maggena vihāraṃ pāvisi. Atha tathāgate gandhakuṭiṃ paviṭṭhe bhikkhū vassaggena pattasenāsanāni pavisiṃsu. Devatā ‘‘akālo āhārassā’’ti aṭṭhavidhaṃ pānakaṃ āhariṃsu. Satthā saṅghena saddhiṃ pānakaṃ pivi. Iminā niyāmeneva tathāgatassa sakkārasammānaṃ anubhavantasseva addhamāso atikkanto.
అథేకచ్చే ఉక్కణ్ఠితభిక్ఖూ ఏకస్మిం ఠానే నిసీదిత్వా కథం ఉప్పాదయింసు – ‘‘దసబలో ‘మయ్హం అగ్గసావకస్స కనిట్ఠభాతా’తి వత్వా ఏవరూపం నవకమ్మికం భిక్ఖుం పస్సితుం ఆగతో, ఇమస్స విహారస్స సన్తికే జేతవనవిహారో వా వేళువనవిహారాదయో వా కిం కరిస్సన్తి? అయమ్పి భిక్ఖు ఏవరూపస్స నవకమ్మస్స కారకో, కిం నామ సమణధమ్మం కరిస్సతీ’’తి? అథ సత్థా చిన్తేసి – ‘‘మయి ఇధ చిరం వసన్తే ఇదం ఠానం ఆకిణ్ణం భవిస్సతి, ఆరఞ్ఞకా నామ భిక్ఖూ పవివేకత్థికా హోన్తి, రేవతస్స ఫాసువిహారో న భవిస్సతీ’’తి. తతో థేరస్స దివాట్ఠానం గతో. థేరోపి ఏకకోవ చఙ్కమనకోటియం ఆలమ్బనఫలకం నిస్సాయ పాసాణఫలకే నిసిన్నో సత్థారం దూరతోవ ఆగచ్ఛన్తం దిస్వా పచ్చుగ్గన్త్వా వన్ది.
Athekacce ukkaṇṭhitabhikkhū ekasmiṃ ṭhāne nisīditvā kathaṃ uppādayiṃsu – ‘‘dasabalo ‘mayhaṃ aggasāvakassa kaniṭṭhabhātā’ti vatvā evarūpaṃ navakammikaṃ bhikkhuṃ passituṃ āgato, imassa vihārassa santike jetavanavihāro vā veḷuvanavihārādayo vā kiṃ karissanti? Ayampi bhikkhu evarūpassa navakammassa kārako, kiṃ nāma samaṇadhammaṃ karissatī’’ti? Atha satthā cintesi – ‘‘mayi idha ciraṃ vasante idaṃ ṭhānaṃ ākiṇṇaṃ bhavissati, āraññakā nāma bhikkhū pavivekatthikā honti, revatassa phāsuvihāro na bhavissatī’’ti. Tato therassa divāṭṭhānaṃ gato. Theropi ekakova caṅkamanakoṭiyaṃ ālambanaphalakaṃ nissāya pāsāṇaphalake nisinno satthāraṃ dūratova āgacchantaṃ disvā paccuggantvā vandi.
అథ నం సత్థా పుచ్ఛి – ‘‘రేవత, ఇదం వాళమిగట్ఠానం, చణ్డానం హత్థిఅస్సాదీనం సద్దం సుత్వా కిం కరోసీ’’తి? ‘‘తేసం మే, భన్తే, సద్దం సుణతో అరఞ్ఞపీతి నామ ఉప్పన్నా’’తి. సత్థా ఇమస్మిం ఠానే రేవతత్థేరస్స పఞ్చహి గాథాసతేహి అరఞ్ఞానిసంసం నామ కథేత్వా పునదివసే అవిదూరట్ఠానే పిణ్డాయ చరిత్వా రేవతత్థేరం ఆమన్తేత్వా యేహి భిక్ఖూహి థేరస్స అవణ్ణో కథితో, తేసం కత్తరయట్ఠిఉపాహనతేలనాళిఛత్తానం పముస్సనభావమకాసి. తే అత్తనో పరిక్ఖారత్థాయ నివత్తా ఆగతమగ్గేనేవ గచ్ఛన్తాపి తం ఠానం సల్లక్ఖేతుం న సక్కోన్తి. పఠమఞ్హి తే అలఙ్కతపటియత్తేన మగ్గేన గన్త్వా, తందివసం పన విసమమగ్గేన గచ్ఛన్తా తస్మిం తస్మిం ఠానే ఉక్కుటికం నిసీదన్తా జణ్ణుకేహి గచ్ఛన్తి. తే గుమ్బే చ గచ్ఛే చ కణ్డకే చ మద్దన్తా అత్తనా వసితసభాగట్ఠానం గన్త్వా తస్మిం తస్మిం ఖదిరఖాణుకే లగ్గితం అత్తనో ఛత్తం సఞ్జానన్తి, ఉపాహనం కత్తరయట్ఠిం తేలనాళిఞ్చ సఞ్జానన్తి. తే తస్మిం సమయే ‘‘ఇద్ధిమా అయం భిక్ఖూ’’తి ఞత్వా అత్తనో పరిక్ఖారమాదాయ ‘‘దసబలస్స పటియత్తసక్కారో నామ ఏవరూపో హోతీ’’తి వదన్తా అగమంసు.
Atha naṃ satthā pucchi – ‘‘revata, idaṃ vāḷamigaṭṭhānaṃ, caṇḍānaṃ hatthiassādīnaṃ saddaṃ sutvā kiṃ karosī’’ti? ‘‘Tesaṃ me, bhante, saddaṃ suṇato araññapīti nāma uppannā’’ti. Satthā imasmiṃ ṭhāne revatattherassa pañcahi gāthāsatehi araññānisaṃsaṃ nāma kathetvā punadivase avidūraṭṭhāne piṇḍāya caritvā revatattheraṃ āmantetvā yehi bhikkhūhi therassa avaṇṇo kathito, tesaṃ kattarayaṭṭhiupāhanatelanāḷichattānaṃ pamussanabhāvamakāsi. Te attano parikkhāratthāya nivattā āgatamaggeneva gacchantāpi taṃ ṭhānaṃ sallakkhetuṃ na sakkonti. Paṭhamañhi te alaṅkatapaṭiyattena maggena gantvā, taṃdivasaṃ pana visamamaggena gacchantā tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne ukkuṭikaṃ nisīdantā jaṇṇukehi gacchanti. Te gumbe ca gacche ca kaṇḍake ca maddantā attanā vasitasabhāgaṭṭhānaṃ gantvā tasmiṃ tasmiṃ khadirakhāṇuke laggitaṃ attano chattaṃ sañjānanti, upāhanaṃ kattarayaṭṭhiṃ telanāḷiñca sañjānanti. Te tasmiṃ samaye ‘‘iddhimā ayaṃ bhikkhū’’ti ñatvā attano parikkhāramādāya ‘‘dasabalassa paṭiyattasakkāro nāma evarūpo hotī’’ti vadantā agamaṃsu.
పురతో ఆగతే భిక్ఖూ, విసాఖా ఉపాసికా, అత్తనో గేహే నిసిన్నకాలే పుచ్ఛి – ‘‘మనాపం ను ఖో, భన్తే, రేవతస్స వసనట్ఠాన’’న్తి? ‘‘మనాపం, ఉపాసికే, నన్దవనచిత్తలతావనపటిభాగం తం సేనాసన’’న్తి. అథ తేసం పచ్ఛతో ఆగతే భిక్ఖూ పుచ్ఛి – ‘‘మనాపం, అయ్యా, రేవతస్స వసనట్ఠాన’’న్తి? ‘‘మా పుచ్ఛ, ఉపాసికే, కథేతుం అయుత్తట్ఠానం, ఏతం ఉజ్జఙ్గలసక్ఖరపాసాణవిసమఖదిరవనం ఏవ, తత్థ సో భిక్ఖు వసతీ’’తి.
Purato āgate bhikkhū, visākhā upāsikā, attano gehe nisinnakāle pucchi – ‘‘manāpaṃ nu kho, bhante, revatassa vasanaṭṭhāna’’nti? ‘‘Manāpaṃ, upāsike, nandavanacittalatāvanapaṭibhāgaṃ taṃ senāsana’’nti. Atha tesaṃ pacchato āgate bhikkhū pucchi – ‘‘manāpaṃ, ayyā, revatassa vasanaṭṭhāna’’nti? ‘‘Mā puccha, upāsike, kathetuṃ ayuttaṭṭhānaṃ, etaṃ ujjaṅgalasakkharapāsāṇavisamakhadiravanaṃ eva, tattha so bhikkhu vasatī’’ti.
విసాఖా పురిమానం పచ్ఛిమానఞ్చ భిక్ఖూనం కథం సుత్వా, ‘‘కేసం ను ఖో కథా సచ్చా’’తి పచ్ఛాభత్తం గన్ధమాలం ఆదాయ దసబలస్స ఉపట్ఠానం గన్త్వా వన్దిత్వా ఏకమన్తం నిసిన్నా సత్థారం పుచ్ఛి – ‘‘భన్తే, రేవతత్థేరస్స వసనట్ఠానం ఏకచ్చే అయ్యా వణ్ణేన్తి, ఏకచ్చే నిన్దన్తి, కిమేతం, భన్తే’’తి? ‘‘విసాఖే, రమణియం వా హోతు మా వా, యస్మిం ఠానే అరియానం చిత్తం రమతి, తదేవ ఠానం రమణియం నామా’’తి వత్వా ఇమం గాథమాహ –
Visākhā purimānaṃ pacchimānañca bhikkhūnaṃ kathaṃ sutvā, ‘‘kesaṃ nu kho kathā saccā’’ti pacchābhattaṃ gandhamālaṃ ādāya dasabalassa upaṭṭhānaṃ gantvā vanditvā ekamantaṃ nisinnā satthāraṃ pucchi – ‘‘bhante, revatattherassa vasanaṭṭhānaṃ ekacce ayyā vaṇṇenti, ekacce nindanti, kimetaṃ, bhante’’ti? ‘‘Visākhe, ramaṇiyaṃ vā hotu mā vā, yasmiṃ ṭhāne ariyānaṃ cittaṃ ramati, tadeva ṭhānaṃ ramaṇiyaṃ nāmā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –
‘‘గామే వా యది వారఞ్ఞే, నిన్నే వా యది వా థలే;
‘‘Gāme vā yadi vāraññe, ninne vā yadi vā thale;
యత్థ అరహన్తో విహరన్తి, తం భూమిరామణేయ్యక’’న్తి. (ధ॰ ప॰ ౯౮; థేరగా॰ ౯౯౧; సం॰ ని॰ ౧.౨౬౧);
Yattha arahanto viharanti, taṃ bhūmirāmaṇeyyaka’’nti. (dha. pa. 98; theragā. 991; saṃ. ni. 1.261);
అపరభాగే భగవా అరియగణమజ్ఝే నిసిన్నో థేరం ‘‘ఏతదగ్గం, భిక్ఖవే, మమ సావకానం భిక్ఖూనం లాభీనం యదిదం, సీవలీ’’తి (అ॰ ని॰ ౧.౧౯౮, ౨౦౭) ఏతదగ్గే ఠపేసి.
Aparabhāge bhagavā ariyagaṇamajjhe nisinno theraṃ ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ lābhīnaṃ yadidaṃ, sīvalī’’ti (a. ni. 1.198, 207) etadagge ṭhapesi.
౫౪. అథాయస్మా సీవలిత్థేరో అరహత్తం పత్వా పత్తఏతదగ్గట్ఠానో అత్తనో పుబ్బకమ్మం సరిత్వా సోమనస్సజాతో పుబ్బచరితాపదానం పకాసేన్తో పదుముత్తరో నామ జినోతిఆదిమాహ. అనుత్తానత్థపదవణ్ణనమేవ కరిస్సామ.
54. Athāyasmā sīvalitthero arahattaṃ patvā pattaetadaggaṭṭhāno attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaro nāma jinotiādimāha. Anuttānatthapadavaṇṇanameva karissāma.
౫౫. సీలం తస్స అసఙ్ఖేయ్యన్తి తస్స పదుముత్తరస్స భగవతో సీలం అసఙ్ఖేయ్యం.
55.Sīlaṃ tassa asaṅkheyyanti tassa padumuttarassa bhagavato sīlaṃ asaṅkheyyaṃ.
‘‘నవ కోటిసహస్సాని, అసీతిసతకోటియో;
‘‘Nava koṭisahassāni, asītisatakoṭiyo;
పఞ్ఞాససతసహస్సాని, ఛత్తింసా చ పునాపరే.
Paññāsasatasahassāni, chattiṃsā ca punāpare.
‘‘ఏతే సంవరవినయా, సమ్బుద్ధేన పకాసితా;
‘‘Ete saṃvaravinayā, sambuddhena pakāsitā;
పేయ్యాలముఖేన నిద్దిట్ఠా, సిక్ఖావినయసంవరే’’తి. (విసుద్ధి॰ ౧.౨౦; పటి॰ మ॰ అట్ఠ॰ ౧.౧.౩౭) –
Peyyālamukhena niddiṭṭhā, sikkhāvinayasaṃvare’’ti. (visuddhi. 1.20; paṭi. ma. aṭṭha. 1.1.37) –
ఏవం వుత్తసిక్ఖాపదాని భిక్ఖూనం సావకపఞ్ఞత్తివసేన వుత్తాని. భగవతో పన సీలం అసఙ్ఖేయ్యమేవ సంఖాతుం గణేతుం అసక్కుణేయ్యన్తి అత్థో. సమాధివజిరూపమో యథా వజిరం ఇన్దనీలమణివేళురియమణిఫలికమసారగల్లాదీని రతనాని విజ్ఝతి ఛిద్దావఛిద్దం కరోతి, ఏవమేవ పదుముత్తరస్స భగవతో లోకుత్తరమగ్గసమాధి పటిపక్ఖపచ్చనీకధమ్మే విజ్ఝతి భిన్దతి సముచ్ఛిన్దతీతి అత్థో. అసఙ్ఖేయ్యం ఞాణవరం తస్స బుద్ధస్స చత్తారి సచ్చాని సత్తతింసబోధిపక్ఖియధమ్మే సఙ్ఖతాసఙ్ఖతధమ్మే చ జానితుం పటివిజ్ఝితుం సమత్థం సయమ్భూఞాణసబ్బఞ్ఞుతఞ్ఞాణాదిఞాణసమూహం అసఙ్ఖేయ్యం, అతీతానాగతపచ్చుప్పన్నాదిభేదేన సంఖావిరహితన్తి అత్థో. విముత్తి చ అనోపమాతి సంకిలేసేహి విముత్తత్తా సోతాపత్తిఫలాదికా చతస్సో విముత్తియో అనుపమా ఉపమారహితా ‘‘ఇమా వియ భూతా’’తి ఉపమేతుం న సక్కాతి అత్థో. సేసం ఉత్తానత్థమేవాతి.
Evaṃ vuttasikkhāpadāni bhikkhūnaṃ sāvakapaññattivasena vuttāni. Bhagavato pana sīlaṃ asaṅkheyyameva saṃkhātuṃ gaṇetuṃ asakkuṇeyyanti attho. Samādhivajirūpamo yathā vajiraṃ indanīlamaṇiveḷuriyamaṇiphalikamasāragallādīni ratanāni vijjhati chiddāvachiddaṃ karoti, evameva padumuttarassa bhagavato lokuttaramaggasamādhi paṭipakkhapaccanīkadhamme vijjhati bhindati samucchindatīti attho. Asaṅkheyyaṃ ñāṇavaraṃ tassa buddhassa cattāri saccāni sattatiṃsabodhipakkhiyadhamme saṅkhatāsaṅkhatadhamme ca jānituṃ paṭivijjhituṃ samatthaṃ sayambhūñāṇasabbaññutaññāṇādiñāṇasamūhaṃ asaṅkheyyaṃ, atītānāgatapaccuppannādibhedena saṃkhāvirahitanti attho. Vimutti ca anopamāti saṃkilesehi vimuttattā sotāpattiphalādikā catasso vimuttiyo anupamā upamārahitā ‘‘imā viya bhūtā’’ti upametuṃ na sakkāti attho. Sesaṃ uttānatthamevāti.
సీవలిత్థేరఅపదానవణ్ణనా సమత్తా.
Sīvalittheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / అపదానపాళి • Apadānapāḷi / ౩. సీవలిత్థేరఅపదానం • 3. Sīvalittheraapadānaṃ