Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / അപദാന-അട്ഠകഥാ • Apadāna-aṭṭhakathā

    ൩. സീവലിത്ഥേരഅപദാനവണ്ണനാ

    3. Sīvalittheraapadānavaṇṇanā

    തതിയാപദാനേ പദുമുത്തരോ നാമ ജിനോതിആദികം ആയസ്മതോ സീവലിത്ഥേരസ്സ അപദാനം. അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ വിവട്ടൂപനിസ്സയാനി പുഞ്ഞാനി ഉപചിനന്തോ പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തോ ഹേട്ഠാ വുത്തനയേന വിഹാരം ഗന്ത്വാ പരിസായ പരിയന്തേ ഠിതോ ധമ്മം സുണന്തോ സത്ഥാരം ഏകം ഭിക്ഖും ലാഭീനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേന്തം ദിസ്വാ ‘‘മയാപി അനാഗതേ ഏവരൂപേന ഭവിതും വട്ടതീ’’തി ദസബലം നിമന്തേത്വാ സത്താഹം ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ ഭിക്ഖസങ്ഘസ്സ മഹാദാനം ദത്വാ, ‘‘ഭന്തേ, ഇമിനാ അധികാരകമ്മേന ന അഞ്ഞം സമ്പത്തിം പത്ഥേമി, അനാഗതേ പന ഏകസ്സ ബുദ്ധസ്സ സാസനേ അഹമ്പി തുമ്ഹേഹി സോ ഏതദഗ്ഗേ ഠപിതഭിക്ഖു വിയ ലാഭീനം അഗ്ഗോ ഭവേയ്യ’’ന്തി പത്ഥനം അകാസി. സത്ഥാ തസ്സ അനന്തരായതം ദിസ്വാ ‘‘അയം തേ പത്ഥനാ അനാഗതേ ഗോതമസ്സ ബുദ്ധസ്സ സന്തികേ സമിജ്ഝിസ്സതീ’’തി ബ്യാകരിത്വാ പക്കാമി. സോ കുലപുത്തോ യാവജീവം കുസലം കത്വാ ദേവമനുസ്സേസു ഉഭയസമ്പത്തിയോ അനുഭവിത്വാ വിപസ്സിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ ബന്ധുമതീനഗരതോ അവിദൂരേ ഏകസ്മിം ഗാമകേ നിബ്ബത്തി, തസ്മിം സമയേ ബന്ധുമതീനഗരവാസിനോ രഞ്ഞാ സദ്ധിം സാകച്ഛിത്വാ ദസബലസ്സ ദാനം അദംസു.

    Tatiyāpadāne padumuttaro nāma jinotiādikaṃ āyasmato sīvalittherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle kulagehe nibbatto heṭṭhā vuttanayena vihāraṃ gantvā parisāya pariyante ṭhito dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ lābhīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā ‘‘mayāpi anāgate evarūpena bhavituṃ vaṭṭatī’’ti dasabalaṃ nimantetvā sattāhaṃ buddhappamukhassa bhikkhasaṅghassa mahādānaṃ datvā, ‘‘bhante, iminā adhikārakammena na aññaṃ sampattiṃ patthemi, anāgate pana ekassa buddhassa sāsane ahampi tumhehi so etadagge ṭhapitabhikkhu viya lābhīnaṃ aggo bhaveyya’’nti patthanaṃ akāsi. Satthā tassa anantarāyataṃ disvā ‘‘ayaṃ te patthanā anāgate gotamassa buddhassa santike samijjhissatī’’ti byākaritvā pakkāmi. So kulaputto yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu ubhayasampattiyo anubhavitvā vipassissa bhagavato kāle bandhumatīnagarato avidūre ekasmiṃ gāmake nibbatti, tasmiṃ samaye bandhumatīnagaravāsino raññā saddhiṃ sākacchitvā dasabalassa dānaṃ adaṃsu.

    ഏകദിവസം സബ്ബേ ഏകതോ ഹുത്വാ ദാനം ദേന്താ ‘‘കിം നു ഖോ അമ്ഹാകം ദാനഗ്ഗേ നത്ഥീ’’തി (അ॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൧.൧.൨൦൭; ഥേരഗാ॰ അട്ഠ॰ ൧.൫൯ സീവലിത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ) ഓലോകേന്താ മധുഞ്ച ഗുളദധിഞ്ച നാദ്ദസംസു. തേ ‘‘യതോ കുതോചി ആഹരിസ്സാമാ’’തി ജനപദതോ നഗരപവിസനമഗ്ഗേസു പുരിസേ ഠപേസും. തദാ ഏസ കുലപുത്തോ അത്തനോ ഗാമതോ ഗുളദധിവാരകം ഗഹേത്വാ ‘‘കിഞ്ചിദേവ ആഹരിസ്സാമീ’’തി നഗരം ഗച്ഛന്തോ ‘‘മുഖം ധോവിത്വാ ധോതഹത്ഥപാദോ പവിസിസ്സാമീ’’തി ഫാസുകട്ഠാനം ഓലോകേന്തോ നങ്ഗലസീസപ്പമാണം നിമ്മക്ഖികദണ്ഡകമധും ദിസ്വാ ‘‘പുഞ്ഞേന മേ ഇദം ഉപ്പന്ന’’ന്തി ഗഹേത്വാ നഗരം പാവിസി. നാഗരേഹി ഠപിതപുരിസോ തം ദിസ്വാ, ‘‘മാരിസ, കസ്സ ഇമം ഹരസീ’’തി പുച്ഛി. ‘‘ന കസ്സചി, സാമി, വിക്കായികം മേ ഇദ’’ന്തി. ‘‘തേന ഹി ഇമം കഹാപണം ഗഹേത്വാ ഏതം മധുഞ്ച ഗുളദധിഞ്ച ദേഹീ’’തി.

    Ekadivasaṃ sabbe ekato hutvā dānaṃ dentā ‘‘kiṃ nu kho amhākaṃ dānagge natthī’’ti (a. ni. aṭṭha. 1.1.207; theragā. aṭṭha. 1.59 sīvalittheragāthāvaṇṇanā) olokentā madhuñca guḷadadhiñca nāddasaṃsu. Te ‘‘yato kutoci āharissāmā’’ti janapadato nagarapavisanamaggesu purise ṭhapesuṃ. Tadā esa kulaputto attano gāmato guḷadadhivārakaṃ gahetvā ‘‘kiñcideva āharissāmī’’ti nagaraṃ gacchanto ‘‘mukhaṃ dhovitvā dhotahatthapādo pavisissāmī’’ti phāsukaṭṭhānaṃ olokento naṅgalasīsappamāṇaṃ nimmakkhikadaṇḍakamadhuṃ disvā ‘‘puññena me idaṃ uppanna’’nti gahetvā nagaraṃ pāvisi. Nāgarehi ṭhapitapuriso taṃ disvā, ‘‘mārisa, kassa imaṃ harasī’’ti pucchi. ‘‘Na kassaci, sāmi, vikkāyikaṃ me ida’’nti. ‘‘Tena hi imaṃ kahāpaṇaṃ gahetvā etaṃ madhuñca guḷadadhiñca dehī’’ti.

    സോ ചിന്തേസി – ‘‘ഇദം മേ ന ബഹും അഗ്ഘതി, അയഞ്ച ഏകപ്പഹാരേനേവ ബഹും ദേതി, വീമംസിസ്സാമീ’’തി. തതോ നം ആഹ – ‘‘നാഹം ഏകകഹാപണേന ദേമീ’’തി. ‘‘യദി ഏവം ദ്വേ കഹാപണേ ഗഹേത്വാ ദേഹീ’’തി. ‘‘ദ്വീഹിപി ന ദേമീ’’തി. ഏതേനുപായേന വഡ്ഢേത്വാ യാവ സഹസ്സം പാപുണി, സോ ചിന്തേസി – ‘‘അതിഅഞ്ഛിതും ന വട്ടതി, ഹോതു താവ ഇമിനാ കത്തബ്ബകമ്മം പുച്ഛിസ്സാമീ’’തി . അഥ നം ആഹ – ‘‘ന ഇദം ബഹുഅഗ്ഘനകം, ത്വം പന ബഹും ദേസി, കേന കമ്മേന ഇദം ഗണ്ഹസീ’’തി. ‘‘ഇധ, ഭോ, നഗരവാസിനോ രഞ്ഞാ സദ്ധിം പടിവിരുജ്ഝിത്വാ വിപസ്സിസമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ ദാനം ദേന്താ ഇദം ദ്വയം ദാനഗ്ഗേ അപസ്സന്താ മം പരിയേസാപേന്തി. സചേ ഇദം ദ്വയം ന ലഭിസ്സന്തി, നാഗരാനം പരാജയോ ഭവിസ്സതി. തസ്മാ സഹസ്സം ദത്വാ ഗണ്ഹാമീ’’തി. ‘‘കിം പനേതം നാഗരാനം ഏവ വട്ടതി, ഉദാഹു അഞ്ഞേസമ്പി ദാതും വട്ടതീ’’തി? ‘‘യസ്സ കസ്സചി ദാതും അവാരിതമേത’’ന്തി. ‘‘അത്ഥി പന കോചി നാഗരാനം ദാനേ ഏകദിവസം സഹസ്സം ദാതാ’’തി? ‘‘നത്ഥി, സമ്മാ’’തി. ‘‘ഇമേസം മേ ദ്വിന്നം സഹസ്സഗ്ഘനകഭാവം ജാനാസീ’’തി? ‘‘ആമ, ജാനാമീ’’തി. ‘‘തേന ഹി ഗച്ഛ, നാഗരാനം ആരോചേഹി – ‘ഏകോ പുരിസോ ഇമാനി ദ്വേ മൂലേന ന ദേതി, തുമ്ഹേഹി സദ്ധിം സഹത്ഥേനേവ ദാതുകാമോ, തുമ്ഹേ ഇമേസം ദ്വിന്നം കാരണാ നിബ്ബിതക്കാ ഹോഥാ’’തി. ‘‘ത്വം ഇമസ്മിം ദാനേ ജേട്ഠകഭാഗസ്സ കായസക്ഖീ ഹോഹീ’’തി വത്വാ ഗതോ. സോ പന കുലപുത്തോ ഗാമതോ പരിബ്ബയത്ഥം ഗഹിതകഹാപണേന പഞ്ചകടുകം ഗഹേത്വാ ചുണ്ണം കത്വാ ദധിതോ കഞ്ചിയം വാഹേത്വാ തത്ഥ മധുപടലം പീളേത്വാ പഞ്ചകടുകചുണ്ണേന യോജേത്വാ പദുമിനിപത്തേ പക്ഖിപിത്വാ തം സംവിദഹിത്വാ ആദായ ദസബലസ്സ അവിദൂരേ നിസീദി. മഹാജനേഹി ആഹരിയമാനസ്സ സക്കാരസ്സ അന്തരേ അത്തനോ പത്തവാരം ഓലോകേന്തോ ഓകാസം ഞത്വാ സത്ഥു സന്തികം ഗന്ത്വാ, ‘‘ഭന്തേ, അയം മേ ദുഗ്ഗതസക്കാരോ, ഇമം മേ അനുകമ്പം പടിച്ച പടിഗ്ഗണ്ഹഥാ’’തി. സത്ഥാ തസ്സാനുകമ്പം പടിച്ച ചതുമഹാരാജേഹി ദത്തിയേന സേലമയപത്തേന തം പടിഗ്ഗഹേത്വാ യഥാ അട്ഠസട്ഠിയാ ഭിക്ഖുസതസഹസ്സസ്സ ദിയ്യമാനം ന ഖീയതി, ഏവം അധിട്ഠാസി.

    So cintesi – ‘‘idaṃ me na bahuṃ agghati, ayañca ekappahāreneva bahuṃ deti, vīmaṃsissāmī’’ti. Tato naṃ āha – ‘‘nāhaṃ ekakahāpaṇena demī’’ti. ‘‘Yadi evaṃ dve kahāpaṇe gahetvā dehī’’ti. ‘‘Dvīhipi na demī’’ti. Etenupāyena vaḍḍhetvā yāva sahassaṃ pāpuṇi, so cintesi – ‘‘atiañchituṃ na vaṭṭati, hotu tāva iminā kattabbakammaṃ pucchissāmī’’ti . Atha naṃ āha – ‘‘na idaṃ bahuagghanakaṃ, tvaṃ pana bahuṃ desi, kena kammena idaṃ gaṇhasī’’ti. ‘‘Idha, bho, nagaravāsino raññā saddhiṃ paṭivirujjhitvā vipassisammāsambuddhassa dānaṃ dentā idaṃ dvayaṃ dānagge apassantā maṃ pariyesāpenti. Sace idaṃ dvayaṃ na labhissanti, nāgarānaṃ parājayo bhavissati. Tasmā sahassaṃ datvā gaṇhāmī’’ti. ‘‘Kiṃ panetaṃ nāgarānaṃ eva vaṭṭati, udāhu aññesampi dātuṃ vaṭṭatī’’ti? ‘‘Yassa kassaci dātuṃ avāritameta’’nti. ‘‘Atthi pana koci nāgarānaṃ dāne ekadivasaṃ sahassaṃ dātā’’ti? ‘‘Natthi, sammā’’ti. ‘‘Imesaṃ me dvinnaṃ sahassagghanakabhāvaṃ jānāsī’’ti? ‘‘Āma, jānāmī’’ti. ‘‘Tena hi gaccha, nāgarānaṃ ārocehi – ‘eko puriso imāni dve mūlena na deti, tumhehi saddhiṃ sahattheneva dātukāmo, tumhe imesaṃ dvinnaṃ kāraṇā nibbitakkā hothā’’ti. ‘‘Tvaṃ imasmiṃ dāne jeṭṭhakabhāgassa kāyasakkhī hohī’’ti vatvā gato. So pana kulaputto gāmato paribbayatthaṃ gahitakahāpaṇena pañcakaṭukaṃ gahetvā cuṇṇaṃ katvā dadhito kañciyaṃ vāhetvā tattha madhupaṭalaṃ pīḷetvā pañcakaṭukacuṇṇena yojetvā paduminipatte pakkhipitvā taṃ saṃvidahitvā ādāya dasabalassa avidūre nisīdi. Mahājanehi āhariyamānassa sakkārassa antare attano pattavāraṃ olokento okāsaṃ ñatvā satthu santikaṃ gantvā, ‘‘bhante, ayaṃ me duggatasakkāro, imaṃ me anukampaṃ paṭicca paṭiggaṇhathā’’ti. Satthā tassānukampaṃ paṭicca catumahārājehi dattiyena selamayapattena taṃ paṭiggahetvā yathā aṭṭhasaṭṭhiyā bhikkhusatasahassassa diyyamānaṃ na khīyati, evaṃ adhiṭṭhāsi.

    സോ കുലപുത്തോ നിട്ഠിതഭത്തകിച്ചം ഭഗവന്തം വന്ദിത്വാ ഏകമന്തം നിസിന്നോ ആഹ – ‘‘ദിട്ഠോ മേ, ഭന്തേ ഭഗവാ, അജ്ജ ബന്ധുമതീനഗരവാസീഹി തുമ്ഹാകം സക്കാരോ ആഹരിയമാനോ, അഹമ്പി ഇമസ്സ നിസ്സന്ദേന നിബ്ബത്തനിബ്ബത്തഭവേ ലാഭഗ്ഗയസഗ്ഗപ്പത്തോ ഭവേയ്യ’’ന്തി. സത്ഥാ ‘‘ഏവം ഹോതു കുലപുത്താ’’തി വത്വാ തസ്സ ച നഗരവാസീനഞ്ച ഭത്താനുമോദനം കത്വാ പക്കാമി. സോ കുലപുത്തോ യാവജീവം കുസലം കത്വാ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ സുപ്പവാസായ രാജധീതുയാ കുച്ഛിമ്ഹി പടിസന്ധിം ഗണ്ഹി. തസ്സ പടിസന്ധിഗ്ഗഹണകാലതോ പട്ഠായ സായം പാതഞ്ച പഞ്ചപണ്ണാകാരസതാനി സുപ്പവാസായ ഉപനീയന്തി. അഥസ്സ സാ പുഞ്ഞവീമംസനത്ഥം ഹത്ഥേന ബീജപച്ഛിം ഫുസാപേന്തീ അട്ഠാസി. ഏകേകബീജതോ സലാകസതം സലാകസഹസ്സമ്പി നിഗ്ഗച്ഛതി, ഏകേകകരീസഖേത്തതോ പണ്ണാസമ്പി സട്ഠിപി സകടപമാണാനി ഉപ്പജ്ജന്തി. കോട്ഠപൂരണകാലേപിസ്സാ കോട്ഠദ്വാരം ഹത്ഥേന ഫുസന്തിയാ രാജധീതായ പുഞ്ഞേന ഗണ്ഹന്താനം ഗഹിതഗഹിതം പുന പൂരതി. പരിപുണ്ണഭത്തകുമ്ഭിതോപി ‘‘രാജധീതായ പുഞ്ഞ’’ന്തി വത്വാ യസ്സ കസ്സചി ദേന്താ നം യാവ ന ഉക്കഡ്ഢന്തി, ന താവ ഭത്തം ഖീയതി. ദാരകേ കുച്ഛിഗതേയേവ സത്ത വസ്സാനി അതിക്കമിംസു.

    So kulaputto niṭṭhitabhattakiccaṃ bhagavantaṃ vanditvā ekamantaṃ nisinno āha – ‘‘diṭṭho me, bhante bhagavā, ajja bandhumatīnagaravāsīhi tumhākaṃ sakkāro āhariyamāno, ahampi imassa nissandena nibbattanibbattabhave lābhaggayasaggappatto bhaveyya’’nti. Satthā ‘‘evaṃ hotu kulaputtā’’ti vatvā tassa ca nagaravāsīnañca bhattānumodanaṃ katvā pakkāmi. So kulaputto yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde suppavāsāya rājadhītuyā kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhi. Tassa paṭisandhiggahaṇakālato paṭṭhāya sāyaṃ pātañca pañcapaṇṇākārasatāni suppavāsāya upanīyanti. Athassa sā puññavīmaṃsanatthaṃ hatthena bījapacchiṃ phusāpentī aṭṭhāsi. Ekekabījato salākasataṃ salākasahassampi niggacchati, ekekakarīsakhettato paṇṇāsampi saṭṭhipi sakaṭapamāṇāni uppajjanti. Koṭṭhapūraṇakālepissā koṭṭhadvāraṃ hatthena phusantiyā rājadhītāya puññena gaṇhantānaṃ gahitagahitaṃ puna pūrati. Paripuṇṇabhattakumbhitopi ‘‘rājadhītāya puñña’’nti vatvā yassa kassaci dentā naṃ yāva na ukkaḍḍhanti, na tāva bhattaṃ khīyati. Dārake kucchigateyeva satta vassāni atikkamiṃsu.

    ഗബ്ഭേ പന പരിപക്കേ സത്താഹം മഹാദുക്ഖം അനുഭോസി. സാ സാമികം ആമന്തേത്വാ – ‘‘പുരേ മരണാ ജീവമാനാ ദാനം ദസ്സാമീ’’തി സത്ഥു സന്തികം പേസേസി – ‘‘ഗച്ഛ, സാമി, ഇമം പവത്തിം സത്ഥു ആരോചേത്വാ സത്ഥാരം നിമന്തേഹി, യഞ്ച സത്ഥാ വദതി, തം സാധുകം ഉപലക്ഖേത്വാ ആഗന്ത്വാ മയ്ഹം കഥേഹീ’’തി. സോ ഗന്ത്വാ തസ്സാ സാസനം സത്ഥു ആരോചേസി – ‘‘സത്ഥു ഭന്തേ, കോളിയധീതാ പാദേ വന്ദതീ’’തി. സത്ഥാ തസ്സാ അനുകമ്പം പടിച്ച – ‘‘സുഖിനീ ഹോതു സുപ്പവാസാ കോളിയധീതാ അരോഗാ, അരോഗം പുത്തം വിജായതൂ’’തി ആഹ. സോ തം സുത്വാ ഭഗവന്തം വന്ദിത്വാ അത്തനോ ഗാമാഭിമുഖോ പായാസി. തസ്സ പുരേ ആഗമനായേവ സുപ്പവാസായ കുച്ഛിതോ ധമ്മകരണതോ ഉദകം വിയ ഗബ്ഭോ നിക്ഖമി, പരിവാരേത്വാ നിസിന്നജനോ അസ്സുമുഖോ രോദിതും ആരദ്ധോ ഹട്ഠതുട്ഠോവ തസ്സാ സാമികസ്സ തുട്ഠിസാസനം ആരോചേതും അഗമാസി. സോ തേസം ഇങ്ഗിതം ദിസ്വാ – ‘‘ദസബലേന കഥിതകഥാ നിപ്ഫന്നാ ഭവിസ്സതി മഞ്ഞേ’’തി ചിന്തേസി. സോ ആഗന്ത്വാ സത്ഥു കഥം രാജധീതായ കഥേസി. രാജധീതാ തയാ നിമന്തിതം ജീവഭത്തമേവ മങ്ഗലഭത്തം ഭവിസ്സതി, ഗച്ഛ സത്താഹം ദസബലം നിമന്തേഹീതി. സോ തഥാ അകാസി. സത്താഹം ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ മഹാദാനം പവത്തയിംസു. സോ ദാരകോ ഞാതീനം സന്തത്തചിത്തം നിബ്ബാപേന്തോ സീതലഭാവം കുരുമാനോ ജാതോതി, സീവലിത്വേവ നാമം കരിംസു. സോ സത്ത വസ്സാനി ഗബ്ഭേ വസിതത്താ ജാതകാലതോ പട്ഠായ സബ്ബകമ്മക്ഖമോ അഹോസി. ധമ്മസേനാപതി സാരിപുത്തത്ഥേരോ സത്തമേ ദിവസേ തേന സദ്ധിം കഥാസല്ലാപമകാസി. സത്ഥാപി ഇമം ഗാഥം അഭാസി –

    Gabbhe pana paripakke sattāhaṃ mahādukkhaṃ anubhosi. Sā sāmikaṃ āmantetvā – ‘‘pure maraṇā jīvamānā dānaṃ dassāmī’’ti satthu santikaṃ pesesi – ‘‘gaccha, sāmi, imaṃ pavattiṃ satthu ārocetvā satthāraṃ nimantehi, yañca satthā vadati, taṃ sādhukaṃ upalakkhetvā āgantvā mayhaṃ kathehī’’ti. So gantvā tassā sāsanaṃ satthu ārocesi – ‘‘satthu bhante, koḷiyadhītā pāde vandatī’’ti. Satthā tassā anukampaṃ paṭicca – ‘‘sukhinī hotu suppavāsā koḷiyadhītā arogā, arogaṃ puttaṃ vijāyatū’’ti āha. So taṃ sutvā bhagavantaṃ vanditvā attano gāmābhimukho pāyāsi. Tassa pure āgamanāyeva suppavāsāya kucchito dhammakaraṇato udakaṃ viya gabbho nikkhami, parivāretvā nisinnajano assumukho rodituṃ āraddho haṭṭhatuṭṭhova tassā sāmikassa tuṭṭhisāsanaṃ ārocetuṃ agamāsi. So tesaṃ iṅgitaṃ disvā – ‘‘dasabalena kathitakathā nipphannā bhavissati maññe’’ti cintesi. So āgantvā satthu kathaṃ rājadhītāya kathesi. Rājadhītā tayā nimantitaṃ jīvabhattameva maṅgalabhattaṃ bhavissati, gaccha sattāhaṃ dasabalaṃ nimantehīti. So tathā akāsi. Sattāhaṃ buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa mahādānaṃ pavattayiṃsu. So dārako ñātīnaṃ santattacittaṃ nibbāpento sītalabhāvaṃ kurumāno jātoti, sīvalitveva nāmaṃ kariṃsu. So satta vassāni gabbhe vasitattā jātakālato paṭṭhāya sabbakammakkhamo ahosi. Dhammasenāpati sāriputtatthero sattame divase tena saddhiṃ kathāsallāpamakāsi. Satthāpi imaṃ gāthaṃ abhāsi –

    ‘‘യോമം പലിപഥം ദുഗ്ഗം, സംസാരം മോഹമച്ചഗാ;

    ‘‘Yomaṃ palipathaṃ duggaṃ, saṃsāraṃ mohamaccagā;

    തിണ്ണോ പാരങ്ഗതോ ഝായീ, അനേജോ അകഥംകഥീ;

    Tiṇṇo pāraṅgato jhāyī, anejo akathaṃkathī;

    അനുപാദായ നിബ്ബുതോ, തമഹം ബ്രൂമി ബ്രാഹ്മണ’’ന്തി. (ധ॰ പ॰ ൪൧൪; സു॰ നി॰ ൬൪൩);

    Anupādāya nibbuto, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti. (dha. pa. 414; su. ni. 643);

    അഥ നം ഥേരോ ഏവമാഹ – ‘‘കിം പന തയാ ഏവരൂപം ദുക്ഖം അനുഭവിത്വാ പബ്ബജിതും ന വട്ടതീ’’തി? ‘‘ലഭന്തോ പബ്ബജേയ്യം, ഭന്തേ’’തി. സുപ്പവാസാ തം ഥേരേന സദ്ധിം കഥേന്തം ദിസ്വാ – ‘‘കിം നു ഖോ മേ പുത്തോ ധമ്മസേനാപതിനാ കഥേതീ’’തി ഥേരം ഉപസങ്കമിത്വാ പുച്ഛി – ‘‘മയ്ഹം പുത്തോ തുമ്ഹേഹി സദ്ധിം കിം കഥേതി, ഭന്തേ’’തി? അത്തനാ അനുഭുത്തഗബ്ഭവാസദുക്ഖം കഥേത്വാ – ‘‘തുമ്ഹേഹി അനുഞ്ഞാതോ പബ്ബജിസ്സാമീ’’തി വദതീതി. ‘‘സാധു ഭന്തേ, പബ്ബാജേഥ ന’’ന്തി. ഥേരോ തം വിഹാരം നേത്വാ തചപഞ്ചകകമ്മട്ഠാനം ദത്വാ പബ്ബാജേന്തോ, ‘‘സീവലി , തുയ്ഹം അഞ്ഞേന ഓവാദേന കമ്മം നത്ഥി, തയാ സത്ത വസ്സാനി അനുഭുത്തദുക്ഖമേവ പച്ചവേക്ഖാഹീ’’തി. ‘‘ഭന്തേ, പബ്ബജ്ജായേവ തുമ്ഹാകം ഭാരോ, യം പന മയാ സക്കാ കാതും, തമഹം ജാനിസ്സാമീ’’തി. സോ പന പഠമകേസവട്ടിയാ ഓരോപിതക്ഖണേയേവ സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠാസി, ദുതിയായ ഓരോപിതക്ഖണേ സകദാഗാമിഫലേ, തതിയായ അനാഗാമിഫലേ പതിട്ഠാസി. സബ്ബേസംയേവ കേസാനം ഓരോപനഞ്ച അരഹത്തഫലസച്ഛികിരിയാ ച അപുരേ അപച്ഛാ അഹോസി.

    Atha naṃ thero evamāha – ‘‘kiṃ pana tayā evarūpaṃ dukkhaṃ anubhavitvā pabbajituṃ na vaṭṭatī’’ti? ‘‘Labhanto pabbajeyyaṃ, bhante’’ti. Suppavāsā taṃ therena saddhiṃ kathentaṃ disvā – ‘‘kiṃ nu kho me putto dhammasenāpatinā kathetī’’ti theraṃ upasaṅkamitvā pucchi – ‘‘mayhaṃ putto tumhehi saddhiṃ kiṃ katheti, bhante’’ti? Attanā anubhuttagabbhavāsadukkhaṃ kathetvā – ‘‘tumhehi anuññāto pabbajissāmī’’ti vadatīti. ‘‘Sādhu bhante, pabbājetha na’’nti. Thero taṃ vihāraṃ netvā tacapañcakakammaṭṭhānaṃ datvā pabbājento, ‘‘sīvali , tuyhaṃ aññena ovādena kammaṃ natthi, tayā satta vassāni anubhuttadukkhameva paccavekkhāhī’’ti. ‘‘Bhante, pabbajjāyeva tumhākaṃ bhāro, yaṃ pana mayā sakkā kātuṃ, tamahaṃ jānissāmī’’ti. So pana paṭhamakesavaṭṭiyā oropitakkhaṇeyeva sotāpattiphale patiṭṭhāsi, dutiyāya oropitakkhaṇe sakadāgāmiphale, tatiyāya anāgāmiphale patiṭṭhāsi. Sabbesaṃyeva kesānaṃ oropanañca arahattaphalasacchikiriyā ca apure apacchā ahosi.

    അഥ ഭിക്ഖുസങ്ഘേ കഥാ ഉദപാദി – ‘‘അഹോ ഏവം പുഞ്ഞവാപി ഥേരോ സത്തമാസാധികാനി സത്ത സംവച്ഛരാനി മാതുഗബ്ഭേ വസിത്വാ സത്ത ദിവസാനി മൂള്ഹഗബ്ഭേ വസീ’’തി. സത്ഥാ ആഗന്ത്വാ – ‘‘കായ നുത്ഥ, ഭിക്ഖവേ, ഏതരഹി കഥായ സന്നിസിന്നാ’’തി പുച്ഛിത്വാ – ‘‘ഇമായ നാമാ’’തി വുത്തേ – ‘‘ന, ഭിക്ഖവേ, ഇമിനാ കുലപുത്തേന ഇമായ ജാതിയാ കതകമ്മ’’ന്തി വത്വാ അതീതം ആഹരിത്വാ അതീതേ, ഭിക്ഖവേ, ബുദ്ധുപ്പാദതോ പുരേതരമേവ ഏസ കുലപുത്തോ ബാരാണസിയം രാജകുലേ നിബ്ബത്തോ, പിതു അച്ചയേന രജ്ജേ പതിട്ഠായ വിഭവസമ്പന്നോ പാകടോ അഹോസി. തദാ ഏകോ പച്ചന്തരാജാ ‘‘രജ്ജം ഗണ്ഹിസ്സാമീ’’തി ആഗന്ത്വാ നഗരം ഉപരുന്ധിത്വാ ഖന്ധാവാരം കാരേത്വാ വിഹാസി. അഥ രാജാ മാതുയാ സദ്ധിം സമാനച്ഛന്ദോ ഹുത്വാ സത്താഹം ഖന്ധാവാരനഗരേ ചതൂസു ദിസാസു ദ്വാരം പിധാപേസി, നിക്ഖമന്താനം പവിസന്താനഞ്ച ദ്വാരമൂള്ഹം അഹോസി. അഥ മിഗദായവിഹാരേ പച്ചേകബുദ്ധാ ഉഗ്ഘോസേസും. രാജാ സുത്വാ ദ്വാരം വിവരാപേസീതി. പച്ചന്തരാജാപി പലായി. സോ തേന കമ്മവിപാകേന നരകാദീസു ദുക്ഖമനുഭവിത്വാ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ രാജകുലേ നിബ്ബത്തോപി മാതുയാ സദ്ധിം ഇമം ഏവരൂപം ദുക്ഖമനുഭവി. തസ്സ പന പബ്ബജിതകാലതോ പട്ഠായ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ചത്താരോ പച്ചയാ യദിച്ഛകം ഉപ്പജ്ജന്തി. ഏവം ഏത്ഥ വത്ഥു സമുട്ഠിതം.

    Atha bhikkhusaṅghe kathā udapādi – ‘‘aho evaṃ puññavāpi thero sattamāsādhikāni satta saṃvaccharāni mātugabbhe vasitvā satta divasāni mūḷhagabbhe vasī’’ti. Satthā āgantvā – ‘‘kāya nuttha, bhikkhave, etarahi kathāya sannisinnā’’ti pucchitvā – ‘‘imāya nāmā’’ti vutte – ‘‘na, bhikkhave, iminā kulaputtena imāya jātiyā katakamma’’nti vatvā atītaṃ āharitvā atīte, bhikkhave, buddhuppādato puretarameva esa kulaputto bārāṇasiyaṃ rājakule nibbatto, pitu accayena rajje patiṭṭhāya vibhavasampanno pākaṭo ahosi. Tadā eko paccantarājā ‘‘rajjaṃ gaṇhissāmī’’ti āgantvā nagaraṃ uparundhitvā khandhāvāraṃ kāretvā vihāsi. Atha rājā mātuyā saddhiṃ samānacchando hutvā sattāhaṃ khandhāvāranagare catūsu disāsu dvāraṃ pidhāpesi, nikkhamantānaṃ pavisantānañca dvāramūḷhaṃ ahosi. Atha migadāyavihāre paccekabuddhā ugghosesuṃ. Rājā sutvā dvāraṃ vivarāpesīti. Paccantarājāpi palāyi. So tena kammavipākena narakādīsu dukkhamanubhavitvā imasmiṃ buddhuppāde rājakule nibbattopi mātuyā saddhiṃ imaṃ evarūpaṃ dukkhamanubhavi. Tassa pana pabbajitakālato paṭṭhāya bhikkhusaṅghassa cattāro paccayā yadicchakaṃ uppajjanti. Evaṃ ettha vatthu samuṭṭhitaṃ.

    അപരഭാഗേ സത്ഥാ സാവത്ഥിം അഗമാസി. ഥേരോ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ, ‘‘ഭന്തേ, മയ്ഹം പുഞ്ഞബലം വീമംസിസ്സാമി, പഞ്ചഭിക്ഖുസതാനി ദേഥാ’’തി. ‘‘ഗണ്ഹ, സീവലീ’’തി. സോ പഞ്ചസതേ ഭിക്ഖൂ ഗഹേത്വാ ഹിമവന്താഭിമുഖം ഗച്ഛന്തോ അടവിമഗ്ഗം ഗച്ഛതി. തസ്സ പഠമം ദിട്ഠനിഗ്രോധേ അധിവത്ഥാ ദേവതാ സത്ത ദിവസാനി ദാനം അദാസി. ഇതി സോ –

    Aparabhāge satthā sāvatthiṃ agamāsi. Thero bhagavantaṃ abhivādetvā, ‘‘bhante, mayhaṃ puññabalaṃ vīmaṃsissāmi, pañcabhikkhusatāni dethā’’ti. ‘‘Gaṇha, sīvalī’’ti. So pañcasate bhikkhū gahetvā himavantābhimukhaṃ gacchanto aṭavimaggaṃ gacchati. Tassa paṭhamaṃ diṭṭhanigrodhe adhivatthā devatā satta divasāni dānaṃ adāsi. Iti so –

    ‘‘നിഗ്രോധം പഠമം പസ്സി, ദുതിയം പണ്ഡവപബ്ബതം;

    ‘‘Nigrodhaṃ paṭhamaṃ passi, dutiyaṃ paṇḍavapabbataṃ;

    തതിയം അചിരവതിയം, ചതുത്ഥം വരസാഗരം.

    Tatiyaṃ aciravatiyaṃ, catutthaṃ varasāgaraṃ.

    ‘‘പഞ്ചമം ഹിമവന്തം സോ, ഛട്ഠം ഛദ്ദന്തുപാഗമി;

    ‘‘Pañcamaṃ himavantaṃ so, chaṭṭhaṃ chaddantupāgami;

    സത്തമം ഗന്ധമാദനം, അട്ഠമം അഥ രേവത’’ന്തി. (അ॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൧.൧.൨൦൭; ഥേരഗാ॰ അട്ഠ॰ ൧.൫൯ സീവലിത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ) –

    Sattamaṃ gandhamādanaṃ, aṭṭhamaṃ atha revata’’nti. (a. ni. aṭṭha. 1.1.207; theragā. aṭṭha. 1.59 sīvalittheragāthāvaṇṇanā) –

    സബ്ബട്ഠാനേസു സത്ത സത്ത ദിവസാനേവ ദാനം അദംസു. ഗന്ധമാദനപബ്ബതേ പന നാഗദത്തദേവരാജാ സത്തസു ദിവസേസു ഏകദിവസം ഖീരപിണ്ഡപാതം അദാസി, ഏകദിവസം സപ്പിപിണ്ഡപാതം അദാസി. അഥ നം ഭിക്ഖുസങ്ഘോ ആഹ – ‘‘ആവുസോ, ഇമസ്സ ദേവരഞ്ഞോ നേവ ധേനുയോ ദുയ്ഹമാനാ പഞ്ഞായന്തി, ന ദധിനിമ്മഥനം, കുതോ തേ, ദേവരാജ, ഇദം ഉപ്പജ്ജതീ’’തി? ‘‘ഭന്തേ, കസ്സപദസബലസ്സ കാലേ ഖീരസലാകഭത്തദാനസ്സേതം ഫല’’ന്തി ദേവരാജാ ആഹ.

    Sabbaṭṭhānesu satta satta divasāneva dānaṃ adaṃsu. Gandhamādanapabbate pana nāgadattadevarājā sattasu divasesu ekadivasaṃ khīrapiṇḍapātaṃ adāsi, ekadivasaṃ sappipiṇḍapātaṃ adāsi. Atha naṃ bhikkhusaṅgho āha – ‘‘āvuso, imassa devarañño neva dhenuyo duyhamānā paññāyanti, na dadhinimmathanaṃ, kuto te, devarāja, idaṃ uppajjatī’’ti? ‘‘Bhante, kassapadasabalassa kāle khīrasalākabhattadānassetaṃ phala’’nti devarājā āha.

    അപരഭാഗേ സത്ഥാ ഖദിരവനിയരേവതത്ഥേരസ്സ പച്ചുഗ്ഗമനം അകാസി. കഥം? അഥായസ്മാ സാരിപുത്തോ സത്ഥാരം ആഹ – ‘‘ഭന്തേ, മയ്ഹം കിര കനിട്ഠഭാതാ രേവതോ പബ്ബജിതോ, സോ അഭിരമേയ്യ വാ ന വാ, ഗന്ത്വാ നം പസ്സിസ്സാമീ’’തി. ഭഗവാ രേവതസ്സ ആരദ്ധവിപസ്സകഭാവം ഞത്വാ ദ്വേ വാരേ പടിക്ഖിപിത്വാ തതിയവാരേ യാചിതോ അരഹത്തപ്പത്തഭാവം ഞത്വാ – സാരിപുത്ത, അഹമ്പി ഗമിസ്സാമി ഭിക്ഖൂനം ആരോചേഹീതി. ഥേരോ ഭിക്ഖൂ സന്നിപാതാപേത്വാ – ‘‘ആവുസോ, സത്ഥാ ചാരികം ചരിതുകാമോ, ഗന്തുകാമാ ആഗച്ഛന്തൂ’’തി സബ്ബേസംയേവ ആരോചേസി. ദസബലസ്സ ചാരികത്ഥായ ഗമനകാലേ ഓഹിയ്യമാനകഭിക്ഖൂ നാമ അപ്പകാ ഹോന്തി, ‘‘സത്ഥു സുവണ്ണവണ്ണം സരീരം പസ്സിസ്സാമ, മധുരധമ്മകഥം വാ സുണിസ്സാമാ’’തി യേഭുയ്യേന ഗന്തുകാമാ ബഹുതരാവ ഹോന്തി. ഇതി സത്ഥാ മഹാഭിക്ഖുസങ്ഘപരിവാരോ ‘‘രേവതം പസ്സിസ്സാമാ’’തി നിക്ഖന്തോ.

    Aparabhāge satthā khadiravaniyarevatattherassa paccuggamanaṃ akāsi. Kathaṃ? Athāyasmā sāriputto satthāraṃ āha – ‘‘bhante, mayhaṃ kira kaniṭṭhabhātā revato pabbajito, so abhirameyya vā na vā, gantvā naṃ passissāmī’’ti. Bhagavā revatassa āraddhavipassakabhāvaṃ ñatvā dve vāre paṭikkhipitvā tatiyavāre yācito arahattappattabhāvaṃ ñatvā – sāriputta, ahampi gamissāmi bhikkhūnaṃ ārocehīti. Thero bhikkhū sannipātāpetvā – ‘‘āvuso, satthā cārikaṃ caritukāmo, gantukāmā āgacchantū’’ti sabbesaṃyeva ārocesi. Dasabalassa cārikatthāya gamanakāle ohiyyamānakabhikkhū nāma appakā honti, ‘‘satthu suvaṇṇavaṇṇaṃ sarīraṃ passissāma, madhuradhammakathaṃ vā suṇissāmā’’ti yebhuyyena gantukāmā bahutarāva honti. Iti satthā mahābhikkhusaṅghaparivāro ‘‘revataṃ passissāmā’’ti nikkhanto.

    അഥേകസ്മിം പദേസേ ആനന്ദത്ഥേരോ ദ്വേധാപഥം പത്വാ ഭഗവന്തം പുച്ഛി – ‘‘ഭന്തേ, ഇമസ്മിം ഠാനേ ദ്വേധാപഥോ, കതരമഗ്ഗേന ഭിക്ഖുസങ്ഘോ ഗച്ഛതൂ’’തി? ‘‘കതരമഗ്ഗോ, ആനന്ദ, ഉജുകോ’’തി? ‘‘ഭന്തേ, ഉജുമഗ്ഗോ തിംസയോജനികോ അമനുസ്സപഥോ. പരിഹാരമഗ്ഗോ പന സട്ഠിയോജനികോ ഖേമോ സുഭിക്ഖോ’’തി. ‘‘ആനന്ദ, സീവലി, അമ്ഹേഹി സദ്ധിം ആഗതോ’’തി? ‘‘ആമ, ഭന്തേ, ആഗതോ’’തി. ‘‘തേന ഹി സങ്ഘോ ഉജുമഗ്ഗമേവ ഗച്ഛതു, സീവലിസ്സ പുഞ്ഞം വീമംസിസ്സാമാ’’തി. സത്ഥാ ഭിക്ഖുസങ്ഘപരിവാരോ സീവലിത്ഥേരസ്സ പുഞ്ഞവീമംസനത്ഥം തിംസയോജനമഗ്ഗം അഭിരുഹി (അ॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൧.൧.൨൦൩).

    Athekasmiṃ padese ānandatthero dvedhāpathaṃ patvā bhagavantaṃ pucchi – ‘‘bhante, imasmiṃ ṭhāne dvedhāpatho, kataramaggena bhikkhusaṅgho gacchatū’’ti? ‘‘Kataramaggo, ānanda, ujuko’’ti? ‘‘Bhante, ujumaggo tiṃsayojaniko amanussapatho. Parihāramaggo pana saṭṭhiyojaniko khemo subhikkho’’ti. ‘‘Ānanda, sīvali, amhehi saddhiṃ āgato’’ti? ‘‘Āma, bhante, āgato’’ti. ‘‘Tena hi saṅgho ujumaggameva gacchatu, sīvalissa puññaṃ vīmaṃsissāmā’’ti. Satthā bhikkhusaṅghaparivāro sīvalittherassa puññavīmaṃsanatthaṃ tiṃsayojanamaggaṃ abhiruhi (a. ni. aṭṭha. 1.1.203).

    മഗ്ഗം അഭിരുഹനട്ഠാനതോ പട്ഠായ ദേവസങ്ഘോ യോജനേ യോജനേ ഠാനേ നഗരം മാപേത്വാ ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ വസനത്ഥായ വിഹാരേ പടിയാദേസി. ദേവപുത്താ രഞ്ഞാ പേസിതകമ്മകാരാ വിയ ഹുത്വാ യാഗുഖജ്ജകാദീനി ഗഹേത്വാ – ‘‘കഹം, അയ്യോ സീവലീ’’തി പുച്ഛന്താ ഗച്ഛന്തി. ഥേരോ സക്കാരസമ്മാനം ഗാഹാപേത്വാ സത്ഥു സന്തികം ഗച്ഛതി. സത്ഥാ ഭിക്ഖുസങ്ഘേന സദ്ധിം പരിഭുഞ്ജി. ഇമിനാവ നിയാമേന സത്ഥാ സക്കാരം അനുഭവന്തോ ദേവസികം യോജനപരമം ഗന്ത്വാ തിംസയോജനികം കന്താരം അതിക്കമ്മ ഖദിരവനിയരേവതത്ഥേരസ്സ വസനട്ഠാനം പത്തോ, ഥേരോ സത്ഥു ആഗമനം ഞത്വാ അത്തനോ വസനട്ഠാനേ ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ പഹോനകവിഹാരേ ദസബലസ്സ ഗന്ധകുടിം രത്തിട്ഠാനദിവാട്ഠാനാനി ച ഇദ്ധിയാ മാപേത്വാ തഥാഗതസ്സ പച്ചുഗ്ഗമനം ഗതോ. സത്ഥാ അലങ്കതപടിയത്തേന മഗ്ഗേന വിഹാരം പാവിസി. അഥ തഥാഗതേ ഗന്ധകുടിം പവിട്ഠേ ഭിക്ഖൂ വസ്സഗ്ഗേന പത്തസേനാസനാനി പവിസിംസു. ദേവതാ ‘‘അകാലോ ആഹാരസ്സാ’’തി അട്ഠവിധം പാനകം ആഹരിംസു. സത്ഥാ സങ്ഘേന സദ്ധിം പാനകം പിവി. ഇമിനാ നിയാമേനേവ തഥാഗതസ്സ സക്കാരസമ്മാനം അനുഭവന്തസ്സേവ അദ്ധമാസോ അതിക്കന്തോ.

    Maggaṃ abhiruhanaṭṭhānato paṭṭhāya devasaṅgho yojane yojane ṭhāne nagaraṃ māpetvā buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa vasanatthāya vihāre paṭiyādesi. Devaputtā raññā pesitakammakārā viya hutvā yāgukhajjakādīni gahetvā – ‘‘kahaṃ, ayyo sīvalī’’ti pucchantā gacchanti. Thero sakkārasammānaṃ gāhāpetvā satthu santikaṃ gacchati. Satthā bhikkhusaṅghena saddhiṃ paribhuñji. Imināva niyāmena satthā sakkāraṃ anubhavanto devasikaṃ yojanaparamaṃ gantvā tiṃsayojanikaṃ kantāraṃ atikkamma khadiravaniyarevatattherassa vasanaṭṭhānaṃ patto, thero satthu āgamanaṃ ñatvā attano vasanaṭṭhāne buddhappamukhassa bhikkhusaṅghassa pahonakavihāre dasabalassa gandhakuṭiṃ rattiṭṭhānadivāṭṭhānāni ca iddhiyā māpetvā tathāgatassa paccuggamanaṃ gato. Satthā alaṅkatapaṭiyattena maggena vihāraṃ pāvisi. Atha tathāgate gandhakuṭiṃ paviṭṭhe bhikkhū vassaggena pattasenāsanāni pavisiṃsu. Devatā ‘‘akālo āhārassā’’ti aṭṭhavidhaṃ pānakaṃ āhariṃsu. Satthā saṅghena saddhiṃ pānakaṃ pivi. Iminā niyāmeneva tathāgatassa sakkārasammānaṃ anubhavantasseva addhamāso atikkanto.

    അഥേകച്ചേ ഉക്കണ്ഠിതഭിക്ഖൂ ഏകസ്മിം ഠാനേ നിസീദിത്വാ കഥം ഉപ്പാദയിംസു – ‘‘ദസബലോ ‘മയ്ഹം അഗ്ഗസാവകസ്സ കനിട്ഠഭാതാ’തി വത്വാ ഏവരൂപം നവകമ്മികം ഭിക്ഖും പസ്സിതും ആഗതോ, ഇമസ്സ വിഹാരസ്സ സന്തികേ ജേതവനവിഹാരോ വാ വേളുവനവിഹാരാദയോ വാ കിം കരിസ്സന്തി? അയമ്പി ഭിക്ഖു ഏവരൂപസ്സ നവകമ്മസ്സ കാരകോ, കിം നാമ സമണധമ്മം കരിസ്സതീ’’തി? അഥ സത്ഥാ ചിന്തേസി – ‘‘മയി ഇധ ചിരം വസന്തേ ഇദം ഠാനം ആകിണ്ണം ഭവിസ്സതി, ആരഞ്ഞകാ നാമ ഭിക്ഖൂ പവിവേകത്ഥികാ ഹോന്തി, രേവതസ്സ ഫാസുവിഹാരോ ന ഭവിസ്സതീ’’തി. തതോ ഥേരസ്സ ദിവാട്ഠാനം ഗതോ. ഥേരോപി ഏകകോവ ചങ്കമനകോടിയം ആലമ്ബനഫലകം നിസ്സായ പാസാണഫലകേ നിസിന്നോ സത്ഥാരം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം ദിസ്വാ പച്ചുഗ്ഗന്ത്വാ വന്ദി.

    Athekacce ukkaṇṭhitabhikkhū ekasmiṃ ṭhāne nisīditvā kathaṃ uppādayiṃsu – ‘‘dasabalo ‘mayhaṃ aggasāvakassa kaniṭṭhabhātā’ti vatvā evarūpaṃ navakammikaṃ bhikkhuṃ passituṃ āgato, imassa vihārassa santike jetavanavihāro vā veḷuvanavihārādayo vā kiṃ karissanti? Ayampi bhikkhu evarūpassa navakammassa kārako, kiṃ nāma samaṇadhammaṃ karissatī’’ti? Atha satthā cintesi – ‘‘mayi idha ciraṃ vasante idaṃ ṭhānaṃ ākiṇṇaṃ bhavissati, āraññakā nāma bhikkhū pavivekatthikā honti, revatassa phāsuvihāro na bhavissatī’’ti. Tato therassa divāṭṭhānaṃ gato. Theropi ekakova caṅkamanakoṭiyaṃ ālambanaphalakaṃ nissāya pāsāṇaphalake nisinno satthāraṃ dūratova āgacchantaṃ disvā paccuggantvā vandi.

    അഥ നം സത്ഥാ പുച്ഛി – ‘‘രേവത, ഇദം വാളമിഗട്ഠാനം, ചണ്ഡാനം ഹത്ഥിഅസ്സാദീനം സദ്ദം സുത്വാ കിം കരോസീ’’തി? ‘‘തേസം മേ, ഭന്തേ, സദ്ദം സുണതോ അരഞ്ഞപീതി നാമ ഉപ്പന്നാ’’തി. സത്ഥാ ഇമസ്മിം ഠാനേ രേവതത്ഥേരസ്സ പഞ്ചഹി ഗാഥാസതേഹി അരഞ്ഞാനിസംസം നാമ കഥേത്വാ പുനദിവസേ അവിദൂരട്ഠാനേ പിണ്ഡായ ചരിത്വാ രേവതത്ഥേരം ആമന്തേത്വാ യേഹി ഭിക്ഖൂഹി ഥേരസ്സ അവണ്ണോ കഥിതോ, തേസം കത്തരയട്ഠിഉപാഹനതേലനാളിഛത്താനം പമുസ്സനഭാവമകാസി. തേ അത്തനോ പരിക്ഖാരത്ഥായ നിവത്താ ആഗതമഗ്ഗേനേവ ഗച്ഛന്താപി തം ഠാനം സല്ലക്ഖേതും ന സക്കോന്തി. പഠമഞ്ഹി തേ അലങ്കതപടിയത്തേന മഗ്ഗേന ഗന്ത്വാ, തംദിവസം പന വിസമമഗ്ഗേന ഗച്ഛന്താ തസ്മിം തസ്മിം ഠാനേ ഉക്കുടികം നിസീദന്താ ജണ്ണുകേഹി ഗച്ഛന്തി. തേ ഗുമ്ബേ ച ഗച്ഛേ ച കണ്ഡകേ ച മദ്ദന്താ അത്തനാ വസിതസഭാഗട്ഠാനം ഗന്ത്വാ തസ്മിം തസ്മിം ഖദിരഖാണുകേ ലഗ്ഗിതം അത്തനോ ഛത്തം സഞ്ജാനന്തി, ഉപാഹനം കത്തരയട്ഠിം തേലനാളിഞ്ച സഞ്ജാനന്തി. തേ തസ്മിം സമയേ ‘‘ഇദ്ധിമാ അയം ഭിക്ഖൂ’’തി ഞത്വാ അത്തനോ പരിക്ഖാരമാദായ ‘‘ദസബലസ്സ പടിയത്തസക്കാരോ നാമ ഏവരൂപോ ഹോതീ’’തി വദന്താ അഗമംസു.

    Atha naṃ satthā pucchi – ‘‘revata, idaṃ vāḷamigaṭṭhānaṃ, caṇḍānaṃ hatthiassādīnaṃ saddaṃ sutvā kiṃ karosī’’ti? ‘‘Tesaṃ me, bhante, saddaṃ suṇato araññapīti nāma uppannā’’ti. Satthā imasmiṃ ṭhāne revatattherassa pañcahi gāthāsatehi araññānisaṃsaṃ nāma kathetvā punadivase avidūraṭṭhāne piṇḍāya caritvā revatattheraṃ āmantetvā yehi bhikkhūhi therassa avaṇṇo kathito, tesaṃ kattarayaṭṭhiupāhanatelanāḷichattānaṃ pamussanabhāvamakāsi. Te attano parikkhāratthāya nivattā āgatamaggeneva gacchantāpi taṃ ṭhānaṃ sallakkhetuṃ na sakkonti. Paṭhamañhi te alaṅkatapaṭiyattena maggena gantvā, taṃdivasaṃ pana visamamaggena gacchantā tasmiṃ tasmiṃ ṭhāne ukkuṭikaṃ nisīdantā jaṇṇukehi gacchanti. Te gumbe ca gacche ca kaṇḍake ca maddantā attanā vasitasabhāgaṭṭhānaṃ gantvā tasmiṃ tasmiṃ khadirakhāṇuke laggitaṃ attano chattaṃ sañjānanti, upāhanaṃ kattarayaṭṭhiṃ telanāḷiñca sañjānanti. Te tasmiṃ samaye ‘‘iddhimā ayaṃ bhikkhū’’ti ñatvā attano parikkhāramādāya ‘‘dasabalassa paṭiyattasakkāro nāma evarūpo hotī’’ti vadantā agamaṃsu.

    പുരതോ ആഗതേ ഭിക്ഖൂ, വിസാഖാ ഉപാസികാ, അത്തനോ ഗേഹേ നിസിന്നകാലേ പുച്ഛി – ‘‘മനാപം നു ഖോ, ഭന്തേ, രേവതസ്സ വസനട്ഠാന’’ന്തി? ‘‘മനാപം, ഉപാസികേ, നന്ദവനചിത്തലതാവനപടിഭാഗം തം സേനാസന’’ന്തി. അഥ തേസം പച്ഛതോ ആഗതേ ഭിക്ഖൂ പുച്ഛി – ‘‘മനാപം, അയ്യാ, രേവതസ്സ വസനട്ഠാന’’ന്തി? ‘‘മാ പുച്ഛ, ഉപാസികേ, കഥേതും അയുത്തട്ഠാനം, ഏതം ഉജ്ജങ്ഗലസക്ഖരപാസാണവിസമഖദിരവനം ഏവ, തത്ഥ സോ ഭിക്ഖു വസതീ’’തി.

    Purato āgate bhikkhū, visākhā upāsikā, attano gehe nisinnakāle pucchi – ‘‘manāpaṃ nu kho, bhante, revatassa vasanaṭṭhāna’’nti? ‘‘Manāpaṃ, upāsike, nandavanacittalatāvanapaṭibhāgaṃ taṃ senāsana’’nti. Atha tesaṃ pacchato āgate bhikkhū pucchi – ‘‘manāpaṃ, ayyā, revatassa vasanaṭṭhāna’’nti? ‘‘Mā puccha, upāsike, kathetuṃ ayuttaṭṭhānaṃ, etaṃ ujjaṅgalasakkharapāsāṇavisamakhadiravanaṃ eva, tattha so bhikkhu vasatī’’ti.

    വിസാഖാ പുരിമാനം പച്ഛിമാനഞ്ച ഭിക്ഖൂനം കഥം സുത്വാ, ‘‘കേസം നു ഖോ കഥാ സച്ചാ’’തി പച്ഛാഭത്തം ഗന്ധമാലം ആദായ ദസബലസ്സ ഉപട്ഠാനം ഗന്ത്വാ വന്ദിത്വാ ഏകമന്തം നിസിന്നാ സത്ഥാരം പുച്ഛി – ‘‘ഭന്തേ, രേവതത്ഥേരസ്സ വസനട്ഠാനം ഏകച്ചേ അയ്യാ വണ്ണേന്തി, ഏകച്ചേ നിന്ദന്തി, കിമേതം, ഭന്തേ’’തി? ‘‘വിസാഖേ, രമണിയം വാ ഹോതു മാ വാ, യസ്മിം ഠാനേ അരിയാനം ചിത്തം രമതി, തദേവ ഠാനം രമണിയം നാമാ’’തി വത്വാ ഇമം ഗാഥമാഹ –

    Visākhā purimānaṃ pacchimānañca bhikkhūnaṃ kathaṃ sutvā, ‘‘kesaṃ nu kho kathā saccā’’ti pacchābhattaṃ gandhamālaṃ ādāya dasabalassa upaṭṭhānaṃ gantvā vanditvā ekamantaṃ nisinnā satthāraṃ pucchi – ‘‘bhante, revatattherassa vasanaṭṭhānaṃ ekacce ayyā vaṇṇenti, ekacce nindanti, kimetaṃ, bhante’’ti? ‘‘Visākhe, ramaṇiyaṃ vā hotu mā vā, yasmiṃ ṭhāne ariyānaṃ cittaṃ ramati, tadeva ṭhānaṃ ramaṇiyaṃ nāmā’’ti vatvā imaṃ gāthamāha –

    ‘‘ഗാമേ വാ യദി വാരഞ്ഞേ, നിന്നേ വാ യദി വാ ഥലേ;

    ‘‘Gāme vā yadi vāraññe, ninne vā yadi vā thale;

    യത്ഥ അരഹന്തോ വിഹരന്തി, തം ഭൂമിരാമണേയ്യക’’ന്തി. (ധ॰ പ॰ ൯൮; ഥേരഗാ॰ ൯൯൧; സം॰ നി॰ ൧.൨൬൧);

    Yattha arahanto viharanti, taṃ bhūmirāmaṇeyyaka’’nti. (dha. pa. 98; theragā. 991; saṃ. ni. 1.261);

    അപരഭാഗേ ഭഗവാ അരിയഗണമജ്ഝേ നിസിന്നോ ഥേരം ‘‘ഏതദഗ്ഗം, ഭിക്ഖവേ, മമ സാവകാനം ഭിക്ഖൂനം ലാഭീനം യദിദം, സീവലീ’’തി (അ॰ നി॰ ൧.൧൯൮, ൨൦൭) ഏതദഗ്ഗേ ഠപേസി.

    Aparabhāge bhagavā ariyagaṇamajjhe nisinno theraṃ ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ lābhīnaṃ yadidaṃ, sīvalī’’ti (a. ni. 1.198, 207) etadagge ṭhapesi.

    ൫൪. അഥായസ്മാ സീവലിത്ഥേരോ അരഹത്തം പത്വാ പത്തഏതദഗ്ഗട്ഠാനോ അത്തനോ പുബ്ബകമ്മം സരിത്വാ സോമനസ്സജാതോ പുബ്ബചരിതാപദാനം പകാസേന്തോ പദുമുത്തരോ നാമ ജിനോതിആദിമാഹ. അനുത്താനത്ഥപദവണ്ണനമേവ കരിസ്സാമ.

    54. Athāyasmā sīvalitthero arahattaṃ patvā pattaetadaggaṭṭhāno attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaro nāma jinotiādimāha. Anuttānatthapadavaṇṇanameva karissāma.

    ൫൫. സീലം തസ്സ അസങ്ഖേയ്യന്തി തസ്സ പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ സീലം അസങ്ഖേയ്യം.

    55.Sīlaṃ tassa asaṅkheyyanti tassa padumuttarassa bhagavato sīlaṃ asaṅkheyyaṃ.

    ‘‘നവ കോടിസഹസ്സാനി, അസീതിസതകോടിയോ;

    ‘‘Nava koṭisahassāni, asītisatakoṭiyo;

    പഞ്ഞാസസതസഹസ്സാനി, ഛത്തിംസാ ച പുനാപരേ.

    Paññāsasatasahassāni, chattiṃsā ca punāpare.

    ‘‘ഏതേ സംവരവിനയാ, സമ്ബുദ്ധേന പകാസിതാ;

    ‘‘Ete saṃvaravinayā, sambuddhena pakāsitā;

    പേയ്യാലമുഖേന നിദ്ദിട്ഠാ, സിക്ഖാവിനയസംവരേ’’തി. (വിസുദ്ധി॰ ൧.൨൦; പടി॰ മ॰ അട്ഠ॰ ൧.൧.൩൭) –

    Peyyālamukhena niddiṭṭhā, sikkhāvinayasaṃvare’’ti. (visuddhi. 1.20; paṭi. ma. aṭṭha. 1.1.37) –

    ഏവം വുത്തസിക്ഖാപദാനി ഭിക്ഖൂനം സാവകപഞ്ഞത്തിവസേന വുത്താനി. ഭഗവതോ പന സീലം അസങ്ഖേയ്യമേവ സംഖാതും ഗണേതും അസക്കുണേയ്യന്തി അത്ഥോ. സമാധിവജിരൂപമോ യഥാ വജിരം ഇന്ദനീലമണിവേളുരിയമണിഫലികമസാരഗല്ലാദീനി രതനാനി വിജ്ഝതി ഛിദ്ദാവഛിദ്ദം കരോതി, ഏവമേവ പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ ലോകുത്തരമഗ്ഗസമാധി പടിപക്ഖപച്ചനീകധമ്മേ വിജ്ഝതി ഭിന്ദതി സമുച്ഛിന്ദതീതി അത്ഥോ. അസങ്ഖേയ്യം ഞാണവരം തസ്സ ബുദ്ധസ്സ ചത്താരി സച്ചാനി സത്തതിംസബോധിപക്ഖിയധമ്മേ സങ്ഖതാസങ്ഖതധമ്മേ ച ജാനിതും പടിവിജ്ഝിതും സമത്ഥം സയമ്ഭൂഞാണസബ്ബഞ്ഞുതഞ്ഞാണാദിഞാണസമൂഹം അസങ്ഖേയ്യം, അതീതാനാഗതപച്ചുപ്പന്നാദിഭേദേന സംഖാവിരഹിതന്തി അത്ഥോ. വിമുത്തി ച അനോപമാതി സംകിലേസേഹി വിമുത്തത്താ സോതാപത്തിഫലാദികാ ചതസ്സോ വിമുത്തിയോ അനുപമാ ഉപമാരഹിതാ ‘‘ഇമാ വിയ ഭൂതാ’’തി ഉപമേതും ന സക്കാതി അത്ഥോ. സേസം ഉത്താനത്ഥമേവാതി.

    Evaṃ vuttasikkhāpadāni bhikkhūnaṃ sāvakapaññattivasena vuttāni. Bhagavato pana sīlaṃ asaṅkheyyameva saṃkhātuṃ gaṇetuṃ asakkuṇeyyanti attho. Samādhivajirūpamo yathā vajiraṃ indanīlamaṇiveḷuriyamaṇiphalikamasāragallādīni ratanāni vijjhati chiddāvachiddaṃ karoti, evameva padumuttarassa bhagavato lokuttaramaggasamādhi paṭipakkhapaccanīkadhamme vijjhati bhindati samucchindatīti attho. Asaṅkheyyaṃ ñāṇavaraṃ tassa buddhassa cattāri saccāni sattatiṃsabodhipakkhiyadhamme saṅkhatāsaṅkhatadhamme ca jānituṃ paṭivijjhituṃ samatthaṃ sayambhūñāṇasabbaññutaññāṇādiñāṇasamūhaṃ asaṅkheyyaṃ, atītānāgatapaccuppannādibhedena saṃkhāvirahitanti attho. Vimutti ca anopamāti saṃkilesehi vimuttattā sotāpattiphalādikā catasso vimuttiyo anupamā upamārahitā ‘‘imā viya bhūtā’’ti upametuṃ na sakkāti attho. Sesaṃ uttānatthamevāti.

    സീവലിത്ഥേരഅപദാനവണ്ണനാ സമത്താ.

    Sīvalittheraapadānavaṇṇanā samattā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / അപദാനപാളി • Apadānapāḷi / ൩. സീവലിത്ഥേരഅപദാനം • 3. Sīvalittheraapadānaṃ


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact