Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൧൦. സീവലിത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    10. Sīvalittheragāthāvaṇṇanā

    തേ മേ ഇജ്ഝിംസു സങ്കപ്പാതി ആയസ്മതോ സീവലിത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ കാലേ ഹേട്ഠാ വുത്തനയേന വിഹാരം ഗന്ത്വാ പരിസപരിയന്തേ ഠിതോ ധമ്മം സുണന്തോ സത്ഥാരം ഏകം ഭിക്ഖും ലാഭീനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേന്തം ദിസ്വാ ‘‘മയാപി അനാഗതേ ഏവരൂപേന ഭവിതും വട്ടതീ’’തി ദസബലം നിമന്തേത്വാ സത്താഹം സത്ഥു ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച മഹാദാനം ദത്വാ ‘‘ഭഗവാ അഹം ഇമിനാ അധികാരകമ്മേന അഞ്ഞം സമ്പത്തിം ന പത്ഥേമി, അനാഗതേ പന ഏകബുദ്ധസ്സ സാസനേ അഹമ്പി തുമ്ഹേഹി സോ ഏതദഗ്ഗേ ഠപിതഭിക്ഖു വിയ ലാഭീനം അഗ്ഗോ ഭവേയ്യ’’ന്തി പത്ഥനം അകാസി. സത്ഥാ അനന്തരായം ദിസ്വാ – ‘‘അയം തേ പത്ഥനാ അനാഗതേ ഗോതമബുദ്ധസ്സ സന്തികേ സമിജ്ഝിസ്സതീ’’തി ബ്യാകരിത്വാ പക്കാമി. സോപി കുലപുത്തോ യാവജീവം കുസലം കത്വാ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ വിപസ്സീബുദ്ധകാലേ ബന്ധുമതീനഗരതോ അവിദൂരേ ഏകസ്മിം ഗാമകേ പടിസന്ധിം ഗണ്ഹി. തസ്മിം സമയേ ബന്ധുമതീനഗരവാസിനോ രഞ്ഞാ സദ്ധിം സാകച്ഛിത്വാ ദസബലസ്സ ദാനം ദേന്തി. തേ ഏകദിവസം സബ്ബേവ ഏകതോ ഹുത്വാ ദാനം ദേന്താ ‘‘കിം നു ഖോ അമ്ഹാകം ദാനമുഖേ നത്ഥീ’’തി (അ॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൧.൧.൨൦൭) മധുഞ്ച ഗുളദധിഞ്ച ന അദ്ദസംസു. തേ ‘‘യതോ കുതോചി ആഹരിസ്സാമാ’’തി ജനപദതോ നഗരപവിസനമഗ്ഗേ പുരിസം ഠപേസും. തദാ ഏസ കുലപുത്തോ അത്തനോ ഗാമതോ ഗുളദധിവാരകം ഗഹേത്വാ, ‘‘കിഞ്ചിദേവ ആഹരിസ്സാമീ’’തി നഗരം ഗച്ഛന്തോ, ‘‘മുഖം ധോവിത്വാ ധോതഹത്ഥപാദോ പവിസിസ്സാമീ’’തി ഫാസുകട്ഠാനം ഓലോകേന്തോ നങ്ഗലസീസമത്തം നിമ്മക്ഖികം ദണ്ഡകമധും ദിസ്വാ ‘‘പുഞ്ഞേന മേ ഇദം ഉപ്പന്ന’’ന്തി ഗഹേത്വാ നഗരം പാവിസി. നാഗരേഹി ഠപിതപുരിസോ തം ദിസ്വാ, ‘‘ഭോ പുരിസ, കസ്സിമം ആഹരസീ’’തി പുച്ഛി. ‘‘ന കസ്സചി, സാമി, വിക്കിണിതും പന മേ ഇദം ആഭത’’ന്തി. ‘‘തേന ഹി, ഭോ, ഇദം കഹാപണം ഗഹേത്വാ ഏതം മധുഞ്ച ഗുളദധിഞ്ച ദേഹീ’’തി. സോ ചിന്തേസി – ‘‘ഇദം ന ബഹുമൂലം, അയഞ്ച ഏകപ്പഹാരേനേവ ബഹും ദേതി, വീമംസിതും വട്ടതീ’’തി. തതോ നം ‘‘നാഹം ഏകേന കഹാപണേന ദേമീ’’തി ആഹ. ‘‘യദി ഏവം ദ്വേ ഗഹേത്വാ ദേഹീ’’തി. ‘‘ദ്വീഹിപി ന ദേമീ’’തി. ഏതേനുപായേന വഡ്ഢേത്വാ സഹസ്സം പാപുണി.

    Teme ijjhiṃsu saṅkappāti āyasmato sīvalittherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi padumuttarassa bhagavato kāle heṭṭhā vuttanayena vihāraṃ gantvā parisapariyante ṭhito dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ lābhīnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā ‘‘mayāpi anāgate evarūpena bhavituṃ vaṭṭatī’’ti dasabalaṃ nimantetvā sattāhaṃ satthu bhikkhusaṅghassa ca mahādānaṃ datvā ‘‘bhagavā ahaṃ iminā adhikārakammena aññaṃ sampattiṃ na patthemi, anāgate pana ekabuddhassa sāsane ahampi tumhehi so etadagge ṭhapitabhikkhu viya lābhīnaṃ aggo bhaveyya’’nti patthanaṃ akāsi. Satthā anantarāyaṃ disvā – ‘‘ayaṃ te patthanā anāgate gotamabuddhassa santike samijjhissatī’’ti byākaritvā pakkāmi. Sopi kulaputto yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto vipassībuddhakāle bandhumatīnagarato avidūre ekasmiṃ gāmake paṭisandhiṃ gaṇhi. Tasmiṃ samaye bandhumatīnagaravāsino raññā saddhiṃ sākacchitvā dasabalassa dānaṃ denti. Te ekadivasaṃ sabbeva ekato hutvā dānaṃ dentā ‘‘kiṃ nu kho amhākaṃ dānamukhe natthī’’ti (a. ni. aṭṭha. 1.1.207) madhuñca guḷadadhiñca na addasaṃsu. Te ‘‘yato kutoci āharissāmā’’ti janapadato nagarapavisanamagge purisaṃ ṭhapesuṃ. Tadā esa kulaputto attano gāmato guḷadadhivārakaṃ gahetvā, ‘‘kiñcideva āharissāmī’’ti nagaraṃ gacchanto, ‘‘mukhaṃ dhovitvā dhotahatthapādo pavisissāmī’’ti phāsukaṭṭhānaṃ olokento naṅgalasīsamattaṃ nimmakkhikaṃ daṇḍakamadhuṃ disvā ‘‘puññena me idaṃ uppanna’’nti gahetvā nagaraṃ pāvisi. Nāgarehi ṭhapitapuriso taṃ disvā, ‘‘bho purisa, kassimaṃ āharasī’’ti pucchi. ‘‘Na kassaci, sāmi, vikkiṇituṃ pana me idaṃ ābhata’’nti. ‘‘Tena hi, bho, idaṃ kahāpaṇaṃ gahetvā etaṃ madhuñca guḷadadhiñca dehī’’ti. So cintesi – ‘‘idaṃ na bahumūlaṃ, ayañca ekappahāreneva bahuṃ deti, vīmaṃsituṃ vaṭṭatī’’ti. Tato naṃ ‘‘nāhaṃ ekena kahāpaṇena demī’’ti āha. ‘‘Yadi evaṃ dve gahetvā dehī’’ti. ‘‘Dvīhipi na demī’’ti. Etenupāyena vaḍḍhetvā sahassaṃ pāpuṇi.

    സോ ചിന്തേസി – ‘‘അതിവഡ്ഢിതും ന വട്ടതി, ഹോതു താവ ഇമിനാ കത്തബ്ബകിച്ചം പുച്ഛിസ്സാമീ’’തി. അഥ നം ആഹ – ‘‘ഇദം ന ബഹും അഗ്ഘനകം, ത്വഞ്ച ബഹും ദേസി, കേന കമ്മേന ഇദം ഗണ്ഹാസീ’’തി. ‘‘ഇധ, ഭോ, നഗരവാസിനോ രഞ്ഞാ സദ്ധിം പടിവിരുജ്ഝിത്വാ വിപസ്സീദസബലസ്സ ദാനം ദേന്താ ഇദം ദ്വയം ദാനമുഖേ അപസ്സന്താ പരിയേസന്തി, സചേ ഇദം ദ്വയം ന ലഭിസ്സന്തി, നാഗരാനം പരാജയോ ഭവിസ്സതി, തസ്മാ സഹസ്സം കത്വാ ഗണ്ഹാമീ’’തി. ‘‘കിം പനേതം നാഗരാനമേവ വട്ടതി, അഞ്ഞേസം ദാതും ന വട്ടതീ’’തി. ‘‘യസ്സ കസ്സചി ദാതും അവാരിതമേത’’ന്തി. ‘‘അത്ഥി പന കോചി നാഗരാനം ദാനേ ഏകദിവസം സഹസ്സം ദാതാ’’തി? ‘‘നത്ഥി, സമ്മാ’’തി. ‘‘ഇമേസം പന ദ്വിന്നം സഹസ്സഗ്ഘനകഭാവം ജാനാസീ’’തി? ‘‘ആമ, ജാനാമീ’’തി. ‘‘തേന ഹി ഗച്ഛ, നാഗരാനം ആചിക്ഖ ‘ഏകോ പുരിസോ ഇമാനി ദ്വേ മൂലേന ന ദേതി സഹത്ഥേനേവ ദാതുകാമോ, തുമ്ഹേ ഇമേസം ദ്വിന്നം കാരണാ നിബ്ബിതക്കാ ഹോഥാ’തി, ത്വം പന മേ ഇമസ്മിം ദാനമുഖേ ജേട്ഠകഭാവസ്സ കായസക്ഖീ ഹോഹീ’’തി. സോ പരിബ്ബയത്ഥം ഗഹിതമാസകേന പഞ്ചകടുകം ഗഹേത്വാ ചുണ്ണം കത്വാ ദധിതോ കഞ്ജിയം ഗഹേത്വാ തത്ഥ മധുപടലം പീളേത്വാ പഞ്ചകടുകചുണ്ണേന യോജേത്വാ ഏകസ്മിം പദുമിനിപത്തേ പക്ഖിപിത്വാ തം സംവിദഹിത്വാ ആദായ ദസബലസ്സ അവിദൂരട്ഠാനേ നിസീദി മഹാജനേന ആഹരിയമാനസ്സ സക്കാരസ്സ അവിദൂരേ അത്തനോ പത്തവാരം ഓലോകയമാനോ, സോ ഓകാസം ഞത്വാ സത്ഥു സന്തികം ഗന്ത്വാ ഭഗവാ അയം ഉപ്പന്നദുഗ്ഗതപണ്ണാകാരോ, ഇമം മേ അനുകമ്പം പടിച്ച പടിഗ്ഗണ്ഹഥാതി. സത്ഥാ തസ്സ അനുകമ്പം പടിച്ച ചതുമഹാരാജദത്തിയേന സേലമയപത്തേന തം പടിഗ്ഗഹേത്വാ യഥാ അട്ഠസട്ഠിയാ ഭിക്ഖുസതസഹസ്സസ്സ ദിയ്യമാനം ന ഖീയതി, ഏവം അധിട്ഠാസി. സോ കുലപുത്തോ നിട്ഠിതഭത്തകിച്ചം ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ ഏകമന്തം ഠിതോ ആഹ – ‘‘ദിട്ഠോ മേ, ഭഗവാ, അജ്ജ ബന്ധുമതീനഗരവാസികേഹി തുമ്ഹാകം സക്കാരോ ആഹരിയമാനോ, അഹമ്പി ഇമസ്സ കമ്മസ്സ നിസ്സന്ദേന നിബ്ബത്തനിബ്ബത്തഭവേ ലാഭഗ്ഗയസഗ്ഗപ്പത്തോ ഭവേയ്യ’’ന്തി (അ॰ നി॰ അട്ഠ॰ ൧.൧.൨൦൭). സത്ഥാ, ‘‘ഏവം ഹോതു, കുലപുത്താ’’തി വത്വാ തസ്സ ച നഗരവാസീനഞ്ച ഭത്താനുമോദനം കത്വാ പക്കാമി.

    So cintesi – ‘‘ativaḍḍhituṃ na vaṭṭati, hotu tāva iminā kattabbakiccaṃ pucchissāmī’’ti. Atha naṃ āha – ‘‘idaṃ na bahuṃ agghanakaṃ, tvañca bahuṃ desi, kena kammena idaṃ gaṇhāsī’’ti. ‘‘Idha, bho, nagaravāsino raññā saddhiṃ paṭivirujjhitvā vipassīdasabalassa dānaṃ dentā idaṃ dvayaṃ dānamukhe apassantā pariyesanti, sace idaṃ dvayaṃ na labhissanti, nāgarānaṃ parājayo bhavissati, tasmā sahassaṃ katvā gaṇhāmī’’ti. ‘‘Kiṃ panetaṃ nāgarānameva vaṭṭati, aññesaṃ dātuṃ na vaṭṭatī’’ti. ‘‘Yassa kassaci dātuṃ avāritameta’’nti. ‘‘Atthi pana koci nāgarānaṃ dāne ekadivasaṃ sahassaṃ dātā’’ti? ‘‘Natthi, sammā’’ti. ‘‘Imesaṃ pana dvinnaṃ sahassagghanakabhāvaṃ jānāsī’’ti? ‘‘Āma, jānāmī’’ti. ‘‘Tena hi gaccha, nāgarānaṃ ācikkha ‘eko puriso imāni dve mūlena na deti sahattheneva dātukāmo, tumhe imesaṃ dvinnaṃ kāraṇā nibbitakkā hothā’ti, tvaṃ pana me imasmiṃ dānamukhe jeṭṭhakabhāvassa kāyasakkhī hohī’’ti. So paribbayatthaṃ gahitamāsakena pañcakaṭukaṃ gahetvā cuṇṇaṃ katvā dadhito kañjiyaṃ gahetvā tattha madhupaṭalaṃ pīḷetvā pañcakaṭukacuṇṇena yojetvā ekasmiṃ paduminipatte pakkhipitvā taṃ saṃvidahitvā ādāya dasabalassa avidūraṭṭhāne nisīdi mahājanena āhariyamānassa sakkārassa avidūre attano pattavāraṃ olokayamāno, so okāsaṃ ñatvā satthu santikaṃ gantvā bhagavā ayaṃ uppannaduggatapaṇṇākāro, imaṃ me anukampaṃ paṭicca paṭiggaṇhathāti. Satthā tassa anukampaṃ paṭicca catumahārājadattiyena selamayapattena taṃ paṭiggahetvā yathā aṭṭhasaṭṭhiyā bhikkhusatasahassassa diyyamānaṃ na khīyati, evaṃ adhiṭṭhāsi. So kulaputto niṭṭhitabhattakiccaṃ bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ ṭhito āha – ‘‘diṭṭho me, bhagavā, ajja bandhumatīnagaravāsikehi tumhākaṃ sakkāro āhariyamāno, ahampi imassa kammassa nissandena nibbattanibbattabhave lābhaggayasaggappatto bhaveyya’’nti (a. ni. aṭṭha. 1.1.207). Satthā, ‘‘evaṃ hotu, kulaputtā’’ti vatvā tassa ca nagaravāsīnañca bhattānumodanaṃ katvā pakkāmi.

    സോപി കുലപുത്തോ യാവജീവം കുസലം കത്വാ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ സുപ്പവാസായ രാജധീതായ കുച്ഛിമ്ഹി പടിസന്ധിം ഗണ്ഹി. പടിസന്ധിഗ്ഗഹണതോ പട്ഠായ സായം പാതഞ്ച പണ്ണാകാരസതാനി സകടേനാദായ സുപ്പവാസായ ഉപനീയന്തി. അഥ നം പുഞ്ഞവീമംസനത്ഥം ഹത്ഥേന ബീജപച്ഛിം ഫുസാപേന്തി. ഏകേകബീജതോ സലാകസതമ്പി സലാകസഹസ്സമ്പി നിഗ്ഗച്ഛതി. ഏകേകകരീസഖേത്തേ പണ്ണാസമ്പി സട്ഠിപി സകടപ്പമാണാനി ഉപ്പജ്ജന്തി. കോട്ഠേ പൂരണകാലേപി കോട്ഠദ്വാരം ഹത്ഥേന ഫുസാപേന്തി. രാജധീതായ പുഞ്ഞേന ഗണ്ഹന്താനം ഗഹിതഗഹിതട്ഠാനം പുന പൂരതി. പരിപുണ്ണഭത്തഭാജനതോപി ‘‘രാജധീതായ പുഞ്ഞ’’ന്തി വത്വാ യസ്സ കസ്സചി ദേന്താനം യാവ ന ഉക്കഡ്ഢന്തി, ന താവ ഭത്തം ഖീയതി, ദാരകേ കുച്ഛിഗതേയേവ സത്തവസ്സാനി അതിക്കമിംസു.

    Sopi kulaputto yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde suppavāsāya rājadhītāya kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhi. Paṭisandhiggahaṇato paṭṭhāya sāyaṃ pātañca paṇṇākārasatāni sakaṭenādāya suppavāsāya upanīyanti. Atha naṃ puññavīmaṃsanatthaṃ hatthena bījapacchiṃ phusāpenti. Ekekabījato salākasatampi salākasahassampi niggacchati. Ekekakarīsakhette paṇṇāsampi saṭṭhipi sakaṭappamāṇāni uppajjanti. Koṭṭhe pūraṇakālepi koṭṭhadvāraṃ hatthena phusāpenti. Rājadhītāya puññena gaṇhantānaṃ gahitagahitaṭṭhānaṃ puna pūrati. Paripuṇṇabhattabhājanatopi ‘‘rājadhītāya puñña’’nti vatvā yassa kassaci dentānaṃ yāva na ukkaḍḍhanti, na tāva bhattaṃ khīyati, dārake kucchigateyeva sattavassāni atikkamiṃsu.

    ഗബ്ഭേ പന പരിപക്കേ സത്താഹം മഹാദുക്ഖം അനുഭോസി. സാ സാമികം ആമന്തേത്വാ, ‘‘പുരേ മരണാ ജീവമാനാവ ദാനം ദസ്സാമീ’’തി സത്ഥു സന്തികം പേസേസി – ‘‘ഗച്ഛ, ഇമം പവത്തിം സത്ഥു ആരോചേത്വാ സത്ഥാരം നിമന്തേഹി, യഞ്ച സത്ഥാ വദേതി, തം സാധുകം ഉപലക്ഖേത്വാ ആഗന്ത്വാ മയ്ഹം കഥേഹീ’’തി. സോ ഗന്ത്വാ തസ്സാ സാസനം ഭഗവതോ ആരോചേസി. സത്ഥാ, ‘‘സുഖിനീ ഹോതു സുപ്പവാസാ കോലിയധീതാ അരോഗാ, അരോഗം പുത്തം വിജായതൂ’’തി (ഉദാ॰ ൧൮) ആഹ. രാജാ തം സുത്വാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ അത്തനോ ഗാമാഭിമുഖോ പായാസി. തസ്സ പുരേ ആഗമനായേവ സുപ്പവാസായ കുച്ഛിതോ ധമകരണാ ഉദകം വിയ ഗബ്ഭോ നിക്ഖമി, പരിവാരേത്വാ നിസിന്നജനോ അസ്സുമുഖോവ ഹസിതും ആരദ്ധോ തുട്ഠപഹട്ഠോ മഹാജനോ രഞ്ഞോ സാസനം ആരോചേതും അഗമാസി.

    Gabbhe pana paripakke sattāhaṃ mahādukkhaṃ anubhosi. Sā sāmikaṃ āmantetvā, ‘‘pure maraṇā jīvamānāva dānaṃ dassāmī’’ti satthu santikaṃ pesesi – ‘‘gaccha, imaṃ pavattiṃ satthu ārocetvā satthāraṃ nimantehi, yañca satthā vadeti, taṃ sādhukaṃ upalakkhetvā āgantvā mayhaṃ kathehī’’ti. So gantvā tassā sāsanaṃ bhagavato ārocesi. Satthā, ‘‘sukhinī hotu suppavāsā koliyadhītā arogā, arogaṃ puttaṃ vijāyatū’’ti (udā. 18) āha. Rājā taṃ sutvā bhagavantaṃ abhivādetvā attano gāmābhimukho pāyāsi. Tassa pure āgamanāyeva suppavāsāya kucchito dhamakaraṇā udakaṃ viya gabbho nikkhami, parivāretvā nisinnajano assumukhova hasituṃ āraddho tuṭṭhapahaṭṭho mahājano rañño sāsanaṃ ārocetuṃ agamāsi.

    രാജാ തേസം ആഗമനം ദിസ്വാവ, ‘‘ദസബലേന കഥിതകഥാ നിപ്ഫന്നാ ഭവിസ്സതി മഞ്ഞേ’’തി ചിന്തേസി. സോ ആഗന്ത്വാ സത്ഥു സാസനം രാജധീതായ ആരോചേസി. രാജധീതാ തയാ നിമന്തിതം ജീവിതഭത്തമേവ മങ്ഗലഭത്തം ഭവിസ്സതി, ഗച്ഛ സത്താഹം ദസബലം നിമന്തേഹീതി. രാജാ തഥാ അകാസി. സത്താഹം ബുദ്ധപ്പമുഖസ്സ സങ്ഘസ്സ മഹാദാനം പവത്തയിംസു. ദാരകോ സബ്ബേസം ഞാതീനം സന്തത്തം ചിത്തം നിബ്ബാപേന്തോ ജാതോതി സീവലിദാരകോത്വേവസ്സ നാമം അകംസു. സോ സത്തവസ്സാനി ഗബ്ഭേ വസിതത്താ ജാതകാലതോ പട്ഠായ സബ്ബകമ്മക്ഖമോ അഹോസി. ധമ്മസേനാപതി സാരിപുത്തോ സത്തമേ ദിവസേ തേന സദ്ധിം കഥാസല്ലാപം അകാസി. സത്ഥാപി ധമ്മപദേ ഗാഥം അഭാസി –

    Rājā tesaṃ āgamanaṃ disvāva, ‘‘dasabalena kathitakathā nipphannā bhavissati maññe’’ti cintesi. So āgantvā satthu sāsanaṃ rājadhītāya ārocesi. Rājadhītā tayā nimantitaṃ jīvitabhattameva maṅgalabhattaṃ bhavissati, gaccha sattāhaṃ dasabalaṃ nimantehīti. Rājā tathā akāsi. Sattāhaṃ buddhappamukhassa saṅghassa mahādānaṃ pavattayiṃsu. Dārako sabbesaṃ ñātīnaṃ santattaṃ cittaṃ nibbāpento jātoti sīvalidārakotvevassa nāmaṃ akaṃsu. So sattavassāni gabbhe vasitattā jātakālato paṭṭhāya sabbakammakkhamo ahosi. Dhammasenāpati sāriputto sattame divase tena saddhiṃ kathāsallāpaṃ akāsi. Satthāpi dhammapade gāthaṃ abhāsi –

    ‘‘യോമം പലിപഥം ദുഗ്ഗം, സംസാരം മോഹമച്ചഗാ;

    ‘‘Yomaṃ palipathaṃ duggaṃ, saṃsāraṃ mohamaccagā;

    തിണ്ണോ പാരങ്ഗതോ ഝായീ, അനേജോ അകഥംകഥീ;

    Tiṇṇo pāraṅgato jhāyī, anejo akathaṃkathī;

    അനുപാദായ നിബ്ബുതോ, തമഹം ബ്രൂമി ബ്രാഹ്മണ’’ന്തി. (ധ॰ പ॰ ൪൧൪);

    Anupādāya nibbuto, tamahaṃ brūmi brāhmaṇa’’nti. (dha. pa. 414);

    അഥ നം ഥേരോ ഏവമാഹ – ‘‘കിം പന തയാ ഏവരൂപം ദുക്ഖരാസിം അനുഭവിത്വാ പബ്ബജിതും ന വട്ടതീ’’തി? ‘‘ലഭമാനോ പബ്ബജേയ്യം, ഭന്തേ’’തി. സുപ്പവാസാ നം ദാരകം ഥേരേന സദ്ധിം കഥേന്തം ദിസ്വാ ‘‘കിം നു ഖോ മേ പുത്തോ ധമ്മസേനാപതിനാ സദ്ധിം കഥേതീ’’തി ഥേരം ഉപസങ്കമിത്വാ പുച്ഛി – ‘‘മയ്ഹം പുത്തോ തുമ്ഹേഹി സദ്ധിം കിം കഥേതി, ഭന്തേ’’തി? ‘‘അത്തനാ അനുഭൂതം ഗബ്ഭവാസദുക്ഖം കഥേത്വാ, ‘തുമ്ഹേഹി അനുഞ്ഞാതോ പബ്ബജിസ്സാമീ’തി വദതീ’’തി. ‘‘സാധു , ഭന്തേ, പബ്ബാജേഥ ന’’ന്തി. ഥേരോ തം വിഹാരം നേത്വാ തചപഞ്ചകകമ്മട്ഠാനം ദത്വാ പബ്ബാജേന്തോ ‘‘സീവലി, ന തുയ്ഹം അഞ്ഞേന ഓവാദേന കമ്മം അത്ഥി, തയാ സത്ത വസ്സാനി അനുഭൂതദുക്ഖമേവ പച്ചവേക്ഖാഹീ’’തി. ‘‘ഭന്തേ, പബ്ബാജനമേവ തുമ്ഹാകം ഭാരോ, യം പന മയാ കാതും സക്കാ, തമഹം ജാനിസ്സാമീ’’തി. സോ പന പഠമകേസവട്ടിയാ ഓഹാരണക്ഖണേയേവ സോതാപത്തിഫലേ പതിട്ഠാസി, ദുതിയായ ഓഹാരണക്ഖണേ സകദാഗാമിഫലേ, തതിയായ അനാഗാമിഫലേ സബ്ബേസംയേവ പന കേസാനം ഓരോപനഞ്ച അരഹത്തസച്ഛികിരിയാ ച അപച്ഛാ അപുരിമാ അഹോസി. തസ്സ പബ്ബജിതദിവസതോ പട്ഠായ ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ചത്താരോ പച്ചയാ യാവതിച്ഛകം ഉപ്പജ്ജന്തി. ഏവം ഏത്ഥ വത്ഥു സമുട്ഠിതം.

    Atha naṃ thero evamāha – ‘‘kiṃ pana tayā evarūpaṃ dukkharāsiṃ anubhavitvā pabbajituṃ na vaṭṭatī’’ti? ‘‘Labhamāno pabbajeyyaṃ, bhante’’ti. Suppavāsā naṃ dārakaṃ therena saddhiṃ kathentaṃ disvā ‘‘kiṃ nu kho me putto dhammasenāpatinā saddhiṃ kathetī’’ti theraṃ upasaṅkamitvā pucchi – ‘‘mayhaṃ putto tumhehi saddhiṃ kiṃ katheti, bhante’’ti? ‘‘Attanā anubhūtaṃ gabbhavāsadukkhaṃ kathetvā, ‘tumhehi anuññāto pabbajissāmī’ti vadatī’’ti. ‘‘Sādhu , bhante, pabbājetha na’’nti. Thero taṃ vihāraṃ netvā tacapañcakakammaṭṭhānaṃ datvā pabbājento ‘‘sīvali, na tuyhaṃ aññena ovādena kammaṃ atthi, tayā satta vassāni anubhūtadukkhameva paccavekkhāhī’’ti. ‘‘Bhante, pabbājanameva tumhākaṃ bhāro, yaṃ pana mayā kātuṃ sakkā, tamahaṃ jānissāmī’’ti. So pana paṭhamakesavaṭṭiyā ohāraṇakkhaṇeyeva sotāpattiphale patiṭṭhāsi, dutiyāya ohāraṇakkhaṇe sakadāgāmiphale, tatiyāya anāgāmiphale sabbesaṃyeva pana kesānaṃ oropanañca arahattasacchikiriyā ca apacchā apurimā ahosi. Tassa pabbajitadivasato paṭṭhāya bhikkhusaṅghassa cattāro paccayā yāvaticchakaṃ uppajjanti. Evaṃ ettha vatthu samuṭṭhitaṃ.

    അപരഭാഗേ സത്ഥാ സാവത്ഥിം അഗമാസി. ഥേരോ സത്ഥാരം അഭിവാദേത്വാ, ‘‘ഭന്തേ, മയ്ഹം പുഞ്ഞം വീമംസിസ്സാമി, പഞ്ച മേ ഭിക്ഖുസതാനി ദേഥാ’’തി ആഹ. ‘‘ഗണ്ഹ സീവലീ’’തി. സോ പഞ്ചസതേ ഭിക്ഖൂ ഗഹേത്വാ ഹിമവന്താഭിമുഖം ഗച്ഛന്തോ അടവിമഗ്ഗം ഗച്ഛതി, തസ്സ പഠമം ദിട്ഠനിഗ്രോധേ അധിവത്ഥാ ദേവതാ സത്തദിവസാനി ദാനം അദാസി. ഇതി സോ –

    Aparabhāge satthā sāvatthiṃ agamāsi. Thero satthāraṃ abhivādetvā, ‘‘bhante, mayhaṃ puññaṃ vīmaṃsissāmi, pañca me bhikkhusatāni dethā’’ti āha. ‘‘Gaṇha sīvalī’’ti. So pañcasate bhikkhū gahetvā himavantābhimukhaṃ gacchanto aṭavimaggaṃ gacchati, tassa paṭhamaṃ diṭṭhanigrodhe adhivatthā devatā sattadivasāni dānaṃ adāsi. Iti so –

    ‘‘നിഗ്രോധം പഠമം പസ്സി, ദുതിയം പണ്ഡവപബ്ബതം;

    ‘‘Nigrodhaṃ paṭhamaṃ passi, dutiyaṃ paṇḍavapabbataṃ;

    തതിയം അചിരവതിയം, ചതുത്ഥം വരസാഗരം.

    Tatiyaṃ aciravatiyaṃ, catutthaṃ varasāgaraṃ.

    ‘‘പഞ്ചമം ഹിമവന്തം സോ, ഛട്ഠം ഛദ്ദന്തുപാഗമി;

    ‘‘Pañcamaṃ himavantaṃ so, chaṭṭhaṃ chaddantupāgami;

    സത്തമം ഗന്ധമാദനം, അട്ഠമം അഥ രേവത’’ന്തി.

    Sattamaṃ gandhamādanaṃ, aṭṭhamaṃ atha revata’’nti.

    സബ്ബട്ഠാനേസു സത്ത സത്ത ദിവസാനേവ ദാനം അദംസു. ഗന്ധമാദനപബ്ബതേ പന നാഗദത്തദേവരാജാ നാമ സത്തസു ദിവസേസു ഏകദിവസേ ഖീരപിണ്ഡപാതം അദാസി, ഏകദിവസേ സപ്പിപിണ്ഡപാതം. ഭിക്ഖുസങ്ഘോ ആഹ – ‘‘ഇമസ്സ ദേവരഞ്ഞോ നേവ ധേനുയോ ദുയ്ഹമാനാ പഞ്ഞായന്തി, ന ദധിനിമ്മഥനം , കുതോ തേ ദേവരാജ ഇദം ഉപ്പജ്ജതീ’’തി. ‘‘ഭന്തേ കസ്സപദസബലസ്സ കാലേ ഖീരസലാകഭത്തദാനസ്സേതം ഫല’’ന്തി ദേവരാജാ ആഹ. അപരഭാഗേ സത്ഥാ ഖദിരവനിയരേവതസ്സ പച്ചുഗ്ഗമനം അട്ഠുപ്പത്തിം കത്വാ ഥേരം അത്തനോ സാസനേ ലാഭഗ്ഗയസഗ്ഗപ്പത്താനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേസി.

    Sabbaṭṭhānesu satta satta divasāneva dānaṃ adaṃsu. Gandhamādanapabbate pana nāgadattadevarājā nāma sattasu divasesu ekadivase khīrapiṇḍapātaṃ adāsi, ekadivase sappipiṇḍapātaṃ. Bhikkhusaṅgho āha – ‘‘imassa devarañño neva dhenuyo duyhamānā paññāyanti, na dadhinimmathanaṃ , kuto te devarāja idaṃ uppajjatī’’ti. ‘‘Bhante kassapadasabalassa kāle khīrasalākabhattadānassetaṃ phala’’nti devarājā āha. Aparabhāge satthā khadiravaniyarevatassa paccuggamanaṃ aṭṭhuppattiṃ katvā theraṃ attano sāsane lābhaggayasaggappattānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi.

    ഏവം ലാഭഗ്ഗയസഗ്ഗപ്പത്തസ്സ പന ഇമസ്സ ഥേരസ്സ അരഹത്തപ്പത്തിം ഏകച്ചേ ആചരിയാ ഏവം വദന്തി – ‘‘ഹേട്ഠാ വുത്തനയേന ധമ്മസേനാപതിനാ ഓവാദേ ദിന്നേ യം മയാ കാതും സക്കാ, തമഹം ജാനിസ്സാമീതി പബ്ബജിത്വാ വിപസ്സനാകമ്മട്ഠാനം ഗഹേത്വാ തം ദിവസംയേവ അഞ്ഞതരം വിവിത്തം കുടികം ദിസ്വാ തം പവിസിത്വാ മാതുകുച്ഛിസ്മിം സത്ത വസ്സാനി അത്തനാ അനുഭൂതം ദുക്ഖം അനുസ്സരിത്വാ തദനുസാരേന അതീതാനാഗതേ തസ്സ അവേക്ഖന്തസ്സ ആദിത്താ വിയ തയോ ഭവാ ഉപട്ഠഹിംസു. ഞാണസ്സ പരിപാകം ഗതത്താ വിപസ്സനാവീഥിം ഓതരി, താവദേവ മഗ്ഗപ്പടിപാടിയാ സബ്ബേപി ആസവേ ഖേപേന്തോ അരഹത്തം പാപുണീ’’തി. ഉഭയഥാപി ഥേരസ്സ അരഹത്തപ്പത്തിയേവ പകാസിതാ. ഥേരോ പന പഭിന്നപടിസമ്ഭിദോ ഛളഭിഞ്ഞോ അഹോസി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൧൨.൩൧-൩൯) –

    Evaṃ lābhaggayasaggappattassa pana imassa therassa arahattappattiṃ ekacce ācariyā evaṃ vadanti – ‘‘heṭṭhā vuttanayena dhammasenāpatinā ovāde dinne yaṃ mayā kātuṃ sakkā, tamahaṃ jānissāmīti pabbajitvā vipassanākammaṭṭhānaṃ gahetvā taṃ divasaṃyeva aññataraṃ vivittaṃ kuṭikaṃ disvā taṃ pavisitvā mātukucchismiṃ satta vassāni attanā anubhūtaṃ dukkhaṃ anussaritvā tadanusārena atītānāgate tassa avekkhantassa ādittā viya tayo bhavā upaṭṭhahiṃsu. Ñāṇassa paripākaṃ gatattā vipassanāvīthiṃ otari, tāvadeva maggappaṭipāṭiyā sabbepi āsave khepento arahattaṃ pāpuṇī’’ti. Ubhayathāpi therassa arahattappattiyeva pakāsitā. Thero pana pabhinnapaṭisambhido chaḷabhiñño ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.12.31-39) –

    ‘‘വരുണോ നാമ നാമേന, ദേവരാജാ അഹം തദാ;

    ‘‘Varuṇo nāma nāmena, devarājā ahaṃ tadā;

    ഉപട്ഠഹേസിം സമ്ബുദ്ധം, സയോഗ്ഗബലവാഹനോ.

    Upaṭṭhahesiṃ sambuddhaṃ, sayoggabalavāhano.

    ‘‘നിബ്ബുതേ ലോകനാഥമ്ഹി, അത്ഥദസ്സീനരുത്തമേ;

    ‘‘Nibbute lokanāthamhi, atthadassīnaruttame;

    തൂരിയം സബ്ബമാദായ, അഗമം ബോധിമുത്തമം.

    Tūriyaṃ sabbamādāya, agamaṃ bodhimuttamaṃ.

    ‘‘വാദിതേന ച നച്ചേന, സമ്മതാളസമാഹിതോ;

    ‘‘Vāditena ca naccena, sammatāḷasamāhito;

    സമ്മുഖാ വിയ സമ്ബുദ്ധം, ഉപട്ഠിം ബോധിമുത്തമം.

    Sammukhā viya sambuddhaṃ, upaṭṭhiṃ bodhimuttamaṃ.

    ‘‘ഉപട്ഠഹിത്വാ തം ബോധിം, ധരണീരുഹപാദപം;

    ‘‘Upaṭṭhahitvā taṃ bodhiṃ, dharaṇīruhapādapaṃ;

    പല്ലങ്കം ആഭുജിത്വാന, തത്ഥ കാലങ്കതോ അഹം.

    Pallaṅkaṃ ābhujitvāna, tattha kālaṅkato ahaṃ.

    ‘‘സകകമ്മാഭിരദ്ധോഹം, പസന്നോ ബോധിമുത്തമേ;

    ‘‘Sakakammābhiraddhohaṃ, pasanno bodhimuttame;

    തേന ചിത്തപ്പസാദേന, നിമ്മാനം ഉപപജ്ജഹം.

    Tena cittappasādena, nimmānaṃ upapajjahaṃ.

    ‘‘സട്ഠിതൂരിയസഹസ്സാനി, പരിവാരേന്തി മം സദാ;

    ‘‘Saṭṭhitūriyasahassāni, parivārenti maṃ sadā;

    മനുസ്സേസു ച ദേവേസു, വത്തമാനം ഭവാഭവേ.

    Manussesu ca devesu, vattamānaṃ bhavābhave.

    ‘‘തിവിധഗ്ഗീ നിബ്ബുതാ മയ്ഹം, ഭവാ സബ്ബേ സമൂഹതാ;

    ‘‘Tividhaggī nibbutā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;

    ധാരേമി അന്തിമം ദേഹം, സമ്മാസമ്ബുദ്ധസാസനേ.

    Dhāremi antimaṃ dehaṃ, sammāsambuddhasāsane.

    ‘‘സുബാഹൂ നാമ നാമേന, ചതുത്തിംസാസു ഖത്തിയാ;

    ‘‘Subāhū nāma nāmena, catuttiṃsāsu khattiyā;

    സത്തരതനസമ്പന്നാ, പഞ്ചകപ്പസതേ ഇതോ.

    Sattaratanasampannā, pañcakappasate ito.

    ‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    അരഹത്തം പന പത്വാ വിമുത്തിസുഖപടിസംവേദനേന പീതിവേഗേന ഉദാനേന്തോ ‘‘തേ മേ ഇജ്ഝിംസു സങ്കപ്പാ’’തി ഗാഥം അഭാസി.

    Arahattaṃ pana patvā vimuttisukhapaṭisaṃvedanena pītivegena udānento ‘‘te me ijjhiṃsu saṅkappā’’ti gāthaṃ abhāsi.

    ൬൦. തത്ഥ തേ മേ ഇജ്ഝിംസു സങ്കപ്പാ, യദത്ഥോ പാവിസിം കുടിം, വിജ്ജാവിമുത്തിം പച്ചേസന്തി യേ പുബ്ബേ മയാ കാമസങ്കപ്പാദീനം സമുച്ഛേദകരാ നേക്ഖമ്മസങ്കപ്പാദയോ അഭിപത്ഥിതായേവ ‘‘കദാ നു ഖ്വാഹം തദായതനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരിസ്സാമി, യദരിയാ ഏതരഹി ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരന്തീ’’തി, വിമുത്താധിപ്പായസഞ്ഞിതാ വിമുത്തിം ഉദ്ദിസ്സ സങ്കപ്പാ മനോരഥാ അഭിണ്ഹസോ അപ്പമത്താ യദത്ഥോ യംപയോജനോ യേസം നിപ്ഫാദനത്ഥം കുടിം സുഞ്ഞാഗാരം വിപസ്സിതും പാവിസിം തിസ്സോ വിജ്ജാ ഫലവിമുത്തിഞ്ച പച്ചേസന്തോ, ഗവേസന്തോ തേ മേ ഇജ്ഝിംസു തേ സബ്ബേവ ഇദാനി മയ്ഹം ഇജ്ഝിംസു സമിജ്ഝിംസു, നിപ്ഫന്നകുസലസങ്കപ്പോ പരിപുണ്ണമനോരഥോ ജാതോതി അത്ഥോ. തേസം സമിദ്ധഭാവം ദസ്സേതും ‘‘മാനാനുസയമുജ്ജഹ’’ന്തി വുത്തം. യസ്മാ മാനാനുസയമുജ്ജഹം പജഹിം സമുച്ഛിന്ദിം, തസ്മാ തേ മേ സങ്കപ്പാ ഇജ്ഝിംസൂതി യോജനാ. മാനാനുസയേ ഹി പഹീനേ അപ്പഹീനോ നാമ അനുസയോ നത്ഥി, അരഹത്തഞ്ച അധിഗതമേവ ഹോതീതി മാനാനുസയപ്പഹാനം യഥാവുത്തസങ്കപ്പസമിദ്ധിയാ കാരണം കത്വാ വുത്തം.

    60. Tattha te me ijjhiṃsu saṅkappā, yadattho pāvisiṃ kuṭiṃ, vijjāvimuttiṃ paccesanti ye pubbe mayā kāmasaṅkappādīnaṃ samucchedakarā nekkhammasaṅkappādayo abhipatthitāyeva ‘‘kadā nu khvāhaṃ tadāyatanaṃ upasampajja viharissāmi, yadariyā etarahi upasampajja viharantī’’ti, vimuttādhippāyasaññitā vimuttiṃ uddissa saṅkappā manorathā abhiṇhaso appamattā yadattho yaṃpayojano yesaṃ nipphādanatthaṃ kuṭiṃ suññāgāraṃ vipassituṃ pāvisiṃ tisso vijjā phalavimuttiñca paccesanto, gavesanto te me ijjhiṃsu te sabbeva idāni mayhaṃ ijjhiṃsu samijjhiṃsu, nipphannakusalasaṅkappo paripuṇṇamanoratho jātoti attho. Tesaṃ samiddhabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘mānānusayamujjaha’’nti vuttaṃ. Yasmā mānānusayamujjahaṃ pajahiṃ samucchindiṃ, tasmā te me saṅkappā ijjhiṃsūti yojanā. Mānānusaye hi pahīne appahīno nāma anusayo natthi, arahattañca adhigatameva hotīti mānānusayappahānaṃ yathāvuttasaṅkappasamiddhiyā kāraṇaṃ katvā vuttaṃ.

    സീവലിത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Sīvalittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ഛട്ഠവഗ്ഗവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Chaṭṭhavaggavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧൦. സീവലിത്ഥേരഗാഥാ • 10. Sīvalittheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact