Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / ထေရဂာထာ-အဋ္ဌကထာ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
၃. သောဘိတတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ
3. Sobhitattheragāthāvaṇṇanā
သတိမာ ပညဝာတိ အာယသ္မတော သောဘိတတ္ထေရသ္သ ဂာထာ။ ကာ ဥပ္ပတ္တိ? အယမ္ပိ ပုရိမဗုဒ္ဓေသု ကတာဓိကာရော တတ္ထ တတ္ထ ဘဝေ ပုညာနိ ဥပစိနန္တော ပဒုမုတ္တရသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဟံသဝတီနဂရေ ကုလဂေဟေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝယပ္ပတ္တော သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုဏန္တော သတ္ထာရံ ဧကံ ဘိက္ခုံ ပုဗ္ဗေနိဝာသဉာဏလာဘီနံ ဘိက္ခူနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေန္တံ ဒိသ္ဝာ သယမ္ပိ တံ ဌာနန္တရံ ဥဒ္ဒိသ္သ ပတ္ထနံ ကတ္ဝာ ပုညာနိ ကတ္ဝာ သုဂတီသုယေဝ သံသရန္တော သုမေဓသ္သ ဘဂဝတော ကာလေ ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိတ္ဝာ ဝိညုတံ ပတ္တော ဗ္ရာဟ္မဏာနံ ဝိဇ္ဇာသိပ္ပေသု နိပ္ဖတ္တိံ ဂန္တ္ဝာ နေက္ခမ္မာဓိမုတ္တော ဃရာဝာသံ ပဟာယ တာပသပဗ္ဗဇ္ဇံ ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဟိမဝန္တသ္သ သမီပေ အရညာယတနေ အသ္သမံ ကာရေတ္ဝာ ဝနမူလဖလာဖလေန ယာပေန္တော ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒံ သုတ္ဝာ သဗ္ဗတ္ထ ဧကရတ္တိဝာသေနေဝ ဘဒ္ဒဝတီနဂရေ သတ္ထာရံ ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပသန္နမာနသော ‘‘တုဝံ သတ္ထာ စ ကေတု စာ’’တိအာဒီဟိ ဆဟိ ဂာထာဟိ အဘိတ္ထဝိ , သတ္ထာ စသ္သ ဘာဝိနိံ သမ္ပတ္တိံ ပကာသေသိ။ သော တေန ပုညကမ္မေန ဒေဝမနုသ္သေသု သံသရန္တော ဣမသ္မိံ ဗုဒ္ဓုပ္ပာဒေ သာဝတ္ထိယံ ဗ္ရာဟ္မဏကုလေ နိဗ္ဗတ္တိ။ သောဘိတောတိသ္သ နာမံ အကံသု။ သော အပရေန သမယေန သတ္ထု ဓမ္မဒေသနံ သုတ္ဝာ ပဋိလဒ္ဓသဒ္ဓော ပဗ္ဗဇိတ္ဝာ ဝိပသ္သနံ ဝဍ္ဎေတ္ဝာ ဆဠဘိညော အဟောသိ။ ပုဗ္ဗေနိဝာသဉာဏေ စိဏ္ဏဝသီ စ အဟောသိ။ တေန ဝုတ္တံ အပဒာနေ (အပ. ထေရ ၂.၄၉.၄၆-၇၄) –
Satimā paññavāti āyasmato sobhitattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare kulagehe nibbattitvā vayappatto satthu dhammadesanaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ pubbenivāsañāṇalābhīnaṃ bhikkhūnaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānantaraṃ uddissa patthanaṃ katvā puññāni katvā sugatīsuyeva saṃsaranto sumedhassa bhagavato kāle brāhmaṇakule nibbattitvā viññutaṃ patto brāhmaṇānaṃ vijjāsippesu nipphattiṃ gantvā nekkhammādhimutto gharāvāsaṃ pahāya tāpasapabbajjaṃ pabbajitvā himavantassa samīpe araññāyatane assamaṃ kāretvā vanamūlaphalāphalena yāpento buddhuppādaṃ sutvā sabbattha ekarattivāseneva bhaddavatīnagare satthāraṃ upasaṅkamitvā pasannamānaso ‘‘tuvaṃ satthā ca ketu cā’’tiādīhi chahi gāthāhi abhitthavi , satthā cassa bhāviniṃ sampattiṃ pakāsesi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ brāhmaṇakule nibbatti. Sobhitotissa nāmaṃ akaṃsu. So aparena samayena satthu dhammadesanaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā chaḷabhiñño ahosi. Pubbenivāsañāṇe ciṇṇavasī ca ahosi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.49.46-74) –
‘‘ဒက္ခိဏေ ဟိမဝန္တသ္သ၊ သုကတော အသ္သမော မမ။
‘‘Dakkhiṇe himavantassa, sukato assamo mama;
ဥတ္တမတ္ထံ ဂဝေသန္တော၊ ဝသာမိ ဝိပိနေ တဒာ။
Uttamatthaṃ gavesanto, vasāmi vipine tadā.
‘‘လာဘာလာဘေန သန္တုဋ္ဌော၊ မူလေန စ ဖလေန စ။
‘‘Lābhālābhena santuṭṭho, mūlena ca phalena ca;
အန္ဝေသန္တော အာစရိယံ၊ ဝသာမိ ဧကကော အဟံ။
Anvesanto ācariyaṃ, vasāmi ekako ahaṃ.
‘‘သုမေဓော နာမ သမ္ဗုဒ္ဓော၊ လောကေ ဥပ္ပဇ္ဇိ တာဝဒေ။
‘‘Sumedho nāma sambuddho, loke uppajji tāvade;
စတုသစ္စံ ပကာသေတိ၊ ဥဒ္ဓရန္တော မဟာဇနံ။
Catusaccaṃ pakāseti, uddharanto mahājanaṃ.
‘‘နာဟံ သုဏောမိ သမ္ဗုဒ္ဓံ၊ နပိ မေ ကောစိ သံသတိ။
‘‘Nāhaṃ suṇomi sambuddhaṃ, napi me koci saṃsati;
အဋ္ဌဝသ္သေ အတိက္ကန္တေ၊ အသ္သောသိံ လောကနာယကံ။
Aṭṭhavasse atikkante, assosiṃ lokanāyakaṃ.
‘‘အဂ္ဂိဒာရုံ နီဟရိတ္ဝာ၊ သမ္မဇ္ဇိတ္ဝာန အသ္သမံ။
‘‘Aggidāruṃ nīharitvā, sammajjitvāna assamaṃ;
ခာရိဘာရံ ဂဟေတ္ဝာန၊ နိက္ခမိံ ဝိပိနာ အဟံ။
Khāribhāraṃ gahetvāna, nikkhamiṃ vipinā ahaṃ.
‘‘ဧကရတ္တိံ ဝသန္တောဟံ၊ ဂာမေသု နိဂမေသု စ။
‘‘Ekarattiṃ vasantohaṃ, gāmesu nigamesu ca;
အနုပုဗ္ဗေန စန္ဒဝတိံ၊ တဒာဟံ ဥပသင္ကမိံ။
Anupubbena candavatiṃ, tadāhaṃ upasaṅkamiṃ.
‘‘ဘဂဝာ တမ္ဟိ သမယေ၊ သုမေဓော လောကနာယကော။
‘‘Bhagavā tamhi samaye, sumedho lokanāyako;
ဥဒ္ဓရန္တော ဗဟူ သတ္တေ၊ ဒေသေတိ အမတံ ပဒံ။
Uddharanto bahū satte, deseti amataṃ padaṃ.
‘‘ဇနကာယမတိက္ကမ္မ၊ ဝန္ဒိတ္ဝာ ဇိနသာဂရံ။
‘‘Janakāyamatikkamma, vanditvā jinasāgaraṃ;
ဧကံသံ အဇိနံ ကတ္ဝာ၊ သန္ထဝိံ လောကနာယကံ။
Ekaṃsaṃ ajinaṃ katvā, santhaviṃ lokanāyakaṃ.
‘‘တုဝံ သတ္ထာ စ ကေတု စ၊ ဓဇော ယူပော စ ပာဏိနံ။
‘‘Tuvaṃ satthā ca ketu ca, dhajo yūpo ca pāṇinaṃ;
ပရာယနော ပတိဋ္ဌာ စ၊ ဒီပော စ ဒ္ဝိပဒုတ္တမော။
Parāyano patiṭṭhā ca, dīpo ca dvipaduttamo.
‘‘နေပုညော ဒသ္သနေ ဝီရော၊ တာရေသိ ဇနတံ တုဝံ။
‘‘Nepuñño dassane vīro, tāresi janataṃ tuvaṃ;
နတ္ထညော တာရကော လောကေ၊ တဝုတ္တရိတရော မုနေ။
Natthañño tārako loke, tavuttaritaro mune.
‘‘သက္ကာ ထေဝေ ကုသဂ္ဂေန၊ ပမေတုံ သာဂရုတ္တမေ။
‘‘Sakkā theve kusaggena, pametuṃ sāgaruttame;
န တ္ဝေဝ တဝ သဗ္ဗညု၊ ဉာဏံ သက္ကာ ပမေတဝေ။
Na tveva tava sabbaññu, ñāṇaṃ sakkā pametave.
‘‘တုလဒဏ္ဍေ ဌပေတ္ဝာန၊ မဟိံ သက္ကာ ဓရေတဝေ။
‘‘Tuladaṇḍe ṭhapetvāna, mahiṃ sakkā dharetave;
နတ္ဝေဝ တဝ ပညာယ၊ ပမာဏမတ္ထိ စက္ခုမ။
Natveva tava paññāya, pamāṇamatthi cakkhuma.
‘‘အာကာသော မိနိတုံ သက္ကာ၊ ရဇ္ဇုယာ အင္ဂုလေန ဝာ။
‘‘Ākāso minituṃ sakkā, rajjuyā aṅgulena vā;
နတ္ဝေဝ တဝ သဗ္ဗညု၊ သီလံ သက္ကာ ပမေတဝေ။
Natveva tava sabbaññu, sīlaṃ sakkā pametave.
‘‘မဟာသမုဒ္ဒေ ဥဒကံ၊ အာကာသော စ ဝသုန္ဓရာ။
‘‘Mahāsamudde udakaṃ, ākāso ca vasundharā;
ပရိမေယ္ယာနိ ဧတာနိ၊ အပ္ပမေယ္ယောသိ စက္ခုမ။
Parimeyyāni etāni, appameyyosi cakkhuma.
‘‘ဆဟိ ဂာထာဟိ သဗ္ဗညုံ၊ ကိတ္တယိတ္ဝာ မဟာယသံ။
‘‘Chahi gāthāhi sabbaññuṃ, kittayitvā mahāyasaṃ;
အဉ္ဇလိံ ပဂ္ဂဟေတ္ဝာန၊ တုဏ္ဟီ အဋ္ဌာသဟံ တဒာ။
Añjaliṃ paggahetvāna, tuṇhī aṭṭhāsahaṃ tadā.
‘‘ယံ ဝဒန္တိ သုမေဓောတိ၊ ဘူရိပညံ သုမေဓသံ။
‘‘Yaṃ vadanti sumedhoti, bhūripaññaṃ sumedhasaṃ;
ဘိက္ခုသင္ဃေ နိသီဒိတ္ဝာ၊ ဣမာ ဂာထာ အဘာသထ။
Bhikkhusaṅghe nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.
‘‘ယော မေ ဉာဏံ ပကိတ္တေသိ၊ ဝိပ္ပသန္နေန စေတသာ။
‘‘Yo me ñāṇaṃ pakittesi, vippasannena cetasā;
တမဟံ ကိတ္တယိသ္သာမိ၊ သုဏာထ မမ ဘာသတော။
Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.
‘‘သတ္တသတ္တတိ ကပ္ပာနိ၊ ဒေဝလောကေ ရမိသ္သတိ။
‘‘Sattasattati kappāni, devaloke ramissati;
သဟသ္သက္ခတ္တုံ ဒေဝိန္ဒော၊ ဒေဝရဇ္ဇံ ကရိသ္သတိ။
Sahassakkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissati.
‘‘အနေကသတက္ခတ္တုဉ္စ၊ စက္ကဝတ္တီ ဘဝိသ္သတိ။
‘‘Anekasatakkhattuñca, cakkavattī bhavissati;
ပဒေသရဇ္ဇံ ဝိပုလံ၊ ဂဏနာတော အသင္ခိယံ။
Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ.
‘‘ဒေဝဘူတော မနုသ္သော ဝာ၊ ပုညကမ္မသမာဟိတော။
‘‘Devabhūto manusso vā, puññakammasamāhito;
အနူနမနသင္ကပ္ပော၊ တိက္ခပညော ဘဝိသ္သတိ။
Anūnamanasaṅkappo, tikkhapañño bhavissati.
‘‘တိံသကပ္ပသဟသ္သမ္ဟိ၊ ဩက္ကာကကုလသမ္ဘဝော။
‘‘Tiṃsakappasahassamhi, okkākakulasambhavo;
ဂောတမော နာမ ဂောတ္တေန၊ သတ္ထာ လောကေ ဘဝိသ္သတိ။
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
‘‘အဂာရာ အဘိနိက္ခမ္မ၊ ပဗ္ဗဇိသ္သတိကိဉ္စနော။
‘‘Agārā abhinikkhamma, pabbajissatikiñcano;
ဇာတိယာ သတ္တဝသ္သေန၊ အရဟတ္တံ ဖုသိသ္သတိ။
Jātiyā sattavassena, arahattaṃ phusissati.
‘‘ယတော သရာမိ အတ္တာနံ၊ ယတော ပတ္တောသ္မိ သာသနံ။
‘‘Yato sarāmi attānaṃ, yato pattosmi sāsanaṃ;
ဧတ္ထန္တရေ န ဇာနာမိ၊ စေတနံ အမနောရမံ။
Etthantare na jānāmi, cetanaṃ amanoramaṃ.
‘‘သံသရိတ္ဝာ ဘဝေ သဗ္ဗေ၊ သမ္ပတ္တာနုဘဝိံ အဟံ။
‘‘Saṃsaritvā bhave sabbe, sampattānubhaviṃ ahaṃ;
ဘောဂေ မေ ဦနတာ နတ္ထိ၊ ဖလံ ဉာဏသ္သ ထောမနေ။
Bhoge me ūnatā natthi, phalaṃ ñāṇassa thomane.
‘‘တိယဂ္ဂီ နိဗ္ဗုတာ မယ္ဟံ၊ ဘဝာ သဗ္ဗေ သမူဟတာ။
‘‘Tiyaggī nibbutā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;
သဗ္ဗာသဝာ ပရိက္ခီဏာ၊ နတ္ထိ ဒာနိ ပုနဗ္ဘဝော။
Sabbāsavā parikkhīṇā, natthi dāni punabbhavo.
‘‘တိံသကပ္ပသဟသ္သမ္ဟိ၊ ယံ ဉာဏမထဝိံ အဟံ။
‘‘Tiṃsakappasahassamhi, yaṃ ñāṇamathaviṃ ahaṃ;
ဒုဂ္ဂတိံ နာဘိဇာနာမိ၊ ဖလံ ဉာဏသ္သ ထောမနေ။
Duggatiṃ nābhijānāmi, phalaṃ ñāṇassa thomane.
‘‘ကိလေသာ ဈာပိတာ မယ္ဟံ။ပေ.။ ကတံ ဗုဒ္ဓသ္သ သာသန’’န္တိ။
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
သော အရဟတ္တံ ပန ပတ္ဝာ အတ္တနော ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုပဋိပာဋိယာ အနုသ္သရန္တော ယာဝ အသညဘဝေ အစိတ္တကပဋိသန္ဓိ, တာဝ အဒ္ဒသ။ တတော ပဉ္စ ကပ္ပသတာနိ စိတ္တပ္ပဝတ္တိံ အဒိသ္ဝာ အဝသာနေဝ ဒိသ္ဝာ ‘‘ကိမေတ’’န္တိ အာဝဇ္ဇေန္တော နယဝသေန ‘‘အသညဘဝော ဘဝိသ္သတီ’’တိ နိဋ္ဌံ အဂမာသိ။ တေနာဟ ဘဂဝာ – ‘‘အတ္ထိ, ဘိက္ခဝေ, အသညသတ္တာ နာမ ဒီဃာယုကာ ဒေဝာ, တတော စုတော သောဘိတော ဣဓူပပန္နော, သော ဧတံ ဘဝံ ဇာနာတိ, သောဘိတော အနုသ္သရတီ’’တိ (ပာရာ. ၂၃၂ အတ္ထတော သမာနံ)။ ဧဝံ နယဝသေန အနုသ္သရန္တသ္သ အနုသ္သရဏကောသလ္လံ ဒိသ္ဝာ သတ္ထာ ထေရံ ပုဗ္ဗေနိဝာသံ အနုသ္သရန္တာနံ အဂ္ဂဋ္ဌာနေ ဌပေသိ။ တတော ဧဝ စာယံ အာယသ္မာ သဝိသေသံ အတ္တနော ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိဉာဏံ တသ္သ စ ပစ္စယဘူတံ ပဋိပတ္တိံ ပစ္စဝေက္ခိတ္ဝာ သောမနသ္သဇာတော တဒတ္ထဒီပနံ ဥဒာနံ ဥဒာနေန္တော –
So arahattaṃ pana patvā attano pubbenivāsaṃ anupaṭipāṭiyā anussaranto yāva asaññabhave acittakapaṭisandhi, tāva addasa. Tato pañca kappasatāni cittappavattiṃ adisvā avasāneva disvā ‘‘kimeta’’nti āvajjento nayavasena ‘‘asaññabhavo bhavissatī’’ti niṭṭhaṃ agamāsi. Tenāha bhagavā – ‘‘atthi, bhikkhave, asaññasattā nāma dīghāyukā devā, tato cuto sobhito idhūpapanno, so etaṃ bhavaṃ jānāti, sobhito anussaratī’’ti (pārā. 232 atthato samānaṃ). Evaṃ nayavasena anussarantassa anussaraṇakosallaṃ disvā satthā theraṃ pubbenivāsaṃ anussarantānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapesi. Tato eva cāyaṃ āyasmā savisesaṃ attano pubbenivāsānussatiñāṇaṃ tassa ca paccayabhūtaṃ paṭipattiṃ paccavekkhitvā somanassajāto tadatthadīpanaṃ udānaṃ udānento –
၁၆၅.
165.
‘‘သတိမာ ပညဝာ ဘိက္ခု၊ အာရဒ္ဓဗလဝီရိယော။
‘‘Satimā paññavā bhikkhu, āraddhabalavīriyo;
ပဉ္စ ကပ္ပသတာနာဟံ၊ ဧကရတ္တိံ အနုသ္သရိံ။
Pañca kappasatānāhaṃ, ekarattiṃ anussariṃ.
၁၆၆.
166.
‘‘စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေ၊ သတ္တ အဋ္ဌ စ ဘာဝယံ။
‘‘Cattāro satipaṭṭhāne, satta aṭṭha ca bhāvayaṃ;
ပဉ္စ ကပ္ပသတာနာဟံ၊ ဧကရတ္တိံ အနုသ္သရိ’’န္တိ။ – ဂာထာဒ္ဝယံ အဘာသိ။
Pañca kappasatānāhaṃ, ekarattiṃ anussari’’nti. – gāthādvayaṃ abhāsi;
တတ္ထ သတိမာတိ သယံ သမုဒာဂမနသမ္ပန္နာယ သတိပဋ္ဌာနဘာဝနာပာရိပူရိယာ သတိဝေပုလ္လပ္ပတ္တိယာ စ သတိမာ။ ပညဝာတိ ဆဠဘိညာပာရိပူရိယာ ပညာဝေပုလ္လပ္ပတ္တိယာ စ ပညဝာ။ ဘိန္နကိလေသတာယ ဘိက္ခု။ သဒ္ဓာဒိဗလာနဉ္စေဝ စတုဗ္ဗိဓသမ္မပ္ပဓာနဝီရိယသ္သ စ သံသိဒ္ဓိပာရိပူရိယာ အာရဒ္ဓဗလဝီရိယော။ သဒ္ဓာဒီနဉ္ဟေတ္ထ ဗလဂ္ဂဟဏေန ဂဟဏံ သတိပိ သတိအာဒီနံ ဗလဘာဝေ, ယထာ ‘‘ဂောဗလိဗဒ္ဓာ ပုညဉာဏသမ္ဘာရာ’’တိ။ ပဉ္စ ကပ္ပသတာနာဟံ, ဧကရတ္တိံ အနုသ္သရိန္တိ ဧကရတ္တိံ ဝိယ အနုသ္သရိံ။ ဝိယ-သဒ္ဒော ဟိ ဣဓ လုတ္တနိဒ္ဒိဋ္ဌော, ဧတေန ပုဗ္ဗေနိဝာသာနုသ္သတိဉာဏေ အတ္တနော ဉာဏဝသီဘာဝံ ဒီပေတိ။
Tattha satimāti sayaṃ samudāgamanasampannāya satipaṭṭhānabhāvanāpāripūriyā sativepullappattiyā ca satimā. Paññavāti chaḷabhiññāpāripūriyā paññāvepullappattiyā ca paññavā. Bhinnakilesatāya bhikkhu. Saddhādibalānañceva catubbidhasammappadhānavīriyassa ca saṃsiddhipāripūriyā āraddhabalavīriyo. Saddhādīnañhettha balaggahaṇena gahaṇaṃ satipi satiādīnaṃ balabhāve, yathā ‘‘gobalibaddhā puññañāṇasambhārā’’ti. Pañca kappasatānāhaṃ, ekarattiṃ anussarinti ekarattiṃ viya anussariṃ. Viya-saddo hi idha luttaniddiṭṭho, etena pubbenivāsānussatiñāṇe attano ñāṇavasībhāvaṃ dīpeti.
ဣဒာနိ ယာယ ပဋိပတ္တိယာ အတ္တနော သတိမန္တာဒိဘာဝော သာတိသယံ ပုဗ္ဗေနိဝာသဉာဏဉ္စ သိဒ္ဓံ, တံ ဒသ္သေတုံ ‘‘စတ္တာရော’’တိအာဒိနာ ဒုတိယံ ဂာထမာဟ။ တတ္ထ စတ္တာရော သတိပဋ္ဌာနေတိ ကာယာနုပသ္သနာဒိကေ အတ္တနော ဝိသယဘေဒေန စတုဗ္ဗိဓေ လောကိယလောကုတ္တရမိသ္သကေ သတိသင္ခာတေ သတိပဋ္ဌာနေ။ သတ္တာတိ သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂေ။ အဋ္ဌာတိ အဋ္ဌ မဂ္ဂင္ဂာနိ။ သတိပဋ္ဌာနေသု ဟိ သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တသ္သ သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂာ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂတာ ဧဝ ဟောန္တိ, တထာ အရိယော အဋ္ဌင္ဂိကော မဂ္ဂော။ တေနာဟ ဓမ္မသေနာပတိ – ‘‘စတူသု သတိပဋ္ဌာနေသု သုပ္ပတိဋ္ဌိတစိတ္တာ သတ္တ ဗောဇ္ဈင္ဂေ ယထာဘူတံ ဘာဝေတ္ဝာ’’တိအာဒီဟိ (ဒီ. နိ. ၃.၁၄၃) သတ္တကောဋ္ဌာသိကေသု သတ္တတိံသာယ ဗောဓိပက္ခိယဓမ္မေသု ဧကသ္မိံ ကောဋ္ဌာသေ ဘာဝနာပာရိပူရိံ ဂစ္ဆန္တေ ဣတရေ အဂစ္ဆန္တာ နာမ နတ္ထီတိ။ ဘာဝယန္တိ ဘာဝနာဟေတု။ သေသံ ဝုတ္တနယမေဝ။
Idāni yāya paṭipattiyā attano satimantādibhāvo sātisayaṃ pubbenivāsañāṇañca siddhaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘cattāro’’tiādinā dutiyaṃ gāthamāha. Tattha cattāro satipaṭṭhāneti kāyānupassanādike attano visayabhedena catubbidhe lokiyalokuttaramissake satisaṅkhāte satipaṭṭhāne. Sattāti satta bojjhaṅge. Aṭṭhāti aṭṭha maggaṅgāni. Satipaṭṭhānesu hi suppatiṭṭhitacittassa satta bojjhaṅgā bhāvanāpāripūriṃ gatā eva honti, tathā ariyo aṭṭhaṅgiko maggo. Tenāha dhammasenāpati – ‘‘catūsu satipaṭṭhānesu suppatiṭṭhitacittā satta bojjhaṅge yathābhūtaṃ bhāvetvā’’tiādīhi (dī. ni. 3.143) sattakoṭṭhāsikesu sattatiṃsāya bodhipakkhiyadhammesu ekasmiṃ koṭṭhāse bhāvanāpāripūriṃ gacchante itare agacchantā nāma natthīti. Bhāvayanti bhāvanāhetu. Sesaṃ vuttanayameva.
သောဘိတတ္ထေရဂာထာဝဏ္ဏနာ နိဋ္ဌိတာ။
Sobhitattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
တိပိဋက (မူလ) • Tipiṭaka (Mūla) / သုတ္တပိဋက • Suttapiṭaka / ခုဒ္ဒကနိကာယ • Khuddakanikāya / ထေရဂာထာပာဠိ • Theragāthāpāḷi / ၃. သောဘိတတ္ထေရဂာထာ • 3. Sobhitattheragāthā