Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / థేరగాథా-అట్ఠకథా • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ౪. సోమమిత్తత్థేరగాథావణ్ణనా

    4. Somamittattheragāthāvaṇṇanā

    పరిత్తం దారున్తి ఆయస్మతో సోమమిత్తత్థేరస్స గాథా. కా ఉప్పత్తి? అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే పుఞ్ఞాని ఉపచినన్తో సిఖిస్స భగవతో కాలే కులగేహే నిబ్బత్తిత్వా విఞ్ఞుతం పత్తో బుద్ధగుణే సుత్వా పసన్నమానసో ఏకదివసం కింసుకరుక్ఖం పుప్ఫితం దిస్వా పుప్ఫాని గహేత్వా సత్థారం ఉద్దిస్స ఆకాసే ఖిపిత్వా పూజేసి. సో తేన పుఞ్ఞకమ్మేన దేవమనుస్సేసు సంసరన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే బారాణసియం బ్రాహ్మణకులే నిబ్బత్తిత్వా సోమమిత్తోతి లద్ధనామో తిణ్ణం వేదానం పారగూ హుత్వా విమలేన నామ థేరేన కతపరిచయత్తా అభిణ్హం తస్స సన్తికం గచ్ఛన్తో ధమ్మం సుత్వా సాసనే లద్ధప్పసాదో పబ్బజిత్వా లద్ధూపసమ్పదో వత్తపటివత్తం పూరేన్తో విచరతి. విమలత్థేరో పన కుసీతో మిద్ధబహులో రత్తిన్దివం వీతినామేతి. సోమమిత్తో ‘‘కుసీతం నామ నిస్సాయ కో గుణో’’తి తం పహాయ మహాకస్సపత్థేరం ఉపసఙ్కమిత్వా తస్స ఓవాదే ఠత్వా విపస్సనం పట్ఠపేత్వా నచిరస్సేవ అరహత్తే పతిట్ఠాసి. తేన వుత్తం అపదానే (అప॰ థేర ౨.౫౦.౨౫-౩౦) –

    Parittaṃdārunti āyasmato somamittattherassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacinanto sikhissa bhagavato kāle kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto buddhaguṇe sutvā pasannamānaso ekadivasaṃ kiṃsukarukkhaṃ pupphitaṃ disvā pupphāni gahetvā satthāraṃ uddissa ākāse khipitvā pūjesi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto imasmiṃ buddhuppāde bārāṇasiyaṃ brāhmaṇakule nibbattitvā somamittoti laddhanāmo tiṇṇaṃ vedānaṃ pāragū hutvā vimalena nāma therena kataparicayattā abhiṇhaṃ tassa santikaṃ gacchanto dhammaṃ sutvā sāsane laddhappasādo pabbajitvā laddhūpasampado vattapaṭivattaṃ pūrento vicarati. Vimalatthero pana kusīto middhabahulo rattindivaṃ vītināmeti. Somamitto ‘‘kusītaṃ nāma nissāya ko guṇo’’ti taṃ pahāya mahākassapattheraṃ upasaṅkamitvā tassa ovāde ṭhatvā vipassanaṃ paṭṭhapetvā nacirasseva arahatte patiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.50.25-30) –

    ‘‘కింసుకం పుప్ఫితం దిస్వా, పగ్గహేత్వాన అఞ్జలిం;

    ‘‘Kiṃsukaṃ pupphitaṃ disvā, paggahetvāna añjaliṃ;

    బుద్ధసేట్ఠం సరిత్వాన, ఆకాసే అభిపూజయిం.

    Buddhaseṭṭhaṃ saritvāna, ākāse abhipūjayiṃ.

    ‘‘తేన కమ్మేన సుకతేన, చేతనాపణిధీహి చ;

    ‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;

    జహిత్వా మానుసం దేహం, తావతింసమగచ్ఛహం.

    Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.

    ‘‘ఏకతింసే ఇతో కప్పే, యం కమ్మమకరిం తదా;

    ‘‘Ekatiṃse ito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;

    దుగ్గతిం నాభిజానామి, బుద్ధపూజాయిదం ఫలం.

    Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhapūjāyidaṃ phalaṃ.

    ‘‘కిలేసా ఝాపితా మయ్హం, భవా సబ్బే సమూహతా;

    ‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ, bhavā sabbe samūhatā;

    నాగోవ బన్ధనం ఛేత్వా, విహరామి అనాసవో.

    Nāgova bandhanaṃ chetvā, viharāmi anāsavo.

    ‘‘స్వాగతం వత మే ఆసి, మమ బుద్ధస్స సన్తికే;

    ‘‘Svāgataṃ vata me āsi, mama buddhassa santike;

    తిస్సో విజ్జా అనుప్పత్తా, కతం బుద్ధస్స సాసన’’న్తి.

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    అరహత్తం పన పత్వా విమలత్థేరం ఓవాదేన తజ్జేన్తో –

    Arahattaṃ pana patvā vimalattheraṃ ovādena tajjento –

    ౧౪౭.

    147.

    ‘‘పరిత్తం దారుమారుయ్హ, యథా సీదే మహణ్ణవే;

    ‘‘Parittaṃ dārumāruyha, yathā sīde mahaṇṇave;

    ఏవం కుసీతమాగమ్మ, సాధుజీవీపి సీదతి;

    Evaṃ kusītamāgamma, sādhujīvīpi sīdati;

    తస్మా తం పరివజ్జేయ్య, కుసీతం హీనవీరియం.

    Tasmā taṃ parivajjeyya, kusītaṃ hīnavīriyaṃ.

    ౧౪౮.

    148.

    ‘‘పవివిత్తేహి అరియేహి, పహితత్తేహి ఝాయిభి;

    ‘‘Pavivittehi ariyehi, pahitattehi jhāyibhi;

    నిచ్చం ఆరద్ధవీరియేహి, పణ్డితేహి సహావసే’’తి. – గాథాద్వయం అభాసి;

    Niccaṃ āraddhavīriyehi, paṇḍitehi sahāvase’’ti. – gāthādvayaṃ abhāsi;

    తత్థ పరిత్తం దారుమారుయ్హ, యథా సీదే మహణ్ణవేతి పేసలోపి కులపుత్తో కుసీతం అలసపుగ్గలం నిస్సాయ సీదతి సంసారే పతతి, న తస్స పారం నిబ్బానం గచ్ఛతి. యస్మా ఏతదేవం, తస్మా తం అధికుసలధమ్మవసేన సీసం అనుక్ఖిపిత్వా కుచ్ఛితం సీదనతో కుసీతం వీరియారమ్భాభావతో హీనవీరియం పుగ్గలం సబ్బథా వజ్జేయ్య, న తస్స దిట్ఠానుగతిం ఆపజ్జేయ్యాతి అత్థో.

    Tattha parittaṃ dārumāruyha, yathā sīde mahaṇṇaveti pesalopi kulaputto kusītaṃ alasapuggalaṃ nissāya sīdati saṃsāre patati, na tassa pāraṃ nibbānaṃ gacchati. Yasmā etadevaṃ, tasmā taṃ adhikusaladhammavasena sīsaṃ anukkhipitvā kucchitaṃ sīdanato kusītaṃ vīriyārambhābhāvato hīnavīriyaṃ puggalaṃ sabbathā vajjeyya, na tassa diṭṭhānugatiṃ āpajjeyyāti attho.

    ఏవం పుగ్గలాధిట్ఠానాయ గాథాయ కోసజ్జే ఆదీనవం దస్సేత్వా ఇదాని వీరియారమ్భే ఆనిసంసే దస్సేతుం ‘‘పవివిత్తేహీ’’తిఆది వుత్తం. తస్సత్థో – యే పన కాయవివేకసమ్భవేన పవివిత్తా, తతో ఏవ కిలేసేహి ఆరకత్తా అరియా, నిబ్బానం పతిపేసితత్తతాయ పహితత్తా ఆరమ్మణూపనిజ్ఝానవసేన లక్ఖణూపనిజ్ఝానవసేన చ ఝాయినో, సబ్బకాలం పగ్గహితవీరియతాయ ఆరద్ధవీరియా, లోకియలోకుత్తరభేదాయ పఞ్ఞాయ సమన్నాగతత్తా పణ్డితా, తేహియేవ సహ ఆవసేయ్య సదత్థం నిప్ఫాదేతుకామో సంవసేయ్యాతి. తం సుత్వా విమలత్థేరో సంవిగ్గమానసో విపస్సనం పట్ఠపేత్వా సదత్థం ఆరాధేసి. స్వాయమత్థో పరతో ఆగమిస్సతి.

    Evaṃ puggalādhiṭṭhānāya gāthāya kosajje ādīnavaṃ dassetvā idāni vīriyārambhe ānisaṃse dassetuṃ ‘‘pavivittehī’’tiādi vuttaṃ. Tassattho – ye pana kāyavivekasambhavena pavivittā, tato eva kilesehi ārakattā ariyā, nibbānaṃ patipesitattatāya pahitattā ārammaṇūpanijjhānavasena lakkhaṇūpanijjhānavasena ca jhāyino, sabbakālaṃ paggahitavīriyatāya āraddhavīriyā, lokiyalokuttarabhedāya paññāya samannāgatattā paṇḍitā, tehiyeva saha āvaseyya sadatthaṃ nipphādetukāmo saṃvaseyyāti. Taṃ sutvā vimalatthero saṃviggamānaso vipassanaṃ paṭṭhapetvā sadatthaṃ ārādhesi. Svāyamattho parato āgamissati.

    సోమమిత్తత్థేరగాథావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Somamittattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / థేరగాథాపాళి • Theragāthāpāḷi / ౪. సోమమిత్తత్థేరగాథా • 4. Somamittattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact