Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / చరియాపిటక-అట్ఠకథా • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā

    ౨. సోమనస్సచరియావణ్ణనా

    2. Somanassacariyāvaṇṇanā

    . దుతియే ఇన్దపత్థే పురుత్తమేతి ఏవంనామకే నగరవరే. కామితోతి మాతాపితుఆదీహి ‘‘అహో వత ఏకో పుత్తో ఉప్పజ్జేయ్యా’’తి ఏవం చిరకాలే పత్థితో. దయితోతి పియాయితో. సోమనస్సోతి విస్సుతోతి ‘‘సోమనస్సో’’తి ఏవం పకాసనామో.

    7. Dutiye indapatthe puruttameti evaṃnāmake nagaravare. Kāmitoti mātāpituādīhi ‘‘aho vata eko putto uppajjeyyā’’ti evaṃ cirakāle patthito. Dayitoti piyāyito. Somanassoti vissutoti ‘‘somanasso’’ti evaṃ pakāsanāmo.

    . సీలవాతి దసకుసలకమ్మపథసీలేన చేవ ఆచారసీలేన చ సమన్నాగతో. గుణసమ్పన్నోతి సద్ధాబాహుసచ్చాదిగుణేహి ఉపేతో, పరిపుణ్ణో వా. కల్యాణపటిభానవాతి తంతంఇతికత్తబ్బసాధనేన ఉపాయకోసల్లసఙ్ఖాతేన చ సున్దరేన పటిభానేన సమన్నాగతో. వుడ్ఢాపచాయీతి మాతాపితరో కులే జేట్ఠాతి ఏవం యే జాతివుడ్ఢా, యే చ సీలాదిగుణేహి వుడ్ఢా, తేసం అపచాయనసీలో. హిరీమాతి పాపజిగుచ్ఛనలక్ఖణాయ హిరియా సమన్నాగతో. సఙ్గహేసు చ కోవిదోతి దానపియవచనఅత్థచరియాసమానత్తతాసఙ్ఖాతేహి చతూహి సఙ్గహవత్థూహి యథారహం సత్తానం సఙ్గణ్హనేసు కుసలో. ఏవరూపో రేణుస్స నామ కురురాజస్స పుత్తో సోమనస్సోతి విస్సుతో యదా హోమీతి సమ్బన్ధో.

    8.Sīlavāti dasakusalakammapathasīlena ceva ācārasīlena ca samannāgato. Guṇasampannoti saddhābāhusaccādiguṇehi upeto, paripuṇṇo vā. Kalyāṇapaṭibhānavāti taṃtaṃitikattabbasādhanena upāyakosallasaṅkhātena ca sundarena paṭibhānena samannāgato. Vuḍḍhāpacāyīti mātāpitaro kule jeṭṭhāti evaṃ ye jātivuḍḍhā, ye ca sīlādiguṇehi vuḍḍhā, tesaṃ apacāyanasīlo. Hirīmāti pāpajigucchanalakkhaṇāya hiriyā samannāgato. Saṅgahesu ca kovidoti dānapiyavacanaatthacariyāsamānattatāsaṅkhātehi catūhi saṅgahavatthūhi yathārahaṃ sattānaṃ saṅgaṇhanesu kusalo. Evarūpo reṇussa nāma kururājassa putto somanassoti vissuto yadā homīti sambandho.

    . తస్స రఞ్ఞో పతికరోతి తేన కురురాజేన పతి అభిక్ఖణం ఉపకత్తబ్బభావేన పతికరో వల్లభో. కుహకతాపసోతి అసన్తగుణసమ్భావనలక్ఖణేన కోహఞ్ఞేన జీవితకప్పనకో ఏకో తాపసో, తస్స రఞ్ఞో సక్కాతబ్బో అహోసి. ఆరామన్తి ఫలారామం, యత్థ ఏళాలుకలాబుకుమ్భణ్డతిపుసాదివల్లిఫలాని చేవ తణ్డులేయ్యకాదిసాకఞ్చ రోపీయతి. మాలావచ్ఛన్తి జాతిఅతిముత్తకాదిపుప్ఫగచ్ఛం, తేన పుప్ఫారామం దస్సేతి. ఏత్థ చ ఆరామం కత్వా తత్థ మాలావచ్ఛఞ్చ యథావుత్తఫలవచ్ఛఞ్చ రోపేత్వా తతో లద్ధధనం సంహరిత్వా ఠపేన్తో జీవతీతి అత్థో వేదితబ్బో.

    9.Tassa rañño patikaroti tena kururājena pati abhikkhaṇaṃ upakattabbabhāvena patikaro vallabho. Kuhakatāpasoti asantaguṇasambhāvanalakkhaṇena kohaññena jīvitakappanako eko tāpaso, tassa rañño sakkātabbo ahosi. Ārāmanti phalārāmaṃ, yattha eḷālukalābukumbhaṇḍatipusādivalliphalāni ceva taṇḍuleyyakādisākañca ropīyati. Mālāvacchanti jātiatimuttakādipupphagacchaṃ, tena pupphārāmaṃ dasseti. Ettha ca ārāmaṃ katvā tattha mālāvacchañca yathāvuttaphalavacchañca ropetvā tato laddhadhanaṃ saṃharitvā ṭhapento jīvatīti attho veditabbo.

    తత్రాయం అనుపుబ్బికథా – తదా మహారక్ఖితో నామ తాపసో పఞ్చసతతాపసపరివారో హిమవన్తే వసిత్వా లోణమ్బిలసేవనత్థాయ జనపదచారికం చరన్తో ఇన్దపత్థనగరం పత్వా రాజుయ్యానే వసిత్వా సపరిసో పిణ్డాయ చరన్తో రాజద్వారం పాపుణి. రాజా ఇసిగణం దిస్వా ఇరియాపథే పసన్నో అలఙ్కతమహాతలే నిసీదాపేత్వా పణీతేనాహారేన పరివిసిత్వా ‘‘భన్తే, ఇమం వస్సారత్తం మమ ఉయ్యానేయేవ వసథా’’తి వత్వా తేహి సద్ధిం ఉయ్యానం గన్త్వా వసనట్ఠానాని కారేత్వా పబ్బజితపరిక్ఖారే దత్వా నిక్ఖమి. తతో పట్ఠాయ సబ్బేపి తే రాజనివేసనే భుఞ్జన్తి.

    Tatrāyaṃ anupubbikathā – tadā mahārakkhito nāma tāpaso pañcasatatāpasaparivāro himavante vasitvā loṇambilasevanatthāya janapadacārikaṃ caranto indapatthanagaraṃ patvā rājuyyāne vasitvā sapariso piṇḍāya caranto rājadvāraṃ pāpuṇi. Rājā isigaṇaṃ disvā iriyāpathe pasanno alaṅkatamahātale nisīdāpetvā paṇītenāhārena parivisitvā ‘‘bhante, imaṃ vassārattaṃ mama uyyāneyeva vasathā’’ti vatvā tehi saddhiṃ uyyānaṃ gantvā vasanaṭṭhānāni kāretvā pabbajitaparikkhāre datvā nikkhami. Tato paṭṭhāya sabbepi te rājanivesane bhuñjanti.

    రాజా పన అపుత్తకో పుత్తే పత్థేతి, పుత్తా నుప్పజ్జన్తి. వస్సారత్తచ్చయేన మహారక్ఖితో ‘‘హిమవన్తం గమిస్సామా’’తి రాజానం ఆపుచ్ఛిత్వా రఞ్ఞా కతసక్కారసమ్మానో నిక్ఖమిత్వా అన్తరామగ్గే మజ్ఝన్హికసమయే మగ్గా ఓక్కమ్మ ఏకస్స సన్దచ్ఛాయస్స రుక్ఖస్స హేట్ఠా సపరిసో నిసీది. తాపసా కథం సముట్ఠాపేసుం – ‘‘రాజా అపుత్తకో, సాధు వతస్స సచే రాజపుత్తం లభేయ్యా’’తి. మహారక్ఖితో తం కథం సుత్వా ‘‘భవిస్సతి ను ఖో రఞ్ఞో పుత్తో, ఉదాహు నో’’తి ఉపధారేన్తో ‘‘భవిస్సతీ’’తి ఞత్వా ‘‘మా తుమ్హే చిన్తయిత్థ, అజ్జ పచ్చూసకాలే ఏకో దేవపుత్తో చవిత్వా రఞ్ఞో అగ్గమహేసియా కుచ్ఛిమ్హి నిబ్బత్తిస్సతీ’’తి ఆహ.

    Rājā pana aputtako putte pattheti, puttā nuppajjanti. Vassārattaccayena mahārakkhito ‘‘himavantaṃ gamissāmā’’ti rājānaṃ āpucchitvā raññā katasakkārasammāno nikkhamitvā antarāmagge majjhanhikasamaye maggā okkamma ekassa sandacchāyassa rukkhassa heṭṭhā sapariso nisīdi. Tāpasā kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘rājā aputtako, sādhu vatassa sace rājaputtaṃ labheyyā’’ti. Mahārakkhito taṃ kathaṃ sutvā ‘‘bhavissati nu kho rañño putto, udāhu no’’ti upadhārento ‘‘bhavissatī’’ti ñatvā ‘‘mā tumhe cintayittha, ajja paccūsakāle eko devaputto cavitvā rañño aggamahesiyā kucchimhi nibbattissatī’’ti āha.

    తం సుత్వా ఏకో కూటజటిలో ‘‘ఇదాని రాజకులూపకో భవిస్సామీ’’తి చిన్తేత్వా తాపసానం గమనకాలే గిలానాలయం కత్వా నిపజ్జిత్వా ‘‘ఏహి గచ్ఛామా’’తి వుత్తే ‘‘న సక్కోమీ’’తి ఆహ. మహారక్ఖితో తస్స నిపన్నకారణం ఞత్వా ‘‘యదా సక్కోసి, తదా ఆగచ్ఛేయ్యాసీ’’తి ఇసిగణం ఆదాయ హిమవన్తమేవ గతో. కుహకో నివత్తిత్వా వేగేన గన్త్వా రాజద్వారే ఠత్వా ‘‘మహారక్ఖితస్స ఉపట్ఠాకతాపసో ఆగతో’’తి రఞ్ఞో ఆరోచాపేత్వా రఞ్ఞా వేగేన పక్కోసాపితో పాసాదం అభిరుయ్హ పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది. రాజా తం వన్దిత్వా ఏకమన్తం నిసిన్నో ఇసీనం ఆరోగ్యం పుచ్ఛిత్వా ‘‘భన్తే, అతిఖిప్పం నివత్తిత్థ, కేనత్థేన ఆగతత్థా’’తి ఆహ.

    Taṃ sutvā eko kūṭajaṭilo ‘‘idāni rājakulūpako bhavissāmī’’ti cintetvā tāpasānaṃ gamanakāle gilānālayaṃ katvā nipajjitvā ‘‘ehi gacchāmā’’ti vutte ‘‘na sakkomī’’ti āha. Mahārakkhito tassa nipannakāraṇaṃ ñatvā ‘‘yadā sakkosi, tadā āgaccheyyāsī’’ti isigaṇaṃ ādāya himavantameva gato. Kuhako nivattitvā vegena gantvā rājadvāre ṭhatvā ‘‘mahārakkhitassa upaṭṭhākatāpaso āgato’’ti rañño ārocāpetvā raññā vegena pakkosāpito pāsādaṃ abhiruyha paññatte āsane nisīdi. Rājā taṃ vanditvā ekamantaṃ nisinno isīnaṃ ārogyaṃ pucchitvā ‘‘bhante, atikhippaṃ nivattittha, kenatthena āgatatthā’’ti āha.

    మహారాజ, ఇసిగణో సుఖనిసిన్నో ‘‘సాధు వతస్స సచే రఞ్ఞో వంసానురక్ఖకో పుత్తో ఉప్పజ్జేయ్యా’’తి కథం సముట్ఠాపేసి. అహం తం కథం సుత్వా ‘‘భవిస్సతి ను ఖో రఞ్ఞో పుత్తో, ఉదాహు నో’’తి దిబ్బచక్ఖునా ఓలోకేన్తో ‘‘మహిద్ధికో దేవపుత్తో చవిత్వా అగ్గమహేసియా సుధమ్మాయ కుచ్ఛిమ్హి నిబ్బత్తిస్సతీ’’తి దిస్వా ‘‘అజానన్తా గబ్భం నాసేయ్యుం, ఆచిక్ఖిస్సామి తావ న’’న్తి తుమ్హాకం కథనత్థాయ ఆగతో, కథితం వో మయా, గచ్ఛామహ’’న్తి. రాజా ‘‘భన్తే, న సక్కా గన్తు’’న్తి హట్ఠతుట్ఠో పసన్నచిత్తో కుహకతాపసం ఉయ్యానం నేత్వా వసనట్ఠానం సంవిదహిత్వా అదాసి. సో తతో పట్ఠాయ రాజకులే భుఞ్జన్తో వసతి, ‘‘దిబ్బచక్ఖుకో’’త్వేవస్స నామం అహోసి.

    Mahārāja, isigaṇo sukhanisinno ‘‘sādhu vatassa sace rañño vaṃsānurakkhako putto uppajjeyyā’’ti kathaṃ samuṭṭhāpesi. Ahaṃ taṃ kathaṃ sutvā ‘‘bhavissati nu kho rañño putto, udāhu no’’ti dibbacakkhunā olokento ‘‘mahiddhiko devaputto cavitvā aggamahesiyā sudhammāya kucchimhi nibbattissatī’’ti disvā ‘‘ajānantā gabbhaṃ nāseyyuṃ, ācikkhissāmi tāva na’’nti tumhākaṃ kathanatthāya āgato, kathitaṃ vo mayā, gacchāmaha’’nti. Rājā ‘‘bhante, na sakkā gantu’’nti haṭṭhatuṭṭho pasannacitto kuhakatāpasaṃ uyyānaṃ netvā vasanaṭṭhānaṃ saṃvidahitvā adāsi. So tato paṭṭhāya rājakule bhuñjanto vasati, ‘‘dibbacakkhuko’’tvevassa nāmaṃ ahosi.

    తదా బోధిసత్తో తావతింసభవనతో చవిత్వా తత్థ పటిసన్ధిం గణ్హి, జాతస్స చ నామగ్గహణదివసే ‘‘సోమనస్సో’’తి నామం కరింసు. సో కుమారపరిహారేన వడ్ఢతి. కుహకతాపసోపి ఉయ్యానస్స ఏకపస్సే నానప్పకారం సూపేయ్యసాకఞ్చ ఫలవల్లిఆదయో చ రోపేత్వా పణ్ణికానం హత్థే విక్కిణన్తో ధనం సంహరతి. అథ బోధిసత్తస్స సత్తవస్సికకాలే రఞ్ఞో పచ్చన్తో కుపితో. సో ‘‘తాత, దిబ్బచక్ఖుతాపసే మా పమజ్జా’’తి కుమారం పటిచ్ఛాపేత్వా పచ్చన్తం వూపసమేతుం గతో.

    Tadā bodhisatto tāvatiṃsabhavanato cavitvā tattha paṭisandhiṃ gaṇhi, jātassa ca nāmaggahaṇadivase ‘‘somanasso’’ti nāmaṃ kariṃsu. So kumāraparihārena vaḍḍhati. Kuhakatāpasopi uyyānassa ekapasse nānappakāraṃ sūpeyyasākañca phalavalliādayo ca ropetvā paṇṇikānaṃ hatthe vikkiṇanto dhanaṃ saṃharati. Atha bodhisattassa sattavassikakāle rañño paccanto kupito. So ‘‘tāta, dibbacakkhutāpase mā pamajjā’’ti kumāraṃ paṭicchāpetvā paccantaṃ vūpasametuṃ gato.

    ౧౦-౧౩. అథేకదివసం కుమారో ‘‘జటిలం పస్సిస్సామీ’’తి ఉయ్యానం గన్త్వా కూటజటిలం ఏకం గన్ధికకాసావం నివాసేత్వా ఏకం పారుపిత్వా ఉభోహి హత్థేహి ద్వే ఘటే గహేత్వా సాకవత్థుస్మిం ఉదకం సిఞ్చన్తం దిస్వా ‘‘అయం కూటజటిలో అత్తనో సమణధమ్మం అకత్వా పణ్ణికకమ్మం కరోతీ’’తి ఞత్వా ‘‘కిం కరోసి పణ్ణికగహపతికా’’తి తం లజ్జాపేత్వా అవన్దిత్వా ఏవ నిక్ఖమి.

    10-13. Athekadivasaṃ kumāro ‘‘jaṭilaṃ passissāmī’’ti uyyānaṃ gantvā kūṭajaṭilaṃ ekaṃ gandhikakāsāvaṃ nivāsetvā ekaṃ pārupitvā ubhohi hatthehi dve ghaṭe gahetvā sākavatthusmiṃ udakaṃ siñcantaṃ disvā ‘‘ayaṃ kūṭajaṭilo attano samaṇadhammaṃ akatvā paṇṇikakammaṃ karotī’’ti ñatvā ‘‘kiṃ karosi paṇṇikagahapatikā’’ti taṃ lajjāpetvā avanditvā eva nikkhami.

    కూటజటిలో ‘‘అయం ఇదానేవ ఏవరూపో, పచ్ఛా ‘కో జానాతి కిం కరిస్సతీ’తి ఇదానేవ నం నాసేతుం వట్టతీ’’తి చిన్తేత్వా రఞ్ఞో ఆగమనకాలే పాసాణఫలకం ఏకమన్తం ఖిపిత్వా పానీయఘటం భిన్దిత్వా పణ్ణసాలాయ తిణాని వికిరిత్వా సరీరం తేలేన మక్ఖేత్వా పణ్ణసాలం పవిసిత్వా ససీసం పారుపిత్వా మహాదుక్ఖప్పత్తో వియ మఞ్చే నిపజ్జి. రాజా ఆగన్త్వా నగరం పదక్ఖిణం కత్వా నివేసనం అపవిసిత్వావ ‘‘మమ సామికం దిబ్బచక్ఖుకం పస్సిస్సామీ’’తి పణ్ణసాలద్వారం గన్త్వా తం విప్పకారం దిస్వా ‘‘కిం ను ఖో ఏత’’న్తి అన్తో పవిసిత్వా తం నిపన్నకం దిస్వా పాదే పరిమజ్జన్తో పుచ్ఛి – ‘‘కేన, త్వం భన్తే, ఏవం విహేఠితో, కమజ్జ యమలోకం నేమి, తం మే సీఘం ఆచిక్ఖా’’తి.

    Kūṭajaṭilo ‘‘ayaṃ idāneva evarūpo, pacchā ‘ko jānāti kiṃ karissatī’ti idāneva naṃ nāsetuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā rañño āgamanakāle pāsāṇaphalakaṃ ekamantaṃ khipitvā pānīyaghaṭaṃ bhinditvā paṇṇasālāya tiṇāni vikiritvā sarīraṃ telena makkhetvā paṇṇasālaṃ pavisitvā sasīsaṃ pārupitvā mahādukkhappatto viya mañce nipajji. Rājā āgantvā nagaraṃ padakkhiṇaṃ katvā nivesanaṃ apavisitvāva ‘‘mama sāmikaṃ dibbacakkhukaṃ passissāmī’’ti paṇṇasāladvāraṃ gantvā taṃ vippakāraṃ disvā ‘‘kiṃ nu kho eta’’nti anto pavisitvā taṃ nipannakaṃ disvā pāde parimajjanto pucchi – ‘‘kena, tvaṃ bhante, evaṃ viheṭhito, kamajja yamalokaṃ nemi, taṃ me sīghaṃ ācikkhā’’ti.

    తం సుత్వా కూటజటిలో నిత్థునన్తో ఉట్ఠాయ దిట్ఠో, మహారాజ, త్వం మే, పస్సిత్వా తయి విస్సాసేన అహం ఇమం విప్పకారం పత్తో, తవ పుత్తేనమ్హి ఏవం విహేఠితోతి. తం సుత్వా రాజా చోరఘాతకే ఆణాపేసి – ‘‘గచ్ఛథ కుమారస్స సీసం ఛిన్దిత్వా సరీరఞ్చస్స ఖణ్డాఖణ్డికం ఛిన్దిత్వా రథియా రథియం వికిరథా’’తి. తే మాతరా అలఙ్కరిత్వా అత్తనో అఙ్కే నిసీదాపితం కుమారం ఆకడ్ఢింసు – ‘‘రఞ్ఞా తే వధో ఆణత్తో’’తి. కుమారో మరణభయతజ్జితో మాతు అఙ్కతో వుట్ఠాయ – ‘‘రఞ్ఞో మం దస్సేథ, సన్తి రాజకిచ్చానీ’’తి ఆహ. తే కుమారస్స వచనం సుత్వా మారేతుం అవిసహన్తా గోణం వియ రజ్జుయా పరికడ్ఢన్తా నేత్వా రఞ్ఞో దస్సేసుం. తేన వుత్తం ‘‘తమహం దిస్వాన కుహక’’న్తిఆది.

    Taṃ sutvā kūṭajaṭilo nitthunanto uṭṭhāya diṭṭho, mahārāja, tvaṃ me, passitvā tayi vissāsena ahaṃ imaṃ vippakāraṃ patto, tava puttenamhi evaṃ viheṭhitoti. Taṃ sutvā rājā coraghātake āṇāpesi – ‘‘gacchatha kumārassa sīsaṃ chinditvā sarīrañcassa khaṇḍākhaṇḍikaṃ chinditvā rathiyā rathiyaṃ vikirathā’’ti. Te mātarā alaṅkaritvā attano aṅke nisīdāpitaṃ kumāraṃ ākaḍḍhiṃsu – ‘‘raññā te vadho āṇatto’’ti. Kumāro maraṇabhayatajjito mātu aṅkato vuṭṭhāya – ‘‘rañño maṃ dassetha, santi rājakiccānī’’ti āha. Te kumārassa vacanaṃ sutvā māretuṃ avisahantā goṇaṃ viya rajjuyā parikaḍḍhantā netvā rañño dassesuṃ. Tena vuttaṃ ‘‘tamahaṃ disvāna kuhaka’’ntiādi.

    తత్థ థుసరాసింవ అతణ్డులన్తి తణ్డులకణేహి విరహితం థుసరాసిం వియ, దుమంవ రుక్ఖం వియ, అన్తో మహాసుసిరం. కదలింవ అసారకం సీలాదిసారరహితం తాపసం అహం దిస్వా నత్థి ఇమస్స సతం సాధూనం ఝానాదిధమ్మో. కస్మా? సామఞ్ఞా సమణభావా సీలమత్తతోపి అపగతో పరిహీనో అయం, తథా హి అయం హిరీసుక్కధమ్మజహితో పజహితహిరిసఙ్ఖాతసుక్కధమ్మో. జీవితవుత్తికారణాతి ‘‘కేవలం జీవితస్సేవ హేతు అయం తాపసలిఙ్గేన చరతీ’’తి చిన్తేసిన్తి దస్సేతి. పరన్తిహీతి పరన్తో పచ్చన్తో నివాసభూతో ఏతేసం అత్థీతి పరన్తినో, సీమన్తరికవాసినో. తేహి పరన్తీహి అటవికేహి పచ్చన్తదేసో ఖోభితో అహోసి. తం పచ్చన్తకోపం నిసేధేతుం వూపసమేతుం గచ్ఛన్తో మమ పితా కురురాజా ‘‘తాత సోమనస్సకుమార, మయ్హం సామికం ఉగ్గతాపనం ఘోరతపం పరమసన్తిన్ద్రియం జటిలం మా పమజ్జి. సో హి అమ్హాకం సబ్బకామదదో, తస్మా యదిచ్ఛకం చిత్తరుచియం తస్స చిత్తానుకూలం పవత్తేహి అనువత్తేహీ’’తి తదా మం అనుసాసీతి దస్సేతి.

    Tattha thusarāsiṃva ataṇḍulanti taṇḍulakaṇehi virahitaṃ thusarāsiṃ viya, dumaṃva rukkhaṃ viya, anto mahāsusiraṃ. Kadaliṃva asārakaṃ sīlādisārarahitaṃ tāpasaṃ ahaṃ disvā natthi imassa sataṃ sādhūnaṃ jhānādidhammo. Kasmā? Sāmaññā samaṇabhāvā sīlamattatopi apagato parihīno ayaṃ, tathā hi ayaṃ hirīsukkadhammajahito pajahitahirisaṅkhātasukkadhammo. Jīvitavuttikāraṇāti ‘‘kevalaṃ jīvitasseva hetu ayaṃ tāpasaliṅgena caratī’’ti cintesinti dasseti. Parantihīti paranto paccanto nivāsabhūto etesaṃ atthīti parantino, sīmantarikavāsino. Tehi parantīhi aṭavikehi paccantadeso khobhito ahosi. Taṃ paccantakopaṃ nisedhetuṃ vūpasametuṃ gacchanto mama pitā kururājā ‘‘tāta somanassakumāra, mayhaṃ sāmikaṃ uggatāpanaṃ ghoratapaṃ paramasantindriyaṃ jaṭilaṃ mā pamajji. So hi amhākaṃ sabbakāmadado, tasmā yadicchakaṃ cittaruciyaṃ tassa cittānukūlaṃ pavattehi anuvattehī’’ti tadā maṃ anusāsīti dasseti.

    ౧౪. తమహం గన్త్వానుపట్ఠానన్తి పితు వచనం అనతిక్కన్తో తం కూటతాపసం ఉపట్ఠానత్థం గన్త్వా తం సాకవత్థుస్మిం ఉదకం ఆసిఞ్చన్తం దిస్వా ‘‘పణ్ణికో అయ’’న్తి చ ఞత్వా కచ్చి తే, గహపతి, కుసలన్తి, గహపతి, తే సరీరస్స కచ్చి కుసలం కుసలమేవ, తథా హి సాకవత్థుస్మిం ఉదకం ఆసిఞ్చసి. కిం వా తవ హిరఞ్ఞం వా సువణ్ణం వా ఆహరీయతు, తథా హి పణ్ణికవుత్తిం అనుతిట్ఠసీతి ఇదం వచనం అభాసిం.

    14.Tamahaṃ gantvānupaṭṭhānanti pitu vacanaṃ anatikkanto taṃ kūṭatāpasaṃ upaṭṭhānatthaṃ gantvā taṃ sākavatthusmiṃ udakaṃ āsiñcantaṃ disvā ‘‘paṇṇiko aya’’nti ca ñatvā kacci te, gahapati, kusalanti, gahapati, te sarīrassa kacci kusalaṃ kusalameva, tathā hi sākavatthusmiṃ udakaṃ āsiñcasi. Kiṃ vā tava hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā āharīyatu, tathā hi paṇṇikavuttiṃ anutiṭṭhasīti idaṃ vacanaṃ abhāsiṃ.

    ౧౫. తేన సో కుపితో ఆసీతి తేన మయా వుత్తగహపతివాదేన సో మాననిస్సితో మానం అల్లీనో కుహకో మయ్హం కుపితో కుద్ధో అహోసి. కుద్ధో చ సమానో ‘‘ఘాతాపేమి తువం అజ్జ, రట్ఠా పబ్బాజయామి వా’’తి ఆహ.

    15.Tenaso kupito āsīti tena mayā vuttagahapativādena so mānanissito mānaṃ allīno kuhako mayhaṃ kupito kuddho ahosi. Kuddho ca samāno ‘‘ghātāpemi tuvaṃ ajja, raṭṭhā pabbājayāmi vā’’ti āha.

    తత్థ తువం అజ్జాతి, త్వం అజ్జ, ఇదానియేవ రఞ్ఞో ఆగతకాలేతి అత్థో.

    Tattha tuvaṃ ajjāti, tvaṃ ajja, idāniyeva rañño āgatakāleti attho.

    ౧౬. నిసేధయిత్వా పచ్చన్తన్తి పచ్చన్తం వూపసమేత్వా నగరం అపవిట్ఠో తఙ్ఖణఞ్ఞేవ ఉయ్యానం గన్త్వా కుహకం కుహకతాపసం కచ్చి తే, భన్తే, ఖమనీయం, సమ్మానో తే పవత్తితోతి కుమారేన తే సమ్మానో పవత్తితో అహోసి.

    16.Nisedhayitvā paccantanti paccantaṃ vūpasametvā nagaraṃ apaviṭṭho taṅkhaṇaññeva uyyānaṃ gantvā kuhakaṃ kuhakatāpasaṃ kacci te, bhante, khamanīyaṃ, sammāno te pavattitoti kumārena te sammāno pavattito ahosi.

    ౧౭. కుమారో యథా నాసియోతి యథా కుమారో నాసియో నాసేతబ్బో ఘాతాపేతబ్బో, తథా సో పాపో తస్స రఞ్ఞో ఆచిక్ఖి. ఆణాపేసీతి మయ్హం సామికే ఇమస్మిం దిబ్బచక్ఖుతాపసే సతి కిం మమ న నిప్ఫజ్జతి, తస్మా పుత్తేన మే అత్థో నత్థి, తతోపి అయమేవ సేయ్యోతి చిన్తేత్వా ఆణాపేసి.

    17.Kumāro yathā nāsiyoti yathā kumāro nāsiyo nāsetabbo ghātāpetabbo, tathā so pāpo tassa rañño ācikkhi. Āṇāpesīti mayhaṃ sāmike imasmiṃ dibbacakkhutāpase sati kiṃ mama na nipphajjati, tasmā puttena me attho natthi, tatopi ayameva seyyoti cintetvā āṇāpesi.

    ౧౮. కిన్తి ? సీసం తత్థేవ ఛిన్దిత్వాతి యస్మిం ఠానే తం కుమారం పస్సథ, తత్థేవ తస్స సీసం ఛిన్దిత్వా సరీరఞ్చస్స కత్వాన చతుఖణ్డికం చతురో ఖణ్డే కత్వా రథియా రథియం నీయన్తా వీథితో వీథిం విక్ఖిపన్తా దస్సేథ. కస్మా? సా గతి జటిలహీళితాతి యేహి అయం జటిలో హీళితో, తేసం జటిలహీళితానం సా గతి సా నిప్ఫత్తి సో విపాకోతి. జటిలహీళితాతి వా జటిలహీళనహేతు సా తస్స నిప్ఫత్తీతి ఏవఞ్చేత్థ అత్థో దట్ఠబ్బో.

    18. Kinti ? Sīsaṃ tattheva chinditvāti yasmiṃ ṭhāne taṃ kumāraṃ passatha, tattheva tassa sīsaṃ chinditvā sarīrañcassa katvāna catukhaṇḍikaṃ caturo khaṇḍe katvā rathiyā rathiyaṃ nīyantā vīthito vīthiṃ vikkhipantā dassetha. Kasmā? Sā gati jaṭilahīḷitāti yehi ayaṃ jaṭilo hīḷito, tesaṃ jaṭilahīḷitānaṃ sā gati sā nipphatti so vipākoti. Jaṭilahīḷitāti vā jaṭilahīḷanahetu sā tassa nipphattīti evañcettha attho daṭṭhabbo.

    ౧౯. తత్థాతి తస్స రఞ్ఞో ఆణాయం, తస్మిం వా తాపసస్స పరిభవే. కారణికాతి ఘాతకా, చోరఘాతకాతి అత్థో. చణ్డాతి కురూరా. లుద్దాతి సుదారుణా. అకారుణాతి తస్సేవ వేవచనం కతం. ‘‘అకరుణా’’తిపి పాళి, నిక్కరుణాతి అత్థో. మాతు అఙ్కే నిసిన్నస్సాతి మమ మాతు సుధమ్మాయ దేవియా ఉచ్ఛఙ్గే నిసిన్నస్స. ‘‘నిసిన్నస్సా’’తి అనాదరే సామివచనం. ఆకడ్ఢిత్వా నయన్తి మన్తి మాతరా అలఙ్కరిత్వా అత్తనో అఙ్కే నిసీదాపితం మం రాజాణాయ తే చోరఘాతకా గోణం వియ రజ్జుయా ఆకడ్ఢిత్వా ఆఘాతనం నయన్తి. కుమారే పన నీయమానే దాసిగణపరివుతా సద్ధిం ఓరోధేహి సుధమ్మా దేవీ నాగరాపి ‘‘మయం నిరపరాధం కుమారం మారేతుం న దస్సామా’’తి తేన సద్ధింయేవ అగమంసు.

    19.Tatthāti tassa rañño āṇāyaṃ, tasmiṃ vā tāpasassa paribhave. Kāraṇikāti ghātakā, coraghātakāti attho. Caṇḍāti kurūrā. Luddāti sudāruṇā. Akāruṇāti tasseva vevacanaṃ kataṃ. ‘‘Akaruṇā’’tipi pāḷi, nikkaruṇāti attho. Mātu aṅke nisinnassāti mama mātu sudhammāya deviyā ucchaṅge nisinnassa. ‘‘Nisinnassā’’ti anādare sāmivacanaṃ. Ākaḍḍhitvā nayanti manti mātarā alaṅkaritvā attano aṅke nisīdāpitaṃ maṃ rājāṇāya te coraghātakā goṇaṃ viya rajjuyā ākaḍḍhitvā āghātanaṃ nayanti. Kumāre pana nīyamāne dāsigaṇaparivutā saddhiṃ orodhehi sudhammā devī nāgarāpi ‘‘mayaṃ niraparādhaṃ kumāraṃ māretuṃ na dassāmā’’ti tena saddhiṃyeva agamaṃsu.

    ౨౦. బన్ధతం గాళ్హబన్ధనన్తి గాళ్హబన్ధనం బన్ధన్తానం తేసం కారణికపురిసానం. రాజకిరియాని అత్థి మేతి మయా రఞ్ఞో వత్తబ్బాని రాజకిచ్చాని అత్థి. తస్మా రఞ్ఞో దస్సేథ మం ఖిప్పన్తి తేసం అహం ఏవం వచనం అవచం.

    20.Bandhataṃ gāḷhabandhananti gāḷhabandhanaṃ bandhantānaṃ tesaṃ kāraṇikapurisānaṃ. Rājakiriyāni atthi meti mayā rañño vattabbāni rājakiccāni atthi. Tasmā rañño dassetha maṃ khippanti tesaṃ ahaṃ evaṃ vacanaṃ avacaṃ.

    ౨౧. రఞ్ఞో దస్సయింసు, పాపస్స పాపసేవినోతి అత్తనా పాపసీలస్స లామకాచారస్స కూటతాపసస్స సేవనతో పాపసేవినో రఞ్ఞో మం దస్సయింసు. దిస్వాన తం సఞ్ఞాపేసిన్తి తం మమ పితరం కురురాజానం పస్సిత్వా ‘‘కస్మా మం, దేవ, మారాపేసీ’’తి వత్వా తేన ‘‘కస్మా చ పన త్వం మయ్హం సామికం దిబ్బచక్ఖుతాపసం గహపతివాదేన సముదాచరి. ఇదఞ్చిదఞ్చ విప్పకారం కరీ’’తి వుత్తే ‘‘దేవ, గహపతిఞ్ఞేవ ‘గహపతీ’తి వదన్తస్స కో మయ్హం దోసో’’తి వత్వా తస్స నానావిధాని మాలావచ్ఛాని రోపేత్వా పుప్ఫపణ్ణఫలాఫలాదీనం విక్కిణనం హత్థతో చస్స తాని దేవసికం విక్కిణన్తేహి మాలాకారపణ్ణికేహి సద్దహాపేత్వా ‘‘మాలావత్థుపణ్ణవత్థూని ఉపధారేథా’’తి వత్వా పణ్ణసాలఞ్చస్స పవిసిత్వా పుప్ఫాదివిక్కియలద్ధం కహాపణకభణ్డికం అత్తనో పురిసేహి నీహరాపేత్వా రాజానం సఞ్ఞాపేసిం తస్స కూటతాపసభావం జానాపేసిం. మమఞ్చ వసమానయిన్తి తేన సఞ్ఞాపనేన ‘‘సచ్చం ఖో పన కుమారో వదతి, అయం కూటతాపసో పుబ్బే అప్పిచ్ఛో వియ హుత్వా ఇదాని మహాపరిగ్గహో జాతో’’తి యథా తస్మిం నిబ్బిన్నో మమ వసే వత్తతి, ఏవం రాజానం మమ వసమానేసిం.

    21.Rañño dassayiṃsu, pāpassa pāpasevinoti attanā pāpasīlassa lāmakācārassa kūṭatāpasassa sevanato pāpasevino rañño maṃ dassayiṃsu. Disvāna taṃ saññāpesinti taṃ mama pitaraṃ kururājānaṃ passitvā ‘‘kasmā maṃ, deva, mārāpesī’’ti vatvā tena ‘‘kasmā ca pana tvaṃ mayhaṃ sāmikaṃ dibbacakkhutāpasaṃ gahapativādena samudācari. Idañcidañca vippakāraṃ karī’’ti vutte ‘‘deva, gahapatiññeva ‘gahapatī’ti vadantassa ko mayhaṃ doso’’ti vatvā tassa nānāvidhāni mālāvacchāni ropetvā pupphapaṇṇaphalāphalādīnaṃ vikkiṇanaṃ hatthato cassa tāni devasikaṃ vikkiṇantehi mālākārapaṇṇikehi saddahāpetvā ‘‘mālāvatthupaṇṇavatthūni upadhārethā’’ti vatvā paṇṇasālañcassa pavisitvā pupphādivikkiyaladdhaṃ kahāpaṇakabhaṇḍikaṃ attano purisehi nīharāpetvā rājānaṃ saññāpesiṃ tassa kūṭatāpasabhāvaṃ jānāpesiṃ. Mamañca vasamānayinti tena saññāpanena ‘‘saccaṃ kho pana kumāro vadati, ayaṃ kūṭatāpaso pubbe appiccho viya hutvā idāni mahāpariggaho jāto’’ti yathā tasmiṃ nibbinno mama vase vattati, evaṃ rājānaṃ mama vasamānesiṃ.

    తతో మహాసత్తో ‘‘ఏవరూపస్స బాలస్స రఞ్ఞో సన్తికే వసనతో హిమవన్తం పవిసిత్వా పబ్బజితుం యుత్త’’న్తి చిన్తేత్వా రాజానం ఆపుచ్ఛి – ‘‘న మే, మహారాజ, ఇధ వాసేన అత్థో, అనుజానాథ మం పబ్బజిస్సామీ’’తి. రాజా ‘‘తాత, మయా అనుపధారేత్వావ తే వధో ఆణత్తో, ఖమ మయ్హం అపరాధ’’న్తి మహాసత్తం ఖమాపేత్వా ‘‘అజ్జేవ ఇమం రజ్జం పటిపజ్జాహీ’’తి ఆహ. కుమారో ‘‘దేవ, కిమత్థి మానుసకేసు భోగేసు, అహం పుబ్బే దీఘరత్తం దిబ్బభోగసమ్పత్తియో అనుభవిం, న తత్థాపి మే సఙ్గో, పబ్బజిస్సామేవాహం, న తాదిసస్స బాలస్స పరనేయ్యబుద్ధినో సన్తికే వసామీ’’తి వత్వా తం ఓవదన్తో –

    Tato mahāsatto ‘‘evarūpassa bālassa rañño santike vasanato himavantaṃ pavisitvā pabbajituṃ yutta’’nti cintetvā rājānaṃ āpucchi – ‘‘na me, mahārāja, idha vāsena attho, anujānātha maṃ pabbajissāmī’’ti. Rājā ‘‘tāta, mayā anupadhāretvāva te vadho āṇatto, khama mayhaṃ aparādha’’nti mahāsattaṃ khamāpetvā ‘‘ajjeva imaṃ rajjaṃ paṭipajjāhī’’ti āha. Kumāro ‘‘deva, kimatthi mānusakesu bhogesu, ahaṃ pubbe dīgharattaṃ dibbabhogasampattiyo anubhaviṃ, na tatthāpi me saṅgo, pabbajissāmevāhaṃ, na tādisassa bālassa paraneyyabuddhino santike vasāmī’’ti vatvā taṃ ovadanto –

    ‘‘అనిసమ్మ కతం కమ్మం, అనవత్థాయ చిన్తితం;

    ‘‘Anisamma kataṃ kammaṃ, anavatthāya cintitaṃ;

    భేసజ్జస్సేవ వేభఙ్గో, విపాకో హోతి పాపకో.

    Bhesajjasseva vebhaṅgo, vipāko hoti pāpako.

    ‘‘నిసమ్మ చ కతం కమ్మం, సమ్మావత్థాయ చిన్తితం;

    ‘‘Nisamma ca kataṃ kammaṃ, sammāvatthāya cintitaṃ;

    భేసజ్జస్సేవ సమ్పత్తి, విపాకో హోతి భద్రకో.

    Bhesajjasseva sampatti, vipāko hoti bhadrako.

    ‘‘అలసో గిహీ కామభోగీ న సాధు, అసఞ్ఞతో పబ్బజితో న సాధు;

    ‘‘Alaso gihī kāmabhogī na sādhu, asaññato pabbajito na sādhu;

    రాజా న సాధు అనిసమ్మకారీ, యో పణ్డితో కోధనో తం న సాధు.

    Rājā na sādhu anisammakārī, yo paṇḍito kodhano taṃ na sādhu.

    ‘‘నిసమ్మ ఖత్తియో కయిరా, నానిసమ్మ దిసమ్పతి;

    ‘‘Nisamma khattiyo kayirā, nānisamma disampati;

    నిసమ్మకారినో రాజ, యసో కిత్తి చ వడ్ఢతి.

    Nisammakārino rāja, yaso kitti ca vaḍḍhati.

    ‘‘నిసమ్మ దణ్డం పణయేయ్య ఇస్సరో, వేగా కతం తప్పతి భూమిపాల;

    ‘‘Nisamma daṇḍaṃ paṇayeyya issaro, vegā kataṃ tappati bhūmipāla;

    సమ్మాపణీధీ చ నరస్స అత్థా, అనానుతప్పా తే భవన్తి పచ్ఛా.

    Sammāpaṇīdhī ca narassa atthā, anānutappā te bhavanti pacchā.

    ‘‘అనానుతప్పాని హి యే కరోన్తి, విభజ్జ కమ్మాయతనాని లోకే;

    ‘‘Anānutappāni hi ye karonti, vibhajja kammāyatanāni loke;

    విఞ్ఞుప్పసత్థాని సుఖుద్రయాని, భవన్తి బుద్ధానుమతాని తాని.

    Viññuppasatthāni sukhudrayāni, bhavanti buddhānumatāni tāni.

    ‘‘ఆగచ్ఛుం దోవారికా ఖగ్గబన్ధా, కాసావియా హన్తు మమం జనిన్ద;

    ‘‘Āgacchuṃ dovārikā khaggabandhā, kāsāviyā hantu mamaṃ janinda;

    మాతుఞ్చ అఙ్కస్మిమహం నిసిన్నో, ఆకడ్ఢితో సహసా తేహి దేవ.

    Mātuñca aṅkasmimahaṃ nisinno, ākaḍḍhito sahasā tehi deva.

    ‘‘కటుకఞ్హి సమ్బాధం సుకిచ్ఛం పత్తో, మధురమ్పియం జీవితం లద్ధ రాజ;

    ‘‘Kaṭukañhi sambādhaṃ sukicchaṃ patto, madhurampiyaṃ jīvitaṃ laddha rāja;

    కిచ్ఛేనహం అజ్జ వధా పముత్తో, పబ్బజ్జమేవాభిమనోహమస్మీ’’తి. (జా॰ ౧.౧౫.౨౨౭-౨౩౪) –

    Kicchenahaṃ ajja vadhā pamutto, pabbajjamevābhimanohamasmī’’ti. (jā. 1.15.227-234) –

    ఇమాహి గాథాహి ధమ్మం దేసేసి.

    Imāhi gāthāhi dhammaṃ desesi.

    తత్థ అనిసమ్మాతి అనుపధారేత్వా. అనవత్థాయాతి అవవత్థపేత్వా. వేభఙ్గోతి విపత్తి. విపాకోతి నిప్ఫత్తి. అసఞ్ఞతోతి అసంవుతో దుస్సీలో. పణయేయ్యాతి పట్ఠపేయ్య. వేగాతి వేగేన సహసా. సమ్మాపణీధీ చాతి సమ్మాపణిధినా, యోనిసో ఠపితేన చిత్తేన కతా నరస్స అత్థా పచ్ఛా అనానుతప్పా భవన్తీతి అత్థో. విభజ్జాతి ఇమాని కాతుం యుత్తాని, ఇమాని అయుత్తానీతి ఏవం పఞ్ఞాయ విభజిత్వా. కమ్మాయతనానీతి కమ్మాని. బుద్ధానుమతానీతి పణ్డితేహి అనుమతాని అనవజ్జాని హోన్తి. కటుకన్తి దుక్ఖం అసాతం, సమ్బాధం సుకిచ్ఛం మరణభయం పత్తోమ్హి. లద్ధాతి అత్తనో ఞాణబలేన జీవితం లభిత్వా. పబ్బజ్జమేవాభిమనోతి పబ్బజ్జాభిముఖచిత్తో ఏవాహమస్మి.

    Tattha anisammāti anupadhāretvā. Anavatthāyāti avavatthapetvā. Vebhaṅgoti vipatti. Vipākoti nipphatti. Asaññatoti asaṃvuto dussīlo. Paṇayeyyāti paṭṭhapeyya. Vegāti vegena sahasā. Sammāpaṇīdhī cāti sammāpaṇidhinā, yoniso ṭhapitena cittena katā narassa atthā pacchā anānutappā bhavantīti attho. Vibhajjāti imāni kātuṃ yuttāni, imāni ayuttānīti evaṃ paññāya vibhajitvā. Kammāyatanānīti kammāni. Buddhānumatānīti paṇḍitehi anumatāni anavajjāni honti. Kaṭukanti dukkhaṃ asātaṃ, sambādhaṃ sukicchaṃ maraṇabhayaṃ pattomhi. Laddhāti attano ñāṇabalena jīvitaṃ labhitvā. Pabbajjamevābhimanoti pabbajjābhimukhacitto evāhamasmi.

    ఏవం మహాసత్తేన ధమ్మే దేసితే రాజా దేవిం ఆమన్తేసి – ‘‘దేవి, త్వం పుత్తం నివత్తేహీ’’తి. దేవీపి కుమారస్స పబ్బజ్జమేవ రోచేసి. మహాసత్తో మాతాపితరో వన్దిత్వా ‘‘సచే మయ్హం దోసో అత్థి, తం ఖమథా’’తి ఖమాపేత్వా మహాజనం ఆపుచ్ఛిత్వా హిమవన్తాభిముఖో అగమాసి. గతే చ పన మహాసత్తే మహాజనో కూటజటిలం పోథేత్వా జీవితక్ఖయం పాపేసి. బోధిసత్తోపి సనాగరేహి అమచ్చపారిసజ్జాదీహి రాజపురిసేహి అస్సుముఖేహి అనుబన్ధియమానో తే నివత్తేసి. మనుస్సేసు నివత్తేసు మనుస్సవణ్ణేనాగన్త్వా దేవతాహి నీతో సత్త పబ్బతరాజియో అతిక్కమిత్వా హిమవన్తే విస్సకమ్మునా నిమ్మితాయ పణ్ణసాలాయ ఇసిపబ్బజ్జం పబ్బజి. తేన వుత్తం –

    Evaṃ mahāsattena dhamme desite rājā deviṃ āmantesi – ‘‘devi, tvaṃ puttaṃ nivattehī’’ti. Devīpi kumārassa pabbajjameva rocesi. Mahāsatto mātāpitaro vanditvā ‘‘sace mayhaṃ doso atthi, taṃ khamathā’’ti khamāpetvā mahājanaṃ āpucchitvā himavantābhimukho agamāsi. Gate ca pana mahāsatte mahājano kūṭajaṭilaṃ pothetvā jīvitakkhayaṃ pāpesi. Bodhisattopi sanāgarehi amaccapārisajjādīhi rājapurisehi assumukhehi anubandhiyamāno te nivattesi. Manussesu nivattesu manussavaṇṇenāgantvā devatāhi nīto satta pabbatarājiyo atikkamitvā himavante vissakammunā nimmitāya paṇṇasālāya isipabbajjaṃ pabbaji. Tena vuttaṃ –

    ౨౨.

    22.

    ‘‘సో మం తత్థ ఖమాపేసి, మహారజ్జం అదాసి మే;

    ‘‘So maṃ tattha khamāpesi, mahārajjaṃ adāsi me;

    సోహం తమం దాలయిత్వా, పబ్బజిం అనగారియ’’న్తి.

    Sohaṃ tamaṃ dālayitvā, pabbajiṃ anagāriya’’nti.

    తత్థ తమం దాలయిత్వాతి కామాదీనవదస్సనస్స పటిపక్ఖభూతం సమ్మోహతమం విధమిత్వా. పబ్బజిన్తి ఉపాగచ్ఛిం. అనగారియన్తి పబ్బజ్జం.

    Tattha tamaṃ dālayitvāti kāmādīnavadassanassa paṭipakkhabhūtaṃ sammohatamaṃ vidhamitvā. Pabbajinti upāgacchiṃ. Anagāriyanti pabbajjaṃ.

    ౨౩. ఇదాని యదత్థం తదా తం రాజిస్సరియం పరిచ్చత్తం, తం దస్సేతుం ‘‘న మే దేస్స’’న్తి ఓసానగాథమాహ. తస్సత్థో వుత్తనయోవ.

    23. Idāni yadatthaṃ tadā taṃ rājissariyaṃ pariccattaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘na me dessa’’nti osānagāthamāha. Tassattho vuttanayova.

    ఏవం పన మహాసత్తే పబ్బజితే యావ సోళసవస్సకాలా రాజకులే పరిచారికవేసేన దేవతాయేవ నం ఉపట్ఠహింసు. సో తత్థ ఝానాభిఞ్ఞాయో నిబ్బత్తేత్వా బ్రహ్మలోకూపగో అహోసి.

    Evaṃ pana mahāsatte pabbajite yāva soḷasavassakālā rājakule paricārikavesena devatāyeva naṃ upaṭṭhahiṃsu. So tattha jhānābhiññāyo nibbattetvā brahmalokūpago ahosi.

    తదా కుహకో దేవదత్తో అహోసి, మాతా మహామాయా, మహారక్ఖితతాపసో సారిపుత్తత్థేరో, సోమనస్సకుమారో లోకనాథో.

    Tadā kuhako devadatto ahosi, mātā mahāmāyā, mahārakkhitatāpaso sāriputtatthero, somanassakumāro lokanātho.

    తస్స యుధఞ్జయచరియాయం (చరియా॰ ౩.౧ ఆదయో) వుత్తనయేనేవ దస పారమియో నిద్ధారేతబ్బా. ఇధాపి నేక్ఖమ్మపారమీ అతిసయవతీతి సా ఏవ దేసనం ఆరుళ్హా. తథా సత్తవస్సికకాలే ఏవ రాజకిచ్చేసు సమత్థతా, తస్స తాపసస్స కూటజటిలభావపరిగ్గణ్హనం, తేన పయుత్తేన రఞ్ఞా వధే ఆణత్తే సన్తాసాభావో, రఞ్ఞో సన్తికం గన్త్వా నానానయేహి తస్స సదోసతం అత్తనో చ నిరపరాధతం మహాజనస్స మజ్ఝే పకాసేత్వా రఞ్ఞో చ పరనేయ్యబుద్ధితం బాలభావఞ్చ పట్ఠపేత్వా తేన ఖమాపితేపి తస్స సన్తికే వాసతో రజ్జిస్సరియతో చ సంవేగమాపజ్జిత్వా నానప్పకారం యాచియమానేనపి హత్థగతం రజ్జసిరిం ఖేళపిణ్డం వియ ఛడ్డేత్వా కత్థచి అలగ్గచిత్తేన హుత్వా పబ్బజనం, పబ్బజిత్వా పవివేకారామేన హుత్వా నచిరస్సేవ అప్పకసిరేన ఝానాభిఞ్ఞానిబ్బత్తనన్తి ఏవమాదయో మహాసత్తస్స గుణానుభావా విభావేతబ్బాతి.

    Tassa yudhañjayacariyāyaṃ (cariyā. 3.1 ādayo) vuttanayeneva dasa pāramiyo niddhāretabbā. Idhāpi nekkhammapāramī atisayavatīti sā eva desanaṃ āruḷhā. Tathā sattavassikakāle eva rājakiccesu samatthatā, tassa tāpasassa kūṭajaṭilabhāvapariggaṇhanaṃ, tena payuttena raññā vadhe āṇatte santāsābhāvo, rañño santikaṃ gantvā nānānayehi tassa sadosataṃ attano ca niraparādhataṃ mahājanassa majjhe pakāsetvā rañño ca paraneyyabuddhitaṃ bālabhāvañca paṭṭhapetvā tena khamāpitepi tassa santike vāsato rajjissariyato ca saṃvegamāpajjitvā nānappakāraṃ yāciyamānenapi hatthagataṃ rajjasiriṃ kheḷapiṇḍaṃ viya chaḍḍetvā katthaci alaggacittena hutvā pabbajanaṃ, pabbajitvā pavivekārāmena hutvā nacirasseva appakasirena jhānābhiññānibbattananti evamādayo mahāsattassa guṇānubhāvā vibhāvetabbāti.

    సోమనస్సచరియావణ్ణనా నిట్ఠితా.

    Somanassacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / చరియాపిటకపాళి • Cariyāpiṭakapāḷi / ౨. సోమనస్సచరియా • 2. Somanassacariyā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact