Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਚਰਿਯਾਪਿਟਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Cariyāpiṭaka-aṭṭhakathā |
੨. ਸੋਮਨਸ੍ਸਚਰਿਯਾવਣ੍ਣਨਾ
2. Somanassacariyāvaṇṇanā
੭. ਦੁਤਿਯੇ ਇਨ੍ਦਪਤ੍ਥੇ ਪੁਰੁਤ੍ਤਮੇਤਿ ਏવਂਨਾਮਕੇ ਨਗਰવਰੇ। ਕਾਮਿਤੋਤਿ ਮਾਤਾਪਿਤੁਆਦੀਹਿ ‘‘ਅਹੋ વਤ ਏਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਏવਂ ਚਿਰਕਾਲੇ ਪਤ੍ਥਿਤੋ। ਦਯਿਤੋਤਿ ਪਿਯਾਯਿਤੋ। ਸੋਮਨਸ੍ਸੋਤਿ વਿਸ੍ਸੁਤੋਤਿ ‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਏવਂ ਪਕਾਸਨਾਮੋ।
7. Dutiye indapatthe puruttameti evaṃnāmake nagaravare. Kāmitoti mātāpituādīhi ‘‘aho vata eko putto uppajjeyyā’’ti evaṃ cirakāle patthito. Dayitoti piyāyito. Somanassoti vissutoti ‘‘somanasso’’ti evaṃ pakāsanāmo.
੮. ਸੀਲવਾਤਿ ਦਸਕੁਸਲਕਮ੍ਮਪਥਸੀਲੇਨ ਚੇવ ਆਚਾਰਸੀਲੇਨ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਗੁਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋਤਿ ਸਦ੍ਧਾਬਾਹੁਸਚ੍ਚਾਦਿਗੁਣੇਹਿ ਉਪੇਤੋ, ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ વਾ। ਕਲ੍ਯਾਣਪਟਿਭਾਨવਾਤਿ ਤਂਤਂਇਤਿਕਤ੍ਤਬ੍ਬਸਾਧਨੇਨ ਉਪਾਯਕੋਸਲ੍ਲਸਙ੍ਖਾਤੇਨ ਚ ਸੁਨ੍ਦਰੇਨ ਪਟਿਭਾਨੇਨ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। વੁਡ੍ਢਾਪਚਾਯੀਤਿ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ ਕੁਲੇ ਜੇਟ੍ਠਾਤਿ ਏવਂ ਯੇ ਜਾਤਿવੁਡ੍ਢਾ, ਯੇ ਚ ਸੀਲਾਦਿਗੁਣੇਹਿ વੁਡ੍ਢਾ, ਤੇਸਂ ਅਪਚਾਯਨਸੀਲੋ। ਹਿਰੀਮਾਤਿ ਪਾਪਜਿਗੁਚ੍ਛਨਲਕ੍ਖਣਾਯ ਹਿਰਿਯਾ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤੋ। ਸਙ੍ਗਹੇਸੁ ਚ ਕੋવਿਦੋਤਿ ਦਾਨਪਿਯવਚਨਅਤ੍ਥਚਰਿਯਾਸਮਾਨਤ੍ਤਤਾਸਙ੍ਖਾਤੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਸਙ੍ਗਹવਤ੍ਥੂਹਿ ਯਥਾਰਹਂ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਨੇਸੁ ਕੁਸਲੋ। ਏવਰੂਪੋ ਰੇਣੁਸ੍ਸ ਨਾਮ ਕੁਰੁਰਾਜਸ੍ਸ ਪੁਤ੍ਤੋ ਸੋਮਨਸ੍ਸੋਤਿ વਿਸ੍ਸੁਤੋ ਯਦਾ ਹੋਮੀਤਿ ਸਮ੍ਬਨ੍ਧੋ।
8.Sīlavāti dasakusalakammapathasīlena ceva ācārasīlena ca samannāgato. Guṇasampannoti saddhābāhusaccādiguṇehi upeto, paripuṇṇo vā. Kalyāṇapaṭibhānavāti taṃtaṃitikattabbasādhanena upāyakosallasaṅkhātena ca sundarena paṭibhānena samannāgato. Vuḍḍhāpacāyīti mātāpitaro kule jeṭṭhāti evaṃ ye jātivuḍḍhā, ye ca sīlādiguṇehi vuḍḍhā, tesaṃ apacāyanasīlo. Hirīmāti pāpajigucchanalakkhaṇāya hiriyā samannāgato. Saṅgahesu ca kovidoti dānapiyavacanaatthacariyāsamānattatāsaṅkhātehi catūhi saṅgahavatthūhi yathārahaṃ sattānaṃ saṅgaṇhanesu kusalo. Evarūpo reṇussa nāma kururājassa putto somanassoti vissuto yadā homīti sambandho.
੯. ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਪਤਿਕਰੋਤਿ ਤੇਨ ਕੁਰੁਰਾਜੇਨ ਪਤਿ ਅਭਿਕ੍ਖਣਂ ਉਪਕਤ੍ਤਬ੍ਬਭਾવੇਨ ਪਤਿਕਰੋ વਲ੍ਲਭੋ। ਕੁਹਕਤਾਪਸੋਤਿ ਅਸਨ੍ਤਗੁਣਸਮ੍ਭਾવਨਲਕ੍ਖਣੇਨ ਕੋਹਞ੍ਞੇਨ ਜੀવਿਤਕਪ੍ਪਨਕੋ ਏਕੋ ਤਾਪਸੋ, ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਸਕ੍ਕਾਤਬ੍ਬੋ ਅਹੋਸਿ। ਆਰਾਮਨ੍ਤਿ ਫਲਾਰਾਮਂ, ਯਤ੍ਥ ਏਲ਼ਾਲੁਕਲਾਬੁਕੁਮ੍ਭਣ੍ਡਤਿਪੁਸਾਦਿવਲ੍ਲਿਫਲਾਨਿ ਚੇવ ਤਣ੍ਡੁਲੇਯ੍ਯਕਾਦਿਸਾਕਞ੍ਚ ਰੋਪੀਯਤਿ। ਮਾਲਾવਚ੍ਛਨ੍ਤਿ ਜਾਤਿਅਤਿਮੁਤ੍ਤਕਾਦਿਪੁਪ੍ਫਗਚ੍ਛਂ, ਤੇਨ ਪੁਪ੍ਫਾਰਾਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਏਤ੍ਥ ਚ ਆਰਾਮਂ ਕਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਮਾਲਾવਚ੍ਛਞ੍ਚ ਯਥਾવੁਤ੍ਤਫਲવਚ੍ਛਞ੍ਚ ਰੋਪੇਤ੍વਾ ਤਤੋ ਲਦ੍ਧਧਨਂ ਸਂਹਰਿਤ੍વਾ ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਜੀવਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ।
9.Tassa rañño patikaroti tena kururājena pati abhikkhaṇaṃ upakattabbabhāvena patikaro vallabho. Kuhakatāpasoti asantaguṇasambhāvanalakkhaṇena kohaññena jīvitakappanako eko tāpaso, tassa rañño sakkātabbo ahosi. Ārāmanti phalārāmaṃ, yattha eḷālukalābukumbhaṇḍatipusādivalliphalāni ceva taṇḍuleyyakādisākañca ropīyati. Mālāvacchanti jātiatimuttakādipupphagacchaṃ, tena pupphārāmaṃ dasseti. Ettha ca ārāmaṃ katvā tattha mālāvacchañca yathāvuttaphalavacchañca ropetvā tato laddhadhanaṃ saṃharitvā ṭhapento jīvatīti attho veditabbo.
ਤਤ੍ਰਾਯਂ ਅਨੁਪੁਬ੍ਬਿਕਥਾ – ਤਦਾ ਮਹਾਰਕ੍ਖਿਤੋ ਨਾਮ ਤਾਪਸੋ ਪਞ੍ਚਸਤਤਾਪਸਪਰਿવਾਰੋ ਹਿਮવਨ੍ਤੇ વਸਿਤ੍વਾ ਲੋਣਮ੍ਬਿਲਸੇવਨਤ੍ਥਾਯ ਜਨਪਦਚਾਰਿਕਂ ਚਰਨ੍ਤੋ ਇਨ੍ਦਪਤ੍ਥਨਗਰਂ ਪਤ੍વਾ ਰਾਜੁਯ੍ਯਾਨੇ વਸਿਤ੍વਾ ਸਪਰਿਸੋ ਪਿਣ੍ਡਾਯ ਚਰਨ੍ਤੋ ਰਾਜਦ੍વਾਰਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਰਾਜਾ ਇਸਿਗਣਂ ਦਿਸ੍વਾ ਇਰਿਯਾਪਥੇ ਪਸਨ੍ਨੋ ਅਲਙ੍ਕਤਮਹਾਤਲੇ ਨਿਸੀਦਾਪੇਤ੍વਾ ਪਣੀਤੇਨਾਹਾਰੇਨ ਪਰਿવਿਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਮਂ વਸ੍ਸਾਰਤ੍ਤਂ ਮਮ ਉਯ੍ਯਾਨੇਯੇવ વਸਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ વਸਨਟ੍ਠਾਨਾਨਿ ਕਾਰੇਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ ਦਤ੍વਾ ਨਿਕ੍ਖਮਿ। ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬੇਪਿ ਤੇ ਰਾਜਨਿવੇਸਨੇ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤਿ।
Tatrāyaṃ anupubbikathā – tadā mahārakkhito nāma tāpaso pañcasatatāpasaparivāro himavante vasitvā loṇambilasevanatthāya janapadacārikaṃ caranto indapatthanagaraṃ patvā rājuyyāne vasitvā sapariso piṇḍāya caranto rājadvāraṃ pāpuṇi. Rājā isigaṇaṃ disvā iriyāpathe pasanno alaṅkatamahātale nisīdāpetvā paṇītenāhārena parivisitvā ‘‘bhante, imaṃ vassārattaṃ mama uyyāneyeva vasathā’’ti vatvā tehi saddhiṃ uyyānaṃ gantvā vasanaṭṭhānāni kāretvā pabbajitaparikkhāre datvā nikkhami. Tato paṭṭhāya sabbepi te rājanivesane bhuñjanti.
ਰਾਜਾ ਪਨ ਅਪੁਤ੍ਤਕੋ ਪੁਤ੍ਤੇ ਪਤ੍ਥੇਤਿ, ਪੁਤ੍ਤਾ ਨੁਪ੍ਪਜ੍ਜਨ੍ਤਿ। વਸ੍ਸਾਰਤ੍ਤਚ੍ਚਯੇਨ ਮਹਾਰਕ੍ਖਿਤੋ ‘‘ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਗਮਿਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਰਾਜਾਨਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞਾ ਕਤਸਕ੍ਕਾਰਸਮ੍ਮਾਨੋ ਨਿਕ੍ਖਮਿਤ੍વਾ ਅਨ੍ਤਰਾਮਗ੍ਗੇ ਮਜ੍ਝਨ੍ਹਿਕਸਮਯੇ ਮਗ੍ਗਾ ਓਕ੍ਕਮ੍ਮ ਏਕਸ੍ਸ ਸਨ੍ਦਚ੍ਛਾਯਸ੍ਸ ਰੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਹੇਟ੍ਠਾ ਸਪਰਿਸੋ ਨਿਸੀਦਿ। ਤਾਪਸਾ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸੁਂ – ‘‘ਰਾਜਾ ਅਪੁਤ੍ਤਕੋ, ਸਾਧੁ વਤਸ੍ਸ ਸਚੇ ਰਾਜਪੁਤ੍ਤਂ ਲਭੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ਮਹਾਰਕ੍ਖਿਤੋ ਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਨੁ ਖੋ ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਉਦਾਹੁ ਨੋ’’ਤਿ ਉਪਧਾਰੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਮਾ ਤੁਮ੍ਹੇ ਚਿਨ੍ਤਯਿਤ੍ਥ, ਅਜ੍ਜ ਪਚ੍ਚੂਸਕਾਲੇ ਏਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਆਹ।
Rājā pana aputtako putte pattheti, puttā nuppajjanti. Vassārattaccayena mahārakkhito ‘‘himavantaṃ gamissāmā’’ti rājānaṃ āpucchitvā raññā katasakkārasammāno nikkhamitvā antarāmagge majjhanhikasamaye maggā okkamma ekassa sandacchāyassa rukkhassa heṭṭhā sapariso nisīdi. Tāpasā kathaṃ samuṭṭhāpesuṃ – ‘‘rājā aputtako, sādhu vatassa sace rājaputtaṃ labheyyā’’ti. Mahārakkhito taṃ kathaṃ sutvā ‘‘bhavissati nu kho rañño putto, udāhu no’’ti upadhārento ‘‘bhavissatī’’ti ñatvā ‘‘mā tumhe cintayittha, ajja paccūsakāle eko devaputto cavitvā rañño aggamahesiyā kucchimhi nibbattissatī’’ti āha.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਏਕੋ ਕੂਟਜਟਿਲੋ ‘‘ਇਦਾਨਿ ਰਾਜਕੁਲੂਪਕੋ ਭવਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਤਾਪਸਾਨਂ ਗਮਨਕਾਲੇ ਗਿਲਾਨਾਲਯਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਹਿ ਗਚ੍ਛਾਮਾ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਨ ਸਕ੍ਕੋਮੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਮਹਾਰਕ੍ਖਿਤੋ ਤਸ੍ਸ ਨਿਪਨ੍ਨਕਾਰਣਂ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਯਦਾ ਸਕ੍ਕੋਸਿ, ਤਦਾ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯਾਸੀ’’ਤਿ ਇਸਿਗਣਂ ਆਦਾਯ ਹਿਮવਨ੍ਤਮੇવ ਗਤੋ। ਕੁਹਕੋ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વੇਗੇਨ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਰਾਜਦ੍વਾਰੇ ਠਤ੍વਾ ‘‘ਮਹਾਰਕ੍ਖਿਤਸ੍ਸ ਉਪਟ੍ਠਾਕਤਾਪਸੋ ਆਗਤੋ’’ਤਿ ਰਞ੍ਞੋ ਆਰੋਚਾਪੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞਾ વੇਗੇਨ ਪਕ੍ਕੋਸਾਪਿਤੋ ਪਾਸਾਦਂ ਅਭਿਰੁਯ੍ਹ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਰਾਜਾ ਤਂ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਇਸੀਨਂ ਆਰੋਗ੍ਯਂ ਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਅਤਿਖਿਪ੍ਪਂ ਨਿવਤ੍ਤਿਤ੍ਥ, ਕੇਨਤ੍ਥੇਨ ਆਗਤਤ੍ਥਾ’’ਤਿ ਆਹ।
Taṃ sutvā eko kūṭajaṭilo ‘‘idāni rājakulūpako bhavissāmī’’ti cintetvā tāpasānaṃ gamanakāle gilānālayaṃ katvā nipajjitvā ‘‘ehi gacchāmā’’ti vutte ‘‘na sakkomī’’ti āha. Mahārakkhito tassa nipannakāraṇaṃ ñatvā ‘‘yadā sakkosi, tadā āgaccheyyāsī’’ti isigaṇaṃ ādāya himavantameva gato. Kuhako nivattitvā vegena gantvā rājadvāre ṭhatvā ‘‘mahārakkhitassa upaṭṭhākatāpaso āgato’’ti rañño ārocāpetvā raññā vegena pakkosāpito pāsādaṃ abhiruyha paññatte āsane nisīdi. Rājā taṃ vanditvā ekamantaṃ nisinno isīnaṃ ārogyaṃ pucchitvā ‘‘bhante, atikhippaṃ nivattittha, kenatthena āgatatthā’’ti āha.
ਮਹਾਰਾਜ, ਇਸਿਗਣੋ ਸੁਖਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ‘‘ਸਾਧੁ વਤਸ੍ਸ ਸਚੇ ਰਞ੍ਞੋ વਂਸਾਨੁਰਕ੍ਖਕੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ ਕਥਂ ਸਮੁਟ੍ਠਾਪੇਸਿ। ਅਹਂ ਤਂ ਕਥਂ ਸੁਤ੍વਾ ‘‘ਭવਿਸ੍ਸਤਿ ਨੁ ਖੋ ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਤ੍ਤੋ, ਉਦਾਹੁ ਨੋ’’ਤਿ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਨਾ ਓਲੋਕੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਮਹਿਦ੍ਧਿਕੋ ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸਿਯਾ ਸੁਧਮ੍ਮਾਯ ਕੁਚ੍ਛਿਮ੍ਹਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਜਾਨਨ੍ਤਾ ਗਬ੍ਭਂ ਨਾਸੇਯ੍ਯੁਂ, ਆਚਿਕ੍ਖਿਸ੍ਸਾਮਿ ਤਾવ ਨ’’ਨ੍ਤਿ ਤੁਮ੍ਹਾਕਂ ਕਥਨਤ੍ਥਾਯ ਆਗਤੋ, ਕਥਿਤਂ વੋ ਮਯਾ, ਗਚ੍ਛਾਮਹ’’ਨ੍ਤਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਭਨ੍ਤੇ, ਨ ਸਕ੍ਕਾ ਗਨ੍ਤੁ’’ਨ੍ਤਿ ਹਟ੍ਠਤੁਟ੍ਠੋ ਪਸਨ੍ਨਚਿਤ੍ਤੋ ਕੁਹਕਤਾਪਸਂ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਨੇਤ੍વਾ વਸਨਟ੍ਠਾਨਂ ਸਂવਿਦਹਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਸੋ ਤਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਰਾਜਕੁਲੇ ਭੁਞ੍ਜਨ੍ਤੋ વਸਤਿ, ‘‘ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕੋ’’ਤ੍વੇવਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ।
Mahārāja, isigaṇo sukhanisinno ‘‘sādhu vatassa sace rañño vaṃsānurakkhako putto uppajjeyyā’’ti kathaṃ samuṭṭhāpesi. Ahaṃ taṃ kathaṃ sutvā ‘‘bhavissati nu kho rañño putto, udāhu no’’ti dibbacakkhunā olokento ‘‘mahiddhiko devaputto cavitvā aggamahesiyā sudhammāya kucchimhi nibbattissatī’’ti disvā ‘‘ajānantā gabbhaṃ nāseyyuṃ, ācikkhissāmi tāva na’’nti tumhākaṃ kathanatthāya āgato, kathitaṃ vo mayā, gacchāmaha’’nti. Rājā ‘‘bhante, na sakkā gantu’’nti haṭṭhatuṭṭho pasannacitto kuhakatāpasaṃ uyyānaṃ netvā vasanaṭṭhānaṃ saṃvidahitvā adāsi. So tato paṭṭhāya rājakule bhuñjanto vasati, ‘‘dibbacakkhuko’’tvevassa nāmaṃ ahosi.
ਤਦਾ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋ ਤਾવਤਿਂਸਭવਨਤੋ ਚવਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਸਨ੍ਧਿਂ ਗਣ੍ਹਿ, ਜਾਤਸ੍ਸ ਚ ਨਾਮਗ੍ਗਹਣਦਿવਸੇ ‘‘ਸੋਮਨਸ੍ਸੋ’’ਤਿ ਨਾਮਂ ਕਰਿਂਸੁ। ਸੋ ਕੁਮਾਰਪਰਿਹਾਰੇਨ વਡ੍ਢਤਿ। ਕੁਹਕਤਾਪਸੋਪਿ ਉਯ੍ਯਾਨਸ੍ਸ ਏਕਪਸ੍ਸੇ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਸੂਪੇਯ੍ਯਸਾਕਞ੍ਚ ਫਲવਲ੍ਲਿਆਦਯੋ ਚ ਰੋਪੇਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਿਕਾਨਂ ਹਤ੍ਥੇ વਿਕ੍ਕਿਣਨ੍ਤੋ ਧਨਂ ਸਂਹਰਤਿ। ਅਥ ਬੋਧਿਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਰਞ੍ਞੋ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਕੁਪਿਤੋ। ਸੋ ‘‘ਤਾਤ, ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਤਾਪਸੇ ਮਾ ਪਮਜ੍ਜਾ’’ਤਿ ਕੁਮਾਰਂ ਪਟਿਚ੍ਛਾਪੇਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ ਗਤੋ।
Tadā bodhisatto tāvatiṃsabhavanato cavitvā tattha paṭisandhiṃ gaṇhi, jātassa ca nāmaggahaṇadivase ‘‘somanasso’’ti nāmaṃ kariṃsu. So kumāraparihārena vaḍḍhati. Kuhakatāpasopi uyyānassa ekapasse nānappakāraṃ sūpeyyasākañca phalavalliādayo ca ropetvā paṇṇikānaṃ hatthe vikkiṇanto dhanaṃ saṃharati. Atha bodhisattassa sattavassikakāle rañño paccanto kupito. So ‘‘tāta, dibbacakkhutāpase mā pamajjā’’ti kumāraṃ paṭicchāpetvā paccantaṃ vūpasametuṃ gato.
੧੦-੧੩. ਅਥੇਕਦਿવਸਂ ਕੁਮਾਰੋ ‘‘ਜਟਿਲਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕੂਟਜਟਿਲਂ ਏਕਂ ਗਨ੍ਧਿਕਕਾਸਾવਂ ਨਿવਾਸੇਤ੍વਾ ਏਕਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਉਭੋਹਿ ਹਤ੍ਥੇਹਿ ਦ੍વੇ ਘਟੇ ਗਹੇਤ੍વਾ ਸਾਕવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਉਦਕਂ ਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਯਂ ਕੂਟਜਟਿਲੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਮਣਧਮ੍ਮਂ ਅਕਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਿਕਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਤੀ’’ਤਿ ਞਤ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਕਰੋਸਿ ਪਣ੍ਣਿਕਗਹਪਤਿਕਾ’’ਤਿ ਤਂ ਲਜ੍ਜਾਪੇਤ੍વਾ ਅવਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਏવ ਨਿਕ੍ਖਮਿ।
10-13. Athekadivasaṃ kumāro ‘‘jaṭilaṃ passissāmī’’ti uyyānaṃ gantvā kūṭajaṭilaṃ ekaṃ gandhikakāsāvaṃ nivāsetvā ekaṃ pārupitvā ubhohi hatthehi dve ghaṭe gahetvā sākavatthusmiṃ udakaṃ siñcantaṃ disvā ‘‘ayaṃ kūṭajaṭilo attano samaṇadhammaṃ akatvā paṇṇikakammaṃ karotī’’ti ñatvā ‘‘kiṃ karosi paṇṇikagahapatikā’’ti taṃ lajjāpetvā avanditvā eva nikkhami.
ਕੂਟਜਟਿਲੋ ‘‘ਅਯਂ ਇਦਾਨੇવ ਏવਰੂਪੋ, ਪਚ੍ਛਾ ‘ਕੋ ਜਾਨਾਤਿ ਕਿਂ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਇਦਾਨੇવ ਨਂ ਨਾਸੇਤੁਂ વਟ੍ਟਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਆਗਮਨਕਾਲੇ ਪਾਸਾਣਫਲਕਂ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਖਿਪਿਤ੍વਾ ਪਾਨੀਯਘਟਂ ਭਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯ ਤਿਣਾਨਿ વਿਕਿਰਿਤ੍વਾ ਸਰੀਰਂ ਤੇਲੇਨ ਮਕ੍ਖੇਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਸਸੀਸਂ ਪਾਰੁਪਿਤ੍વਾ ਮਹਾਦੁਕ੍ਖਪ੍ਪਤ੍ਤੋ વਿਯ ਮਞ੍ਚੇ ਨਿਪਜ੍ਜਿ। ਰਾਜਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਨਿવੇਸਨਂ ਅਪવਿਸਿਤ੍વਾવ ‘‘ਮਮ ਸਾਮਿਕਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਕਂ ਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ ਪਣ੍ਣਸਾਲਦ੍વਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ વਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਕਿਂ ਨੁ ਖੋ ਏਤ’’ਨ੍ਤਿ ਅਨ੍ਤੋ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਤਂ ਨਿਪਨ੍ਨਕਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਾਦੇ ਪਰਿਮਜ੍ਜਨ੍ਤੋ ਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਕੇਨ, ਤ੍વਂ ਭਨ੍ਤੇ, ਏવਂ વਿਹੇਠਿਤੋ, ਕਮਜ੍ਜ ਯਮਲੋਕਂ ਨੇਮਿ, ਤਂ ਮੇ ਸੀਘਂ ਆਚਿਕ੍ਖਾ’’ਤਿ।
Kūṭajaṭilo ‘‘ayaṃ idāneva evarūpo, pacchā ‘ko jānāti kiṃ karissatī’ti idāneva naṃ nāsetuṃ vaṭṭatī’’ti cintetvā rañño āgamanakāle pāsāṇaphalakaṃ ekamantaṃ khipitvā pānīyaghaṭaṃ bhinditvā paṇṇasālāya tiṇāni vikiritvā sarīraṃ telena makkhetvā paṇṇasālaṃ pavisitvā sasīsaṃ pārupitvā mahādukkhappatto viya mañce nipajji. Rājā āgantvā nagaraṃ padakkhiṇaṃ katvā nivesanaṃ apavisitvāva ‘‘mama sāmikaṃ dibbacakkhukaṃ passissāmī’’ti paṇṇasāladvāraṃ gantvā taṃ vippakāraṃ disvā ‘‘kiṃ nu kho eta’’nti anto pavisitvā taṃ nipannakaṃ disvā pāde parimajjanto pucchi – ‘‘kena, tvaṃ bhante, evaṃ viheṭhito, kamajja yamalokaṃ nemi, taṃ me sīghaṃ ācikkhā’’ti.
ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਕੂਟਜਟਿਲੋ ਨਿਤ੍ਥੁਨਨ੍ਤੋ ਉਟ੍ਠਾਯ ਦਿਟ੍ਠੋ, ਮਹਾਰਾਜ, ਤ੍વਂ ਮੇ, ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ਤਯਿ વਿਸ੍ਸਾਸੇਨ ਅਹਂ ਇਮਂ વਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਤવ ਪੁਤ੍ਤੇਨਮ੍ਹਿ ਏવਂ વਿਹੇਠਿਤੋਤਿ। ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਰਾਜਾ ਚੋਰਘਾਤਕੇ ਆਣਾਪੇਸਿ – ‘‘ਗਚ੍ਛਥ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਰੀਰਞ੍ਚਸ੍ਸ ਖਣ੍ਡਾਖਣ੍ਡਿਕਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਰਥਿਯਾ ਰਥਿਯਂ વਿਕਿਰਥਾ’’ਤਿ। ਤੇ ਮਾਤਰਾ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਾਪਿਤਂ ਕੁਮਾਰਂ ਆਕਡ੍ਢਿਂਸੁ – ‘‘ਰਞ੍ਞਾ ਤੇ વਧੋ ਆਣਤ੍ਤੋ’’ਤਿ। ਕੁਮਾਰੋ ਮਰਣਭਯਤਜ੍ਜਿਤੋ ਮਾਤੁ ਅਙ੍ਕਤੋ વੁਟ੍ਠਾਯ – ‘‘ਰਞ੍ਞੋ ਮਂ ਦਸ੍ਸੇਥ, ਸਨ੍ਤਿ ਰਾਜਕਿਚ੍ਚਾਨੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਤੇ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ વਚਨਂ ਸੁਤ੍વਾ ਮਾਰੇਤੁਂ ਅવਿਸਹਨ੍ਤਾ ਗੋਣਂ વਿਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਪਰਿਕਡ੍ਢਨ੍ਤਾ ਨੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਦਸ੍ਸੇਸੁਂ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਤਮਹਂ ਦਿਸ੍વਾਨ ਕੁਹਕ’’ਨ੍ਤਿਆਦਿ।
Taṃ sutvā kūṭajaṭilo nitthunanto uṭṭhāya diṭṭho, mahārāja, tvaṃ me, passitvā tayi vissāsena ahaṃ imaṃ vippakāraṃ patto, tava puttenamhi evaṃ viheṭhitoti. Taṃ sutvā rājā coraghātake āṇāpesi – ‘‘gacchatha kumārassa sīsaṃ chinditvā sarīrañcassa khaṇḍākhaṇḍikaṃ chinditvā rathiyā rathiyaṃ vikirathā’’ti. Te mātarā alaṅkaritvā attano aṅke nisīdāpitaṃ kumāraṃ ākaḍḍhiṃsu – ‘‘raññā te vadho āṇatto’’ti. Kumāro maraṇabhayatajjito mātu aṅkato vuṭṭhāya – ‘‘rañño maṃ dassetha, santi rājakiccānī’’ti āha. Te kumārassa vacanaṃ sutvā māretuṃ avisahantā goṇaṃ viya rajjuyā parikaḍḍhantā netvā rañño dassesuṃ. Tena vuttaṃ ‘‘tamahaṃ disvāna kuhaka’’ntiādi.
ਤਤ੍ਥ ਥੁਸਰਾਸਿਂવ ਅਤਣ੍ਡੁਲਨ੍ਤਿ ਤਣ੍ਡੁਲਕਣੇਹਿ વਿਰਹਿਤਂ ਥੁਸਰਾਸਿਂ વਿਯ, ਦੁਮਂવ ਰੁਕ੍ਖਂ વਿਯ, ਅਨ੍ਤੋ ਮਹਾਸੁਸਿਰਂ। ਕਦਲਿਂવ ਅਸਾਰਕਂ ਸੀਲਾਦਿਸਾਰਰਹਿਤਂ ਤਾਪਸਂ ਅਹਂ ਦਿਸ੍વਾ ਨਤ੍ਥਿ ਇਮਸ੍ਸ ਸਤਂ ਸਾਧੂਨਂ ਝਾਨਾਦਿਧਮ੍ਮੋ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਾਮਞ੍ਞਾ ਸਮਣਭਾવਾ ਸੀਲਮਤ੍ਤਤੋਪਿ ਅਪਗਤੋ ਪਰਿਹੀਨੋ ਅਯਂ, ਤਥਾ ਹਿ ਅਯਂ ਹਿਰੀਸੁਕ੍ਕਧਮ੍ਮਜਹਿਤੋ ਪਜਹਿਤਹਿਰਿਸਙ੍ਖਾਤਸੁਕ੍ਕਧਮ੍ਮੋ। ਜੀવਿਤવੁਤ੍ਤਿਕਾਰਣਾਤਿ ‘‘ਕੇવਲਂ ਜੀવਿਤਸ੍ਸੇવ ਹੇਤੁ ਅਯਂ ਤਾਪਸਲਿਙ੍ਗੇਨ ਚਰਤੀ’’ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਸਿਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਪਰਨ੍ਤਿਹੀਤਿ ਪਰਨ੍ਤੋ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤੋ ਨਿવਾਸਭੂਤੋ ਏਤੇਸਂ ਅਤ੍ਥੀਤਿ ਪਰਨ੍ਤਿਨੋ, ਸੀਮਨ੍ਤਰਿਕવਾਸਿਨੋ। ਤੇਹਿ ਪਰਨ੍ਤੀਹਿ ਅਟવਿਕੇਹਿ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਦੇਸੋ ਖੋਭਿਤੋ ਅਹੋਸਿ। ਤਂ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਕੋਪਂ ਨਿਸੇਧੇਤੁਂ વੂਪਸਮੇਤੁਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਮਮ ਪਿਤਾ ਕੁਰੁਰਾਜਾ ‘‘ਤਾਤ ਸੋਮਨਸ੍ਸਕੁਮਾਰ, ਮਯ੍ਹਂ ਸਾਮਿਕਂ ਉਗ੍ਗਤਾਪਨਂ ਘੋਰਤਪਂ ਪਰਮਸਨ੍ਤਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਂ ਜਟਿਲਂ ਮਾ ਪਮਜ੍ਜਿ। ਸੋ ਹਿ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਬ੍ਬਕਾਮਦਦੋ, ਤਸ੍ਮਾ ਯਦਿਚ੍ਛਕਂ ਚਿਤ੍ਤਰੁਚਿਯਂ ਤਸ੍ਸ ਚਿਤ੍ਤਾਨੁਕੂਲਂ ਪવਤ੍ਤੇਹਿ ਅਨੁવਤ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ ਤਦਾ ਮਂ ਅਨੁਸਾਸੀਤਿ ਦਸ੍ਸੇਤਿ।
Tattha thusarāsiṃva ataṇḍulanti taṇḍulakaṇehi virahitaṃ thusarāsiṃ viya, dumaṃva rukkhaṃ viya, anto mahāsusiraṃ. Kadaliṃva asārakaṃ sīlādisārarahitaṃ tāpasaṃ ahaṃ disvā natthi imassa sataṃ sādhūnaṃ jhānādidhammo. Kasmā? Sāmaññā samaṇabhāvā sīlamattatopi apagato parihīno ayaṃ, tathā hi ayaṃ hirīsukkadhammajahito pajahitahirisaṅkhātasukkadhammo. Jīvitavuttikāraṇāti ‘‘kevalaṃ jīvitasseva hetu ayaṃ tāpasaliṅgena caratī’’ti cintesinti dasseti. Parantihīti paranto paccanto nivāsabhūto etesaṃ atthīti parantino, sīmantarikavāsino. Tehi parantīhi aṭavikehi paccantadeso khobhito ahosi. Taṃ paccantakopaṃ nisedhetuṃ vūpasametuṃ gacchanto mama pitā kururājā ‘‘tāta somanassakumāra, mayhaṃ sāmikaṃ uggatāpanaṃ ghoratapaṃ paramasantindriyaṃ jaṭilaṃ mā pamajji. So hi amhākaṃ sabbakāmadado, tasmā yadicchakaṃ cittaruciyaṃ tassa cittānukūlaṃ pavattehi anuvattehī’’ti tadā maṃ anusāsīti dasseti.
੧੪. ਤਮਹਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਨੁਪਟ੍ਠਾਨਨ੍ਤਿ ਪਿਤੁ વਚਨਂ ਅਨਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤੋ ਤਂ ਕੂਟਤਾਪਸਂ ਉਪਟ੍ਠਾਨਤ੍ਥਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਤਂ ਸਾਕવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਉਦਕਂ ਆਸਿਞ੍ਚਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਪਣ੍ਣਿਕੋ ਅਯ’’ਨ੍ਤਿ ਚ ਞਤ੍વਾ ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਗਹਪਤਿ, ਕੁਸਲਨ੍ਤਿ, ਗਹਪਤਿ, ਤੇ ਸਰੀਰਸ੍ਸ ਕਚ੍ਚਿ ਕੁਸਲਂ ਕੁਸਲਮੇવ, ਤਥਾ ਹਿ ਸਾਕવਤ੍ਥੁਸ੍ਮਿਂ ਉਦਕਂ ਆਸਿਞ੍ਚਸਿ। ਕਿਂ વਾ ਤવ ਹਿਰਞ੍ਞਂ વਾ ਸੁવਣ੍ਣਂ વਾ ਆਹਰੀਯਤੁ, ਤਥਾ ਹਿ ਪਣ੍ਣਿਕવੁਤ੍ਤਿਂ ਅਨੁਤਿਟ੍ਠਸੀਤਿ ਇਦਂ વਚਨਂ ਅਭਾਸਿਂ।
14.Tamahaṃ gantvānupaṭṭhānanti pitu vacanaṃ anatikkanto taṃ kūṭatāpasaṃ upaṭṭhānatthaṃ gantvā taṃ sākavatthusmiṃ udakaṃ āsiñcantaṃ disvā ‘‘paṇṇiko aya’’nti ca ñatvā kacci te, gahapati, kusalanti, gahapati, te sarīrassa kacci kusalaṃ kusalameva, tathā hi sākavatthusmiṃ udakaṃ āsiñcasi. Kiṃ vā tava hiraññaṃ vā suvaṇṇaṃ vā āharīyatu, tathā hi paṇṇikavuttiṃ anutiṭṭhasīti idaṃ vacanaṃ abhāsiṃ.
੧੫. ਤੇਨ ਸੋ ਕੁਪਿਤੋ ਆਸੀਤਿ ਤੇਨ ਮਯਾ વੁਤ੍ਤਗਹਪਤਿવਾਦੇਨ ਸੋ ਮਾਨਨਿਸ੍ਸਿਤੋ ਮਾਨਂ ਅਲ੍ਲੀਨੋ ਕੁਹਕੋ ਮਯ੍ਹਂ ਕੁਪਿਤੋ ਕੁਦ੍ਧੋ ਅਹੋਸਿ। ਕੁਦ੍ਧੋ ਚ ਸਮਾਨੋ ‘‘ਘਾਤਾਪੇਮਿ ਤੁવਂ ਅਜ੍ਜ, ਰਟ੍ਠਾ ਪਬ੍ਬਾਜਯਾਮਿ વਾ’’ਤਿ ਆਹ।
15.Tenaso kupito āsīti tena mayā vuttagahapativādena so mānanissito mānaṃ allīno kuhako mayhaṃ kupito kuddho ahosi. Kuddho ca samāno ‘‘ghātāpemi tuvaṃ ajja, raṭṭhā pabbājayāmi vā’’ti āha.
ਤਤ੍ਥ ਤੁવਂ ਅਜ੍ਜਾਤਿ, ਤ੍વਂ ਅਜ੍ਜ, ਇਦਾਨਿਯੇવ ਰਞ੍ਞੋ ਆਗਤਕਾਲੇਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Tattha tuvaṃ ajjāti, tvaṃ ajja, idāniyeva rañño āgatakāleti attho.
੧੬. ਨਿਸੇਧਯਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਂ વੂਪਸਮੇਤ੍વਾ ਨਗਰਂ ਅਪવਿਟ੍ਠੋ ਤਙ੍ਖਣਞ੍ਞੇવ ਉਯ੍ਯਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਕੁਹਕਂ ਕੁਹਕਤਾਪਸਂ ਕਚ੍ਚਿ ਤੇ, ਭਨ੍ਤੇ, ਖਮਨੀਯਂ, ਸਮ੍ਮਾਨੋ ਤੇ ਪવਤ੍ਤਿਤੋਤਿ ਕੁਮਾਰੇਨ ਤੇ ਸਮ੍ਮਾਨੋ ਪવਤ੍ਤਿਤੋ ਅਹੋਸਿ।
16.Nisedhayitvā paccantanti paccantaṃ vūpasametvā nagaraṃ apaviṭṭho taṅkhaṇaññeva uyyānaṃ gantvā kuhakaṃ kuhakatāpasaṃ kacci te, bhante, khamanīyaṃ, sammāno te pavattitoti kumārena te sammāno pavattito ahosi.
੧੭. ਕੁਮਾਰੋ ਯਥਾ ਨਾਸਿਯੋਤਿ ਯਥਾ ਕੁਮਾਰੋ ਨਾਸਿਯੋ ਨਾਸੇਤਬ੍ਬੋ ਘਾਤਾਪੇਤਬ੍ਬੋ, ਤਥਾ ਸੋ ਪਾਪੋ ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਆਚਿਕ੍ਖਿ। ਆਣਾਪੇਸੀਤਿ ਮਯ੍ਹਂ ਸਾਮਿਕੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਤਾਪਸੇ ਸਤਿ ਕਿਂ ਮਮ ਨ ਨਿਪ੍ਫਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਪੁਤ੍ਤੇਨ ਮੇ ਅਤ੍ਥੋ ਨਤ੍ਥਿ, ਤਤੋਪਿ ਅਯਮੇવ ਸੇਯ੍ਯੋਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਆਣਾਪੇਸਿ।
17.Kumāro yathā nāsiyoti yathā kumāro nāsiyo nāsetabbo ghātāpetabbo, tathā so pāpo tassa rañño ācikkhi. Āṇāpesīti mayhaṃ sāmike imasmiṃ dibbacakkhutāpase sati kiṃ mama na nipphajjati, tasmā puttena me attho natthi, tatopi ayameva seyyoti cintetvā āṇāpesi.
੧੮. ਕਿਨ੍ਤਿ ? ਸੀਸਂ ਤਤ੍ਥੇવ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾਤਿ ਯਸ੍ਮਿਂ ਠਾਨੇ ਤਂ ਕੁਮਾਰਂ ਪਸ੍ਸਥ, ਤਤ੍ਥੇવ ਤਸ੍ਸ ਸੀਸਂ ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਸਰੀਰਞ੍ਚਸ੍ਸ ਕਤ੍વਾਨ ਚਤੁਖਣ੍ਡਿਕਂ ਚਤੁਰੋ ਖਣ੍ਡੇ ਕਤ੍વਾ ਰਥਿਯਾ ਰਥਿਯਂ ਨੀਯਨ੍ਤਾ વੀਥਿਤੋ વੀਥਿਂ વਿਕ੍ਖਿਪਨ੍ਤਾ ਦਸ੍ਸੇਥ। ਕਸ੍ਮਾ? ਸਾ ਗਤਿ ਜਟਿਲਹੀਲ਼ਿਤਾਤਿ ਯੇਹਿ ਅਯਂ ਜਟਿਲੋ ਹੀਲ਼ਿਤੋ, ਤੇਸਂ ਜਟਿਲਹੀਲ਼ਿਤਾਨਂ ਸਾ ਗਤਿ ਸਾ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ ਸੋ વਿਪਾਕੋਤਿ। ਜਟਿਲਹੀਲ਼ਿਤਾਤਿ વਾ ਜਟਿਲਹੀਲ਼ਨਹੇਤੁ ਸਾ ਤਸ੍ਸ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤੀਤਿ ਏવਞ੍ਚੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬੋ।
18. Kinti ? Sīsaṃ tattheva chinditvāti yasmiṃ ṭhāne taṃ kumāraṃ passatha, tattheva tassa sīsaṃ chinditvā sarīrañcassa katvāna catukhaṇḍikaṃ caturo khaṇḍe katvā rathiyā rathiyaṃ nīyantā vīthito vīthiṃ vikkhipantā dassetha. Kasmā? Sā gati jaṭilahīḷitāti yehi ayaṃ jaṭilo hīḷito, tesaṃ jaṭilahīḷitānaṃ sā gati sā nipphatti so vipākoti. Jaṭilahīḷitāti vā jaṭilahīḷanahetu sā tassa nipphattīti evañcettha attho daṭṭhabbo.
੧੯. ਤਤ੍ਥਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਆਣਾਯਂ, ਤਸ੍ਮਿਂ વਾ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਪਰਿਭવੇ। ਕਾਰਣਿਕਾਤਿ ਘਾਤਕਾ, ਚੋਰਘਾਤਕਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਚਣ੍ਡਾਤਿ ਕੁਰੂਰਾ। ਲੁਦ੍ਦਾਤਿ ਸੁਦਾਰੁਣਾ। ਅਕਾਰੁਣਾਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વੇવਚਨਂ ਕਤਂ। ‘‘ਅਕਰੁਣਾ’’ਤਿਪਿ ਪਾਲ਼ਿ, ਨਿਕ੍ਕਰੁਣਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਾਤੁ ਅਙ੍ਕੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸਾਤਿ ਮਮ ਮਾਤੁ ਸੁਧਮ੍ਮਾਯ ਦੇવਿਯਾ ਉਚ੍ਛਙ੍ਗੇ ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸ। ‘‘ਨਿਸਿਨ੍ਨਸ੍ਸਾ’’ਤਿ ਅਨਾਦਰੇ ਸਾਮਿવਚਨਂ। ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਨਯਨ੍ਤਿ ਮਨ੍ਤਿ ਮਾਤਰਾ ਅਲਙ੍ਕਰਿਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਅਙ੍ਕੇ ਨਿਸੀਦਾਪਿਤਂ ਮਂ ਰਾਜਾਣਾਯ ਤੇ ਚੋਰਘਾਤਕਾ ਗੋਣਂ વਿਯ ਰਜ੍ਜੁਯਾ ਆਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਆਘਾਤਨਂ ਨਯਨ੍ਤਿ। ਕੁਮਾਰੇ ਪਨ ਨੀਯਮਾਨੇ ਦਾਸਿਗਣਪਰਿવੁਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਓਰੋਧੇਹਿ ਸੁਧਮ੍ਮਾ ਦੇવੀ ਨਾਗਰਾਪਿ ‘‘ਮਯਂ ਨਿਰਪਰਾਧਂ ਕੁਮਾਰਂ ਮਾਰੇਤੁਂ ਨ ਦਸ੍ਸਾਮਾ’’ਤਿ ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂਯੇવ ਅਗਮਂਸੁ।
19.Tatthāti tassa rañño āṇāyaṃ, tasmiṃ vā tāpasassa paribhave. Kāraṇikāti ghātakā, coraghātakāti attho. Caṇḍāti kurūrā. Luddāti sudāruṇā. Akāruṇāti tasseva vevacanaṃ kataṃ. ‘‘Akaruṇā’’tipi pāḷi, nikkaruṇāti attho. Mātu aṅke nisinnassāti mama mātu sudhammāya deviyā ucchaṅge nisinnassa. ‘‘Nisinnassā’’ti anādare sāmivacanaṃ. Ākaḍḍhitvā nayanti manti mātarā alaṅkaritvā attano aṅke nisīdāpitaṃ maṃ rājāṇāya te coraghātakā goṇaṃ viya rajjuyā ākaḍḍhitvā āghātanaṃ nayanti. Kumāre pana nīyamāne dāsigaṇaparivutā saddhiṃ orodhehi sudhammā devī nāgarāpi ‘‘mayaṃ niraparādhaṃ kumāraṃ māretuṃ na dassāmā’’ti tena saddhiṃyeva agamaṃsu.
੨੦. ਬਨ੍ਧਤਂ ਗਾਲ਼੍ਹਬਨ੍ਧਨਨ੍ਤਿ ਗਾਲ਼੍ਹਬਨ੍ਧਨਂ ਬਨ੍ਧਨ੍ਤਾਨਂ ਤੇਸਂ ਕਾਰਣਿਕਪੁਰਿਸਾਨਂ। ਰਾਜਕਿਰਿਯਾਨਿ ਅਤ੍ਥਿ ਮੇਤਿ ਮਯਾ ਰਞ੍ਞੋ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾਨਿ ਰਾਜਕਿਚ੍ਚਾਨਿ ਅਤ੍ਥਿ। ਤਸ੍ਮਾ ਰਞ੍ਞੋ ਦਸ੍ਸੇਥ ਮਂ ਖਿਪ੍ਪਨ੍ਤਿ ਤੇਸਂ ਅਹਂ ਏવਂ વਚਨਂ ਅવਚਂ।
20.Bandhataṃ gāḷhabandhananti gāḷhabandhanaṃ bandhantānaṃ tesaṃ kāraṇikapurisānaṃ. Rājakiriyāni atthi meti mayā rañño vattabbāni rājakiccāni atthi. Tasmā rañño dassetha maṃ khippanti tesaṃ ahaṃ evaṃ vacanaṃ avacaṃ.
੨੧. ਰਞ੍ਞੋ ਦਸ੍ਸਯਿਂਸੁ, ਪਾਪਸ੍ਸ ਪਾਪਸੇવਿਨੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨਾ ਪਾਪਸੀਲਸ੍ਸ ਲਾਮਕਾਚਾਰਸ੍ਸ ਕੂਟਤਾਪਸਸ੍ਸ ਸੇવਨਤੋ ਪਾਪਸੇવਿਨੋ ਰਞ੍ਞੋ ਮਂ ਦਸ੍ਸਯਿਂਸੁ। ਦਿਸ੍વਾਨ ਤਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਸਿਨ੍ਤਿ ਤਂ ਮਮ ਪਿਤਰਂ ਕੁਰੁਰਾਜਾਨਂ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਮਂ, ਦੇવ, ਮਾਰਾਪੇਸੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤੇਨ ‘‘ਕਸ੍ਮਾ ਚ ਪਨ ਤ੍વਂ ਮਯ੍ਹਂ ਸਾਮਿਕਂ ਦਿਬ੍ਬਚਕ੍ਖੁਤਾਪਸਂ ਗਹਪਤਿવਾਦੇਨ ਸਮੁਦਾਚਰਿ। ਇਦਞ੍ਚਿਦਞ੍ਚ વਿਪ੍ਪਕਾਰਂ ਕਰੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇ ‘‘ਦੇવ, ਗਹਪਤਿਞ੍ਞੇવ ‘ਗਹਪਤੀ’ਤਿ વਦਨ੍ਤਸ੍ਸ ਕੋ ਮਯ੍ਹਂ ਦੋਸੋ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਸ੍ਸ ਨਾਨਾવਿਧਾਨਿ ਮਾਲਾવਚ੍ਛਾਨਿ ਰੋਪੇਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਪਣ੍ਣਫਲਾਫਲਾਦੀਨਂ વਿਕ੍ਕਿਣਨਂ ਹਤ੍ਥਤੋ ਚਸ੍ਸ ਤਾਨਿ ਦੇવਸਿਕਂ વਿਕ੍ਕਿਣਨ੍ਤੇਹਿ ਮਾਲਾਕਾਰਪਣ੍ਣਿਕੇਹਿ ਸਦ੍ਦਹਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਮਾਲਾવਤ੍ਥੁਪਣ੍ਣવਤ੍ਥੂਨਿ ਉਪਧਾਰੇਥਾ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਪਣ੍ਣਸਾਲਞ੍ਚਸ੍ਸ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪੁਪ੍ਫਾਦਿવਿਕ੍ਕਿਯਲਦ੍ਧਂ ਕਹਾਪਣਕਭਣ੍ਡਿਕਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪੁਰਿਸੇਹਿ ਨੀਹਰਾਪੇਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਸਞ੍ਞਾਪੇਸਿਂ ਤਸ੍ਸ ਕੂਟਤਾਪਸਭਾવਂ ਜਾਨਾਪੇਸਿਂ। ਮਮਞ੍ਚ વਸਮਾਨਯਿਨ੍ਤਿ ਤੇਨ ਸਞ੍ਞਾਪਨੇਨ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਖੋ ਪਨ ਕੁਮਾਰੋ વਦਤਿ, ਅਯਂ ਕੂਟਤਾਪਸੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅਪ੍ਪਿਚ੍ਛੋ વਿਯ ਹੁਤ੍વਾ ਇਦਾਨਿ ਮਹਾਪਰਿਗ੍ਗਹੋ ਜਾਤੋ’’ਤਿ ਯਥਾ ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਬ੍ਬਿਨ੍ਨੋ ਮਮ વਸੇ વਤ੍ਤਤਿ, ਏવਂ ਰਾਜਾਨਂ ਮਮ વਸਮਾਨੇਸਿਂ।
21.Rañño dassayiṃsu, pāpassa pāpasevinoti attanā pāpasīlassa lāmakācārassa kūṭatāpasassa sevanato pāpasevino rañño maṃ dassayiṃsu. Disvāna taṃ saññāpesinti taṃ mama pitaraṃ kururājānaṃ passitvā ‘‘kasmā maṃ, deva, mārāpesī’’ti vatvā tena ‘‘kasmā ca pana tvaṃ mayhaṃ sāmikaṃ dibbacakkhutāpasaṃ gahapativādena samudācari. Idañcidañca vippakāraṃ karī’’ti vutte ‘‘deva, gahapatiññeva ‘gahapatī’ti vadantassa ko mayhaṃ doso’’ti vatvā tassa nānāvidhāni mālāvacchāni ropetvā pupphapaṇṇaphalāphalādīnaṃ vikkiṇanaṃ hatthato cassa tāni devasikaṃ vikkiṇantehi mālākārapaṇṇikehi saddahāpetvā ‘‘mālāvatthupaṇṇavatthūni upadhārethā’’ti vatvā paṇṇasālañcassa pavisitvā pupphādivikkiyaladdhaṃ kahāpaṇakabhaṇḍikaṃ attano purisehi nīharāpetvā rājānaṃ saññāpesiṃ tassa kūṭatāpasabhāvaṃ jānāpesiṃ. Mamañca vasamānayinti tena saññāpanena ‘‘saccaṃ kho pana kumāro vadati, ayaṃ kūṭatāpaso pubbe appiccho viya hutvā idāni mahāpariggaho jāto’’ti yathā tasmiṃ nibbinno mama vase vattati, evaṃ rājānaṃ mama vasamānesiṃ.
ਤਤੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ‘‘ਏવਰੂਪਸ੍ਸ ਬਾਲਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਨਤੋ ਹਿਮવਨ੍ਤਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤ’’ਨ੍ਤਿ ਚਿਨ੍ਤੇਤ੍વਾ ਰਾਜਾਨਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿ – ‘‘ਨ ਮੇ, ਮਹਾਰਾਜ, ਇਧ વਾਸੇਨ ਅਤ੍ਥੋ, ਅਨੁਜਾਨਾਥ ਮਂ ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ਰਾਜਾ ‘‘ਤਾਤ, ਮਯਾ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍વਾવ ਤੇ વਧੋ ਆਣਤ੍ਤੋ, ਖਮ ਮਯ੍ਹਂ ਅਪਰਾਧ’’ਨ੍ਤਿ ਮਹਾਸਤ੍ਤਂ ਖਮਾਪੇਤ੍વਾ ‘‘ਅਜ੍ਜੇવ ਇਮਂ ਰਜ੍ਜਂ ਪਟਿਪਜ੍ਜਾਹੀ’’ਤਿ ਆਹ। ਕੁਮਾਰੋ ‘‘ਦੇવ, ਕਿਮਤ੍ਥਿ ਮਾਨੁਸਕੇਸੁ ਭੋਗੇਸੁ, ਅਹਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਦੀਘਰਤ੍ਤਂ ਦਿਬ੍ਬਭੋਗਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯੋ ਅਨੁਭવਿਂ, ਨ ਤਤ੍ਥਾਪਿ ਮੇ ਸਙ੍ਗੋ, ਪਬ੍ਬਜਿਸ੍ਸਾਮੇવਾਹਂ, ਨ ਤਾਦਿਸਸ੍ਸ ਬਾਲਸ੍ਸ ਪਰਨੇਯ੍ਯਬੁਦ੍ਧਿਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਾਮੀ’’ਤਿ વਤ੍વਾ ਤਂ ਓવਦਨ੍ਤੋ –
Tato mahāsatto ‘‘evarūpassa bālassa rañño santike vasanato himavantaṃ pavisitvā pabbajituṃ yutta’’nti cintetvā rājānaṃ āpucchi – ‘‘na me, mahārāja, idha vāsena attho, anujānātha maṃ pabbajissāmī’’ti. Rājā ‘‘tāta, mayā anupadhāretvāva te vadho āṇatto, khama mayhaṃ aparādha’’nti mahāsattaṃ khamāpetvā ‘‘ajjeva imaṃ rajjaṃ paṭipajjāhī’’ti āha. Kumāro ‘‘deva, kimatthi mānusakesu bhogesu, ahaṃ pubbe dīgharattaṃ dibbabhogasampattiyo anubhaviṃ, na tatthāpi me saṅgo, pabbajissāmevāhaṃ, na tādisassa bālassa paraneyyabuddhino santike vasāmī’’ti vatvā taṃ ovadanto –
‘‘ਅਨਿਸਮ੍ਮ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਅਨવਤ੍ਥਾਯ ਚਿਨ੍ਤਿਤਂ।
‘‘Anisamma kataṃ kammaṃ, anavatthāya cintitaṃ;
ਭੇਸਜ੍ਜਸ੍ਸੇવ વੇਭਙ੍ਗੋ, વਿਪਾਕੋ ਹੋਤਿ ਪਾਪਕੋ॥
Bhesajjasseva vebhaṅgo, vipāko hoti pāpako.
‘‘ਨਿਸਮ੍ਮ ਚ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ, ਸਮ੍ਮਾવਤ੍ਥਾਯ ਚਿਨ੍ਤਿਤਂ।
‘‘Nisamma ca kataṃ kammaṃ, sammāvatthāya cintitaṃ;
ਭੇਸਜ੍ਜਸ੍ਸੇવ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ, વਿਪਾਕੋ ਹੋਤਿ ਭਦ੍ਰਕੋ॥
Bhesajjasseva sampatti, vipāko hoti bhadrako.
‘‘ਅਲਸੋ ਗਿਹੀ ਕਾਮਭੋਗੀ ਨ ਸਾਧੁ, ਅਸਞ੍ਞਤੋ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਨ ਸਾਧੁ।
‘‘Alaso gihī kāmabhogī na sādhu, asaññato pabbajito na sādhu;
ਰਾਜਾ ਨ ਸਾਧੁ ਅਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰੀ, ਯੋ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਕੋਧਨੋ ਤਂ ਨ ਸਾਧੁ॥
Rājā na sādhu anisammakārī, yo paṇḍito kodhano taṃ na sādhu.
‘‘ਨਿਸਮ੍ਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ ਕਯਿਰਾ, ਨਾਨਿਸਮ੍ਮ ਦਿਸਮ੍ਪਤਿ।
‘‘Nisamma khattiyo kayirā, nānisamma disampati;
ਨਿਸਮ੍ਮਕਾਰਿਨੋ ਰਾਜ, ਯਸੋ ਕਿਤ੍ਤਿ ਚ વਡ੍ਢਤਿ॥
Nisammakārino rāja, yaso kitti ca vaḍḍhati.
‘‘ਨਿਸਮ੍ਮ ਦਣ੍ਡਂ ਪਣਯੇਯ੍ਯ ਇਸ੍ਸਰੋ, વੇਗਾ ਕਤਂ ਤਪ੍ਪਤਿ ਭੂਮਿਪਾਲ।
‘‘Nisamma daṇḍaṃ paṇayeyya issaro, vegā kataṃ tappati bhūmipāla;
ਸਮ੍ਮਾਪਣੀਧੀ ਚ ਨਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾ, ਅਨਾਨੁਤਪ੍ਪਾ ਤੇ ਭવਨ੍ਤਿ ਪਚ੍ਛਾ॥
Sammāpaṇīdhī ca narassa atthā, anānutappā te bhavanti pacchā.
‘‘ਅਨਾਨੁਤਪ੍ਪਾਨਿ ਹਿ ਯੇ ਕਰੋਨ੍ਤਿ, વਿਭਜ੍ਜ ਕਮ੍ਮਾਯਤਨਾਨਿ ਲੋਕੇ।
‘‘Anānutappāni hi ye karonti, vibhajja kammāyatanāni loke;
વਿਞ੍ਞੁਪ੍ਪਸਤ੍ਥਾਨਿ ਸੁਖੁਦ੍ਰਯਾਨਿ, ਭવਨ੍ਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਮਤਾਨਿ ਤਾਨਿ॥
Viññuppasatthāni sukhudrayāni, bhavanti buddhānumatāni tāni.
‘‘ਆਗਚ੍ਛੁਂ ਦੋવਾਰਿਕਾ ਖਗ੍ਗਬਨ੍ਧਾ, ਕਾਸਾવਿਯਾ ਹਨ੍ਤੁ ਮਮਂ ਜਨਿਨ੍ਦ।
‘‘Āgacchuṃ dovārikā khaggabandhā, kāsāviyā hantu mamaṃ janinda;
ਮਾਤੁਞ੍ਚ ਅਙ੍ਕਸ੍ਮਿਮਹਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ, ਆਕਡ੍ਢਿਤੋ ਸਹਸਾ ਤੇਹਿ ਦੇવ॥
Mātuñca aṅkasmimahaṃ nisinno, ākaḍḍhito sahasā tehi deva.
‘‘ਕਟੁਕਞ੍ਹਿ ਸਮ੍ਬਾਧਂ ਸੁਕਿਚ੍ਛਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਮਧੁਰਮ੍ਪਿਯਂ ਜੀવਿਤਂ ਲਦ੍ਧ ਰਾਜ।
‘‘Kaṭukañhi sambādhaṃ sukicchaṃ patto, madhurampiyaṃ jīvitaṃ laddha rāja;
ਕਿਚ੍ਛੇਨਹਂ ਅਜ੍ਜ વਧਾ ਪਮੁਤ੍ਤੋ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਮੇવਾਭਿਮਨੋਹਮਸ੍ਮੀ’’ਤਿ॥ (ਜਾ॰ ੧.੧੫.੨੨੭-੨੩੪) –
Kicchenahaṃ ajja vadhā pamutto, pabbajjamevābhimanohamasmī’’ti. (jā. 1.15.227-234) –
ਇਮਾਹਿ ਗਾਥਾਹਿ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਸਿ।
Imāhi gāthāhi dhammaṃ desesi.
ਤਤ੍ਥ ਅਨਿਸਮ੍ਮਾਤਿ ਅਨੁਪਧਾਰੇਤ੍વਾ। ਅਨવਤ੍ਥਾਯਾਤਿ ਅવવਤ੍ਥਪੇਤ੍વਾ। વੇਭਙ੍ਗੋਤਿ વਿਪਤ੍ਤਿ। વਿਪਾਕੋਤਿ ਨਿਪ੍ਫਤ੍ਤਿ। ਅਸਞ੍ਞਤੋਤਿ ਅਸਂવੁਤੋ ਦੁਸ੍ਸੀਲੋ। ਪਣਯੇਯ੍ਯਾਤਿ ਪਟ੍ਠਪੇਯ੍ਯ। વੇਗਾਤਿ વੇਗੇਨ ਸਹਸਾ। ਸਮ੍ਮਾਪਣੀਧੀ ਚਾਤਿ ਸਮ੍ਮਾਪਣਿਧਿਨਾ, ਯੋਨਿਸੋ ਠਪਿਤੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਕਤਾ ਨਰਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਾ ਪਚ੍ਛਾ ਅਨਾਨੁਤਪ੍ਪਾ ਭવਨ੍ਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। વਿਭਜ੍ਜਾਤਿ ਇਮਾਨਿ ਕਾਤੁਂ ਯੁਤ੍ਤਾਨਿ, ਇਮਾਨਿ ਅਯੁਤ੍ਤਾਨੀਤਿ ਏવਂ ਪਞ੍ਞਾਯ વਿਭਜਿਤ੍વਾ। ਕਮ੍ਮਾਯਤਨਾਨੀਤਿ ਕਮ੍ਮਾਨਿ। ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਮਤਾਨੀਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤੇਹਿ ਅਨੁਮਤਾਨਿ ਅਨવਜ੍ਜਾਨਿ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਕਟੁਕਨ੍ਤਿ ਦੁਕ੍ਖਂ ਅਸਾਤਂ, ਸਮ੍ਬਾਧਂ ਸੁਕਿਚ੍ਛਂ ਮਰਣਭਯਂ ਪਤ੍ਤੋਮ੍ਹਿ। ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਞਾਣਬਲੇਨ ਜੀવਿਤਂ ਲਭਿਤ੍વਾ। ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਮੇવਾਭਿਮਨੋਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾਭਿਮੁਖਚਿਤ੍ਤੋ ਏવਾਹਮਸ੍ਮਿ।
Tattha anisammāti anupadhāretvā. Anavatthāyāti avavatthapetvā. Vebhaṅgoti vipatti. Vipākoti nipphatti. Asaññatoti asaṃvuto dussīlo. Paṇayeyyāti paṭṭhapeyya. Vegāti vegena sahasā. Sammāpaṇīdhī cāti sammāpaṇidhinā, yoniso ṭhapitena cittena katā narassa atthā pacchā anānutappā bhavantīti attho. Vibhajjāti imāni kātuṃ yuttāni, imāni ayuttānīti evaṃ paññāya vibhajitvā. Kammāyatanānīti kammāni. Buddhānumatānīti paṇḍitehi anumatāni anavajjāni honti. Kaṭukanti dukkhaṃ asātaṃ, sambādhaṃ sukicchaṃ maraṇabhayaṃ pattomhi. Laddhāti attano ñāṇabalena jīvitaṃ labhitvā. Pabbajjamevābhimanoti pabbajjābhimukhacitto evāhamasmi.
ਏવਂ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇਨ ਧਮ੍ਮੇ ਦੇਸਿਤੇ ਰਾਜਾ ਦੇવਿਂ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ – ‘‘ਦੇવਿ, ਤ੍વਂ ਪੁਤ੍ਤਂ ਨਿવਤ੍ਤੇਹੀ’’ਤਿ। ਦੇવੀਪਿ ਕੁਮਾਰਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਮੇવ ਰੋਚੇਸਿ। ਮਹਾਸਤ੍ਤੋ ਮਾਤਾਪਿਤਰੋ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ‘‘ਸਚੇ ਮਯ੍ਹਂ ਦੋਸੋ ਅਤ੍ਥਿ, ਤਂ ਖਮਥਾ’’ਤਿ ਖਮਾਪੇਤ੍વਾ ਮਹਾਜਨਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਹਿਮવਨ੍ਤਾਭਿਮੁਖੋ ਅਗਮਾਸਿ। ਗਤੇ ਚ ਪਨ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇ ਮਹਾਜਨੋ ਕੂਟਜਟਿਲਂ ਪੋਥੇਤ੍વਾ ਜੀવਿਤਕ੍ਖਯਂ ਪਾਪੇਸਿ। ਬੋਧਿਸਤ੍ਤੋਪਿ ਸਨਾਗਰੇਹਿ ਅਮਚ੍ਚਪਾਰਿਸਜ੍ਜਾਦੀਹਿ ਰਾਜਪੁਰਿਸੇਹਿ ਅਸ੍ਸੁਮੁਖੇਹਿ ਅਨੁਬਨ੍ਧਿਯਮਾਨੋ ਤੇ ਨਿવਤ੍ਤੇਸਿ। ਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਨਿવਤ੍ਤੇਸੁ ਮਨੁਸ੍ਸવਣ੍ਣੇਨਾਗਨ੍ਤ੍વਾ ਦੇવਤਾਹਿ ਨੀਤੋ ਸਤ੍ਤ ਪਬ੍ਬਤਰਾਜਿਯੋ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਹਿਮવਨ੍ਤੇ વਿਸ੍ਸਕਮ੍ਮੁਨਾ ਨਿਮ੍ਮਿਤਾਯ ਪਣ੍ਣਸਾਲਾਯ ਇਸਿਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ ਪਬ੍ਬਜਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ –
Evaṃ mahāsattena dhamme desite rājā deviṃ āmantesi – ‘‘devi, tvaṃ puttaṃ nivattehī’’ti. Devīpi kumārassa pabbajjameva rocesi. Mahāsatto mātāpitaro vanditvā ‘‘sace mayhaṃ doso atthi, taṃ khamathā’’ti khamāpetvā mahājanaṃ āpucchitvā himavantābhimukho agamāsi. Gate ca pana mahāsatte mahājano kūṭajaṭilaṃ pothetvā jīvitakkhayaṃ pāpesi. Bodhisattopi sanāgarehi amaccapārisajjādīhi rājapurisehi assumukhehi anubandhiyamāno te nivattesi. Manussesu nivattesu manussavaṇṇenāgantvā devatāhi nīto satta pabbatarājiyo atikkamitvā himavante vissakammunā nimmitāya paṇṇasālāya isipabbajjaṃ pabbaji. Tena vuttaṃ –
੨੨.
22.
‘‘ਸੋ ਮਂ ਤਤ੍ਥ ਖਮਾਪੇਸਿ, ਮਹਾਰਜ੍ਜਂ ਅਦਾਸਿ ਮੇ।
‘‘So maṃ tattha khamāpesi, mahārajjaṃ adāsi me;
ਸੋਹਂ ਤਮਂ ਦਾਲਯਿਤ੍વਾ, ਪਬ੍ਬਜਿਂ ਅਨਗਾਰਿਯ’’ਨ੍ਤਿ॥
Sohaṃ tamaṃ dālayitvā, pabbajiṃ anagāriya’’nti.
ਤਤ੍ਥ ਤਮਂ ਦਾਲਯਿਤ੍વਾਤਿ ਕਾਮਾਦੀਨવਦਸ੍ਸਨਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭੂਤਂ ਸਮ੍ਮੋਹਤਮਂ વਿਧਮਿਤ੍વਾ। ਪਬ੍ਬਜਿਨ੍ਤਿ ਉਪਾਗਚ੍ਛਿਂ। ਅਨਗਾਰਿਯਨ੍ਤਿ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਂ।
Tattha tamaṃ dālayitvāti kāmādīnavadassanassa paṭipakkhabhūtaṃ sammohatamaṃ vidhamitvā. Pabbajinti upāgacchiṃ. Anagāriyanti pabbajjaṃ.
੨੩. ਇਦਾਨਿ ਯਦਤ੍ਥਂ ਤਦਾ ਤਂ ਰਾਜਿਸ੍ਸਰਿਯਂ ਪਰਿਚ੍ਚਤ੍ਤਂ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਨ ਮੇ ਦੇਸ੍ਸ’’ਨ੍ਤਿ ਓਸਾਨਗਾਥਮਾਹ। ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ વੁਤ੍ਤਨਯੋવ।
23. Idāni yadatthaṃ tadā taṃ rājissariyaṃ pariccattaṃ, taṃ dassetuṃ ‘‘na me dessa’’nti osānagāthamāha. Tassattho vuttanayova.
ਏવਂ ਪਨ ਮਹਾਸਤ੍ਤੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇ ਯਾવ ਸੋਲ਼ਸવਸ੍ਸਕਾਲਾ ਰਾਜਕੁਲੇ ਪਰਿਚਾਰਿਕવੇਸੇਨ ਦੇવਤਾਯੇવ ਨਂ ਉਪਟ੍ਠਹਿਂਸੁ। ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾਯੋ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤ੍વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕੂਪਗੋ ਅਹੋਸਿ।
Evaṃ pana mahāsatte pabbajite yāva soḷasavassakālā rājakule paricārikavesena devatāyeva naṃ upaṭṭhahiṃsu. So tattha jhānābhiññāyo nibbattetvā brahmalokūpago ahosi.
ਤਦਾ ਕੁਹਕੋ ਦੇવਦਤ੍ਤੋ ਅਹੋਸਿ, ਮਾਤਾ ਮਹਾਮਾਯਾ, ਮਹਾਰਕ੍ਖਿਤਤਾਪਸੋ ਸਾਰਿਪੁਤ੍ਤਤ੍ਥੇਰੋ, ਸੋਮਨਸ੍ਸਕੁਮਾਰੋ ਲੋਕਨਾਥੋ।
Tadā kuhako devadatto ahosi, mātā mahāmāyā, mahārakkhitatāpaso sāriputtatthero, somanassakumāro lokanātho.
ਤਸ੍ਸ ਯੁਧਞ੍ਜਯਚਰਿਯਾਯਂ (ਚਰਿਯਾ॰ ੩.੧ ਆਦਯੋ) વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ ਦਸ ਪਾਰਮਿਯੋ ਨਿਦ੍ਧਾਰੇਤਬ੍ਬਾ। ਇਧਾਪਿ ਨੇਕ੍ਖਮ੍ਮਪਾਰਮੀ ਅਤਿਸਯવਤੀਤਿ ਸਾ ਏવ ਦੇਸਨਂ ਆਰੁਲ਼੍ਹਾ। ਤਥਾ ਸਤ੍ਤવਸ੍ਸਿਕਕਾਲੇ ਏવ ਰਾਜਕਿਚ੍ਚੇਸੁ ਸਮਤ੍ਥਤਾ, ਤਸ੍ਸ ਤਾਪਸਸ੍ਸ ਕੂਟਜਟਿਲਭਾવਪਰਿਗ੍ਗਣ੍ਹਨਂ, ਤੇਨ ਪਯੁਤ੍ਤੇਨ ਰਞ੍ਞਾ વਧੇ ਆਣਤ੍ਤੇ ਸਨ੍ਤਾਸਾਭਾવੋ, ਰਞ੍ਞੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਾਨਾਨਯੇਹਿ ਤਸ੍ਸ ਸਦੋਸਤਂ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਨਿਰਪਰਾਧਤਂ ਮਹਾਜਨਸ੍ਸ ਮਜ੍ਝੇ ਪਕਾਸੇਤ੍વਾ ਰਞ੍ਞੋ ਚ ਪਰਨੇਯ੍ਯਬੁਦ੍ਧਿਤਂ ਬਾਲਭਾવਞ੍ਚ ਪਟ੍ਠਪੇਤ੍વਾ ਤੇਨ ਖਮਾਪਿਤੇਪਿ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਾਸਤੋ ਰਜ੍ਜਿਸ੍ਸਰਿਯਤੋ ਚ ਸਂવੇਗਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਨਾਨਪ੍ਪਕਾਰਂ ਯਾਚਿਯਮਾਨੇਨਪਿ ਹਤ੍ਥਗਤਂ ਰਜ੍ਜਸਿਰਿਂ ਖੇਲ਼ਪਿਣ੍ਡਂ વਿਯ ਛਡ੍ਡੇਤ੍વਾ ਕਤ੍ਥਚਿ ਅਲਗ੍ਗਚਿਤ੍ਤੇਨ ਹੁਤ੍વਾ ਪਬ੍ਬਜਨਂ, ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਪવਿવੇਕਾਰਾਮੇਨ ਹੁਤ੍વਾ ਨਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨ ਝਾਨਾਭਿਞ੍ਞਾਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਨਨ੍ਤਿ ਏવਮਾਦਯੋ ਮਹਾਸਤ੍ਤਸ੍ਸ ਗੁਣਾਨੁਭਾવਾ વਿਭਾવੇਤਬ੍ਬਾਤਿ।
Tassa yudhañjayacariyāyaṃ (cariyā. 3.1 ādayo) vuttanayeneva dasa pāramiyo niddhāretabbā. Idhāpi nekkhammapāramī atisayavatīti sā eva desanaṃ āruḷhā. Tathā sattavassikakāle eva rājakiccesu samatthatā, tassa tāpasassa kūṭajaṭilabhāvapariggaṇhanaṃ, tena payuttena raññā vadhe āṇatte santāsābhāvo, rañño santikaṃ gantvā nānānayehi tassa sadosataṃ attano ca niraparādhataṃ mahājanassa majjhe pakāsetvā rañño ca paraneyyabuddhitaṃ bālabhāvañca paṭṭhapetvā tena khamāpitepi tassa santike vāsato rajjissariyato ca saṃvegamāpajjitvā nānappakāraṃ yāciyamānenapi hatthagataṃ rajjasiriṃ kheḷapiṇḍaṃ viya chaḍḍetvā katthaci alaggacittena hutvā pabbajanaṃ, pabbajitvā pavivekārāmena hutvā nacirasseva appakasirena jhānābhiññānibbattananti evamādayo mahāsattassa guṇānubhāvā vibhāvetabbāti.
ਸੋਮਨਸ੍ਸਚਰਿਯਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Somanassacariyāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਚਰਿਯਾਪਿਟਕਪਾਲ਼ਿ • Cariyāpiṭakapāḷi / ੨. ਸੋਮਨਸ੍ਸਚਰਿਯਾ • 2. Somanassacariyā