| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ชาตกปาฬิ • Jātakapāḷi |
๕๐๕. โสมนสฺสชาตกํ (๙)
505. Somanassajātakaṃ (9)
๒๑๑.
211.
โก ตํ หิํสติ เหเฐติ, กิํ 1 ทุมฺมโน โสจสิ อปฺปตีโต;
Ko taṃ hiṃsati heṭheti, kiṃ 2 dummano socasi appatīto;
กสฺสชฺช มาตาปิตโร รุทนฺตุ, กฺวชฺช เสตุ 3 นิหโต ปถพฺยาฯ
Kassajja mātāpitaro rudantu, kvajja setu 4 nihato pathabyā.
๒๑๒.
212.
ตุโฎฺฐสฺมิ เทว ตว ทสฺสเนน, จิรสฺสํ ปสฺสามิ ตํ ภูมิปาล;
Tuṭṭhosmi deva tava dassanena, cirassaṃ passāmi taṃ bhūmipāla;
อหิํสโก เรณุมนุปฺปวิสฺส, ปุเตฺตน เต เหฐยิโตสฺมิ 5 เทวฯ
Ahiṃsako reṇumanuppavissa, puttena te heṭhayitosmi 6 deva.
๒๑๓.
213.
หนฺตฺวาน ตํ โสมนสฺสํ กุมารํ, เฉตฺวาน สีสํ วรมาหรนฺตุฯ
Hantvāna taṃ somanassaṃ kumāraṃ, chetvāna sīsaṃ varamāharantu.
๒๑๔.
214.
เปสิตา ราชิโน ทูตา, กุมารํ เอตทพฺรวุํ;
Pesitā rājino dūtā, kumāraṃ etadabravuṃ;
อิสฺสเรน วิติโณฺณสิ, วธํ ปโตฺตสิ ขตฺติยฯ
Issarena vitiṇṇosi, vadhaṃ pattosi khattiya.
๒๑๕.
215.
ส ราชปุโตฺต ปริเทวยโนฺต, ทสงฺคุลิํ อญฺชลิํ ปคฺคเหตฺวา;
Sa rājaputto paridevayanto, dasaṅguliṃ añjaliṃ paggahetvā;
อหมฺปิ อิจฺฉามิ ชนินฺท ทฎฺฐุํ, ชีวํ มํ เนตฺวา 11 ปฎิทสฺสเยถฯ
Ahampi icchāmi janinda daṭṭhuṃ, jīvaṃ maṃ netvā 12 paṭidassayetha.
๒๑๖.
216.
ตสฺส ตํ วจนํ สุตฺวา, รโญฺญ ปุตฺตํ อทสฺสยุํ;
Tassa taṃ vacanaṃ sutvā, rañño puttaṃ adassayuṃ;
ปุโตฺต จ ปิตรํ ทิสฺวา, ทูรโตวชฺฌภาสถฯ
Putto ca pitaraṃ disvā, dūratovajjhabhāsatha.
๒๑๗.
217.
อาคจฺฉุํ 13 โทวาริกา ขคฺคพนฺธา, กาสาวิยา หนฺตุ มมํ ชนินฺท;
Āgacchuṃ 14 dovārikā khaggabandhā, kāsāviyā hantu mamaṃ janinda;
อกฺขาหิ เม ปุจฺฉิโต เอตมตฺถํ, อปราโธ โก นิธ มมชฺช อตฺถิฯ
Akkhāhi me pucchito etamatthaṃ, aparādho ko nidha mamajja atthi.
๒๑๘.
218.
สายญฺจ ปาโต อุทกํ สชาติ, อคฺคิํ สทา ปาริจรตปฺปมโตฺต;
Sāyañca pāto udakaṃ sajāti, aggiṃ sadā pāricaratappamatto;
ตํ ตาทิสํ สํยตํ พฺรหฺมจาริํ, กสฺมา ตุวํ พฺรูสิ คหปฺปตีติฯ
Taṃ tādisaṃ saṃyataṃ brahmacāriṃ, kasmā tuvaṃ brūsi gahappatīti.
๒๑๙.
219.
ตาลา จ มูลา จ ผลา จ เทว, ปริคฺคหา วิวิธา สนฺติมสฺส;
Tālā ca mūlā ca phalā ca deva, pariggahā vividhā santimassa;
๒๒๐.
220.
สจฺจํ โข เอตํ วทสิ กุมาร, ปริคฺคหา วิวิธา สนฺติมสฺส;
Saccaṃ kho etaṃ vadasi kumāra, pariggahā vividhā santimassa;
เต รกฺขติ โคปยตปฺปมโตฺต, ส 19 พฺราหฺมโณ คหปติ เตน โหติฯ
Te rakkhati gopayatappamatto, sa 20 brāhmaṇo gahapati tena hoti.
๒๒๑.
221.
สุณนฺตุ มยฺหํ ปริสา สมาคตา, สเนคมา ชานปทา จ สเพฺพ;
Suṇantu mayhaṃ parisā samāgatā, sanegamā jānapadā ca sabbe;
พาลายํ พาลสฺส วโจ นิสมฺม, อเหตุนา ฆาตยเต มํ 21 ชนิโนฺทฯ
Bālāyaṃ bālassa vaco nisamma, ahetunā ghātayate maṃ 22 janindo.
๒๒๒.
222.
ทฬฺหสฺมิ มูเล วิสเฎ วิรูเฬฺห, ทุนฺนิกฺกโย เวฬุ ปสาขชาโต;
Daḷhasmi mūle visaṭe virūḷhe, dunnikkayo veḷu pasākhajāto;
วนฺทามิ ปาทานิ ตว 23 ชนินฺท, อนุชาน มํ ปพฺพชิสฺสามิ เทวฯ
Vandāmi pādāni tava 24 janinda, anujāna maṃ pabbajissāmi deva.
๒๒๓.
223.
ภุญฺชสฺสุ โภเค วิปุเล กุมาร, สพฺพญฺจ เต อิสฺสริยํ ททามิ;
Bhuñjassu bhoge vipule kumāra, sabbañca te issariyaṃ dadāmi;
อเชฺชว ตฺวํ กุรูนํ โหหิ ราชา, มา ปพฺพชี ปพฺพชฺชา หิ ทุกฺขาฯ
Ajjeva tvaṃ kurūnaṃ hohi rājā, mā pabbajī pabbajjā hi dukkhā.
๒๒๔.
224.
กินฺนูธ เทว ตวมตฺถิ โภคา, ปุเพฺพวหํ 25 เทวโลเก รมิสฺสํ;
Kinnūdha deva tavamatthi bhogā, pubbevahaṃ 26 devaloke ramissaṃ;
รูเปหิ สเทฺทหิ อโถ รเสหิ, คเนฺธหิ ผเสฺสหิ มโนรเมหิฯ
Rūpehi saddehi atho rasehi, gandhehi phassehi manoramehi.
๒๒๕.
225.
ตุวญฺจ 33 พาลํ ปรเนยฺยํ วิทิตฺวา, น ตาทิเส ราชกุเล วเสยฺยํฯ
Tuvañca 34 bālaṃ paraneyyaṃ viditvā, na tādise rājakule vaseyyaṃ.
๒๒๖.
226.
สจาหํ พาโล ปรเนโยฺย อสฺมิ, เอกาปราธํ 35 ขม ปุตฺต มยฺหํ;
Sacāhaṃ bālo paraneyyo asmi, ekāparādhaṃ 36 khama putta mayhaṃ;
ปุนปิ เจ เอทิสกํ ภเวยฺย, ยถามติํ โสมนสฺส กโรหิฯ
Punapi ce edisakaṃ bhaveyya, yathāmatiṃ somanassa karohi.
๒๒๗.
227.
อนิสมฺม กตํ กมฺมํ, อนวตฺถาย จินฺติตํ;
Anisamma kataṃ kammaṃ, anavatthāya cintitaṃ;
เภสชฺชเสฺสว เวภโงฺค, วิปาโก โหติ ปาปโกฯ
Bhesajjasseva vebhaṅgo, vipāko hoti pāpako.
๒๒๘.
228.
นิสมฺม จ กตํ กมฺมํ, สมฺมาวตฺถาย จินฺติตํ;
Nisamma ca kataṃ kammaṃ, sammāvatthāya cintitaṃ;
เภสชฺชเสฺสว สมฺปตฺติ, วิปาโก โหติ ภทฺรโกฯ
Bhesajjasseva sampatti, vipāko hoti bhadrako.
๒๒๙.
229.
อลโส คิหี กามโภคี น สาธุ, อสญฺญโต ปพฺพชิโต น สาธุ;
Alaso gihī kāmabhogī na sādhu, asaññato pabbajito na sādhu;
ราชา น สาธุ อนิสมฺมการี, โย ปณฺฑิโต โกธโน ตํ น สาธุฯ
Rājā na sādhu anisammakārī, yo paṇḍito kodhano taṃ na sādhu.
๒๓๐.
230.
นิสมฺม ขตฺติโย กยิรา, นานิสมฺม ทิสมฺปติ;
Nisamma khattiyo kayirā, nānisamma disampati;
นิสมฺมการิโน ราช, ยโส กิตฺติ จ วฑฺฒติฯ
Nisammakārino rāja, yaso kitti ca vaḍḍhati.
๒๓๑.
231.
นิสมฺม ทณฺฑํ ปณเยยฺย อิสฺสโร, เวคา กตํ ตปฺปติ ภูมิปาล;
Nisamma daṇḍaṃ paṇayeyya issaro, vegā kataṃ tappati bhūmipāla;
สมฺมาปณีธี จ นรสฺส อตฺถา, อนานุตปฺปา เต ภวนฺติ ปจฺฉาฯ
Sammāpaṇīdhī ca narassa atthā, anānutappā te bhavanti pacchā.
๒๓๒.
232.
อนานุตปฺปานิ หิ เย กโรนฺติ, วิภชฺช กมฺมายตนานิ โลเก;
Anānutappāni hi ye karonti, vibhajja kammāyatanāni loke;
วิญฺญุปฺปสตฺถานิ สุขุทฺรยานิ, ภวนฺติ พุทฺธานุมตานิ 37 ตานิฯ
Viññuppasatthāni sukhudrayāni, bhavanti buddhānumatāni 38 tāni.
๒๓๓.
233.
อาคจฺฉุํ โทวาริกา ขคฺคพนฺธา, กาสาวิยา หนฺตุ มมํ ชนินฺท;
Āgacchuṃ dovārikā khaggabandhā, kāsāviyā hantu mamaṃ janinda;
มาตุญฺจ 39 องฺกสฺมิมหํ นิสิโนฺน, อากฑฺฒิโต สหสา เตหิ เทวฯ
Mātuñca 40 aṅkasmimahaṃ nisinno, ākaḍḍhito sahasā tehi deva.
๒๓๔.
234.
กฎุกญฺหิ สมฺพาธํ สุกิจฺฉํ 41 ปโตฺต, มธุรมฺปิ ยํ ชีวิตํ ลทฺธ ราช;
Kaṭukañhi sambādhaṃ sukicchaṃ 42 patto, madhurampi yaṃ jīvitaṃ laddha rāja;
กิเจฺฉนหํ อชฺช วธา ปมุโตฺต, ปพฺพชฺชเมวาภิมโนหมสฺมิฯ
Kicchenahaṃ ajja vadhā pamutto, pabbajjamevābhimanohamasmi.
๒๓๕.
235.
ปุโตฺต ตวายํ ตรุโณ สุธเมฺม, อนุกมฺปโก โสมนโสฺส กุมาโร;
Putto tavāyaṃ taruṇo sudhamme, anukampako somanasso kumāro;
๒๓๖.
236.
รมสฺสุ ภิกฺขาจริยาย ปุตฺต, นิสมฺม ธเมฺมสุ ปริพฺพชสฺสุ;
Ramassu bhikkhācariyāya putta, nisamma dhammesu paribbajassu;
สเพฺพสุ ภูเตสุ นิธาย ทณฺฑํ, อนินฺทิโต พฺรหฺมมุเปหิ ฐานํฯ
Sabbesu bhūtesu nidhāya daṇḍaṃ, anindito brahmamupehi ṭhānaṃ.
๒๓๗.
237.
อเจฺฉร 47 รูปํ วต ยาทิสญฺจ, ทุกฺขิตํ มํ ทุกฺขาปยเส สุธเมฺม;
Acchera 48 rūpaṃ vata yādisañca, dukkhitaṃ maṃ dukkhāpayase sudhamme;
ยาจสฺสุ ปุตฺตํ อิติ วุจฺจมานา, ภิโยฺยว อุสฺสาหยเส กุมารํฯ
Yācassu puttaṃ iti vuccamānā, bhiyyova ussāhayase kumāraṃ.
๒๓๘.
238.
เย วิปฺปมุตฺตา อนวชฺชโภคิโน 49, ปรินิพฺพุตา โลกมิมํ จรนฺติ;
Ye vippamuttā anavajjabhogino 50, parinibbutā lokamimaṃ caranti;
ตมริยมคฺคํ ปฎิปชฺชมานํ, น อุสฺสเห วารยิตุํ กุมารํฯ
Tamariyamaggaṃ paṭipajjamānaṃ, na ussahe vārayituṃ kumāraṃ.
๒๓๙.
239.
อทฺธา หเว เสวิตพฺพา สปญฺญา, พหุสฺสุตา เย พหุฐานจินฺติโน;
Addhā have sevitabbā sapaññā, bahussutā ye bahuṭhānacintino;
เยสายํ สุตฺวาน สุภาสิตานิ, อโปฺปสฺสุกฺกา วีตโสกา สุธมฺมาติฯ
Yesāyaṃ sutvāna subhāsitāni, appossukkā vītasokā sudhammāti.
โสมนสฺสชาตกํ นวมํฯ
Somanassajātakaṃ navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ชาตก-อฎฺฐกถา • Jātaka-aṭṭhakathā / [๕๐๕] ๙. โสมนสฺสชาตกวณฺณนา • [505] 9. Somanassajātakavaṇṇanā
