Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰੀਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Therīgāthā-aṭṭhakathā

    ੮. ਸੋਮਾਥੇਰੀਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ

    8. Somātherīgāthāvaṇṇanā

    ਯਂ ਤਂ ਇਸੀਹਿ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿਆਦਿਕਾ ਸੋਮਾਯ ਥੇਰਿਯਾ ਗਾਥਾ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਪੁਰਿਮਬੁਦ੍ਧੇਸੁ ਕਤਾਧਿਕਾਰਾ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਭવੇ વਿવਟ੍ਟੂਪਨਿਸ੍ਸਯਂ ਕੁਸਲਂ ਉਪਚਿਨਨ੍ਤੀ ਸਿਖਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਖਤ੍ਤਿਯਮਹਾਸਾਲਕੁਲੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤ੍વਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍વਾ ਅਰੁਣਰਞ੍ਞੋ ਅਗ੍ਗਮਹੇਸੀ ਅਹੋਸੀਤਿ ਸਬ੍ਬਂ ਅਤੀਤવਤ੍ਥੁ ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਿਯਾ વਤ੍ਥੁਸਦਿਸਂ। ਪਚ੍ਚੁਪ੍ਪਨ੍ਨવਤ੍ਥੁ ਪਨ ਅਯਂ ਥੇਰੀ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੀ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਰਾਜਗਹੇ ਬਿਮ੍ਬਿਸਾਰਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਪੁਰੋਹਿਤਸ੍ਸ ਧੀਤਾ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸਾ ਸੋਮਾਤਿ ਨਾਮਂ ਅਹੋਸਿ। ਸਾ વਿਞ੍ਞੁਤਂ ਪਤ੍ਤਾ ਸਤ੍ਥੁ ਰਾਜਗਹਪવੇਸਨੇ ਪਟਿਲਦ੍ਧਸਦ੍ਧਾ ਉਪਾਸਿਕਾ ਹੁਤ੍વਾ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂવੇਗਾ ਭਿਕ੍ਖੁਨੀਸੁ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਤਪੁਬ੍ਬਕਿਚ੍ਚਾ વਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਕਮ੍ਮਂ ਕਰੋਨ੍ਤੀ ਨ ਚਿਰਸ੍ਸੇવ ਸਹ ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਹਿ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰੀ ੨.੧.੭੧, ੮੦-੯੦) –

    Yaṃtaṃ isīhi pattabbantiādikā somāya theriyā gāthā. Ayampi purimabuddhesu katādhikārā tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayaṃ kusalaṃ upacinantī sikhissa bhagavato kāle khattiyamahāsālakule nibbattitvā viññutaṃ patvā aruṇarañño aggamahesī ahosīti sabbaṃ atītavatthu abhayattheriyā vatthusadisaṃ. Paccuppannavatthu pana ayaṃ therī tattha tattha devamanussesu saṃsarantī imasmiṃ buddhuppāde rājagahe bimbisārassa rañño purohitassa dhītā hutvā nibbatti. Tassā somāti nāmaṃ ahosi. Sā viññutaṃ pattā satthu rājagahapavesane paṭiladdhasaddhā upāsikā hutvā aparabhāge sañjātasaṃvegā bhikkhunīsu pabbajitvā katapubbakiccā vipassanāya kammaṃ karontī na cirasseva saha paṭisambhidāhi arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. therī 2.1.71, 80-90) –

    ‘‘ਨਗਰੇ ਅਰੁਣવਤਿਯਾ, ਅਰੁਣੋ ਨਾਮ ਖਤ੍ਤਿਯੋ।

    ‘‘Nagare aruṇavatiyā, aruṇo nāma khattiyo;

    ਤਸ੍ਸ ਰਞ੍ਞੋ ਅਹੁਂ ਭਰਿਯਾ, વਾਰਿਤਂ વਾਰਯਾਮਹਂ॥

    Tassa rañño ahuṃ bhariyā, vāritaṃ vārayāmahaṃ.

    ‘‘ਯਾવਤਾ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥ –

    ‘‘Yāvatā…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti. –

    ਸਬ੍ਬਂ ਅਭਯਤ੍ਥੇਰਿਯਾ ਅਪਦਾਨਸਦਿਸਂ।

    Sabbaṃ abhayattheriyā apadānasadisaṃ.

    ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਨ ਪਤ੍વਾ વਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖੇਨ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਨ੍ਤੀ ਏਕਦਿવਸਂ ਦਿવਾવਿਹਾਰਤ੍ਥਾਯ ਅਨ੍ਧવਨਂ ਪવਿਸਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਮਿਂ ਰੁਕ੍ਖਮੂਲੇ ਨਿਸੀਦਿ। ਅਥ ਨਂ ਮਾਰੋ વਿવੇਕਤੋ વਿਚ੍ਛੇਦੇਤੁਕਾਮੋ ਅਦਿਸ੍ਸਮਾਨੁਰੂਪੋ ਉਪਗਨ੍ਤ੍વਾ ਆਕਾਸੇ ਠਤ੍વਾ –

    Arahattaṃ pana patvā vimuttisukhena sāvatthiyaṃ viharantī ekadivasaṃ divāvihāratthāya andhavanaṃ pavisitvā aññatarasmiṃ rukkhamūle nisīdi. Atha naṃ māro vivekato vicchedetukāmo adissamānurūpo upagantvā ākāse ṭhatvā –

    ੬੦.

    60.

    ‘‘ਯਂ ਤਂ ਇਸੀਹਿ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਠਾਨਂ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭવਂ।

    ‘‘Yaṃ taṃ isīhi pattabbaṃ, ṭhānaṃ durabhisambhavaṃ;

    ਨ ਤਂ ਦ੍વਙ੍ਗੁਲਪਞ੍ਞਾਯ, ਸਕ੍ਕਾ ਪਪ੍ਪੋਤੁਮਿਤ੍ਥਿਯਾ’’ਤਿ॥ – ਇਮਂ ਗਾਥਮਾਹ।

    Na taṃ dvaṅgulapaññāya, sakkā pappotumitthiyā’’ti. – imaṃ gāthamāha;

    ਤਸ੍ਸਤ੍ਥੋ – ਸੀਲਕ੍ਖਨ੍ਧਾਦੀਨਂ ਏਸਨਟ੍ਠੇਨ ‘‘ਇਸੀ’’ਤਿ ਲਦ੍ਧਨਾਮੇਹਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦੀਹਿ ਮਹਾਪਞ੍ਞੇਹਿ ਪਤ੍ਤਬ੍ਬਂ, ਤਂ ਅਞ੍ਞੇਹਿ ਪਨ ਦੁਰਭਿਸਮ੍ਭવਂ ਦੁਨ੍ਨਿਪ੍ਫਾਦਨੀਯਂ। ਯਂ ਤਂ ਅਰਹਤ੍ਤਸਙ੍ਖਾਤਂ ਪਰਮਸ੍ਸਾਸਟ੍ਠਾਨਂ, ਨ ਤਂ ਦ੍વਙ੍ਗੁਲਪਞ੍ਞਾਯ ਨਿਹੀਨਪਞ੍ਞਾਯ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਪਾਪੁਣਿਤੁਂ ਸਕ੍ਕਾ। ਇਤ੍ਥਿਯੋ ਹਿ ਸਤ੍ਤਟ੍ਠવਸ੍ਸਕਾਲਤੋ ਪਟ੍ਠਾਯ ਸਬ੍ਬਕਾਲਂ ਓਦਨਂ ਪਚਨ੍ਤਿਯੋ ਪਕ੍ਕੁਥਿਤੇ ਉਦਕੇ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਪਕ੍ਖਿਪਿਤ੍વਾ ‘‘ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਓਦਨਂ ਪਕ੍ਕ’’ਨ੍ਤਿ ਨ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਪਕ੍ਕੁਥਿਯਮਾਨੇ ਪਨ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਦਬ੍ਬਿਯਾ ਉਦ੍ਧਰਿਤ੍વਾ ਦ੍વੀਹਿ ਅਙ੍ਗੁਲੀਹਿ ਪੀਲ਼ੇਤ੍વਾ ਜਾਨਨ੍ਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਦ੍વਙ੍ਗੁਲਿਪਞ੍ਞਾਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤਾ।

    Tassattho – sīlakkhandhādīnaṃ esanaṭṭhena ‘‘isī’’ti laddhanāmehi buddhādīhi mahāpaññehi pattabbaṃ, taṃ aññehi pana durabhisambhavaṃ dunnipphādanīyaṃ. Yaṃ taṃ arahattasaṅkhātaṃ paramassāsaṭṭhānaṃ, na taṃ dvaṅgulapaññāya nihīnapaññāya itthiyā pāpuṇituṃ sakkā. Itthiyo hi sattaṭṭhavassakālato paṭṭhāya sabbakālaṃ odanaṃ pacantiyo pakkuthite udake taṇḍule pakkhipitvā ‘‘ettāvatā odanaṃ pakka’’nti na jānanti, pakkuthiyamāne pana taṇḍule dabbiyā uddharitvā dvīhi aṅgulīhi pīḷetvā jānanti, tasmā dvaṅgulipaññāyāti vuttā.

    ਤਂ ਸੁਤ੍વਾ ਥੇਰੀ ਮਾਰਂ ਅਪਸਾਦੇਨ੍ਤੀ –

    Taṃ sutvā therī māraṃ apasādentī –

    ੬੧.

    61.

    ‘‘ਇਤ੍ਥਿਭਾવੋ ਨੋ ਕਿਂ ਕਯਿਰਾ, ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਹਿ ਸੁਸਮਾਹਿਤੇ।

    ‘‘Itthibhāvo no kiṃ kayirā, cittamhi susamāhite;

    ਞਾਣਮ੍ਹਿ વਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਹਿ, ਸਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਪਸ੍ਸਤੋ॥

    Ñāṇamhi vattamānamhi, sammā dhammaṃ vipassato.

    ੬੨.

    62.

    ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਿਹਤਾ ਨਨ੍ਦੀ, ਤਮੋਕ੍ਖਨ੍ਧੋ ਪਦਾਲਿਤੋ।

    ‘‘Sabbattha vihatā nandī, tamokkhandho padālito;

    ਏવਂ ਜਾਨਾਹਿ ਪਾਪਿਮ, ਨਿਹਤੋ ਤ੍વਮਸਿ ਅਨ੍ਤਕਾ’’ਤਿ॥ –

    Evaṃ jānāhi pāpima, nihato tvamasi antakā’’ti. –

    ਇਤਰਾ ਦ੍વੇ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।

    Itarā dve gāthā abhāsi.

    ਤਤ੍ਥ ਇਤ੍ਥਿਭਾવੋ ਨੋ ਕਿਂ ਕਯਿਰਾਤਿ ਮਾਤੁਗਾਮਭਾવੋ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਕਿਂ ਕਰੇਯ੍ਯ, ਅਰਹਤ੍ਤਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਕੀਦਿਸਂ વਿਬਨ੍ਧਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਯ੍ਯ। ਚਿਤ੍ਤਮ੍ਹਿ ਸੁਸਮਾਹਿਤੇਤਿ ਚਿਤ੍ਤੇ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗਸਮਾਧਿਨਾ ਸੁਟ੍ਠੁ ਸਮਾਹਿਤੇ। ਞਾਣਮ੍ਹਿ વਤ੍ਤਮਾਨਮ੍ਹੀਤਿ ਤਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਮਗ੍ਗਞਾਣੇ ਪવਤ੍ਤਮਾਨੇ। ਸਮ੍ਮਾ ਧਮ੍ਮਂ વਿਪਸ੍ਸਤੋਤਿ ਚਤੁਸਚ੍ਚਧਮ੍ਮਂ ਪਰਿਞ੍ਞਾਦਿવਿਧਿਨਾ ਸਮ੍ਮਦੇવ ਪਸ੍ਸਤੋ। ਅਯਞ੍ਹੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ – ਪਾਪਿਮ, ਇਤ੍ਥੀ વਾ ਹੋਤੁ ਪੁਰਿਸੋ વਾ, ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇ ਅਧਿਗਤੇ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਹਤ੍ਥਗਤਮੇવਾਤਿ।

    Tattha itthibhāvo no kiṃ kayirāti mātugāmabhāvo amhākaṃ kiṃ kareyya, arahattappattiyā kīdisaṃ vibandhaṃ uppādeyya. Cittamhi susamāhiteti citte aggamaggasamādhinā suṭṭhu samāhite. Ñāṇamhi vattamānamhīti tato arahattamaggañāṇe pavattamāne. Sammā dhammaṃ vipassatoti catusaccadhammaṃ pariññādividhinā sammadeva passato. Ayañhettha saṅkhepo – pāpima, itthī vā hotu puriso vā, aggamagge adhigate arahattaṃ hatthagatamevāti.

    ਇਦਾਨਿ ਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਤਨਾ ਅਧਿਗਤਭਾવਂ ਉਜੁਕਮੇવ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੀ ‘‘ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ વਿਹਤਾ ਨਨ੍ਦੀ’’ਤਿ ਗਾਥਮਾਹ। ਸਾ વੁਤ੍ਤਤ੍ਥਾਯੇવ।

    Idāni tassa attanā adhigatabhāvaṃ ujukameva dassentī ‘‘sabbattha vihatā nandī’’ti gāthamāha. Sā vuttatthāyeva.

    ਸੋਮਾਥੇਰੀਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Somātherīgāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    ਤਿਕਨਿਪਾਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।

    Tikanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰੀਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Therīgāthāpāḷi / ੮. ਸੋਮਾਥੇਰੀਗਾਥਾ • 8. Somātherīgāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact