| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationදීඝ නිකාය 4
Long Discourses 4
සෝණදණ්ඩසුත්ත
With Soṇadaṇḍa
1. චම්පේය්‍යකබ්‍රාහ්මණගහපතිකා
1. The Brahmins and Householders of Campā
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා අඞ්ගේසු චාරිකං චරමානෝ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝේන සද්ධිං පඤ්චමත්තේහි භික්ඛුසතේහි යේන චම්පා තදවසරි. තත්‍ර සුදං භගවා චම්පායං විහරති ගග්ගරාය පෝක්ඛරණියා තීරේ.
So I have heard. At one time the Buddha was wandering in the land of the Aṅgas together with a large Saṅgha of five hundred bhikkhus when he arrived at Campā, where he stayed by the banks of the Gaggarā Lotus Pond.
තේන ඛෝ පන සමයේන සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ චම්පං අජ්ඣාවසති සත්තුස්සදං සතිණකට්ඨෝදකං සධඤ්ඤං රාජභෝග්ගං රඤ්ඤා මාගධේන සේනියේන බිම්බිසාරේන දින්නං රාජදායං බ්‍රහ්මදේය්‍යං.
Now at that time the brahmin Soṇadaṇḍa was living in Campā. It was a crown property given by King Seniya Bimbisāra of Magadha, teeming with living creatures, full of hay, wood, water, and grain, a royal park endowed to a brahmin.
අස්සෝසුං ඛෝ චම්පේය්‍යකා බ්‍රාහ්මණගහපතිකා:
The brahmins and householders of Campā heard:
“සමණෝ ඛලු භෝ ගෝතමෝ සක්‍යපුත්තෝ සක්‍යකුලා පබ්බජිතෝ අඞ්ගේසු චාරිකං චරමානෝ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝේන සද්ධිං පඤ්චමත්තේහි භික්ඛුසතේහි චම්පං අනුප්පත්තෝ චම්පායං විහරති ගග්ගරාය පෝක්ඛරණියා තීරේ. තං ඛෝ පන භවන්තං ගෝතමං ඒවං කල්‍යාණෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගතෝ: ‘ඉතිපි සෝ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා(අ). සෝ ඉමං ලෝකං සදේවකං සමාරකං සබ්‍රහ්මකං සස්සමණබ්‍රාහ්මණිං පජං සදේවමනුස්සං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවේදේති. සෝ ධම්මං දේසේති ආදිකල්‍යාණං මජ්ඣේකල්‍යාණං පරියෝසානකල්‍යාණං සාත්ථං සබ්‍යඤ්ජනං කේවලපරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්‍රහ්මචරියං පකාසේති. සාධු ඛෝ පන තථාරූපානං අරහතං දස්සනං හෝතී”ති. අථ ඛෝ චම්පේය්‍යකා බ්‍රාහ්මණගහපතිකා චම්පාය නික්ඛමිත්වා සඞ්ඝසඞ්ඝී ගණීභූතා යේන ගග්ගරා පෝක්ඛරණී තේනුපසඞ්කමන්ති.
“It seems the ascetic Gotama—a Sakyan, gone forth from a Sakyan family—has arrived at Campā and is staying on the banks of the Gaggarā Lotus Pond. He has this good reputation: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ He has realized with his own insight this world—with its gods, Māras and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, gods and humans—and he makes it known to others. He teaches Dhamma that’s good in the beginning, good in the middle, and good in the end, meaningful and well-phrased. And he reveals a spiritual practice that’s entirely full and pure. It’s good to see such perfected ones.” Then, having departed Campā, they formed into companies and headed to the Gaggarā Lotus Pond.
තේන ඛෝ පන සමයේන සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ උපරිපාසාදේ දිවාසේය්‍යං උපගතෝ හෝති. අද්දසා ඛෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ චම්පේය්‍යකේ බ්‍රාහ්මණගහපතිකේ චම්පාය නික්ඛමිත්වා සඞ්ඝසඞ්ඝී ගණීභූතේ යේන ගග්ගරා පෝක්ඛරණී තේනුපසඞ්කමන්තේ. දිස්වා ඛත්තං ආමන්තේසි: “කිං නු ඛෝ, භෝ ඛත්තේ, චම්පේය්‍යකා බ්‍රාහ්මණගහපතිකා චම්පාය නික්ඛමිත්වා සඞ්ඝසඞ්ඝී ගණීභූතා යේන ගග්ගරා පෝක්ඛරණී තේනුපසඞ්කමන්තී”ති?
Now at that time the brahmin Soṇadaṇḍa had retired to the upper floor of his stilt longhouse for his midday nap. He saw the brahmins and householders heading for the lotus pond, and addressed his steward, “My steward, why are the brahmins and householders headed for the Gaggarā Lotus Pond?”
“අත්ථි ඛෝ, භෝ, සමණෝ ගෝතමෝ සක්‍යපුත්තෝ සක්‍යකුලා පබ්බජිතෝ අඞ්ගේසු චාරිකං චරමානෝ මහතා භික්ඛුසඞ්ඝේන සද්ධිං පඤ්චමත්තේහි භික්ඛුසතේහි චම්පං අනුප්පත්තෝ චම්පායං විහරති ගග්ගරාය පෝක්ඛරණියා තීරේ. තං ඛෝ පන භවන්තං ගෝතමං ඒවං කල්‍යාණෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගතෝ: ‘ඉතිපි සෝ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා(අ)ති. තමේතේ භවන්තං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමන්තී”ති.
“The ascetic Gotama has arrived at Campā and is staying on the banks of the Gaggarā Lotus Pond. He has this good reputation: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ They’re going to see that Master Gotama.”
“තේන හි, භෝ ඛත්තේ, යේන චම්පේය්‍යකා බ්‍රාහ්මණගහපතිකා තේනුපසඞ්කම, උපසඞ්කමිත්වා චම්පේය්‍යකේ බ්‍රාහ්මණගහපතිකේ ඒවං වදේහි: ‘සෝණදණ්ඩෝ, භෝ, බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ—ආගමේන්තු කිර භවන්තෝ, සෝණදණ්ඩෝපි බ්‍රාහ්මණෝ සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සතී(අ)”ති.
“Well then, go to the brahmins and householders and say to them: ‘Sirs, the brahmin Soṇadaṇḍa asks you to wait, as he will also go to see the ascetic Gotama.’”
“ඒවං, භෝ”ති ඛෝ සෝ ඛත්තා සෝණදණ්ඩස්ස බ්‍රාහ්මණස්ස පටිස්සුත්වා යේන චම්පේය්‍යකා බ්‍රාහ්මණගහපතිකා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා චම්පේය්‍යකේ බ්‍රාහ්මණගහපතිකේ ඒතදවෝච: “සෝණදණ්ඩෝ භෝ බ්‍රාහ්මණෝ ඒවමාහ: ‘ආගමේන්තු කිර භවන්තෝ, සෝණදණ්ඩෝපි බ්‍රාහ්මණෝ සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සතී(අ)”ති.
“Yes, sir,” replied the steward, and did as he was asked.
2. සෝණදණ්ඩගුණකථා
2. The Qualities of Soṇadaṇḍa
තේන ඛෝ පන සමයේන නානාවේරජ්ජකානං බ්‍රාහ්මණානං පඤ්චමත්තානි බ්‍රාහ්මණසතානි චම්පායං පටිවසන්ති කේනචිදේව කරණීයේන. අස්සෝසුං ඛෝ තේ බ්‍රාහ්මණා: “සෝණදණ්ඩෝ කිර බ්‍රාහ්මණෝ සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සතී”ති. අථ ඛෝ තේ බ්‍රාහ්මණා යේන සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ තේනුපසඞ්කමිංසු; උපසඞ්කමිත්වා සෝණදණ්ඩං බ්‍රාහ්මණං ඒතදවෝචුං: “සච්චං කිර භවං සෝණදණ්ඩෝ සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සතී”ති?
Now at that time around five hundred brahmins from abroad were residing in Campā on some business. They heard that the brahmin Soṇadaṇḍa was going to see the ascetic Gotama. They approached Soṇadaṇḍa and said to him, “Is it really true that you are going to see the ascetic Gotama?”
“ඒවං ඛෝ මේ, භෝ, හෝති: ‘අහම්පි සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සාමී(අ)”ති.
“Yes, gentlemen, it is true.”
“මා භවං සෝණදණ්ඩෝ සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමි. න අරහති භවං සෝණදණ්ඩෝ සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං. සචේ භවං සෝණදණ්ඩෝ සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සති, භෝතෝ සෝණදණ්ඩස්ස යසෝ හායිස්සති, සමණස්ස ගෝතමස්ස යසෝ අභිවඩ්ඪිස්සති. යම්පි භෝතෝ සෝණදණ්ඩස්ස යසෝ හායිස්සති, සමණස්ස ගෝතමස්ස යසෝ අභිවඩ්ඪිස්සති, ඉමිනාපඞ්ගේන න අරහති භවං සෝණදණ්ඩෝ සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං; සමණෝ ත්වේව ගෝතමෝ අරහති භවන්තං සෝණදණ්ඩං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං.
“Please don’t, master Soṇadaṇḍa! It’s not appropriate for you to go to see the ascetic Gotama. For if you do so, your reputation will diminish and his will increase. For this reason it’s not appropriate for you to go to see the ascetic Gotama; it’s appropriate that he comes to see you.
භවඤ්හි සෝණදණ්ඩෝ උභතෝ සුජාතෝ මාතිතෝ ච පිතිතෝ ච, සංසුද්ධගහණිකෝ යාව සත්තමා පිතාමහයුගා අක්ඛිත්තෝ අනුපක්කුට්ඨෝ ජාතිවාදේන. යම්පි භවං සෝණදණ්ඩෝ උභතෝ සුජාතෝ මාතිතෝ ච පිතිතෝ ච, සංසුද්ධගහණිකෝ යාව සත්තමා පිතාමහයුගා අක්ඛිත්තෝ අනුපක්කුට්ඨෝ ජාතිවාදේන, ඉමිනාපඞ්ගේන න අරහති භවං සෝණදණ්ඩෝ සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං; සමණෝ ත්වේව ගෝතමෝ අරහති භවන්තං සෝණදණ්ඩං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං.
You are well born on both your mother’s and father’s side, of pure descent, with irrefutable and impeccable genealogy back to the seventh paternal generation. For this reason it’s not appropriate for you to go to see the ascetic Gotama; it’s appropriate that he comes to see you.
භවඤ්හි සෝණදණ්ඩෝ අඩ්ඪෝ මහද්ධනෝ මහාභෝගෝ …පේ…
You’re rich, affluent, and wealthy. …
භවඤ්හි සෝණදණ්ඩෝ අජ්ඣායකෝ මන්තධරෝ තිණ්ණං වේදානං පාරගූ සනිඝණ්ඩුකේටුභානං සාක්ඛරප්පභේදානං ඉතිහාසපඤ්චමානං පදකෝ වේය්‍යාකරණෝ, ලෝකායතමහාපුරිසලක්ඛණේසු අනවයෝ …පේ…
You recite and remember the hymns, and have mastered the three Vedas, together with their vocabularies, ritual, phonology and etymology, and the testament as fifth. You know philology and grammar, and are well versed in cosmology and the marks of a great man. …
භවඤ්හි සෝණදණ්ඩෝ අභිරූපෝ දස්සනීයෝ පාසාදිකෝ පරමාය වණ්ණපෝක්ඛරතාය සමන්නාගතෝ බ්‍රහ්මවණ්ණී බ්‍රහ්මවච්ඡසී අඛුද්දාවකාසෝ දස්සනාය …පේ…
You are attractive, good-looking, lovely, of surpassing beauty. You are magnificent and splendid as Brahmā, remarkable to behold. …
භවඤ්හි සෝණදණ්ඩෝ සීලවා වුද්ධසීලී වුද්ධසීලේන සමන්නාගතෝ …පේ…
You are ethical, mature in ethical conduct. …
භවඤ්හි සෝණදණ්ඩෝ කල්‍යාණවාචෝ කල්‍යාණවාක්කරණෝ පෝරියා වාචාය සමන්නාගතෝ විස්සට්ඨාය අනේලගලාය අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා …පේ…
You’re a good speaker, with a polished, clear, and articulate voice that expresses the meaning. …
භවඤ්හි සෝණදණ්ඩෝ බහූනං ආචරියපාචරියෝ තීණි මාණවකසතානි මන්තේ වාචේති. බහූ ඛෝ පන නානාදිසා නානාජනපදා මාණවකා ආගච්ඡන්ති භෝතෝ සෝණදණ්ඩස්ස සන්තිකේ මන්තත්ථිකා මන්තේ අධියිතුකාමා …පේ…
You teach the teachers of many, and teach three hundred students to recite the hymns. Many students come from various districts and countries for the sake of the hymns, wishing to learn the hymns. …
භවඤ්හි සෝණදණ්ඩෝ ජිණ්ණෝ වුද්ධෝ මහල්ලකෝ අද්ධගතෝ වයෝඅනුප්පත්තෝ; සමණෝ ගෝතමෝ තරුණෝ චේව තරුණපබ්බජිතෝ ච …පේ…
You’re old, elderly and senior, advanced in years, and have reached the final stage of life. The ascetic Gotama is young, and has newly gone forth. …
භවඤ්හි සෝණදණ්ඩෝ රඤ්ඤෝ මාගධස්ස සේනියස්ස බිම්බිසාරස්ස සක්කතෝ ගරුකතෝ මානිතෝ පූජිතෝ අපචිතෝ …පේ…
You’re honored, respected, revered, venerated, and esteemed by King Bimbisāra of Magadha …
භවඤ්හි සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණස්ස පෝක්ඛරසාතිස්ස සක්කතෝ ගරුකතෝ මානිතෝ පූජිතෝ අපචිතෝ …පේ…
and the brahmin Pokkharasādi. …
භවඤ්හි සෝණදණ්ඩෝ චම්පං අජ්ඣාවසති සත්තුස්සදං සතිණකට්ඨෝදකං සධඤ්ඤං රාජභෝග්ගං, රඤ්ඤා මාගධේන සේනියේන බිම්බිසාරේන දින්නං, රාජදායං බ්‍රහ්මදේය්‍යං. යම්පි භවං සෝණදණ්ඩෝ චම්පං අජ්ඣාවසති සත්තුස්සදං සතිණකට්ඨෝදකං සධඤ්ඤං රාජභෝග්ගං, රඤ්ඤා මාගධේන සේනියේන බිම්බිසාරේන දින්නං, රාජදායං බ්‍රහ්මදේය්‍යං. ඉමිනාපඞ්ගේන න අරහති භවං සෝණදණ්ඩෝ සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං; සමණෝ ත්වේව ගෝතමෝ අරහති භවන්තං සෝණදණ්ඩං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුන්”ති.
You live in Campā, a crown property given by King Seniya Bimbisāra of Magadha, teeming with living creatures, full of hay, wood, water, and grain, a royal park endowed to a brahmin. For this reason, too, it’s not appropriate for you to go to see the ascetic Gotama; it’s appropriate that he comes to see you.”
3. බුද්ධගුණකථා
3. The Qualities of the Buddha
ඒවං වුත්තේ, සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ තේ බ්‍රාහ්මණේ ඒතදවෝච:
When they had spoken, Soṇadaṇḍa said to those brahmins:
“තේන හි, භෝ, මමපි සුණාථ, යථා මයමේව අරහාම තං භවන්තං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං; න ත්වේව අරහති සෝ භවං ගෝතමෝ අම්හාකං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං. සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ උභතෝ සුජාතෝ මාතිතෝ ච පිතිතෝ ච, සංසුද්ධගහණිකෝ යාව සත්තමා පිතාමහයුගා, අක්ඛිත්තෝ අනුපක්කුට්ඨෝ ජාතිවාදේන. යම්පි, භෝ, සමණෝ ගෝතමෝ උභතෝ සුජාතෝ මාතිතෝ ච පිතිතෝ ච සංසුද්ධගහණිකෝ යාව සත්තමා පිතාමහයුගා, අක්ඛිත්තෝ අනුපක්කුට්ඨෝ ජාතිවාදේන, ඉමිනාපඞ්ගේන න අරහති සෝ භවං ගෝතමෝ අම්හාකං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං; අථ ඛෝ මයමේව අරහාම තං භවන්තං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං.
“Well then, gentlemen, listen to why it’s appropriate for me to go to see the ascetic Gotama, and it’s not appropriate for him to come to see me. He is well born on both his mother’s and father’s side, of pure descent, with irrefutable and impeccable genealogy back to the seventh paternal generation. For this reason it’s not appropriate for the ascetic Gotama to come to see me; rather, it’s appropriate for me to go to see him.
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ මහන්තං ඤාතිසඞ්ඝං ඕහාය පබ්බජිතෝ …පේ…
When he went forth he abandoned a large family circle. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ පහූතං හිරඤ්ඤසුවණ්ණං ඕහාය පබ්බජිතෝ භූමිගතඤ්ච වේහාසට්ඨං ච …පේ…
When he went forth he abandoned abundant gold coin and bullion stored in dungeons and towers. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ දහරෝව සමානෝ යුවා සුසුකාළකේසෝ භද්‍රේන යෝබ්බනේන සමන්නාගතෝ පඨමේන වයසා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතෝ …පේ…
He went forth from the lay life to homelessness while still a youth, young, black-haired, blessed with youth, in the prime of life. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ අකාමකානං මාතාපිතූනං අස්සුමුඛානං රුදන්තානං කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජිතෝ …පේ…
Though his mother and father wished otherwise, weeping with tearful faces, he shaved off his hair and beard, dressed in ocher robes, and went forth from the lay life to homelessness. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ අභිරූපෝ දස්සනීයෝ පාසාදිකෝ පරමාය වණ්ණපෝක්ඛරතාය සමන්නාගතෝ, බ්‍රහ්මවණ්ණී, බ්‍රහ්මවච්ඡසී, අඛුද්දාවකාසෝ දස්සනාය …පේ…
He is attractive, good-looking, lovely, of surpassing beauty. He is magnificent and splendid as Brahmā, remarkable to behold. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ සීලවා අරියසීලී කුසලසීලී කුසලසීලේන සමන්නාගතෝ …පේ…
He is ethical, possessing ethical conduct that is noble and skillful. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ කල්‍යාණවාචෝ කල්‍යාණවාක්කරණෝ පෝරියා වාචාය සමන්නාගතෝ විස්සට්ඨාය අනේලගලාය අත්ථස්ස විඤ්ඤාපනියා …පේ…
He’s a good speaker, with a polished, clear, and articulate voice that expresses the meaning. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ බහූනං ආචරියපාචරියෝ …පේ…
He’s a teacher of teachers. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ ඛීණකාමරාගෝ විගතචාපල්ලෝ …පේ…
He has ended sensual desire, and is rid of caprice. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ කම්මවාදී කිරියවාදී අපාපපුරේක්ඛාරෝ බ්‍රහ්මඤ්ඤාය පජාය …පේ…
He teaches the efficacy of deeds and action. He doesn’t wish any harm upon the community of brahmins. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ උච්චා කුලා පබ්බජිතෝ අසම්භින්නඛත්තියකුලා …පේ…
He went forth from an eminent family of unbroken aristocratic lineage. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ අඩ්ඪා කුලා පබ්බජිතෝ මහද්ධනා මහාභෝගා …පේ…
He went forth from a rich, affluent, and wealthy family. …
සමණං ඛලු, භෝ, ගෝතමං තිරෝරට්ඨා තිරෝජනපදා පඤ්හං පුච්ඡිතුං ආගච්ඡන්ති …පේ…
People come from distant lands and distant countries to question him. …
සමණං ඛලු, භෝ, ගෝතමං අනේකානි දේවතාසහස්සානි පාණේහි සරණං ගතානි …පේ…
Many thousands of deities have gone for refuge for life to him. …
සමණං ඛලු, භෝ, ගෝතමං ඒවං කල්‍යාණෝ කිත්තිසද්දෝ අබ්භුග්ගතෝ: ‘ඉතිපි සෝ භගවා අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා(අ)ති …පේ…
He has this good reputation: ‘That Blessed One is perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed.’ …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ ද්වත්තිංසමහාපුරිසලක්ඛණේහි සමන්නාගතෝ …පේ…
He has the thirty-two marks of a great man. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ ඒහිස්වාගතවාදී සඛිලෝ සම්මෝදකෝ අබ්භාකුටිකෝ උත්තානමුඛෝ පුබ්බභාසී …පේ…
He is welcoming, congenial, polite, smiling, open, the first to speak. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ චතුන්නං පරිසානං සක්කතෝ ගරුකතෝ මානිතෝ පූජිතෝ අපචිතෝ …පේ…
He’s honored, respected, revered, venerated, and esteemed by the four assemblies. …
සමණේ ඛලු, භෝ, ගෝතමේ බහූ දේවා ච මනුස්සා ච අභිප්පසන්නා …පේ…
Many gods and humans are devoted to him. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ යස්මිං ගාමේ වා නිගමේ වා පටිවසති, න තස්මිං ගාමේ වා නිගමේ වා අමනුස්සා මනුස්සේ විහේඨේන්ති …පේ…
While he is residing in a village or town, non-human entities do not harass them. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ සඞ්ඝී ගණී ගණාචරියෝ පුථුතිත්ථකරානං අග්ගමක්ඛායති. යථා ඛෝ පන, භෝ, ඒතේසං සමණබ්‍රාහ්මණානං යථා වා තථා වා යසෝ සමුදාගච්ඡති, න හේවං සමණස්ස ගෝතමස්ස යසෝ සමුදාගතෝ. අථ ඛෝ අනුත්තරාය විජ්ජාචරණසම්පදාය සමණස්ස ගෝතමස්ස යසෝ සමුදාගතෝ …පේ…
He leads an order and a community, and teaches a community, and is said to be the best of the various religious founders. He didn’t come by his fame in the same ways as those other ascetics and brahmins. Rather, he came by his fame due to his supreme knowledge and conduct. …
සමණං ඛලු, භෝ, ගෝතමං රාජා මාගධෝ සේනියෝ බිම්බිසාරෝ සපුත්තෝ සභරියෝ සපරිසෝ සාමච්චෝ පාණේහි සරණං ගතෝ …පේ…
King Seniya Bimbisāra of Magadha and his wives and children have gone for refuge for life to the ascetic Gotama. …
සමණං ඛලු, භෝ, ගෝතමං රාජා පසේනදි කෝසලෝ සපුත්තෝ සභරියෝ සපරිසෝ සාමච්චෝ පාණේහි සරණං ගතෝ …පේ…
King Pasenadi of Kosala and his wives and children have gone for refuge for life to the ascetic Gotama. …
සමණං ඛලු, භෝ, ගෝතමං බ්‍රාහ්මණෝ පෝක්ඛරසාති සපුත්තෝ සභරියෝ සපරිසෝ සාමච්චෝ පාණේහි සරණං ගතෝ …පේ…
The brahmin Pokkharasādi and his wives and children have gone for refuge for life to the ascetic Gotama. …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ රඤ්ඤෝ මාගධස්ස සේනියස්ස බිම්බිසාරස්ස සක්කතෝ ගරුකතෝ මානිතෝ පූජිතෝ අපචිතෝ …පේ…
He’s honored, respected, revered, venerated, and esteemed by King Bimbisāra of Magadha …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ රඤ්ඤෝ පසේනදිස්ස කෝසලස්ස සක්කතෝ ගරුකතෝ මානිතෝ පූජිතෝ අපචිතෝ …පේ…
King Pasenadi of Kosala …
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ බ්‍රාහ්මණස්ස පෝක්ඛරසාතිස්ස සක්කතෝ ගරුකතෝ මානිතෝ පූජිතෝ අපචිතෝ …පේ…
and the brahmin Pokkharasādi.
සමණෝ ඛලු, භෝ, ගෝතමෝ චම්පං අනුප්පත්තෝ, චම්පායං විහරති ගග්ගරාය පෝක්ඛරණියා තීරේ. යේ ඛෝ පන, භෝ, කේචි සමණා වා බ්‍රාහ්මණා වා අම්හාකං ගාමඛේත්තං ආගච්ඡන්ති අතිථී නෝ තේ හෝන්ති. අතිථී ඛෝ පනම්හේහි සක්කාතබ්බා ගරුකාතබ්බා මානේතබ්බා පූජේතබ්බා අපචේතබ්බා. යම්පි, භෝ, සමණෝ ගෝතමෝ චම්පං අනුප්පත්තෝ චම්පායං විහරති ගග්ගරාය පෝක්ඛරණියා තීරේ, අතිථිම්හාකං සමණෝ ගෝතමෝ; අතිථි ඛෝ පනම්හේහි සක්කාතබ්බෝ ගරුකාතබ්බෝ මානේතබ්බෝ පූජේතබ්බෝ අපචේතබ්බෝ. ඉමිනාපඞ්ගේන න අරහති සෝ භවං ගෝතමෝ අම්හාකං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං. අථ ඛෝ මයමේව අරහාම තං භවන්තං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං. ඒත්තකේ ඛෝ අහං, භෝ, තස්ස භෝතෝ ගෝතමස්ස වණ්ණේ පරියාපුණාමි, නෝ ච ඛෝ සෝ භවං ගෝතමෝ ඒත්තකවණ්ණෝ. අපරිමාණවණ්ණෝ හි සෝ භවං ගෝතමෝ”ති.
The ascetic Gotama has arrived at Campā and is staying at the Gaggarā Lotus Pond. Any ascetic or brahmin who comes to stay in our village district is our guest, and should be honored and respected as such. For this reason, too, it’s not appropriate for Master Gotama to come to see me; rather, it’s appropriate for me to go to see him. This is the extent of Master Gotama’s praise that I have learned. But his praises are not confined to this, for the praise of Master Gotama is limitless.”
ඒවං වුත්තේ, තේ බ්‍රාහ්මණා සෝණදණ්ඩං බ්‍රාහ්මණං ඒතදවෝචුං: “යථා ඛෝ භවං සෝණදණ්ඩෝ සමණස්ස ගෝතමස්ස වණ්ණේ භාසති ඉතෝ චේපි සෝ භවං ගෝතමෝ යෝජනසතේ විහරති, අලමේව සද්ධේන කුලපුත්තේන දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං අපි පුටෝසේනා”ති.
When he had spoken, those brahmins said to him, “According to Soṇadaṇḍa’s praises, if Master Gotama were staying within a hundred leagues, it’d be worthwhile for a faithful gentleman to go to see him, even if he had to carry his own provisions in a shoulder bag.”
“තේන හි, භෝ, සබ්බේව මයං සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිස්සාමා”ති.
“Well then, gentlemen, let’s all go to see the ascetic Gotama.”
4. සෝණදණ්ඩපරිවිතක්ක
4. Soṇadaṇḍa Has Second Thoughts
අථ ඛෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ මහතා බ්‍රාහ්මණගණේන සද්ධිං යේන ගග්ගරා පෝක්ඛරණී තේනුපසඞ්කමි.
Then Soṇadaṇḍa together with a large group of brahmins went to see the Buddha.
අථ ඛෝ සෝණදණ්ඩස්ස බ්‍රාහ්මණස්ස තිරෝවනසණ්ඩගතස්ස ඒවං චේතසෝ පරිවිතක්කෝ උදපාදි: “අහඤ්චේව ඛෝ පන සමණං ගෝතමං පඤ්හං පුච්ඡේය්‍යං; තත්‍ර චේ මං සමණෝ ගෝතමෝ ඒවං වදේය්‍ය: ‘න ඛෝ ඒස, බ්‍රාහ්මණ, පඤ්හෝ ඒවං පුච්ඡිතබ්බෝ, ඒවං නාමේස, බ්‍රාහ්මණ, පඤ්හෝ පුච්ඡිතබ්බෝ(අ)ති, තේන මං අයං පරිසා පරිභවේය්‍ය: ‘බාලෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ අබ්‍යත්තෝ, නාසක්ඛි සමණං ගෝතමං යෝනිසෝ පඤ්හං පුච්ඡිතුන්(අ)ති. යං ඛෝ පනායං පරිසා පරිභවේය්‍ය, යසෝපි තස්ස හායේථ. යස්ස ඛෝ පන යසෝ හායේථ, භෝගාපි තස්ස හායේය්‍යුං. යසෝලද්ධා ඛෝ පනම්හාකං භෝගා.
But as he reached the far side of the forest, this thought came to mind, “Suppose I was to ask the ascetic Gotama a question. He might say to me: ‘Brahmin, you shouldn’t ask your question like that. This is how you should ask it.’ And the assembly might disparage me for that: ‘Soṇadaṇḍa is foolish and incompetent. He’s not able to ask the ascetic Gotama a rational question.’ And when you’re disparaged by the assembly, your reputation diminishes. When your reputation diminishes, your wealth also diminishes. But my wealth relies on my reputation.
මමඤ්චේව ඛෝ පන සමණෝ ගෝතමෝ පඤ්හං පුච්ඡේය්‍ය, තස්ස චාහං පඤ්හස්ස වේය්‍යාකරණේන චිත්තං න ආරාධේය්‍යං; තත්‍ර චේ මං සමණෝ ගෝතමෝ ඒවං වදේය්‍ය: ‘න ඛෝ ඒස, බ්‍රාහ්මණ, පඤ්හෝ ඒවං බ්‍යාකාතබ්බෝ, ඒවං නාමේස, බ්‍රාහ්මණ, පඤ්හෝ බ්‍යාකාතබ්බෝ(අ)ති, තේන මං අයං පරිසා පරිභවේය්‍ය: ‘බාලෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ අබ්‍යත්තෝ, නාසක්ඛි සමණස්ස ගෝතමස්ස පඤ්හස්ස වේය්‍යාකරණේන චිත්තං ආරාධේතුන්(අ)ති. යං ඛෝ පනායං පරිසා පරිභවේය්‍ය, යසෝපි තස්ස හායේථ. යස්ස ඛෝ පන යසෝ හායේථ, භෝගාපි තස්ස හායේය්‍යුං. යසෝලද්ධා ඛෝ පනම්හාකං භෝගා.
Or if the ascetic Gotama asks me a question, I might not satisfy him with my answer. He might say to me: ‘Brahmin, you shouldn’t answer the question like that. This is how you should answer it.’ And the assembly might disparage me for that: ‘Soṇadaṇḍa is foolish and incompetent. He’s not able to satisfy the ascetic Gotama’s mind with his answer.’ And when you’re disparaged by the assembly, your reputation diminishes. When your reputation diminishes, your wealth also diminishes. But my wealth relies on my reputation.
අහඤ්චේව ඛෝ පන ඒවං සමීපගතෝ සමානෝ අදිස්වාව සමණං ගෝතමං නිවත්තේය්‍යං, තේන මං අයං පරිසා පරිභවේය්‍ය: ‘බාලෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ අබ්‍යත්තෝ මානථද්ධෝ භීතෝ ච, නෝ විසහති සමණං ගෝතමං දස්සනාය උපසඞ්කමිතුං, කථඤ්හි නාම ඒවං සමීපගතෝ සමානෝ අදිස්වා සමණං ගෝතමං නිවත්තිස්සතී(අ)ති. යං ඛෝ පනායං පරිසා පරිභවේය්‍ය, යසෝපි තස්ස හායේථ. යස්ස ඛෝ පන යසෝ හායේථ, භෝගාපි තස්ස හායේය්‍යුං, යසෝලද්ධා ඛෝ පනම්හාකං භෝගා”ති.
On the other hand, if I were to turn back after having come so far without having seen the ascetic Gotama, the assembly might disparage me for that: ‘Soṇadaṇḍa is foolish and incompetent. He’s stuck-up and scared. He doesn’t dare to go and see the ascetic Gotama. For how on earth can he turn back after having come so far without having seen the ascetic Gotama!’ And when you’re disparaged by the assembly, your reputation diminishes. When your reputation diminishes, your wealth also diminishes. But my wealth relies on my reputation.”
අථ ඛෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. චම්පේය්‍යකාපි ඛෝ බ්‍රාහ්මණගහපතිකා අප්පේකච්චේ භගවන්තං අභිවාදේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිංසු; අප්පේකච්චේ භගවතා සද්ධිං සම්මෝදිංසු; සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිංසු; අප්පේකච්චේ යේන භගවා තේනඤ්ජලිං පණාමේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිංසු; අප්පේකච්චේ නාමගෝත්තං සාවේත්වා ඒකමන්තං නිසීදිංසු; අප්පේකච්චේ තුණ්හීභූතා ඒකමන්තං නිසීදිංසු.
Then Soṇadaṇḍa went up to the Buddha, and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side. Before sitting down to one side, some of the brahmins and householders of Campā bowed, some exchanged greetings and polite conversation, some held up their joined palms toward the Buddha, some announced their name and clan, while some kept silent.
තත්‍රපි සුදං සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ ඒතදේව බහුලමනුවිතක්කේන්තෝ නිසින්නෝ හෝති: “අහඤ්චේව ඛෝ පන සමණං ගෝතමං පඤ්හං පුච්ඡේය්‍යං; තත්‍ර චේ මං සමණෝ ගෝතමෝ ඒවං වදේය්‍ය: ‘න ඛෝ ඒස, බ්‍රාහ්මණ, පඤ්හෝ ඒවං පුච්ඡිතබ්බෝ, ඒවං නාමේස, බ්‍රාහ්මණ, පඤ්හෝ පුච්ඡිතබ්බෝ(අ)ති, තේන මං අයං පරිසා පරිභවේය්‍ය: ‘බාලෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ අබ්‍යත්තෝ, නාසක්ඛි සමණං ගෝතමං යෝනිසෝ පඤ්හං පුච්ඡිතුන්(අ)ති. යං ඛෝ පනායං පරිසා පරිභවේය්‍ය, යසෝපි තස්ස හායේථ. යස්ස ඛෝ පන යසෝ හායේථ, භෝගාපි තස්ස හායේය්‍යුං. යසෝලද්ධා ඛෝ පනම්හාකං භෝගා. මමඤ්චේව ඛෝ පන සමණෝ ගෝතමෝ පඤ්හං පුච්ඡේය්‍ය, තස්ස චාහං පඤ්හස්ස වේය්‍යාකරණේන චිත්තං න ආරාධේය්‍යං; තත්‍ර චේ මං සමණෝ ගෝතමෝ ඒවං වදේය්‍ය: ‘න ඛෝ ඒස, බ්‍රාහ්මණ, පඤ්හෝ ඒවං බ්‍යාකාතබ්බෝ, ඒවං නාමේස, බ්‍රාහ්මණ, පඤ්හෝ බ්‍යාකාතබ්බෝ(අ)ති, තේන මං අයං පරිසා පරිභවේය්‍ය: ‘බාලෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ අබ්‍යත්තෝ, නාසක්ඛි සමණස්ස ගෝතමස්ස පඤ්හස්ස වේය්‍යාකරණේන චිත්තං ආරාධේතුන්(අ)ති. යං ඛෝ පනායං පරිසා පරිභවේය්‍ය, යසෝපි තස්ස හායේථ. යස්ස ඛෝ පන යසෝ හායේථ, භෝගාපි තස්ස හායේය්‍යුං. යසෝලද්ධා ඛෝ පනම්හාකං භෝගා. අහෝ වත මං සමණෝ ගෝතමෝ සකේ ආචරියකේ තේවිජ්ජකේ පඤ්හං පුච්ඡේය්‍ය, අද්ධා වතස්සාහං චිත්තං ආරාධේය්‍යං පඤ්හස්ස වේය්‍යාකරණේනා”ති.
But while sitting there, Soṇadaṇḍa continued to be plagued by many second thoughts. He thought, “If only the ascetic Gotama would ask me about my own teacher’s scriptural heritage of the three Vedas! Then I could definitely satisfy his mind with my answer.”
5. බ්‍රාහ්මණපඤ්ඤත්ති
5. What Makes a Brahmin
අථ ඛෝ භගවතෝ සෝණදණ්ඩස්ස බ්‍රාහ්මණස්ස චේතසා චේතෝපරිවිතක්කමඤ්ඤාය ඒතදහෝසි: “විහඤ්ඤති ඛෝ අයං සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ සකේන චිත්තේන. යන්නූනාහං සෝණදණ්ඩං බ්‍රාහ්මණං සකේ ආචරියකේ තේවිජ්ජකේ පඤ්හං පුච්ඡේය්‍යන්”ති.
Then the Buddha, knowing what Soṇadaṇḍa was thinking, thought, “This brahmin Soṇadaṇḍa is worried by his own thoughts. Why don’t I ask him about his own teacher’s scriptural heritage of the three Vedas?”
අථ ඛෝ භගවා සෝණදණ්ඩං බ්‍රාහ්මණං ඒතදවෝච: “කතිහි පන, බ්‍රාහ්මණ, අඞ්ගේහි සමන්නාගතං බ්‍රාහ්මණා බ්‍රාහ්මණං පඤ්ඤපේන්ති; ‘බ්‍රාහ්මණෝස්මී(අ)ති ච වදමානෝ සම්මා වදේය්‍ය, න ච පන මුසාවාදං ආපජ්ජේය්‍යා”ති?
So he said to Soṇadaṇḍa, “Brahmin, how many factors must a brahmin possess for the brahmins to describe him as a brahmin; and so that when he says ‘I am a brahmin’ he speaks rightly, without falling into falsehood?”
අථ ඛෝ සෝණදණ්ඩස්ස බ්‍රාහ්මණස්ස ඒතදහෝසි: “යං වත නෝ අහෝසි ඉච්ඡිතං, යං ආකඞ්ඛිතං, යං අධිප්පේතං, යං අභිපත්ථිතං: ‘අහෝ වත මං සමණෝ ගෝතමෝ සකේ ආචරියකේ තේවිජ්ජකේ පඤ්හං පුච්ඡේය්‍ය, අද්ධා වතස්සාහං චිත්තං ආරාධේය්‍යං පඤ්හස්ස වේය්‍යාකරණේනා(අ)ති, තත්‍ර මං සමණෝ ගෝතමෝ සකේ ආචරියකේ තේවිජ්ජකේ පඤ්හං පුච්ඡති. අද්ධා වතස්සාහං චිත්තං ආරාධේස්සාමි පඤ්හස්ස වේය්‍යාකරණේනා”ති.
Then Soṇadaṇḍa thought, “The ascetic Gotama has asked me about exactly what I wanted, what I wished for, what I desired, what I yearned for; that is, my own scriptural heritage. I can definitely satisfy his mind with my answer.”
අථ ඛෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ අබ්භුන්නාමේත්වා කායං අනුවිලෝකේත්වා පරිසං භගවන්තං ඒතදවෝච: “පඤ්චහි, භෝ ගෝතම, අඞ්ගේහි සමන්නාගතං බ්‍රාහ්මණා බ්‍රාහ්මණං පඤ්ඤපේන්ති; ‘බ්‍රාහ්මණෝස්මී(අ)ති ච වදමානෝ සම්මා වදේය්‍ය, න ච පන මුසාවාදං ආපජ්ජේය්‍ය. කතමේහි පඤ්චහි? ඉධ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණෝ උභතෝ සුජාතෝ හෝති මාතිතෝ ච පිතිතෝ ච, සංසුද්ධගහණිකෝ යාව සත්තමා පිතාමහයුගා අක්ඛිත්තෝ අනුපක්කුට්ඨෝ ජාතිවාදේන; අජ්ඣායකෝ හෝති මන්තධරෝ තිණ්ණං වේදානං පාරගූ සනිඝණ්ඩුකේටුභානං සාක්ඛරප්පභේදානං ඉතිහාසපඤ්චමානං පදකෝ වේය්‍යාකරණෝ ලෝකායතමහාපුරිසලක්ඛණේසු අනවයෝ; අභිරූපෝ හෝති දස්සනීයෝ පාසාදිකෝ පරමාය වණ්ණපෝක්ඛරතාය සමන්නාගතෝ බ්‍රහ්මවණ්ණී බ්‍රහ්මවච්ඡසී අඛුද්දාවකාසෝ දස්සනාය; සීලවා හෝති වුද්ධසීලී වුද්ධසීලේන සමන්නාගතෝ; පණ්ඩිතෝ ච හෝති මේධාවී පඨමෝ වා දුතියෝ වා සුජං පග්ගණ්හන්තානං. ඉමේහි ඛෝ, භෝ ගෝතම, පඤ්චහි අඞ්ගේහි සමන්නාගතං බ්‍රාහ්මණා බ්‍රාහ්මණං පඤ්ඤපේන්ති; ‘බ්‍රාහ්මණෝස්මී(අ)ති ච වදමානෝ සම්මා වදේය්‍ය, න ච පන මුසාවාදං ආපජ්ජේය්‍යා”ති.
Then Soṇadaṇḍa straightened his back, looked around the assembly, and said to the Buddha, “Master Gotama, a brahmin must possess five factors for the brahmins to describe him as a brahmin; and so that when he says ‘I am a brahmin’ he speaks rightly, without falling into falsehood. What five? It’s when a brahmin is well born on both his mother’s and father’s side, of pure descent, with irrefutable and impeccable genealogy back to the seventh paternal generation. He recites and remembers the hymns, and has mastered the three Vedas, together with their vocabularies, ritual, phonology and etymology, and the testament as fifth. He knows philology and grammar, and is well versed in cosmology and the marks of a great man. He is attractive, good-looking, lovely, of surpassing beauty. He is magnificent and splendid as Brahmā, remarkable to behold. He is ethical, mature in ethical conduct. He’s astute and clever, being the first or second to hold the sacrificial ladle. These are the five factors which a brahmin must possess for the brahmins to describe him as a brahmin; and so that when he says ‘I am a brahmin’ he speaks rightly, without falling into falsehood.”
“ඉමේසං පන, බ්‍රාහ්මණ, පඤ්චන්නං අඞ්ගානං සක්කා ඒකං අඞ්ගං ඨපයිත්වා චතූහඞ්ගේහි සමන්නාගතං බ්‍රාහ්මණා බ්‍රාහ්මණං පඤ්ඤපේතුං; ‘බ්‍රාහ්මණෝස්මී(අ)ති ච වදමානෝ සම්මා වදේය්‍ය, න ච පන මුසාවාදං ආපජ්ජේය්‍යා”ති?
“But brahmin, is it possible to set aside one of these five factors and still rightly describe someone as a brahmin?”
“සක්කා, භෝ ගෝතම. ඉමේසඤ්හි, භෝ ගෝතම, පඤ්චන්නං අඞ්ගානං වණ්ණං ඨපයාම. කිඤ්හි වණ්ණෝ කරිස්සති? යතෝ ඛෝ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණෝ උභතෝ සුජාතෝ හෝති මාතිතෝ ච පිතිතෝ ච සංසුද්ධගහණිකෝ යාව සත්තමා පිතාමහයුගා අක්ඛිත්තෝ අනුපක්කුට්ඨෝ ජාතිවාදේන; අජ්ඣායකෝ ච හෝති මන්තධරෝ ච තිණ්ණං වේදානං පාරගූ සනිඝණ්ඩුකේටුභානං සාක්ඛරප්පභේදානං ඉතිහාසපඤ්චමානං පදකෝ වේය්‍යාකරණෝ ලෝකායතමහාපුරිසලක්ඛණේසු අනවයෝ; සීලවා ච හෝති වුද්ධසීලී වුද්ධසීලේන සමන්නාගතෝ; පණ්ඩිතෝ ච හෝති මේධාවී පඨමෝ වා දුතියෝ වා සුජං පග්ගණ්හන්තානං. ඉමේහි ඛෝ, භෝ ගෝතම, චතූහඞ්ගේහි සමන්නාගතං බ්‍රාහ්මණා බ්‍රාහ්මණං පඤ්ඤපේන්ති; ‘බ්‍රාහ්මණෝස්මී(අ)ති ච වදමානෝ සම්මා වදේය්‍ය, න ච පන මුසාවාදං ආපජ්ජේය්‍යා”ති.
“It is possible, Master Gotama. We could leave appearance out of the five factors. For what does appearance matter? A brahmin must possess the remaining four factors for the brahmins to rightly describe him as a brahmin.”
“ඉමේසං පන, බ්‍රාහ්මණ, චතුන්නං අඞ්ගානං සක්කා ඒකං අඞ්ගං ඨපයිත්වා තීහඞ්ගේහි සමන්නාගතං බ්‍රාහ්මණා බ්‍රාහ්මණං පඤ්ඤපේතුං; ‘බ්‍රාහ්මණෝස්මී(අ)ති ච වදමානෝ සම්මා වදේය්‍ය, න ච පන මුසාවාදං ආපජ්ජේය්‍යා”ති?
“But brahmin, is it possible to set aside one of these four factors and still rightly describe someone as a brahmin?”
“සක්කා, භෝ ගෝතම. ඉමේසඤ්හි, භෝ ගෝතම, චතුන්නං අඞ්ගානං මන්තේ ඨපයාම. කිඤ්හි මන්තා කරිස්සන්ති? යතෝ ඛෝ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණෝ උභතෝ සුජාතෝ හෝති මාතිතෝ ච පිතිතෝ ච සංසුද්ධගහණිකෝ යාව සත්තමා පිතාමහයුගා අක්ඛිත්තෝ අනුපක්කුට්ඨෝ ජාතිවාදේන; සීලවා ච හෝති වුද්ධසීලී වුද්ධසීලේන සමන්නාගතෝ; පණ්ඩිතෝ ච හෝති මේධාවී පඨමෝ වා දුතියෝ වා සුජං පග්ගණ්හන්තානං. ඉමේහි ඛෝ, භෝ ගෝතම, තීහඞ්ගේහි සමන්නාගතං බ්‍රාහ්මණා බ්‍රාහ්මණං පඤ්ඤපේන්ති; ‘බ්‍රාහ්මණෝස්මී(අ)ති ච වදමානෝ සම්මා වදේය්‍ය, න ච පන මුසාවාදං ආපජ්ජේය්‍යා”ති.
“It is possible, Master Gotama. We could leave the hymns out of the four factors. For what do the hymns matter? A brahmin must possess the remaining three factors for the brahmins to rightly describe him as a brahmin.”
“ඉමේසං පන, බ්‍රාහ්මණ, තිණ්ණං අඞ්ගානං සක්කා ඒකං අඞ්ගං ඨපයිත්වා ද්වීහඞ්ගේහි සමන්නාගතං බ්‍රාහ්මණා බ්‍රාහ්මණං පඤ්ඤපේතුං; ‘බ්‍රාහ්මණෝස්මී(අ)ති ච වදමානෝ සම්මා වදේය්‍ය, න ච පන මුසාවාදං ආපජ්ජේය්‍යා”ති?
“But brahmin, is it possible to set aside one of these three factors and still rightly describe someone as a brahmin?”
“සක්කා, භෝ ගෝතම. ඉමේසඤ්හි, භෝ ගෝතම, තිණ්ණං අඞ්ගානං ජාතිං ඨපයාම. කිඤ්හි ජාති කරිස්සති? යතෝ ඛෝ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණෝ සීලවා හෝති වුද්ධසීලී වුද්ධසීලේන සමන්නාගතෝ; පණ්ඩිතෝ ච හෝති මේධාවී පඨමෝ වා දුතියෝ වා සුජං පග්ගණ්හන්තානං. ඉමේහි ඛෝ, භෝ ගෝතම, ද්වීහඞ්ගේහි සමන්නාගතං බ්‍රාහ්මණා බ්‍රාහ්මණං පඤ්ඤපේන්ති; ‘බ්‍රාහ්මණෝස්මී(අ)ති ච වදමානෝ සම්මා වදේය්‍ය, න ච පන මුසාවාදං ආපජ්ජේය්‍යා”ති.
“It is possible, Master Gotama. We could leave birth out of the three factors. For what does birth matter? It’s when a brahmin is ethical, mature in ethical conduct; and he’s astute and clever, being the first or second to hold the sacrificial ladle. A brahmin must possess these two factors for the brahmins to rightly describe him as a brahmin.”
ඒවං වුත්තේ, තේ බ්‍රාහ්මණා සෝණදණ්ඩං බ්‍රාහ්මණං ඒතදවෝචුං: “මා භවං සෝණදණ්ඩෝ ඒවං අවච, මා භවං සෝණදණ්ඩෝ ඒවං අවච. අපවදතේව භවං සෝණදණ්ඩෝ වණ්ණං, අපවදති මන්තේ, අපවදති ජාතිං, ඒකංසේන භවං සෝණදණ්ඩෝ සමණස්සේව ගෝතමස්ස වාදං අනුපක්ඛන්දතී”ති.
When he had spoken, those brahmins said to him, “Please don’t say that, Master Soṇadaṇḍa, please don’t say that! You’re just condemning appearance, the hymns, and birth! You’re totally going over to the ascetic Gotama’s doctrine!”
අථ ඛෝ භගවා තේ බ්‍රාහ්මණේ ඒතදවෝච: “සචේ ඛෝ තුම්හාකං බ්‍රාහ්මණානං ඒවං හෝති: ‘අප්පස්සුතෝ ච සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ, අකල්‍යාණවාක්කරණෝ ච සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ, දුප්පඤ්ඤෝ ච සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ, න ච පහෝති සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ සමණේන ගෝතමේන සද්ධිං අස්මිං වචනේ පටිමන්තේතුන්(අ)ති, තිට්ඨතු සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ, තුම්හේ මයා සද්ධිං මන්තව්හෝ අස්මිං වචනේ. සචේ පන තුම්හාකං බ්‍රාහ්මණානං ඒවං හෝති: ‘බහුස්සුතෝ ච සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ, කල්‍යාණවාක්කරණෝ ච සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ, පණ්ඩිතෝ ච සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ, පහෝති ච සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ සමණේන ගෝතමේන සද්ධිං අස්මිං වචනේ පටිමන්තේතුන්(අ)ති, තිට්ඨථ තුම්හේ, සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ මයා සද්ධිං පටිමන්තේතූ”ති.
So the Buddha said to them, “Well, brahmins, if you think that Soṇadaṇḍa is unlearned, a poor speaker, witless, and not capable of having a dialogue with me about this, then leave him aside and you can have a dialogue with me. But if you think that he’s learned, a good speaker, astute, and capable of having a dialogue with me about this, then you should stand aside and let him have a dialogue with me.”
ඒවං වුත්තේ, සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “තිට්ඨතු භවං ගෝතමෝ, තුණ්හී භවං ගෝතමෝ හෝතු, අහමේව තේසං සහධම්මේන පටිවචනං කරිස්සාමී”ති. අථ ඛෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ තේ බ්‍රාහ්මණේ ඒතදවෝච: “මා භවන්තෝ ඒවං අවචුත්ථ, මා භවන්තෝ ඒවං අවචුත්ථ: ‘අපවදතේව භවං සෝණදණ්ඩෝ වණ්ණං, අපවදති මන්තේ, අපවදති ජාතිං, ඒකංසේන භවං සෝණදණ්ඩෝ සමණස්සේව ගෝතමස්ස වාදං අනුපක්ඛන්දතී(අ)ති. නාහං, භෝ, අපවදාමි වණ්ණං වා මන්තේ වා ජාතිං වා”ති.
When he said this, Soṇadaṇḍa said to the Buddha, “Let it be, Master Gotama, be silent. I myself will respond to them in a legitimate manner.” Then he said to those brahmins, “Don’t say this, gentlemen, don’t say this: ‘You’re just condemning appearance, the hymns, and birth! You’re totally going over to the ascetic Gotama’s doctrine!’ I’m not condemning appearance, hymns, or birth.”
තේන ඛෝ පන සමයේන සෝණදණ්ඩස්ස බ්‍රාහ්මණස්ස භාගිනේය්‍යෝ අඞ්ගකෝ නාම මාණවකෝ තස්සං පරිසායං නිසින්නෝ හෝති. අථ ඛෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ තේ බ්‍රාහ්මණේ ඒතදවෝච: “පස්සන්ති නෝ භෝන්තෝ ඉමං අඞ්ගකං මාණවකං අම්හාකං භාගිනේය්‍යන්”ති?
Now at that time Soṇadaṇḍa’s nephew, the student Aṅgaka was sitting in that assembly. Then Soṇadaṇḍa said to those brahmins, “Gentlemen, do you see my nephew, the student Aṅgaka?”
“ඒවං, භෝ”.
“Yes, sir.”
“අඞ්ගකෝ ඛෝ, භෝ, මාණවකෝ අභිරූපෝ දස්සනීයෝ පාසාදිකෝ පරමාය වණ්ණපෝක්ඛරතාය සමන්නාගතෝ බ්‍රහ්මවණ්ණී බ්‍රහ්මවච්ඡසී අඛුද්දාවකාසෝ දස්සනාය, නාස්ස ඉමිස්සං පරිසායං සමසමෝ අත්ථි වණ්ණේන ඨපේත්වා සමණං ගෝතමං. අඞ්ගකෝ ඛෝ මාණවකෝ අජ්ඣායකෝ මන්තධරෝ, තිණ්ණං වේදානං පාරගූ සනිඝණ්ඩුකේටුභානං සාක්ඛරප්පභේදානං ඉතිහාසපඤ්චමානං පදකෝ වේය්‍යාකරණෝ ලෝකායතමහාපුරිසලක්ඛණේසු අනවයෝ. අහමස්ස මන්තේ වාචේතා. අඞ්ගකෝ ඛෝ මාණවකෝ උභතෝ සුජාතෝ මාතිතෝ ච පිතිතෝ ච සංසුද්ධගහණිකෝ යාව සත්තමා පිතාමහයුගා අක්ඛිත්තෝ අනුපක්කුට්ඨෝ ජාතිවාදේන. අහමස්ස මාතාපිතරෝ ජානාමි. අඞ්ගකෝ ඛෝ මාණවකෝ පාණම්පි හනේය්‍ය, අදින්නම්පි ආදියේය්‍ය, පරදාරම්පි ගච්ඡේය්‍ය, මුසාවාදම්පි භණේය්‍ය, මජ්ජම්පි පිවේය්‍ය, ඒත්ථ දානි, භෝ, කිං වණ්ණෝ කරිස්සති, කිං මන්තා, කිං ජාති? යතෝ ඛෝ, භෝ, බ්‍රාහ්මණෝ සීලවා ච හෝති වුද්ධසීලී වුද්ධසීලේන සමන්නාගතෝ, පණ්ඩිතෝ ච හෝති මේධාවී පඨමෝ වා දුතියෝ වා සුජං පග්ගණ්හන්තානං. ඉමේහි ඛෝ, භෝ, ද්වීහඞ්ගේහි සමන්නාගතං බ්‍රාහ්මණා බ්‍රාහ්මණං පඤ්ඤපේන්ති; ‘බ්‍රාහ්මණෝස්මී(අ)ති ච වදමානෝ සම්මා වදේය්‍ය, න ච පන මුසාවාදං ආපජ්ජේය්‍යා”ති.
“Aṅgaka is attractive, good-looking, lovely, of surpassing beauty. He is magnificent and splendid as Brahmā, remarkable to behold. There’s no-one in this assembly so good-looking, apart from the ascetic Gotama. Aṅgaka recites and remembers the hymns, and has mastered the three Vedas, together with their vocabularies, ritual, phonology and etymology, and the testament as fifth. He knows philology and grammar, and is well versed in cosmology and the marks of a great man. And I am the one who teaches him the hymns. Aṅgaka is well born on both his mother’s and father’s side, of pure descent, with irrefutable and impeccable genealogy back to the seventh paternal generation. And I know his mother and father. But if Aṅgaka were to kill living creatures, steal, commit adultery, lie, and drink alcohol, then what’s the use of his appearance, his hymns, or his birth? It’s when a brahmin is ethical, mature in ethical conduct; and he’s astute and clever, being the first or second to hold the sacrificial ladle. A brahmin must possess these two factors for the brahmins to rightly describe him as a brahmin.”
6. සීලපඤ්ඤාකථා
6. The Discussion of Ethics and Wisdom
“ඉමේසං පන, බ්‍රාහ්මණ, ද්වින්නං අඞ්ගානං සක්කා ඒකං අඞ්ගං ඨපයිත්වා ඒකේන අඞ්ගේන සමන්නාගතං බ්‍රාහ්මණා බ්‍රාහ්මණං පඤ්ඤපේතුං; ‘බ්‍රාහ්මණෝස්මී(අ)ති ච වදමානෝ සම්මා වදේය්‍ය, න ච පන මුසාවාදං ආපජ්ජේය්‍යා”ති?
“But brahmin, is it possible to set aside one of these two factors and still rightly describe someone as a brahmin?”
“නෝ හිදං, භෝ ගෝතම. සීලපරිධෝතා හි, භෝ ගෝතම, පඤ්ඤා; පඤ්ඤාපරිධෝතං සීලං. යත්ථ සීලං තත්ථ පඤ්ඤා, යත්ථ පඤ්ඤා තත්ථ සීලං. සීලවතෝ පඤ්ඤා, පඤ්ඤවතෝ සීලං. සීලපඤ්ඤාණඤ්ච පන ලෝකස්මිං අග්ගමක්ඛායති. සේය්‍යථාපි, භෝ ගෝතම, හත්ථේන වා හත්ථං ධෝවේය්‍ය, පාදේන වා පාදං ධෝවේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ, භෝ ගෝතම, සීලපරිධෝතා පඤ්ඤා, පඤ්ඤාපරිධෝතං සීලං. යත්ථ සීලං තත්ථ පඤ්ඤා, යත්ථ පඤ්ඤා තත්ථ සීලං. සීලවතෝ පඤ්ඤා, පඤ්ඤවතෝ සීලං. සීලපඤ්ඤාණඤ්ච පන ලෝකස්මිං අග්ගමක්ඛායතී”ති.
“No, Master Gotama. For wisdom is cleansed by ethics, and ethics are cleansed by wisdom. Ethics and wisdom always go together. An ethical person is wise, and a wise person ethical. And ethics and wisdom are said to be the best things in the world. It’s just like when you clean one hand with the other, or clean one foot with the other. In the same way, wisdom is cleansed by ethics, and ethics are cleansed by wisdom. Ethics and wisdom always go together. An ethical person is wise, and a wise person ethical. And ethics and wisdom are said to be the best things in the world.”
“ඒවමේතං, බ්‍රාහ්මණ, ඒවමේතං, බ්‍රාහ්මණ, සීලපරිධෝතා හි, බ්‍රාහ්මණ, පඤ්ඤා, පඤ්ඤාපරිධෝතං සීලං. යත්ථ සීලං තත්ථ පඤ්ඤා, යත්ථ පඤ්ඤා තත්ථ සීලං. සීලවතෝ පඤ්ඤා, පඤ්ඤවතෝ සීලං. සීලපඤ්ඤාණඤ්ච පන ලෝකස්මිං අග්ගමක්ඛායති. සේය්‍යථාපි, බ්‍රාහ්මණ, හත්ථේන වා හත්ථං ධෝවේය්‍ය, පාදේන වා පාදං ධෝවේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, සීලපරිධෝතා පඤ්ඤා, පඤ්ඤාපරිධෝතං සීලං. යත්ථ සීලං තත්ථ පඤ්ඤා, යත්ථ පඤ්ඤා තත්ථ සීලං. සීලවතෝ පඤ්ඤා, පඤ්ඤවතෝ සීලං. සීලපඤ්ඤාණඤ්ච පන ලෝකස්මිං අග්ගමක්ඛායති.
“That’s so true, brahmin, that’s so true! For wisdom is cleansed by ethics, and ethics are cleansed by wisdom. Ethics and wisdom always go together. An ethical person is wise, and a wise person ethical. And ethics and wisdom are said to be the best things in the world. It’s just like when you clean one hand with the other, or clean one foot with the other. In the same way, wisdom is cleansed by ethics, and ethics are cleansed by wisdom. Ethics and wisdom always go together. An ethical person is wise, and a wise person ethical. And ethics and wisdom are said to be the best things in the world.
කතමං පන තං, බ්‍රාහ්මණ, සීලං? කතමා සා පඤ්ඤා”ති?
But what, brahmin, is that ethical conduct? And what is that wisdom?”
“ඒත්තකපරමාව මයං, භෝ ගෝතම, ඒතස්මිං අත්ථේ. සාධු වත භවන්තංයේව ගෝතමං පටිභාතු ඒතස්ස භාසිතස්ස අත්ථෝ”ති.
“That’s all I know about this matter, Master Gotama. May Master Gotama himself please clarify the meaning of this.”
“තේන හි, බ්‍රාහ්මණ, සුණෝහි, සාධුකං මනසිකරෝහි, භාසිස්සාමී”ති.
“Well then, brahmin, listen and apply your mind well, I will speak.”
“ඒවං, භෝ”ති ඛෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ භගවතෝ පච්චස්සෝසි. භගවා ඒතදවෝච:
“Yes sir,” Soṇadaṇḍa replied. The Buddha said this:
“ඉධ, බ්‍රාහ්මණ, තථාගතෝ ලෝකේ උප්පජ්ජති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ …පේ… ඒවං ඛෝ, බ්‍රාහ්මණ, භික්ඛු සීලසම්පන්නෝ හෝති. ඉදං ඛෝ තං, බ්‍රාහ්මණ, සීලං …පේ… පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති … දුතියං ඣානං … තතියං ඣානං … චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති …පේ… ඤාණදස්සනාය චිත්තං අභිනීහරති, අභිනින්නාමේති …පේ… ඉදම්පිස්ස හෝති පඤ්ඤාය …පේ… නාපරං ඉත්ථත්තායාති පජානාති. ඉදම්පිස්ස හෝති පඤ්ඤාය අයං ඛෝ සා, බ්‍රාහ්මණ, පඤ්ඤා”ති.
“It’s when a Realized One arises in the world, perfected, a fully awakened Buddha … That’s how a bhikkhu is accomplished in ethics. This, brahmin, is that ethical conduct. … They enter and remain in the first jhāna … second jhāna … third jhāna … fourth jhāna … They extend and project the mind toward knowledge and vision … This pertains to their wisdom. … They understand: ‘… there is no return to any state of existence.’ This pertains to their wisdom. This, brahmin, is that wisdom.”
7. සෝණදණ්ඩෞපාසකත්තපටිවේදනා
7. Soṇadaṇḍa Declares Himself a Lay Follower
ඒවං වුත්තේ, සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “අභික්කන්තං, භෝ ගෝතම, අභික්කන්තං, භෝ ගෝතම. සේය්‍යථාපි, භෝ ගෝතම, නික්කුජ්ජිතං වා උක්කුජ්ජේය්‍ය, පටිච්ඡන්නං වා විවරේය්‍ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛේය්‍ය, අන්ධකාරේ වා තේලපජ්ජෝතං ධාරේය්‍ය: ‘චක්ඛුමන්තෝ රූපානි දක්ඛන්තී(අ)ති; ඒවමේවං භෝතා ගෝතමේන අනේකපරියායේන ධම්මෝ පකාසිතෝ. ඒසාහං භවන්තං ගෝතමං සරණං ගච්ඡාමි, ධම්මඤ්ච, භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං මං භවං ගෝතමෝ ධාරේතු අජ්ජතග්ගේ පාණුපේතං සරණං ගතං. අධිවාසේතු ච මේ භවං ගෝතමෝ ස්වාතනාය භත්තං සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝේනා”ති. අධිවාසේසි භගවා තුණ්හීභාවේන.
When he had spoken, Soṇadaṇḍa said to the Buddha, “Excellent, Master Gotama! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with clear eyes can see what’s there, Master Gotama has made the Teaching clear in many ways. I go for refuge to Master Gotama, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may Master Gotama remember me as a lay follower who has gone for refuge for life. Would you and the bhikkhu Saṅgha please accept a meal from me tomorrow?” The Buddha consented with silence.
අථ ඛෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ භගවතෝ අධිවාසනං විදිත්වා උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදේත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි. අථ ඛෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ තස්සා රත්තියා අච්චයේන සකේ නිවේසනේ පණීතං ඛාදනීයං භෝජනීයං පටියාදාපේත්වා භගවතෝ කාලං ආරෝචාපේසි: “කාලෝ, භෝ ගෝතම, නිට්ඨිතං භත්තන්”ති. අථ ඛෝ භගවා පුබ්බණ්හසමයං නිවාසේත්වා පත්තචීවරමාදාය සද්ධිං භික්ඛුසඞ්ඝේන යේන සෝණදණ්ඩස්ස බ්‍රාහ්මණස්ස නිවේසනං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තේ ආසනේ නිසීදි. අථ ඛෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ බුද්ධප්පමුඛං භික්ඛුසඞ්ඝං පණීතේන ඛාදනීයේන භෝජනීයේන සහත්ථා සන්තප්පේසි සම්පවාරේසි.
Then, knowing that the Buddha had consented, Soṇadaṇḍa got up from his seat, bowed, and respectfully circled the Buddha, keeping him on his right, before leaving. And when the night had passed Soṇadaṇḍa had delicious fresh and cooked foods prepared in his own home. Then he had the Buddha informed of the time, saying, “It’s time, Master Gotama, the meal is ready.” Then the Buddha robed up in the morning and, taking his bowl and robe, went to the home of Soṇadaṇḍa together with the bhikkhu Saṅgha, where he sat on the seat spread out. Then Soṇadaṇḍa served and satisfied the bhikkhu Saṅgha headed by the Buddha with his own hands with delicious fresh and cooked foods.
අථ ඛෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ භගවන්තං භුත්තාවිං ඕනීතපත්තපාණිං අඤ්ඤතරං නීචං ආසනං ගහේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ සෝණදණ්ඩෝ බ්‍රාහ්මණෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “අහඤ්චේව ඛෝ පන, භෝ ගෝතම, පරිසගතෝ සමානෝ ආසනා වුට්ඨහිත්වා භවන්තං ගෝතමං අභිවාදේය්‍යං, තේන මං සා පරිසා පරිභවේය්‍ය. යං ඛෝ පන සා පරිසා පරිභවේය්‍ය, යසෝපි තස්ස හායේථ. යස්ස ඛෝ පන යසෝ හායේථ, භෝගාපි තස්ස හායේය්‍යුං. යසෝලද්ධා ඛෝ පනම්හාකං භෝගා. අහඤ්චේව ඛෝ පන, භෝ ගෝතම, පරිසගතෝ සමානෝ අඤ්ජලිං පග්ගණ්හේය්‍යං, ආසනා මේ තං භවං ගෝතමෝ පච්චුට්ඨානං ධාරේතු. අහඤ්චේව ඛෝ පන, භෝ ගෝතම, පරිසගතෝ සමානෝ වේඨනං ඕමුඤ්චේය්‍යං, සිරසා මේ තං භවං ගෝතමෝ අභිවාදනං ධාරේතු. අහඤ්චේව ඛෝ පන, භෝ ගෝතම, යානගතෝ සමානෝ යානා පච්චෝරෝහිත්වා භවන්තං ගෝතමං අභිවාදේය්‍යං, තේන මං සා පරිසා පරිභවේය්‍ය. යං ඛෝ පන සා පරිසා පරිභවේය්‍ය, යසෝපි තස්ස හායේථ, යස්ස ඛෝ පන යසෝ හායේථ, භෝගාපි තස්ස හායේය්‍යුං. යසෝලද්ධා ඛෝ පනම්හාකං භෝගා. අහඤ්චේව ඛෝ පන, භෝ ගෝතම, යානගතෝ සමානෝ පතෝදලට්ඨිං අබ්භුන්නාමේය්‍යං, යානා මේ තං භවං ගෝතමෝ පච්චෝරෝහනං ධාරේතු. අහඤ්චේව ඛෝ පන, භෝ ගෝතම, යානගතෝ සමානෝ ඡත්තං අපනාමේය්‍යං, සිරසා මේ තං භවං ගෝතමෝ අභිවාදනං ධාරේතූ”ති.
When the Buddha had eaten and washed his hand and bowl, Soṇadaṇḍa took a low seat and sat to one side. Seated to one side he said to the Buddha: “Master Gotama, if, when I have gone to an assembly, I rise from my seat and bow to the Buddha, that assembly might disparage me for that. And when you’re disparaged by the assembly, your reputation diminishes. When your reputation diminishes, your wealth also diminishes. But my wealth relies on my reputation. If, when I have gone to an assembly, I raise my joined palms, please take it that I have risen from my seat. And if I undo my turban, please take it that I have bowed. And Master Gotama, if, when I am in a carriage, I get down from my carriage and bow to the Buddha, that assembly might disparage me for that. If, when I am in a carriage, I hold up my goad, please take it that I have got down from my carriage. And if I lower my sunshade, please take it that I have bowed.”
අථ ඛෝ භගවා සෝණදණ්ඩං බ්‍රාහ්මණං ධම්මියා කථාය සන්දස්සේත්වා සමාදපේත්වා සමුත්තේජේත්වා සම්පහංසේත්වා උට්ඨායාසනා පක්කාමීති.
Then the Buddha educated, encouraged, fired up, and inspired the brahmin Soṇadaṇḍa with a Dhamma talk, after which he got up from his seat and left.
සෝණදණ්ඩසුත්තං නිට්ඨිතං චතුත්ථං.
The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
