Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ชาตกปาฬิ • Jātakapāḷi

๑๙. สฎฺฐินิปาโต

19. Saṭṭhinipāto

๕๒๙. โสณกชาตกํ (๑)

529. Soṇakajātakaṃ (1)

๑.

‘‘ตสฺส สุตฺวา สตํ ทมฺมิ, สหสฺสํ ทิฎฺฐ ¹ โสณกํ;

‘‘Tassa sutvā sataṃ dammi, sahassaṃ diṭṭha ² soṇakaṃ;

โก เม โสณกมกฺขาติ, สหายํ ปํสุกีฬิตํ’’ฯ

Ko me soṇakamakkhāti, sahāyaṃ paṃsukīḷitaṃ’’.

๒.

‘‘อถพฺรวี มาณวโก, ทหโร ปญฺจจูฬโก;

‘‘Athabravī māṇavako, daharo pañcacūḷako;

มยฺหํ สุตฺวา สตํ เทหิ, สหสฺสํ ทิฎฺฐ ³ โสณกํ;

Mayhaṃ sutvā sataṃ dehi, sahassaṃ diṭṭha ⁴ soṇakaṃ;

อหํ เต โสณกกฺขิสฺสํ ⁵, สหายํ ปํสุกีฬิตํ’’ฯ

Ahaṃ te soṇakakkhissaṃ ⁶, sahāyaṃ paṃsukīḷitaṃ’’.

๓.

‘‘กตมสฺมิํ ⁷ โส ชนปเท, รเฎฺฐสุ นิคเมสุ จ;

‘‘Katamasmiṃ ⁸ so janapade, raṭṭhesu nigamesu ca;

กตฺถ โสณกมทฺทกฺขิ ⁹, ตํ เม อกฺขาหิ ปุจฺฉิโต’’ฯ

Kattha soṇakamaddakkhi ¹⁰, taṃ me akkhāhi pucchito’’.

๔.

‘‘ตเวว เทว วิชิเต, ตเววุยฺยานภูมิยา;

‘‘Taveva deva vijite, tavevuyyānabhūmiyā;

อุชุวํสา มหาสาลา, นีโลภาสา มโนรมาฯ

Ujuvaṃsā mahāsālā, nīlobhāsā manoramā.

๕.

‘‘ติฎฺฐนฺติ เมฆสมานา, รมฺมา อโญฺญญฺญนิสฺสิตา;

‘‘Tiṭṭhanti meghasamānā, rammā aññoññanissitā;

เตสํ มูลมฺหิ ¹¹ โสณโก, ฌายตี อนุปาทโน ¹²;

Tesaṃ mūlamhi ¹³ soṇako, jhāyatī anupādano ¹⁴;

อุปาทาเนสุ โลเกสุ, ฑยฺหมาเนสุ นิพฺพุโตฯ

Upādānesu lokesu, ḍayhamānesu nibbuto.

๖.

‘‘ตโต จ ราชา ปายาสิ, เสนาย จตุรงฺคิยา;

‘‘Tato ca rājā pāyāsi, senāya caturaṅgiyā;

การาเปตฺวา สมํ มคฺคํ, อคมา เยน โสณโกฯ

Kārāpetvā samaṃ maggaṃ, agamā yena soṇako.

๗.

‘‘อุยฺยานภูมิํ คนฺตฺวาน, วิจรโนฺต พฺรหาวเน;

‘‘Uyyānabhūmiṃ gantvāna, vicaranto brahāvane;

อาสีนํ โสณกํ ทกฺขิ, ฑยฺหมาเนสุ นิพฺพุตํ’’ฯ

Āsīnaṃ soṇakaṃ dakkhi, ḍayhamānesu nibbutaṃ’’.

๘.

‘‘กปโณ วตยํ ภิกฺขุ, มุโณฺฑ สงฺฆาฎิปารุโต;

‘‘Kapaṇo vatayaṃ bhikkhu, muṇḍo saṅghāṭipāruto;

อมาติโก อปิติโก, รุกฺขมูลสฺมิ ฌายติ’’ฯ

Amātiko apitiko, rukkhamūlasmi jhāyati’’.

๙.

‘‘อิมํ วากฺยํ นิสาเมตฺวา, โสณโก เอตทพฺรวิ;

‘‘Imaṃ vākyaṃ nisāmetvā, soṇako etadabravi;

‘น ราช กปโณ โหติ, ธมฺมํ กาเยน ผสฺสยํ ¹⁵ฯ

‘Na rāja kapaṇo hoti, dhammaṃ kāyena phassayaṃ ¹⁶.

๑๐.

10.

‘โย จ ¹⁷ ธมฺมํ นิรํกตฺวา ¹⁸, อธมฺมมนุวตฺตติ;

‘Yo ca ¹⁹ dhammaṃ niraṃkatvā ²⁰, adhammamanuvattati;

ส ราช กปโณ โหติ, ปาโป ปาปปรายโน’’’ฯ

Sa rāja kapaṇo hoti, pāpo pāpaparāyano’’’.

๑๑.

11.

‘‘‘อรินฺทโมติ เม นามํ, กาสิราชาติ มํ วิทู;

‘‘‘Arindamoti me nāmaṃ, kāsirājāti maṃ vidū;

กจฺจิ โภโต สุขเสฺสยฺยา ²¹, อิธ ปตฺตสฺส โสณก’’’ฯ

Kacci bhoto sukhasseyyā ²², idha pattassa soṇaka’’’.

๑๒.

12.

‘‘สทาปิ ภทฺรมธนสฺส, อนาคารสฺส ภิกฺขุโน;

‘‘Sadāpi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;

น เตสํ โกเฎฺฐ โอเปนฺติ, น กุมฺภิํ น ขโฬปิยํ ²³;

Na tesaṃ koṭṭhe openti, na kumbhiṃ na khaḷopiyaṃ ²⁴;

ปรนิฎฺฐิตเมสานา, เตน ยาเปนฺติ สุพฺพตาฯ

Paraniṭṭhitamesānā, tena yāpenti subbatā.

๑๓.

13.

‘‘ทุติยมฺปิ ภทฺรมธนสฺส, อนาคารสฺส ภิกฺขุโน;

‘‘Dutiyampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;

อนวชฺชปิโณฺฑ ²⁵ โภตฺตโพฺพ, น จ โกจูปโรธติฯ

Anavajjapiṇḍo ²⁶ bhottabbo, na ca kocūparodhati.

๑๔.

14.

‘‘ตติยมฺปิ ภทฺรมธนสฺส, อนาคารสฺส ภิกฺขุโน;

‘‘Tatiyampi bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;

นิพฺพุโต ปิโณฺฑ โภตฺตโพฺพ, น จ โกจูปโรธติฯ

Nibbuto piṇḍo bhottabbo, na ca kocūparodhati.

๑๕.

15.

‘‘จตุตฺถมฺปิ ²⁷ ภทฺรมธนสฺส, อนาคารสฺส ภิกฺขุโน;

‘‘Catutthampi ²⁸ bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;

มุตฺตสฺส รเฎฺฐ จรโต, สโงฺค ยสฺส น วิชฺชติฯ

Muttassa raṭṭhe carato, saṅgo yassa na vijjati.

๑๖.

16.

‘‘ปญฺจมมฺปิ ²⁹ ภทฺรมธนสฺส, อนาคารสฺส ภิกฺขุโน;

‘‘Pañcamampi ³⁰ bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;

นครมฺหิ ฑยฺหมานมฺหิ, นาสฺส กิญฺจิ อฑยฺหถฯ

Nagaramhi ḍayhamānamhi, nāssa kiñci aḍayhatha.

๑๗.

17.

‘‘ฉฎฺฐมฺปิ ³¹ ภทฺรมธนสฺส, อนาคารสฺส ภิกฺขุโน;

‘‘Chaṭṭhampi ³² bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;

รเฎฺฐ วิลุมฺปมานมฺหิ ³³, นาสฺส กิญฺจิ อหีรถ ³⁴ฯ

Raṭṭhe vilumpamānamhi ³⁵, nāssa kiñci ahīratha ³⁶.

๑๘.

18.

‘‘สตฺตมมฺปิ ³⁷ ภทฺรมธนสฺส, อนาคารสฺส ภิกฺขุโน;

‘‘Sattamampi ³⁸ bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;

โจเรหิ รกฺขิตํ มคฺคํ, เย จเญฺญ ปริปนฺถิกา;

Corehi rakkhitaṃ maggaṃ, ye caññe paripanthikā;

ปตฺตจีวรมาทาย, โสตฺถิํ คจฺฉติ สุพฺพโตฯ

Pattacīvaramādāya, sotthiṃ gacchati subbato.

๑๙.

19.

‘‘อฎฺฐมมฺปิ ³⁹ ภทฺรมธนสฺส, อนาคารสฺส ภิกฺขุโน;

‘‘Aṭṭhamampi ⁴⁰ bhadramadhanassa, anāgārassa bhikkhuno;

ยํ ยํ ทิสํ ปกฺกมติ, อนเปโกฺขว คจฺฉติ’’ฯ

Yaṃ yaṃ disaṃ pakkamati, anapekkhova gacchati’’.

๒๐.

20.

‘‘พหูปิ ภทฺรา ⁴¹ เอเตสํ, โย ตฺวํ ภิกฺขุ ปสํสสิ;

‘‘Bahūpi bhadrā ⁴² etesaṃ, yo tvaṃ bhikkhu pasaṃsasi;

อหญฺจ คิโทฺธ กาเมสุ, กถํ กาหามิ โสณกฯ

Ahañca giddho kāmesu, kathaṃ kāhāmi soṇaka.

๒๑.

21.

‘‘ปิยา เม มานุสา กามา, อโถ ทิพฺยาปิ เม ปิยา;

‘‘Piyā me mānusā kāmā, atho dibyāpi me piyā;

อถ เกน นุ วเณฺณน, อุโภ โลเก ลภามเส’’ฯ

Atha kena nu vaṇṇena, ubho loke labhāmase’’.

๒๒.

22.

‘‘กาเม คิทฺธา ⁴³ กามรตา, กาเมสุ อธิมุจฺฉิตา;

‘‘Kāme giddhā ⁴⁴ kāmaratā, kāmesu adhimucchitā;

นรา ปาปานิ กตฺวาน, อุปปชฺชนฺติ ทุคฺคติํฯ

Narā pāpāni katvāna, upapajjanti duggatiṃ.

๒๓.

23.

‘‘เย จ กาเม ปหนฺตฺวาน ⁴⁵, นิกฺขนฺตา อกุโตภยา;

‘‘Ye ca kāme pahantvāna ⁴⁶, nikkhantā akutobhayā;

เอโกทิภาวาธิคตา, น เต คจฺฉนฺติ ทุคฺคติํฯ

Ekodibhāvādhigatā, na te gacchanti duggatiṃ.

๒๔.

24.

‘‘อุปมํ เต กริสฺสามิ, ตํ สุโณหิ อรินฺทม;

‘‘Upamaṃ te karissāmi, taṃ suṇohi arindama;

อุปมาย มิเธกเจฺจ ⁴⁷, อตฺถํ ชานนฺติ ปณฺฑิตาฯ

Upamāya midhekacce ⁴⁸, atthaṃ jānanti paṇḍitā.

๒๕.

25.

‘‘คงฺคาย กุณปํ ทิสฺวา, วุยฺหมานํ มหณฺณเว;

‘‘Gaṅgāya kuṇapaṃ disvā, vuyhamānaṃ mahaṇṇave;

วายโส สมจิเนฺตสิ, อปฺปปโญฺญ อเจตโสฯ

Vāyaso samacintesi, appapañño acetaso.

๒๖.

26.

‘‘‘ยานญฺจ วติทํ ลทฺธํ, ภโกฺข จายํ อนปฺปโก’;

‘‘‘Yānañca vatidaṃ laddhaṃ, bhakkho cāyaṃ anappako’;

ตตฺถ รตฺติํ ตตฺถ ทิวา, ตเตฺถว นิรโต มโนฯ

Tattha rattiṃ tattha divā, tattheva nirato mano.

๒๗.

27.

‘‘ขาทํ นาคสฺส มํสานิ, ปิวํ ภาคีรโถทกํ ⁴⁹;

‘‘Khādaṃ nāgassa maṃsāni, pivaṃ bhāgīrathodakaṃ ⁵⁰;

สมฺปสฺสํ วนเจตฺยานิ, น ปเลตฺถ ⁵¹ วิหงฺคโมฯ

Sampassaṃ vanacetyāni, na palettha ⁵² vihaṅgamo.

๒๘.

28.

‘‘ตญฺจ ⁵³ โอตรณี คงฺคา, ปมตฺตํ กุณเป รตํ;

‘‘Tañca ⁵⁴ otaraṇī gaṅgā, pamattaṃ kuṇape rataṃ;

สมุทฺทํ อชฺฌคาหาสิ ⁵⁵, อคตี ยตฺถ ปกฺขินํฯ

Samuddaṃ ajjhagāhāsi ⁵⁶, agatī yattha pakkhinaṃ.

๒๙.

29.

‘‘โส จ ภกฺขปริกฺขีโณ, อุทปตฺวา ⁵⁷ วิหงฺคโมฯ

‘‘So ca bhakkhaparikkhīṇo, udapatvā ⁵⁸ vihaṅgamo.

น ปจฺฉโต น ปุรโต, นุตฺตรํ โนปิ ทกฺขิณํฯ

Na pacchato na purato, nuttaraṃ nopi dakkhiṇaṃ.

๓๐.

30.

‘‘ทีปํ โส นชฺฌคาคญฺฉิ ⁵⁹, อคตี ยตฺถ ปกฺขินํ;

‘‘Dīpaṃ so najjhagāgañchi ⁶⁰, agatī yattha pakkhinaṃ;

โส จ ตเตฺถว ปาปตฺถ, ยถา ทุพฺพลโก ตถาฯ

So ca tattheva pāpattha, yathā dubbalako tathā.

๓๑.

31.

‘‘ตญฺจ สามุทฺทิกา มจฺฉา, กุมฺภีลา มกรา สุสู;

‘‘Tañca sāmuddikā macchā, kumbhīlā makarā susū;

ปสยฺหการา ขาทิํสุ, ผนฺทมานํ วิปกฺขกํ ⁶¹ฯ

Pasayhakārā khādiṃsu, phandamānaṃ vipakkhakaṃ ⁶².

๓๒.

32.

‘‘เอวเมว ตุวํ ราช, เย จเญฺญ กามโภคิโน;

‘‘Evameva tuvaṃ rāja, ye caññe kāmabhogino;

คิทฺธา เจ น วมิสฺสนฺติ, กากปญฺญาว ⁶³ เต วิทูฯ

Giddhā ce na vamissanti, kākapaññāva ⁶⁴ te vidū.

๓๓.

33.

‘‘เอสา เต อุปมา ราช, อตฺถสนฺทสฺสนี กตา;

‘‘Esā te upamā rāja, atthasandassanī katā;

ตฺวญฺจ ปญฺญายเส เตน, ยทิ กาหสิ วา น วาฯ

Tvañca paññāyase tena, yadi kāhasi vā na vā.

๓๔.

34.

‘‘เอกวาจมฺปิ ทฺวิวาจํ, ภเณยฺย อนุกมฺปโก;

‘‘Ekavācampi dvivācaṃ, bhaṇeyya anukampako;

ตตุตฺตริํ น ภาเสยฺย, ทาโสวยฺยสฺส ⁶⁵ สนฺติเก’’ฯ

Tatuttariṃ na bhāseyya, dāsovayyassa ⁶⁶ santike’’.

๓๕.

35.

‘‘อิทํ วตฺวาน ปกฺกามิ, โสณโก อมิตพุทฺธิมา ⁶⁷;

‘‘Idaṃ vatvāna pakkāmi, soṇako amitabuddhimā ⁶⁸;

เวหาเส อนฺตลิกฺขสฺมิํ, อนุสาสิตฺวาน ขตฺติยํ’’ฯ

Vehāse antalikkhasmiṃ, anusāsitvāna khattiyaṃ’’.

๓๖.

36.

‘‘โก นุเม ราชกตฺตาโร, สุทฺทา เวยฺยตฺตมาคตา ⁶⁹;

‘‘Ko nume rājakattāro, suddā veyyattamāgatā ⁷⁰;

รชฺชํ นิยฺยาทยิสฺสามิ, นาหํ รเชฺชน มตฺถิโกฯ

Rajjaṃ niyyādayissāmi, nāhaṃ rajjena matthiko.

๓๗.

37.

‘‘อเชฺชว ปพฺพชิสฺสามิ, โก ชญฺญา มรณํ สุเว;

‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;

มาหํ กาโกว ทุเมฺมโธ, กามานํ วสมนฺวคํ’’ ⁷¹ฯ

Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ’’ ⁷².

๓๘.

38.

‘‘อตฺถิ เต ทหโร ปุโตฺต, ทีฆาวุ รฎฺฐวฑฺฒโน;

‘‘Atthi te daharo putto, dīghāvu raṭṭhavaḍḍhano;

ตํ รเชฺช อภิสิญฺจสฺสุ, โส โน ราชา ภวิสฺสติ’’ฯ

Taṃ rajje abhisiñcassu, so no rājā bhavissati’’.

๓๙.

39.

‘‘ขิปฺปํ กุมารมาเนถ, ทีฆาวุํ รฎฺฐวฑฺฒนํ;

‘‘Khippaṃ kumāramānetha, dīghāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;

ตํ รเชฺช อภิสิญฺจิสฺสํ, โส โว ราชา ภวิสฺสติ’’ฯ

Taṃ rajje abhisiñcissaṃ, so vo rājā bhavissati’’.

๔๐.

40.

‘‘ตโต กุมารมาเนสุํ, ทีฆาวุํ รฎฺฐวฑฺฒนํ;

‘‘Tato kumāramānesuṃ, dīghāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;

ตํ ทิสฺวา อาลปี ราชา, เอกปุตฺตํ มโนรมํฯ

Taṃ disvā ālapī rājā, ekaputtaṃ manoramaṃ.

๔๑.

41.

‘‘สฎฺฐิ คามสหสฺสานิ, ปริปุณฺณานิ สพฺพโส;

‘‘Saṭṭhi gāmasahassāni, paripuṇṇāni sabbaso;

เต ปุตฺต ปฎิปชฺชสฺสุ, รชฺชํ นิยฺยาทยามิ เตฯ

Te putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.

๔๒.

42.

‘‘อเชฺชว ปพฺพชิสฺสามิ, โก ชญฺญา มรณํ สุเว;

‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;

มาหํ กาโกว ทุเมฺมโธ, กามานํ วสมนฺวคํ ⁷³ฯ

Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ ⁷⁴.

๔๓.

43.

‘‘สฎฺฐิ นาคสหสฺสานิ, สพฺพาลงฺการภูสิตา;

‘‘Saṭṭhi nāgasahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;

สุวณฺณกจฺฉา มาตงฺคา, เหมกปฺปนวาสสาฯ

Suvaṇṇakacchā mātaṅgā, hemakappanavāsasā.

๔๔.

44.

‘‘อารูฬฺหา คามณีเยหิ, โตมรงฺกุสปาณิภิ;

‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, tomaraṅkusapāṇibhi;

เต ปุตฺต ปฎิปชฺชสฺสุ, รชฺชํ นิยฺยาทยามิ เตฯ

Te putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.

๔๕.

45.

‘‘อเชฺชว ปพฺพชิสฺสามิ, โก ชญฺญา มรณํ สุเว;

‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;

มาหํ กาโกว ทุเมฺมโธ, กามานํ วสมนฺวคํฯ

Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.

๔๖.

46.

‘‘สฎฺฐิ อสฺสสหสฺสานิ, สพฺพาลงฺการภูสิตา;

‘‘Saṭṭhi assasahassāni, sabbālaṅkārabhūsitā;

อาชานียาว ชาติยา, สินฺธวา สีฆวาหิโนฯ

Ājānīyāva jātiyā, sindhavā sīghavāhino.

๔๗.

47.

‘‘อารูฬฺหา คามณีเยหิ, อิลฺลิยาจาปธาริภิ ⁷⁵;

‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, illiyācāpadhāribhi ⁷⁶;

เต ปุตฺต ปฎิปชฺชสฺสุ, รชฺชํ นิยฺยาทยามิ เตฯ

Te putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.

๔๘.

48.

‘‘อเชฺชว ปพฺพชิสฺสามิ, โก ชญฺญา มรณํ สุเว;

‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;

มาหํ กาโกว ทุเมฺมโธ, กามานํ วสมนฺวคํฯ

Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.

๔๙.

49.

‘‘สฎฺฐิ รถสหสฺสานิ, สนฺนทฺธา อุสฺสิตทฺธชา;

‘‘Saṭṭhi rathasahassāni, sannaddhā ussitaddhajā;

ทีปา อโถปิ เวยฺยคฺฆา, สพฺพาลงฺการภูสิตาฯ

Dīpā athopi veyyagghā, sabbālaṅkārabhūsitā.

๕๐.

50.

‘‘อารูฬฺหา คามณีเยหิ, จาปหเตฺถหิ วมฺมิภิ;

‘‘Ārūḷhā gāmaṇīyehi, cāpahatthehi vammibhi;

เต ปุตฺต ปฎิปชฺชสฺสุ, รชฺชํ นิยฺยาทยามิ เตฯ

Te putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.

๕๑.

51.

‘‘อเชฺชว ปพฺพชิสฺสามิ, โก ชญฺญา มรณํ สุเว;

‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;

มาหํ กาโกว ทุเมฺมโธ, กามานํ วสมนฺวคํฯ

Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.

๕๒.

52.

‘‘สฎฺฐิ เธนุสหสฺสานิ, โรหญฺญา ปุงฺควูสภา;

‘‘Saṭṭhi dhenusahassāni, rohaññā puṅgavūsabhā;

ตา ปุตฺต ปฎิปชฺชสฺสุ, รชฺชํ นิยฺยาทยามิ เตฯ

Tā putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.

๕๓.

53.

‘‘อเชฺชว ปพฺพชิสฺสามิ, โก ชญฺญา มรณํ สุเว;

‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;

มาหํ กาโกว ทุเมฺมโธ, กามานํ วสมนฺวคํฯ

Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ.

๕๔.

54.

‘‘โสฬสิตฺถิสหสฺสานิ , สพฺพาลงฺการภูสิตา;

‘‘Soḷasitthisahassāni , sabbālaṅkārabhūsitā;

วิจิตฺรวตฺถาภรณา, อามุตฺตมณิกุณฺฑลา;

Vicitravatthābharaṇā, āmuttamaṇikuṇḍalā;

ตา ปุตฺต ปฎิปชฺชสฺสุ, รชฺชํ นิยฺยาทยามิ เตฯ

Tā putta paṭipajjassu, rajjaṃ niyyādayāmi te.

๕๕.

55.

‘‘อเชฺชว ปพฺพชิสฺสามิ, โก ชญฺญา มรณํ สุเว;

‘‘Ajjeva pabbajissāmi, ko jaññā maraṇaṃ suve;

มาหํ กาโกว ทุเมฺมโธ, กามานํ วสมนฺวคํ’’ฯ

Māhaṃ kākova dummedho, kāmānaṃ vasamanvagaṃ’’.

๕๖.

56.

‘‘ทหรเสฺสว เม ตาต, มาตา มตาติ เม สุตํ;

‘‘Daharasseva me tāta, mātā matāti me sutaṃ;

ตยา วินา อหํ ตาต, ชีวิตุมฺปิ น อุสฺสเหฯ

Tayā vinā ahaṃ tāta, jīvitumpi na ussahe.

๕๗.

57.

‘‘ยถา อารญฺญกํ นาคํ, โปโต อเนฺวติ ปจฺฉโต;

‘‘Yathā āraññakaṃ nāgaṃ, poto anveti pacchato;

เชสฺสนฺตํ คิริทุเคฺคสุ, สเมสุ วิสเมสุ จฯ

Jessantaṃ giriduggesu, samesu visamesu ca.

๕๘.

58.

‘‘เอวํ ตํ อนุคจฺฉามิ, ปุตฺตมาทาย ⁷⁷ ปจฺฉโต;

‘‘Evaṃ taṃ anugacchāmi, puttamādāya ⁷⁸ pacchato;

สุภโร เต ภวิสฺสามิ, น เต เหสฺสามิ ทุพฺภโร’’ฯ

Subharo te bhavissāmi, na te hessāmi dubbharo’’.

๕๙.

59.

‘‘ยถา สามุทฺทิกํ นาวํ, วาณิชานํ ธเนสินํ;

‘‘Yathā sāmuddikaṃ nāvaṃ, vāṇijānaṃ dhanesinaṃ;

โวหาโร ตตฺถ คเณฺหยฺย, วาณิชา พฺยสนี ⁷⁹ สิยาฯ

Vohāro tattha gaṇheyya, vāṇijā byasanī ⁸⁰ siyā.

๖๐.

60.

‘‘เอวเมวายํ ปุตฺตกลิ ⁸¹, อนฺตรายกโร มม ⁸²;

‘‘Evamevāyaṃ puttakali ⁸³, antarāyakaro mama ⁸⁴;

อิมํ กุมารํ ปาเปถ, ปาสาทํ รติวฑฺฒนํฯ

Imaṃ kumāraṃ pāpetha, pāsādaṃ rativaḍḍhanaṃ.

๖๑.

61.

‘‘ตตฺถ กมฺพุสหตฺถาโย, ยถา สกฺกํว อจฺฉรา;

‘‘Tattha kambusahatthāyo, yathā sakkaṃva accharā;

ตา นํ ตตฺถ รเมสฺสนฺติ ⁸⁵, ตาหิ เจโส ⁸⁶ รมิสฺสติฯ

Tā naṃ tattha ramessanti ⁸⁷, tāhi ceso ⁸⁸ ramissati.

๖๒.

62.

‘‘ตโต กุมารํ ปาเปสุํ, ปาสาทํ รติวฑฺฒนํ;

‘‘Tato kumāraṃ pāpesuṃ, pāsādaṃ rativaḍḍhanaṃ;

ตํ ทิสฺวา อวจุํ กญฺญา, ทีฆาวุํ รฎฺฐวฑฺฒนํฯ

Taṃ disvā avacuṃ kaññā, dīghāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ.

๖๓.

63.

‘‘เทวตา นุสิ คนฺธโพฺพ, อทุ ⁸⁹ สโกฺก ปุรินฺทโท;

‘‘Devatā nusi gandhabbo, adu ⁹⁰ sakko purindado;

โก วา ตฺวํ กสฺส วา ปุโตฺต, กถํ ชาเนมุ ตํ มยํ’’ฯ

Ko vā tvaṃ kassa vā putto, kathaṃ jānemu taṃ mayaṃ’’.

๖๔.

64.

‘‘นมฺหิ เทโว น คนฺธโพฺพ, นาปิ ⁹¹ สโกฺก ปุรินฺทโท;

‘‘Namhi devo na gandhabbo, nāpi ⁹² sakko purindado;

กาสิรโญฺญ อหํ ปุโตฺต, ทีฆาวุ รฎฺฐวฑฺฒโน;

Kāsirañño ahaṃ putto, dīghāvu raṭṭhavaḍḍhano;

มมํ ⁹³ ภรถ ภทฺทํ โว ⁹⁴, อหํ ภตฺตา ภวามิ โว’’ฯ

Mamaṃ ⁹⁵ bharatha bhaddaṃ vo ⁹⁶, ahaṃ bhattā bhavāmi vo’’.

๖๕.

65.

‘‘ตํ ตตฺถ อวจุํ กญฺญา, ทีฆาวุํ รฎฺฐวฑฺฒนํ;

‘‘Taṃ tattha avacuṃ kaññā, dīghāvuṃ raṭṭhavaḍḍhanaṃ;

‘กุหิํ ราชา อนุปฺปโตฺต, อิโต ราชา กุหิํ คโต’’’ฯ

‘Kuhiṃ rājā anuppatto, ito rājā kuhiṃ gato’’’.

๖๖.

66.

‘‘ปงฺกํ ราชา อติกฺกโนฺต, ถเล ราชา ปติฎฺฐิโต;

‘‘Paṅkaṃ rājā atikkanto, thale rājā patiṭṭhito;

อกณฺฎกํ อคหนํ, ปฎิปโนฺน มหาปถํฯ

Akaṇṭakaṃ agahanaṃ, paṭipanno mahāpathaṃ.

๖๗.

67.

‘‘อหญฺจ ปฎิปโนฺนสฺมิ, มคฺคํ ทุคฺคติคามินํ;

‘‘Ahañca paṭipannosmi, maggaṃ duggatigāminaṃ;

สกณฺฎกํ สคหนํ, เยน คจฺฉนฺติ ทุคฺคติํ’’ฯ

Sakaṇṭakaṃ sagahanaṃ, yena gacchanti duggatiṃ’’.

๖๘.

68.

‘‘ตสฺส เต สฺวาคตํ ราช, สีหเสฺสว คิริพฺพชํ;

‘‘Tassa te svāgataṃ rāja, sīhasseva giribbajaṃ;

อนุสาส มหาราช, ตฺวํ โน สพฺพาสมิสฺสโร’’ติฯ

Anusāsa mahārāja, tvaṃ no sabbāsamissaro’’ti.

โสณกชาตกํ ปฐมํฯ

Soṇakajātakaṃ paṭhamaṃ.

Next: ๕๓๐. สํกิจฺจชาตกํ • 530. Saṃkiccajātakaṃ

Footnotes:

1. ทฎฺฐุ (สี. ปี.)

2. daṭṭhu (sī. pī.)

3. ทฎฺฐุ (สี. ปี.)

4. daṭṭhu (sī. pī.)

5. อหํ โสณกมกฺขิสฺสํ (สี. ปี.), อหํ เต โสณกมกฺขิสฺสํ (สฺยา.)

6. ahaṃ soṇakamakkhissaṃ (sī. pī.), ahaṃ te soṇakamakkhissaṃ (syā.)

7. กตรสฺมิํ (สี. สฺยา. ปี.)

8. katarasmiṃ (sī. syā. pī.)

9. กตฺถ เต โสณโก ทิโฎฺฐ (สี. ปี.)

10. kattha te soṇako diṭṭho (sī. pī.)

11. มูลสฺมิํ (สี. ปี.), มูลสฺมิ (สฺยา.)

12. อนุปาทิโน (สฺยา.), อนุปาทาโน (ปี.)

13. mūlasmiṃ (sī. pī.), mūlasmi (syā.)

14. anupādino (syā.), anupādāno (pī.)

15. ผุสยํ (ก.)

16. phusayaṃ (ka.)

17. โยธ (สี. สฺยา.)

18. นิรากตฺวา (?)

19. yodha (sī. syā.)

20. nirākatvā (?)

21. สุขา เสยฺยา (ปี.), สุขเสโยฺย (ก.)

22. sukhā seyyā (pī.), sukhaseyyo (ka.)

23. น กุเมฺภ น กโฬปิยา (สฺยา. ปี.)

24. na kumbhe na kaḷopiyā (syā. pī.)

25. อนวโชฺช ปิณฺฑา (ปี.)

26. anavajjo piṇḍā (pī.)

27. จตุตฺถํ (ปี.)

28. catutthaṃ (pī.)

29. ปญฺจมํ (ปี.)

30. pañcamaṃ (pī.)

31. ฉฎฺฐํ (ปี.)

32. chaṭṭhaṃ (pī.)

33. วิลุปฺปมานมฺหิ (ก.)

34. อหารถ (สี. สฺยา.)

35. viluppamānamhi (ka.)

36. ahāratha (sī. syā.)

37. สตฺตมํ (ปี.)

38. sattamaṃ (pī.)

39. อฎฺฐมํ (ปี.)

40. aṭṭhamaṃ (pī.)

41. พหูนิ สมณภทฺรานิ (สี.), พหูปิ ภทฺรกา เอเต (ปี.)

42. bahūni samaṇabhadrāni (sī.), bahūpi bhadrakā ete (pī.)

43. กาเมสุ คิทฺธา (สี. ปี.)

44. kāmesu giddhā (sī. pī.)

45. ปหตฺวาน (สี. ปี.)

46. pahatvāna (sī. pī.)

47. ปิเธกเจฺจ (สี. ปี.)

48. pidhekacce (sī. pī.)

49. ภาคิรโสทกํ (สี. สฺยา. ปี. ก.)

50. bhāgirasodakaṃ (sī. syā. pī. ka.)

51. ปเลตฺวา (ก.)

52. paletvā (ka.)

53. ตํว (ปี.)

54. taṃva (pī.)

55. อชฺฌคาหยิ (ปี.)

56. ajjhagāhayi (pī.)

57. อุปฺปติตฺวา (สี. สฺยา.), อุทาปตฺวา (ปี.)

58. uppatitvā (sī. syā.), udāpatvā (pī.)

59. น อชฺฌคญฺฉิ (สี.), น อชฺฌคจฺฉิ (ปี.)

60. na ajjhagañchi (sī.), na ajjhagacchi (pī.)

61. วิปกฺขินํ (สี. ปี.), วิปกฺขิกํ (สฺยา.)

62. vipakkhinaṃ (sī. pī.), vipakkhikaṃ (syā.)

63. กากปญฺญาย (สี. สฺยา. ปี.)

64. kākapaññāya (sī. syā. pī.)

65. ทาโส อยฺยสฺส (สี.), ทาโส อยิรสฺส (ปี.)

66. dāso ayyassa (sī.), dāso ayirassa (pī.)

67. โสณโก’มิตพุทฺธิมา (?)

68. soṇako’mitabuddhimā (?)

69. สูตา เวยฺยตฺติมาคตา (สี. สฺยา. ปี.)

70. sūtā veyyattimāgatā (sī. syā. pī.)

71. วสมนฺนคา (ปี.)

72. vasamannagā (pī.)

73. วสมนฺนคา (ปี.)

74. vasamannagā (pī.)

75. อินฺทิยาจาปธาริภิ (ก.)

76. indiyācāpadhāribhi (ka.)

77. ปตฺตมาทาย (ปี.)

78. pattamādāya (pī.)

79. พฺยสนํ (ก.)

80. byasanaṃ (ka.)

81. ปุตฺตก (สฺยา.)

82. มมํ (ปี.)

83. puttaka (syā.)

84. mamaṃ (pī.)

85. รมิสฺสนฺติ (สฺยา. ก.)

86. เมโส (ปี.)

87. ramissanti (syā. ka.)

88. meso (pī.)

89. อาทุ (สี. ปี.)

90. ādu (sī. pī.)

91. นมฺหิ (ก.)

92. namhi (ka.)

93. มม (ปี.)

94. ภทฺทเนฺต (ก.)

95. mama (pī.)

96. bhaddante (ka.)

Related texts:

อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ขุทฺทกนิกาย (อฎฺฐกถา) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / ชาตก-อฎฺฐกถา • Jātaka-aṭṭhakathā / [๕๒๙] ๑. โสณกชาตกวณฺณนา • [529] 1. Soṇakajātakavaṇṇanā

© 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea^® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
Contact