| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā |
५. चम्मक्खन्धको
5. Cammakkhandhako
सोणकोळिविसकथादिवण्णना
Soṇakoḷivisakathādivaṇṇanā
२४२. चम्मक्खन्धके उण्णपावारणन्ति उभतो लोमानि उट्ठापेत्वा कतं उण्णमयं पावारणं, उभतो कप्पासपिचुं उट्ठापेत्वा वीतपावारोपि अत्थि, ततो निवत्तनत्थं ‘‘उण्णपावारण’’न्ति वुत्तं।
242. Cammakkhandhake uṇṇapāvāraṇanti ubhato lomāni uṭṭhāpetvā kataṃ uṇṇamayaṃ pāvāraṇaṃ, ubhato kappāsapicuṃ uṭṭhāpetvā vītapāvāropi atthi, tato nivattanatthaṃ ‘‘uṇṇapāvāraṇa’’nti vuttaṃ.
अड्ढचन्दपासाणेति सोपानमूले उपड्ढं अन्तो पवेसेत्वा ठपिते अड्ढपासाणे। पाळियं विहारपच्छायायन्ति विहारपच्चन्ते छायाय, विहारस्स वड्ढमानच्छायायन्तिपि वदन्ति।
Aḍḍhacandapāsāṇeti sopānamūle upaḍḍhaṃ anto pavesetvā ṭhapite aḍḍhapāsāṇe. Pāḷiyaṃ vihārapacchāyāyanti vihārapaccante chāyāya, vihārassa vaḍḍhamānacchāyāyantipi vadanti.
२४३. भोगाति उपयोगत्थे पच्चत्तवचनं। अच्चायताति अतिआयता खरमुच्छना। सरवतीति मधुरसरसंयुत्ता। अतिसिथिला मन्दमुच्छना। वीरियसमथन्ति वीरियसम्पयुत्तसमथं। तत्थ च निमित्तं गण्हाहीति तस्मिञ्च समभावे सति यं आदासे मुखनिमित्तं विय निमित्तं उप्पज्जति, तं समथनिमित्तं, विपस्सनानिमित्तं, मग्गनिमित्तं, फलनिमित्तञ्च गण्हाहि निब्बत्तेहीति, एवमस्स अरहत्तपरियोसानं कम्मट्ठानं कथितं।
243.Bhogāti upayogatthe paccattavacanaṃ. Accāyatāti atiāyatā kharamucchanā. Saravatīti madhurasarasaṃyuttā. Atisithilā mandamucchanā. Vīriyasamathanti vīriyasampayuttasamathaṃ. Tattha ca nimittaṃ gaṇhāhīti tasmiñca samabhāve sati yaṃ ādāse mukhanimittaṃ viya nimittaṃ uppajjati, taṃ samathanimittaṃ, vipassanānimittaṃ, magganimittaṃ, phalanimittañca gaṇhāhi nibbattehīti, evamassa arahattapariyosānaṃ kammaṭṭhānaṃ kathitaṃ.
२४४. छठानानीति छ कारणानि। अधिमुत्तोति पटिविज्झित्वा ठितो। नेक्खम्माधिमुत्तोतिआदि सब्बं अरहत्तवसेन वुत्तं। अरहत्तञ्हि सब्बकिलेसेहि निक्खन्तत्ता नेक्खम्मं, तेहेव च पविवित्तत्ता पविवेको, ब्यापज्जाभावतो अब्यापज्जं, उपादानस्स खयन्ते उप्पन्नत्ता उपादानक्खयो, तण्हक्खयन्ते उप्पन्नत्ता तण्हक्खयो, सम्मोहाभावतो असम्मोहोति च वुच्चति।
244.Chaṭhānānīti cha kāraṇāni. Adhimuttoti paṭivijjhitvā ṭhito. Nekkhammādhimuttotiādi sabbaṃ arahattavasena vuttaṃ. Arahattañhi sabbakilesehi nikkhantattā nekkhammaṃ, teheva ca pavivittattā paviveko, byāpajjābhāvato abyāpajjaṃ, upādānassa khayante uppannattā upādānakkhayo, taṇhakkhayante uppannattā taṇhakkhayo, sammohābhāvato asammohoti ca vuccati.
केवलं सद्धामत्तकन्ति केवलं पटिवेधपञ्ञाय असम्मिस्सं सद्धामत्तकं। पटिचयन्ति पुनप्पुनं करणेन वड्ढिं। वीतरागत्ताति मग्गपटिवेधेन रागस्स विगतत्ता एव नेक्खम्मसङ्खातं अरहत्तं पटिविज्झित्वा सच्छिकत्वा ठितो होति। सेसपदेसुपि एसेव नयो। पविवेकाधिमुत्तोति ‘‘पविवेके अधिमुत्तो अह’’न्ति एवं अरहत्तं ब्याकरोतीति अत्थो।
Kevalaṃ saddhāmattakanti kevalaṃ paṭivedhapaññāya asammissaṃ saddhāmattakaṃ. Paṭicayanti punappunaṃ karaṇena vaḍḍhiṃ. Vītarāgattāti maggapaṭivedhena rāgassa vigatattā eva nekkhammasaṅkhātaṃ arahattaṃ paṭivijjhitvā sacchikatvā ṭhito hoti. Sesapadesupi eseva nayo. Pavivekādhimuttoti ‘‘paviveke adhimutto aha’’nti evaṃ arahattaṃ byākarotīti attho.
सीलब्बतपरामासन्ति सीलञ्च वतञ्च परामसित्वा गहितग्गहणमत्तं। सारतो पच्चागच्छन्तोति सारभावेन जानन्तो। अब्यापज्जाधिमुत्तोति अब्यापज्जं अरहत्तं ब्याकरोति।
Sīlabbataparāmāsanti sīlañca vatañca parāmasitvā gahitaggahaṇamattaṃ. Sārato paccāgacchantoti sārabhāvena jānanto. Abyāpajjādhimuttoti abyāpajjaṃ arahattaṃ byākaroti.
अमिस्सीकतन्ति अमिस्सकतं। किलेसा हि आरम्मणेन सद्धिं चित्तं मिस्सं करोन्ति, तेसं अभावा अमिस्सीकतं। भुसा वातवुट्ठीति बलववातक्खन्धो।
Amissīkatanti amissakataṃ. Kilesā hi ārammaṇena saddhiṃ cittaṃ missaṃ karonti, tesaṃ abhāvā amissīkataṃ. Bhusā vātavuṭṭhīti balavavātakkhandho.
उपादानक्खयस्स चाति उपयोगत्थे सामिवचनं। दिस्वा आयतनुप्पादन्ति चक्खादिआयतनानं उप्पादञ्च वयञ्च दिस्वा। चित्तं विमुच्चतीति इमाय विपस्सनापटिपत्तिया फलसमापत्तिवसेन चित्तं विमुच्चति।
Upādānakkhayassa cāti upayogatthe sāmivacanaṃ. Disvā āyatanuppādanti cakkhādiāyatanānaṃ uppādañca vayañca disvā. Cittaṃ vimuccatīti imāya vipassanāpaṭipattiyā phalasamāpattivasena cittaṃ vimuccati.
सोणकोळिविसकथादिवण्णना निट्ठिता।
Soṇakoḷivisakathādivaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / १४७. सोणकोळिविसवत्थु • 147. Soṇakoḷivisavatthu
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / विनयपिटक (अट्ठकथा) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā
सोणकोळिविसवत्थुकथा • Soṇakoḷivisavatthukathā
सोणस्स पब्बज्जाकथा • Soṇassa pabbajjākathā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā
सोणकोळिविसवत्थुकथावण्णना • Soṇakoḷivisavatthukathāvaṇṇanā
सोणस्स पब्बज्जाकथावण्णना • Soṇassa pabbajjākathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā
सोणकोळिविसवत्थुकथावण्णना • Soṇakoḷivisavatthukathāvaṇṇanā
सोणस्सपब्बज्जाकथावण्णना • Soṇassapabbajjākathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १४७. सोणकोळिविसवत्थुकथा • 147. Soṇakoḷivisavatthukathā
