| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / อปทาน-อฎฺฐกถา • Apadāna-aṭṭhakathā |
๒. โสณโกฬิวิสเตฺถรอปทานวณฺณนา
2. Soṇakoḷivisattheraapadānavaṇṇanā
อโนมทสฺสิสฺส มุนิโนติอาทิกํ อายสฺมโต โกฬิวิสเตฺถรสฺส อปทานํฯ อยมฺปิ ปุริมพุเทฺธสุ กตาธิกาโร ตตฺถ ตตฺถ ภเว วิวฎฺฎูปนิสฺสยานิ ปุญฺญานิ อุปจินโนฺต อโนมทสฺสิสฺส ภควโต กาเล เอกสฺมิํ กุลเคเห นิพฺพโตฺต วยปฺปโตฺต ปุตฺตทาเรหิ วฑฺฒิโต วิภวสมฺปโนฺน ภควโต จงฺกมนตฺถาย โสภนํ จงฺกมํ กาเรตฺวา สุธาปริกมฺมํ กาเรตฺวา อาทาสตลมิว สมํ วิโชฺชตมานํ กตฺวา ทีปธูปปุปฺผาทีหิ สเชฺชตฺวา ภควโต นิยฺยาเทตฺวา พุทฺธปฺปมุขํ ภิกฺขุสงฺฆํ ปณีเตนาหาเรน ปูเชสิฯ โส เอวํ ยาวชีวํ ปุญฺญานิ กตฺวา ตโต จวิตฺวา เทวโลเก นิพฺพโตฺตฯ ตตฺถ ปาฬิยา วุตฺตนเยน ทิพฺพสมฺปตฺติํ อนุภวิตฺวา อนฺตรา โอกฺกากกุลปฺปสุโตติ ตํ สพฺพํ ปาฬิยา วุตฺตานุสาเรน เวทิตพฺพํฯ ปจฺฉิมภเว ปน โกลิยราชวํเส ชาโต วยปฺปโตฺต โกฎิอคฺฆนกสฺส กณฺณปิฬนฺธนสฺส ธาริตตฺตา โกฎิกโณฺณติ, กุฎิกโณฺณติ จ ปากโฎ อโหสิฯ โส ภควติ ปสโนฺน ธมฺมํ สุตฺวา ปฎิลทฺธสโทฺธ ปพฺพชิตฺวา วิปสฺสนํ วเฑฺฒตฺวา นจิรเสฺสว อรหตฺตํ ปาปุณิฯ
Anomadassissamuninotiādikaṃ āyasmato koḷivisattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto anomadassissa bhagavato kāle ekasmiṃ kulagehe nibbatto vayappatto puttadārehi vaḍḍhito vibhavasampanno bhagavato caṅkamanatthāya sobhanaṃ caṅkamaṃ kāretvā sudhāparikammaṃ kāretvā ādāsatalamiva samaṃ vijjotamānaṃ katvā dīpadhūpapupphādīhi sajjetvā bhagavato niyyādetvā buddhappamukhaṃ bhikkhusaṅghaṃ paṇītenāhārena pūjesi. So evaṃ yāvajīvaṃ puññāni katvā tato cavitvā devaloke nibbatto. Tattha pāḷiyā vuttanayena dibbasampattiṃ anubhavitvā antarā okkākakulappasutoti taṃ sabbaṃ pāḷiyā vuttānusārena veditabbaṃ. Pacchimabhave pana koliyarājavaṃse jāto vayappatto koṭiagghanakassa kaṇṇapiḷandhanassa dhāritattā koṭikaṇṇoti, kuṭikaṇṇoti ca pākaṭo ahosi. So bhagavati pasanno dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho pabbajitvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā nacirasseva arahattaṃ pāpuṇi.
๒๕. โส อรหา หุตฺวา อตฺตโน ปุพฺพกมฺมํ สริตฺวา โสมนสฺสชาโต ปุพฺพจริตาปทานํ ปกาเสโนฺต อโนมทสฺสิสฺส มุนิโนติอาทิมาหฯ ตตฺถ อโนมทสฺสิสฺสาติ อโนมํ อลามกํ สุนฺทรํ ทสฺสนํ ทฺวตฺติํสมหาปุริสลกฺขณปฎิมณฺฑิตตฺตา พฺยามปฺปภามณฺฑโลปโสภิตตฺตา อาโรหปริณาเหน สมนฺนาคตตฺตา จ ทสฺสนียํ สรีรํ ยสฺส ภควโต โส อโนมทสฺสี, ตสฺส อโนมทสฺสิสฺส มุนิโนติ อโตฺถฯ ตาทิโนติ อิฎฺฐานิเฎฺฐสุ อกมฺปิยสภาวสฺสฯ สุธาย เลปนํ กตฺวาติ สุธาย อวลิตฺตํ กตฺวา ทีปธูปปุปฺผธชปฎากาทีหิ จ อลงฺกตํ จงฺกมํ การยิํ อกาสินฺติ อโตฺถฯ เสสคาถานํ อโตฺถ ปาฬิยา อนุสาเรน สุวิเญฺญโยฺยวฯ
25. So arahā hutvā attano pubbakammaṃ saritvā somanassajāto pubbacaritāpadānaṃ pakāsento anomadassissa muninotiādimāha. Tattha anomadassissāti anomaṃ alāmakaṃ sundaraṃ dassanaṃ dvattiṃsamahāpurisalakkhaṇapaṭimaṇḍitattā byāmappabhāmaṇḍalopasobhitattā ārohapariṇāhena samannāgatattā ca dassanīyaṃ sarīraṃ yassa bhagavato so anomadassī, tassa anomadassissa muninoti attho. Tādinoti iṭṭhāniṭṭhesu akampiyasabhāvassa. Sudhāya lepanaṃ katvāti sudhāya avalittaṃ katvā dīpadhūpapupphadhajapaṭākādīhi ca alaṅkataṃ caṅkamaṃ kārayiṃ akāsinti attho. Sesagāthānaṃ attho pāḷiyā anusārena suviññeyyova.
๓๕. ปริวารสมฺปตฺติธนสมฺปตฺติสงฺขาตํ ยสํ ธาเรตีติ ยโสธโร, สเพฺพ เอเต สตฺตสตฺตติจกฺกวตฺติราชาโน ยโสธรนาเมน เอกนามกาติ สมฺพโนฺธฯ
35. Parivārasampattidhanasampattisaṅkhātaṃ yasaṃ dhāretīti yasodharo, sabbe ete sattasattaticakkavattirājāno yasodharanāmena ekanāmakāti sambandho.
๕๒. องฺคีรโสติ องฺคโต สรีรโต นิคฺคตา รสฺมิ ยสฺส โส องฺคีรโส, ฉนฺทโทสโมหภยาคตีหิ วา ปาปาจารวเสน วา จตุราปายํ น คจฺฉตีติ นาโค, มหโนฺต ปูชิโต จ โส นาโค เจติ มหานาโคฯ เสสํ อุตฺตานตฺถเมวาติฯ
52.Aṅgīrasoti aṅgato sarīrato niggatā rasmi yassa so aṅgīraso, chandadosamohabhayāgatīhi vā pāpācāravasena vā caturāpāyaṃ na gacchatīti nāgo, mahanto pūjito ca so nāgo ceti mahānāgo. Sesaṃ uttānatthamevāti.
โกฬิวิสเตฺถรอปทานวณฺณนา สมตฺตาฯ
Koḷivisattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / ขุทฺทกนิกาย • Khuddakanikāya / อปทานปาฬิ • Apadānapāḷi / ๒. โสณโกฬิวิสเตฺถรอปทานํ • 2. Soṇakoḷivisattheraapadānaṃ
