Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā

    ൧൩. തേരസനിപാതോ

    13. Terasanipāto

    ൧. സോണകോളിവിസത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ

    1. Soṇakoḷivisattheragāthāvaṇṇanā

    തേരസനിപാതേ യാഹു രട്ഠേതിആദികാ ആയസ്മതോ സോണസ്സ കോളിവിസസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? അയമ്പി പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരോ തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ പുഞ്ഞാനി ഉപചിനി. അയം കിര അനോമദസ്സിസ്സ ഭഗവതോ കാലേ മഹാവിഭവോ സേട്ഠി ഹുത്വാ ഉപാസകേഹി സദ്ധിം വിഹാരം ഗന്ത്വാ സത്ഥു സന്തികേ ധമ്മം സുത്വാ പസന്നമാനസോ സത്ഥു ചങ്കമനട്ഠാനേ സുധായ പരികമ്മം കാരേത്വാ നാനാവണ്ണേഹി പുപ്ഫേഹി സന്ഥരിത്വാ ഉപരി നാനാവിരാഗവത്ഥേഹി വിതാനം ബന്ധാപേസി, തഥാ സത്ഥു ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച ദീഘസാലം കാരേത്വാ നിയ്യാദേസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ പദുമുത്തരസ്സ ഭഗവതോ കാലേ ഹംസവതീനഗരേ സേട്ഠികുലേ നിബ്ബത്തി, സിരിവഡ്ഢോതിസ്സ നാമം അഹോസി. സോ വയപ്പത്തോ വിഹാരം ഗന്ത്വാ സത്ഥു സന്തികേ ധമ്മം സുണന്തോ സത്ഥാരം ഏകം ഭിക്ഖും ആരദ്ധവീരിയാനം അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേന്തം ദിസ്വാ, സയമ്പി തം ഠാനന്തരം പത്ഥേന്തോ സത്താഹം മഹാദാനം പവത്തേത്വാ പണിധാനമകാസി. സത്ഥാപി തസ്സ പത്ഥനായ സമിജ്ഝനഭാവം ദിസ്വാ ബ്യാകരിത്വാ പക്കാമി.

    Terasanipāte yāhu raṭṭhetiādikā āyasmato soṇassa koḷivisassa gāthā. Kā uppatti? Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave puññāni upacini. Ayaṃ kira anomadassissa bhagavato kāle mahāvibhavo seṭṭhi hutvā upāsakehi saddhiṃ vihāraṃ gantvā satthu santike dhammaṃ sutvā pasannamānaso satthu caṅkamanaṭṭhāne sudhāya parikammaṃ kāretvā nānāvaṇṇehi pupphehi santharitvā upari nānāvirāgavatthehi vitānaṃ bandhāpesi, tathā satthu bhikkhusaṅghassa ca dīghasālaṃ kāretvā niyyādesi. So tena puññakammena devamanussesu saṃsaranto padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare seṭṭhikule nibbatti, sirivaḍḍhotissa nāmaṃ ahosi. So vayappatto vihāraṃ gantvā satthu santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ āraddhavīriyānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā, sayampi taṃ ṭhānantaraṃ patthento sattāhaṃ mahādānaṃ pavattetvā paṇidhānamakāsi. Satthāpi tassa patthanāya samijjhanabhāvaṃ disvā byākaritvā pakkāmi.

    സോപി യാവജീവം കുസലം കത്വാ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ പരിനിബ്ബുതേ കസ്സപദസബലേ അനുപ്പന്നേ അമ്ഹാകം ഭഗവതി ബാരാണസിയം കുലഗേഹേ നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ ഗങ്ഗാതീരേ പണ്ണസാലം കരിത്വാ ഏകം പച്ചേകബുദ്ധം തേമാസം ചതൂഹി പച്ചയേഹി സക്കച്ചം ഉപട്ഠഹി. പച്ചേകബുദ്ധോ വുട്ഠവസ്സോ പരിപുണ്ണപരിക്ഖാരോ ഗന്ധമാദനമേവ ഗതോ. സോപി കുലപുത്തോ യാവജീവം തത്ഥ പുഞ്ഞാനി കത്വാ തതോ ചവിത്വാ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ അമ്ഹാകം ഭഗവതോ കാലേ ചമ്പാനഗരേ ഉസഭസേട്ഠിസ്സ ഗേഹേ പടിസന്ധിം ഗണ്ഹി. തസ്സ പടിസന്ധിഗ്ഗഹണതോ പട്ഠായ സേട്ഠിസ്സ മഹാഭോഗക്ഖന്ധോ അഭിവഡ്ഢി. തസ്സ ജാതദിവസേ സകലനഗരേ മഹാസക്കാരസമ്പന്നോ അഹോസി, തസ്സ പുബ്ബേ പച്ചേകബുദ്ധസ്സ സതസഹസ്സഗ്ഘനികരത്തകമ്ബലപരിച്ചാഗേന സുവണ്ണവണ്ണോ സുഖുമാലതരോ ച അത്തഭാവോ അഹോസി, തേനസ്സ സോണോതി നാമം അകംസു. മഹതാ പരിവാരേന വഡ്ഢതി , തസ്സ ഹത്ഥപാദതലാനി ബന്ധുജീവകപുപ്ഫവണ്ണാനി അഹേസും, സതവിഹതകപ്പാസസ്സ വിയ സമ്ഫസ്സോ പാദതലേസു മണികുണ്ഡലാവട്ടവണ്ണാനി ലോമാനി ജായിംസു. വയപ്പത്തസ്സ തസ്സ തിണ്ണം ഉതൂനം അനുച്ഛവികേ തയോ പാസാദേ കാരേത്വാ നാടകാനി ഉപട്ഠാപേസും. സോ തത്ഥ മഹതിം സമ്പത്തിം അനുഭവന്തോ ദേവകുമാരോ വിയ പടിവസതി.

    Sopi yāvajīvaṃ kusalaṃ katvā devamanussesu saṃsaranto parinibbute kassapadasabale anuppanne amhākaṃ bhagavati bārāṇasiyaṃ kulagehe nibbattitvā viññutaṃ patto gaṅgātīre paṇṇasālaṃ karitvā ekaṃ paccekabuddhaṃ temāsaṃ catūhi paccayehi sakkaccaṃ upaṭṭhahi. Paccekabuddho vuṭṭhavasso paripuṇṇaparikkhāro gandhamādanameva gato. Sopi kulaputto yāvajīvaṃ tattha puññāni katvā tato cavitvā devamanussesu saṃsaranto amhākaṃ bhagavato kāle campānagare usabhaseṭṭhissa gehe paṭisandhiṃ gaṇhi. Tassa paṭisandhiggahaṇato paṭṭhāya seṭṭhissa mahābhogakkhandho abhivaḍḍhi. Tassa jātadivase sakalanagare mahāsakkārasampanno ahosi, tassa pubbe paccekabuddhassa satasahassagghanikarattakambalapariccāgena suvaṇṇavaṇṇo sukhumālataro ca attabhāvo ahosi, tenassa soṇoti nāmaṃ akaṃsu. Mahatā parivārena vaḍḍhati , tassa hatthapādatalāni bandhujīvakapupphavaṇṇāni ahesuṃ, satavihatakappāsassa viya samphasso pādatalesu maṇikuṇḍalāvaṭṭavaṇṇāni lomāni jāyiṃsu. Vayappattassa tassa tiṇṇaṃ utūnaṃ anucchavike tayo pāsāde kāretvā nāṭakāni upaṭṭhāpesuṃ. So tattha mahatiṃ sampattiṃ anubhavanto devakumāro viya paṭivasati.

    അഥ അമ്ഹാകം സത്ഥരി സബ്ബഞ്ഞുതം പത്വാ പവത്തിതവരധമ്മചക്കേ രാജഗഹം ഉപനിസ്സായ വിഹരന്തേ ബിമ്ബിസാരരഞ്ഞാ പക്കോസാപിതോ അസീതിയാ ഗാമികസഹസ്സേഹി സദ്ധിം രാജഗഹം ആഗതോ, സത്ഥു സന്തികം ഗന്ത്വാ ധമ്മം സുത്വാ പടിലദ്ധസദ്ധോ മാതാപിതരോ അനുജാനാപേത്വാ സാസനേ പബ്ബജിത്വാ ലദ്ധൂപസമ്പദോ സത്ഥു സന്തികേ കമ്മട്ഠാനം ഗഹേത്വാ, ജനസംസഗ്ഗപരിഹരണത്ഥം സീതവനേ വസന്തോ ‘‘മമ സരീരം സുഖുമാലം, ന ച സക്കാ സുഖേനേവ സുഖം അധിഗന്തും, കായം കിലമേത്വാ സമണധമ്മം കാതും വട്ടതീ’’തി ഠാനചങ്കമമേവ അധിട്ഠായ, പധാനമനുയുഞ്ജന്തോ പാദതലേസു ഫോടേസു ഉട്ഠഹിതേസുപി വേദനം അജ്ഝുപേക്ഖിത്വാ ദള്ഹം വീരിയം കരോന്തോ അച്ചാരദ്ധവീരിയതായ വിസേസം നിബ്ബത്തേതും അസക്കോന്തോ, ‘‘ഏവം വായമന്തോപി അഹം മഗ്ഗം വാ ഫലം വാ നിബ്ബത്തേതും ന സക്കോമി, കിം മേ പബ്ബജ്ജായ, ഹീനായാവത്തിത്വാ ഭോഗേ ച ഭുഞ്ജിസ്സാമി, പുഞ്ഞാനി ച കരിസ്സാമീ’’തി ചിന്തേസി. സത്ഥാ തസ്സ ചിത്താചാരം ഞത്വാ തത്ഥ ഗന്ത്വാ വീണൂപമോവാദേന ഓവദിത്വാ വീരിയസമതായോജനവിധിം ദസ്സേന്തോ കമ്മട്ഠാനം സോധേത്വാ ഗിജ്ഝകൂടം ഗതോ. സോണത്ഥേരോപി സത്ഥു സമ്മുഖാ ഓവാദം ലഭിത്വാ വീരിയസമതം യോജേത്വാ വിപസ്സനം ഉസ്സുക്കാപേത്വാ അരഹത്തേ പതിട്ഠാസി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൧.൫.൨൫-൫൩) –

    Atha amhākaṃ satthari sabbaññutaṃ patvā pavattitavaradhammacakke rājagahaṃ upanissāya viharante bimbisāraraññā pakkosāpito asītiyā gāmikasahassehi saddhiṃ rājagahaṃ āgato, satthu santikaṃ gantvā dhammaṃ sutvā paṭiladdhasaddho mātāpitaro anujānāpetvā sāsane pabbajitvā laddhūpasampado satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā, janasaṃsaggapariharaṇatthaṃ sītavane vasanto ‘‘mama sarīraṃ sukhumālaṃ, na ca sakkā sukheneva sukhaṃ adhigantuṃ, kāyaṃ kilametvā samaṇadhammaṃ kātuṃ vaṭṭatī’’ti ṭhānacaṅkamameva adhiṭṭhāya, padhānamanuyuñjanto pādatalesu phoṭesu uṭṭhahitesupi vedanaṃ ajjhupekkhitvā daḷhaṃ vīriyaṃ karonto accāraddhavīriyatāya visesaṃ nibbattetuṃ asakkonto, ‘‘evaṃ vāyamantopi ahaṃ maggaṃ vā phalaṃ vā nibbattetuṃ na sakkomi, kiṃ me pabbajjāya, hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjissāmi, puññāni ca karissāmī’’ti cintesi. Satthā tassa cittācāraṃ ñatvā tattha gantvā vīṇūpamovādena ovaditvā vīriyasamatāyojanavidhiṃ dassento kammaṭṭhānaṃ sodhetvā gijjhakūṭaṃ gato. Soṇattheropi satthu sammukhā ovādaṃ labhitvā vīriyasamataṃ yojetvā vipassanaṃ ussukkāpetvā arahatte patiṭṭhāsi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 1.5.25-53) –

    ‘‘അനോമദസ്സിസ്സ മുനിനോ, ലോകജേട്ഠസ്സ താദിനോ;

    ‘‘Anomadassissa munino, lokajeṭṭhassa tādino;

    സുധായ ലേപനം കത്വാ, ചങ്കമം കാരയിം അഹം.

    Sudhāya lepanaṃ katvā, caṅkamaṃ kārayiṃ ahaṃ.

    ‘‘നാനാവണ്ണേഹി പുപ്ഫേഹി, ചങ്കമം സന്ഥരിം അഹം;

    ‘‘Nānāvaṇṇehi pupphehi, caṅkamaṃ santhariṃ ahaṃ;

    ആകാസേ വിതാനം കത്വാ, ഭോജയിം ബുദ്ധമുത്തമം.

    Ākāse vitānaṃ katvā, bhojayiṃ buddhamuttamaṃ.

    ‘‘അഞ്ജലിം പഗ്ഗഹേത്വാന, അഭിവാദേത്വാന സുബ്ബതം;

    ‘‘Añjaliṃ paggahetvāna, abhivādetvāna subbataṃ;

    ദീഘസാലം ഭഗവതോ, നിയ്യാദേസിമഹം തദാ.

    Dīghasālaṃ bhagavato, niyyādesimahaṃ tadā.

    ‘‘മമ സങ്കപ്പമഞ്ഞായ, സത്ഥാ ലോകേ അനുത്തരോ;

    ‘‘Mama saṅkappamaññāya, satthā loke anuttaro;

    പടിഗ്ഗഹേസി ഭഗവാ, അനുകമ്പായ ചക്ഖുമാ.

    Paṭiggahesi bhagavā, anukampāya cakkhumā.

    ‘‘പടിഗ്ഗഹേത്വാന സമ്ബുദ്ധോ, ദക്ഖിണേയ്യോ സദേവകേ;

    ‘‘Paṭiggahetvāna sambuddho, dakkhiṇeyyo sadevake;

    ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, ഇമാ ഗാഥാ അഭാസഥ.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, imā gāthā abhāsatha.

    ‘‘യോ സോ ഹട്ഠേന ചിത്തേന, ദീഘസാലം അദാസി മേ;

    ‘‘Yo so haṭṭhena cittena, dīghasālaṃ adāsi me;

    തമഹം കിത്തയിസ്സാമി, സുണാഥ മമ ഭാസതോ.

    Tamahaṃ kittayissāmi, suṇātha mama bhāsato.

    ‘‘ഇമസ്സ മച്ചുകാലമ്ഹി, പുഞ്ഞകമ്മസമങ്ഗിനോ;

    ‘‘Imassa maccukālamhi, puññakammasamaṅgino;

    സഹസ്സയുത്തസ്സരഥോ, ഉപട്ഠിസ്സതി താവദേ.

    Sahassayuttassaratho, upaṭṭhissati tāvade.

    ‘‘തേന യാനേനയം പോസോ, ദേവലോകം ഗമിസ്സതി;

    ‘‘Tena yānenayaṃ poso, devalokaṃ gamissati;

    അനുമോദിസ്സരേ ദേവാ, സമ്പത്തേ കുലസമ്ഭവേ.

    Anumodissare devā, sampatte kulasambhave.

    ‘‘മഹാരഹം ബ്യമ്ഹം സേട്ഠം, രതനമത്തികലേപനം;

    ‘‘Mahārahaṃ byamhaṃ seṭṭhaṃ, ratanamattikalepanaṃ;

    കൂടാഗാരവരൂപേതം, ബ്യമ്ഹം അജ്ഝാവസിസ്സതി.

    Kūṭāgāravarūpetaṃ, byamhaṃ ajjhāvasissati.

    ‘‘തിംസകപ്പസഹസ്സാനി, ദേവലോകേ രമിസ്സതി;

    ‘‘Tiṃsakappasahassāni, devaloke ramissati;

    പഞ്ചവീസതി കപ്പാനി, ദേവരാജാ ഭവിസ്സതി.

    Pañcavīsati kappāni, devarājā bhavissati.

    ‘‘സത്തസത്തതിക്ഖത്തുഞ്ച, ചക്കവത്തീ ഭവിസ്സതി;

    ‘‘Sattasattatikkhattuñca, cakkavattī bhavissati;

    യസോധരസനാമാ തേ, സബ്ബേപി ഏകനാമകാ.

    Yasodharasanāmā te, sabbepi ekanāmakā.

    ‘‘ദ്വേ സമ്പത്തീ അനുഭോത്വാ, വഡ്ഢേത്വാ പുഞ്ഞസഞ്ചയം;

    ‘‘Dve sampattī anubhotvā, vaḍḍhetvā puññasañcayaṃ;

    അട്ഠവീസതികപ്പമ്ഹി, ചക്കവത്തീ ഭവിസ്സതി.

    Aṭṭhavīsatikappamhi, cakkavattī bhavissati.

    ‘‘തത്രാപി ബ്യമ്ഹം പവരം, വിസ്സകമ്മേന മാപിതം;

    ‘‘Tatrāpi byamhaṃ pavaraṃ, vissakammena māpitaṃ;

    ദസസദ്ദാവിവിത്തം തം, പുരമജ്ഝാവസിസ്സതി.

    Dasasaddāvivittaṃ taṃ, puramajjhāvasissati.

    ‘‘അപരിമേയ്യേ ഇതോ കപ്പേ, ഭൂമിപാലോ മഹിദ്ധികോ;

    ‘‘Aparimeyye ito kappe, bhūmipālo mahiddhiko;

    ഓക്കാകോ നാമ നാമേന, രാജാ രട്ഠേ ഭവിസ്സതി.

    Okkāko nāma nāmena, rājā raṭṭhe bhavissati.

    ‘‘സോളസിത്ഥിസഹസ്സാനം, സബ്ബാസം പവരാ ച സാ;

    ‘‘Soḷasitthisahassānaṃ, sabbāsaṃ pavarā ca sā;

    അഭിജാതാ ഖത്തിയാനീ, നവ പുത്തേ ജനേസ്സതി.

    Abhijātā khattiyānī, nava putte janessati.

    ‘‘നവ പുത്തേ ജനേത്വാന, ഖത്തിയാനീ മരിസ്സതി;

    ‘‘Nava putte janetvāna, khattiyānī marissati;

    തരുണീ ച പിയാ കഞ്ഞാ, മഹേസിത്തം കരിസ്സതി.

    Taruṇī ca piyā kaññā, mahesittaṃ karissati.

    ‘‘ഓക്കാകം തോസയിത്വാന, വരം കഞ്ഞാ ലഭിസ്സതി;

    ‘‘Okkākaṃ tosayitvāna, varaṃ kaññā labhissati;

    വരം ലദ്ധാന സാ കഞ്ഞാ, പുത്തേ പബ്ബാജയിസ്സതി.

    Varaṃ laddhāna sā kaññā, putte pabbājayissati.

    ‘‘പബ്ബാജിതാ ച തേ സബ്ബേ, ഗമിസ്സന്തി നഗുത്തമം;

    ‘‘Pabbājitā ca te sabbe, gamissanti naguttamaṃ;

    ജാതിഭേദഭയാ സബ്ബേ, ഭഗിനീഹി വസിസ്സരേ.

    Jātibhedabhayā sabbe, bhaginīhi vasissare.

    ‘‘ഏകാ ച കഞ്ഞാ ബ്യാധീഹി, ഭവിസ്സതി പരിക്ഖതാ;

    ‘‘Ekā ca kaññā byādhīhi, bhavissati parikkhatā;

    മാ നോ ജാതി പഭിജ്ജീതി, നിഖണിസ്സന്തി ഖത്തിയാ.

    Mā no jāti pabhijjīti, nikhaṇissanti khattiyā.

    ‘‘ഖത്തിയോ നീഹരിത്വാന, തായ സദ്ധിം വസിസ്സതി;

    ‘‘Khattiyo nīharitvāna, tāya saddhiṃ vasissati;

    ഭവിസ്സതി തദാ ഭേദോ, ഓക്കാകകുലസമ്ഭവോ.

    Bhavissati tadā bhedo, okkākakulasambhavo.

    ‘‘തേസം പജാ ഭവിസ്സന്തി, കോളിയാ നാമ ജാതിയാ;

    ‘‘Tesaṃ pajā bhavissanti, koḷiyā nāma jātiyā;

    തത്ഥ മാനുസകം ഭോഗം, അനുഭോസ്സതിനപ്പകം.

    Tattha mānusakaṃ bhogaṃ, anubhossatinappakaṃ.

    ‘‘തമ്ഹാ കായാ ചവിത്വാന, ദേവലോകം ഗമിസ്സതി;

    ‘‘Tamhā kāyā cavitvāna, devalokaṃ gamissati;

    തത്രാപി പവരം ബ്യമ്ഹം, ലഭിസ്സതി മനോരമം.

    Tatrāpi pavaraṃ byamhaṃ, labhissati manoramaṃ.

    ‘‘ദേവലോകാ ചവിത്വാന, സുക്കമൂലേന ചോദിതോ;

    ‘‘Devalokā cavitvāna, sukkamūlena codito;

    ആഗന്ത്വാന മനുസ്സത്തം, സോണോ നാമ ഭവിസ്സതി.

    Āgantvāna manussattaṃ, soṇo nāma bhavissati.

    ‘‘ആരദ്ധവീരിയോ പഹിതത്തോ, പദഹം സത്ഥു സാസനേ;

    ‘‘Āraddhavīriyo pahitatto, padahaṃ satthu sāsane;

    സബ്ബാസവേ പരിഞ്ഞായ, നിബ്ബായിസ്സതിനാസവോ.

    Sabbāsave pariññāya, nibbāyissatināsavo.

    ‘‘അനന്തദസ്സീ ഭഗവാ, ഗോതമോ സക്യപുങ്ഗവോ;

    ‘‘Anantadassī bhagavā, gotamo sakyapuṅgavo;

    വിസേസഞ്ഞൂ മഹാവീരോ, അഗ്ഗട്ഠാനേ ഠപേസ്സതി.

    Visesaññū mahāvīro, aggaṭṭhāne ṭhapessati.

    ‘‘വുട്ഠമ്ഹി ദേവേ ചതുരങ്ഗുലമ്ഹി, തിണേ അനിലേരിതഅങ്ഗണമ്ഹി;

    ‘‘Vuṭṭhamhi deve caturaṅgulamhi, tiṇe anileritaaṅgaṇamhi;

    ഠത്വാന യോഗസ്സ പയുത്തതാദിനോ, തതോത്തരിം പാരമതാ ന വിജ്ജതി.

    Ṭhatvāna yogassa payuttatādino, tatottariṃ pāramatā na vijjati.

    ‘‘ഉത്തമേ ദമഥേ ദന്തോ, ചിത്തം മേ സുപണീഹിതം;

    ‘‘Uttame damathe danto, cittaṃ me supaṇīhitaṃ;

    ഭാരോ മേ ഓഹിതോ സബ്ബോ, നിബ്ബുതോമ്ഹി അനാസവോ.

    Bhāro me ohito sabbo, nibbutomhi anāsavo.

    ‘‘അങ്ഗീരസോ മഹാനാഗോ, അഭിജാതോവ കേസരീ;

    ‘‘Aṅgīraso mahānāgo, abhijātova kesarī;

    ഭിക്ഖുസങ്ഘേ നിസീദിത്വാ, ഏതദഗ്ഗേ ഠപേസി മം.

    Bhikkhusaṅghe nisīditvā, etadagge ṭhapesi maṃ.

    ‘‘പടിസമ്ഭിദാ ചതസ്സോ…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.

    ‘‘Paṭisambhidā catasso…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.

    അരഹത്തം പന പത്വാ അത്തനോ പടിപത്തിം പച്ചവേക്ഖിത്വാ ഉദാനവസേന അഞ്ഞാബ്യാകരണവസേന ച –

    Arahattaṃ pana patvā attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā udānavasena aññābyākaraṇavasena ca –

    ൬൩൨.

    632.

    ‘‘യാഹു രട്ഠേ സമുക്കട്ഠോ, രഞ്ഞോ അങ്ഗസ്സ പദ്ധഗൂ;

    ‘‘Yāhu raṭṭhe samukkaṭṭho, rañño aṅgassa paddhagū;

    സ്വാജ്ജ ധമ്മേസു ഉക്കട്ഠോ, സോണോ ദുക്ഖസ്സ പാരഗൂ.

    Svājja dhammesu ukkaṭṭho, soṇo dukkhassa pāragū.

    ൬൩൩.

    633.

    ‘‘പഞ്ച ഛിന്ദേ പഞ്ച ജഹേ, പഞ്ച ചുത്തരി ഭാവയേ;

    ‘‘Pañca chinde pañca jahe, pañca cuttari bhāvaye;

    പഞ്ചസങ്ഗാതിഗോ ഭിക്ഖു, ഓഘതിണ്ണോതി വുച്ചതി.

    Pañcasaṅgātigo bhikkhu, oghatiṇṇoti vuccati.

    ൬൩൪.

    634.

    ‘‘ഉന്നളസ്സ പമത്തസ്സ, ബാഹിരാസസ്സ ഭിക്ഖുനോ;

    ‘‘Unnaḷassa pamattassa, bāhirāsassa bhikkhuno;

    സീലം സമാധി പഞ്ഞാ ച, പാരിപൂരിം ന ഗച്ഛതി.

    Sīlaṃ samādhi paññā ca, pāripūriṃ na gacchati.

    ൬൩൫.

    635.

    ‘‘യഞ്ഹി കിച്ചം അപവിദ്ധം, അകിച്ചം പന കരീയതി;

    ‘‘Yañhi kiccaṃ apaviddhaṃ, akiccaṃ pana karīyati;

    ഉന്നളാനം പമത്താനം, തേസം വഡ്ഢന്തി ആസവാ.

    Unnaḷānaṃ pamattānaṃ, tesaṃ vaḍḍhanti āsavā.

    ൬൩൬.

    636.

    ‘‘യേസഞ്ച സുസമാരദ്ധാ, നിച്ചം കായഗതാ സതി;

    ‘‘Yesañca susamāraddhā, niccaṃ kāyagatā sati;

    അകിച്ചം തേ ന സേവന്തി, കിച്ചേ സാതച്ചകാരിനോ;

    Akiccaṃ te na sevanti, kicce sātaccakārino;

    സതാനം സമ്പജാനാനം, അത്ഥം ഗച്ഛന്തി ആസവാ.

    Satānaṃ sampajānānaṃ, atthaṃ gacchanti āsavā.

    ൬൩൭.

    637.

    ‘‘ഉജുമഗ്ഗമ്ഹി അക്ഖാതേ, ഗച്ഛഥ മാ നിവത്തഥ;

    ‘‘Ujumaggamhi akkhāte, gacchatha mā nivattatha;

    അത്തനാ ചോദയത്താനം, നിബ്ബാനമഭിഹാരയേ.

    Attanā codayattānaṃ, nibbānamabhihāraye.

    ൬൩൮.

    638.

    ‘‘അച്ചാരദ്ധമ്ഹി വീരിയമ്ഹി, സത്ഥാ ലോകേ അനുത്തരോ;

    ‘‘Accāraddhamhi vīriyamhi, satthā loke anuttaro;

    വീണോപമം കരിത്വാ മേ, ധമ്മം ദേസേതി ചക്ഖുമാ;

    Vīṇopamaṃ karitvā me, dhammaṃ deseti cakkhumā;

    തസ്സാഹം വചനം സുത്വാ, വിഹാസിം സാസനേ രതോ.

    Tassāhaṃ vacanaṃ sutvā, vihāsiṃ sāsane rato.

    ൬൩൯.

    639.

    ‘‘സമഥം പടിപാദേസിം, ഉത്തമത്ഥസ്സ പത്തിയാ;

    ‘‘Samathaṃ paṭipādesiṃ, uttamatthassa pattiyā;

    തിസ്സോ വിജ്ജാ അനുപ്പത്താ, കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം.

    Tisso vijjā anuppattā, kataṃ buddhassa sāsanaṃ.

    ൬൪൦.

    640.

    ‘‘നേക്ഖമ്മേ അധിമുത്തസ്സ, പവിവേകഞ്ച ചേതസോ;

    ‘‘Nekkhamme adhimuttassa, pavivekañca cetaso;

    അബ്യാബജ്ഝാധിമുത്തസ്സ, ഉപാദാനക്ഖയസ്സ ച.

    Abyābajjhādhimuttassa, upādānakkhayassa ca.

    ൬൪൧.

    641.

    ‘‘തണ്ഹക്ഖയാധിമുത്തസ്സ, അസമ്മോഹഞ്ച ചേതസോ;

    ‘‘Taṇhakkhayādhimuttassa, asammohañca cetaso;

    ദിസ്വാ ആയതനുപ്പാദം, സമ്മാ ചിത്തം വിമുച്ചതി.

    Disvā āyatanuppādaṃ, sammā cittaṃ vimuccati.

    ൬൪൨.

    642.

    ‘‘തസ്സ സമ്മാ വിമുത്തസ്സ, സന്തചിത്തസ്സ ഭിക്ഖുനോ;

    ‘‘Tassa sammā vimuttassa, santacittassa bhikkhuno;

    കതസ്സ പതിചയോ നത്ഥി, കരണീയം ന വിജ്ജതി.

    Katassa paticayo natthi, karaṇīyaṃ na vijjati.

    ൬൪൩.

    643.

    ‘‘സേലോ യഥാ ഏകഘനോ, വാതേന ന സമീരതി;

    ‘‘Selo yathā ekaghano, vātena na samīrati;

    ഏവം രൂപാ രസാ സദ്ദാ, ഗന്ധാ ഫസ്സാ ച കേവലാ.

    Evaṃ rūpā rasā saddā, gandhā phassā ca kevalā.

    ൬൪൪.

    644.

    ‘‘ഇട്ഠാ ധമ്മാ അനിട്ഠാ ച, നപ്പവേധേന്തി താദിനോ;

    ‘‘Iṭṭhā dhammā aniṭṭhā ca, nappavedhenti tādino;

    ഠിതം ചിത്തം വിസഞ്ഞുത്തം, വയഞ്ചസ്സാനുപസ്സതീ’’തി. – ഇമാ ഗാഥാ അഭാസി;

    Ṭhitaṃ cittaṃ visaññuttaṃ, vayañcassānupassatī’’ti. – imā gāthā abhāsi;

    തത്ഥ യാഹു രട്ഠേ സമുക്കട്ഠോതി യോ അഹു അഹോസി അങ്ഗരട്ഠേ അസീതിയാ ഗാമികസഹസ്സേഹി ഭോഗസമ്പത്തിയാ ഇസ്സരിയസമ്പത്തിയാ ച സമ്മാ അതിവിയ ഉക്കട്ഠോ സേട്ഠോ. രഞ്ഞോ അങ്ഗസ്സ പദ്ധഗൂതി ചതൂഹി സങ്ഗഹവത്ഥൂഹി പരിസായ രഞ്ജനട്ഠേന രഞ്ഞോ അങ്ഗാധിപതിനോ ബിമ്ബിസാരസ്സ പരിവാരഭൂതോ ഗഹപതിവിസേസോ തസ്സ രട്ഠേ കുടുമ്ബികോ അഹൂതി യോജേതബ്ബം. സ്വാജ്ജ ധമ്മേസു ഉക്കട്ഠോതി സോ സോണോ അജ്ജേതരഹി ലോകുത്തരധമ്മേസു ഉക്കട്ഠോ ജാതോ, ഗിഹികാലേപി കേഹിചി ഉക്കട്ഠോയേവ ഹുത്വാ ഇദാനി പബ്ബജിതകാലേപി ഉക്കട്ഠോയേവ ഹോതീതി അത്താനമേവ പരം വിയ ദസ്സേതി. ദുക്ഖസ്സ പാരഗൂതി സകലസ്സ വട്ടദുക്ഖസ്സ പാരം പരിയന്തം ഗതോ, ഏതേന ധമ്മേസു ഉക്കട്ഠോതി അവിസേസേന വുത്തം ഉക്കട്ഠഭാവം വിസേസേതി അരഹത്താധിഗമദീപനതോ.

    Tattha yāhu raṭṭhe samukkaṭṭhoti yo ahu ahosi aṅgaraṭṭhe asītiyā gāmikasahassehi bhogasampattiyā issariyasampattiyā ca sammā ativiya ukkaṭṭho seṭṭho. Rañño aṅgassa paddhagūti catūhi saṅgahavatthūhi parisāya rañjanaṭṭhena rañño aṅgādhipatino bimbisārassa parivārabhūto gahapativiseso tassa raṭṭhe kuṭumbiko ahūti yojetabbaṃ. Svājja dhammesu ukkaṭṭhoti so soṇo ajjetarahi lokuttaradhammesu ukkaṭṭho jāto, gihikālepi kehici ukkaṭṭhoyeva hutvā idāni pabbajitakālepi ukkaṭṭhoyeva hotīti attānameva paraṃ viya dasseti. Dukkhassa pāragūti sakalassa vaṭṭadukkhassa pāraṃ pariyantaṃ gato, etena dhammesu ukkaṭṭhoti avisesena vuttaṃ ukkaṭṭhabhāvaṃ viseseti arahattādhigamadīpanato.

    ഇദാനി യായ പടിപത്തിയാ ദുക്ഖപാരഗൂ ജാതോ, അഞ്ഞാപദേസേന തം ദസ്സേന്തോ ‘‘പഞ്ച ഛിന്ദേ’’തി ഗാഥമാഹ. തസ്സത്ഥോ – അപായകാമസുഗതിസമ്പാപകാനി പഞ്ചോരമ്ഭാഗിയാനി സംയോജനാനി പുരിസോ സത്ഥേന പാദേ ബദ്ധരജ്ജുകം വിയ ഹേട്ഠിമേന മഗ്ഗത്തയേന ഛിന്ദേയ്യ, രൂപാരൂപഭവസമ്പാപകാനി പഞ്ച ഉദ്ധമ്ഭാഗിയാനി സംയോജനാനി പുരിസോ ഗീവായ ബദ്ധരജ്ജുകം വിയ അഗ്ഗമഗ്ഗേന ജഹേയ്യ, ഛിന്ദേയ്യ, തേസം പന ഉദ്ധമ്ഭാഗിയസംയോജനാനം പഹാനായ പഞ്ച സദ്ധാദീനി ഇന്ദ്രിയാനി ഉത്തരി ഭാവയേ ഭാവേയ്യ. ഏവംഭൂതോ പന ഭിക്ഖു രാഗസങ്ഗോ ദോസമോഹമാനദിട്ഠിസങ്ഗോതി പഞ്ചന്നം സങ്ഗാനം അതിക്കമനേന പഞ്ചസങ്ഗാതിഗോ ഹുത്വാ, കാമോഘോ, ഭവോഘോ, ദിട്ഠോഘോ, അവിജ്ജോഘോതി ചതുന്നം ഓഘാനം തിണ്ണത്താ ഓഘതിണ്ണോതി വുച്ചതി.

    Idāni yāya paṭipattiyā dukkhapāragū jāto, aññāpadesena taṃ dassento ‘‘pañca chinde’’ti gāthamāha. Tassattho – apāyakāmasugatisampāpakāni pañcorambhāgiyāni saṃyojanāni puriso satthena pāde baddharajjukaṃ viya heṭṭhimena maggattayena chindeyya, rūpārūpabhavasampāpakāni pañca uddhambhāgiyāni saṃyojanāni puriso gīvāya baddharajjukaṃ viya aggamaggena jaheyya, chindeyya, tesaṃ pana uddhambhāgiyasaṃyojanānaṃ pahānāya pañca saddhādīni indriyāni uttari bhāvaye bhāveyya. Evaṃbhūto pana bhikkhu rāgasaṅgo dosamohamānadiṭṭhisaṅgoti pañcannaṃ saṅgānaṃ atikkamanena pañcasaṅgātigo hutvā, kāmogho, bhavogho, diṭṭhogho, avijjoghoti catunnaṃ oghānaṃ tiṇṇattā oghatiṇṇoti vuccati.

    അയഞ്ച ഓഘതരണപടിപത്തിസീലാദീനം പാരിപൂരിയാവ ഹോതി, സീലാദയോ ച മാനാദിപ്പഹാനേന പാരിപൂരിം ഗച്ഛന്തി, ന അഞ്ഞഥാതി ദസ്സേന്തോ ‘‘ഉന്നളസ്സാ’’തി ഗാഥമാഹ. തത്ഥ ഉന്നളസ്സാതി ഉഗ്ഗതതുച്ഛമാനസ്സ. മാനോ ഹി ഉന്നമനാകാരവുത്തിയാ തുച്ഛഭാവേന നളോ വിയാതി ‘‘നളോ’’തി വുച്ചതി. പമത്തസ്സാതി സതിവോസ്സഗ്ഗേന പമാദം ആപന്നസ്സ. ബാഹിരാസസ്സാതി ബാഹിരേസു ആയതനേസു ആസാവതോ, കാമേസു അവീതരാഗസ്സാതി അത്ഥോ. സീലം സമാധി പഞ്ഞാ ച, പാരിപൂരിം ന ഗച്ഛതീതി തസ്സ സീലാദീനം പടിപക്ഖസേവിനോ ലോകിയോപി താവ സീലാദിഗുണോ പാരിപൂരിം ന ഗച്ഛതി, പഗേവ ലോകുത്തരോ.

    Ayañca oghataraṇapaṭipattisīlādīnaṃ pāripūriyāva hoti, sīlādayo ca mānādippahānena pāripūriṃ gacchanti, na aññathāti dassento ‘‘unnaḷassā’’ti gāthamāha. Tattha unnaḷassāti uggatatucchamānassa. Māno hi unnamanākāravuttiyā tucchabhāvena naḷo viyāti ‘‘naḷo’’ti vuccati. Pamattassāti sativossaggena pamādaṃ āpannassa. Bāhirāsassāti bāhiresu āyatanesu āsāvato, kāmesu avītarāgassāti attho. Sīlaṃ samādhi paññā ca, pāripūriṃ na gacchatīti tassa sīlādīnaṃ paṭipakkhasevino lokiyopi tāva sīlādiguṇo pāripūriṃ na gacchati, pageva lokuttaro.

    തത്ഥ കാരണമാഹ ‘‘യഞ്ഹി കിച്ച’’ന്തിആദിനാ. ഭിക്ഖുനോ ഹി പബ്ബജിതകാലതോ പട്ഠായ അപരിമാണസീലക്ഖന്ധഗോപനം അരഞ്ഞവാസോ ധുതങ്ഗപരിഹരണം ഭാവനാരാമതാതി ഏവമാദി കിച്ചം നാമ. യേഹി പന ഇദം യഥാവുത്തം അത്തനോ കിച്ചം, തം അപവിദ്ധം അകരണേന ഛഡ്ഡിതം. അകിച്ചന്തി പത്തമണ്ഡനം ചീവരകായബന്ധനഅംസബദ്ധഛത്തുപാഹനതാലവണ്ടധമ്മകരണമണ്ഡനന്തി ഏവമാദി പരിക്ഖാരമണ്ഡനം പച്ചയബാഹുലിയന്തി ഏവമാദി ഭിക്ഖുനോ അകിച്ചം നാമ, തം കയിരതി, തേസം മാനനളം ഉക്ഖിപിത്വാ ചരണേന ഉന്നളാനം സതിവോസ്സഗ്ഗേന പമത്താനം ചത്താരോപി ആസവാ വഡ്ഢന്തി.

    Tattha kāraṇamāha ‘‘yañhi kicca’’ntiādinā. Bhikkhuno hi pabbajitakālato paṭṭhāya aparimāṇasīlakkhandhagopanaṃ araññavāso dhutaṅgapariharaṇaṃ bhāvanārāmatāti evamādi kiccaṃ nāma. Yehi pana idaṃ yathāvuttaṃ attano kiccaṃ, taṃ apaviddhaṃ akaraṇena chaḍḍitaṃ. Akiccanti pattamaṇḍanaṃ cīvarakāyabandhanaaṃsabaddhachattupāhanatālavaṇṭadhammakaraṇamaṇḍananti evamādi parikkhāramaṇḍanaṃ paccayabāhuliyanti evamādi bhikkhuno akiccaṃ nāma, taṃ kayirati, tesaṃ mānanaḷaṃ ukkhipitvā caraṇena unnaḷānaṃ sativossaggena pamattānaṃ cattāropi āsavā vaḍḍhanti.

    യേസം പന പഞ്ഞാദിഗുണോ വഡ്ഢതി, തേ ദസ്സേതും ‘‘യേസ’’ന്തിആദി വുത്തം. തത്ഥ സുസമാരദ്ധാതി സുട്ഠു പഗ്ഗഹിതാ. കായഗതാ സതീതി, കായാനുപസ്സനാഭാവനാ. അകിച്ചം തേതി തേ ഏതം പത്തമണ്ഡനാദിഅകിച്ചം. ന സേവന്തീതി ന കരോന്തി. കിച്ചേതി, പബ്ബജിതകാലതോ പട്ഠായ കത്തബ്ബേ അപരിമാണസീലക്ഖന്ധഗോപനാദികേ. സാതച്ചകാരിനോതി സതതകാരിനോ തേസം സതിയാ അവിപ്പവാസേന സതാനം സാത്ഥകസമ്പജഞ്ഞം, സപ്പായസമ്പജഞ്ഞം, ഗോചരസമ്പജഞ്ഞം, അസമ്മോഹസമ്പജഞ്ഞന്തി ചതൂഹി സമ്പജഞ്ഞേഹി സമ്പജാനാനം, ചത്താരോപി ആസവാ അത്ഥം ഗച്ഛന്തി പരിക്ഖയം അഭാവം ഗച്ഛന്തീതി അത്ഥോ.

    Yesaṃ pana paññādiguṇo vaḍḍhati, te dassetuṃ ‘‘yesa’’ntiādi vuttaṃ. Tattha susamāraddhāti suṭṭhu paggahitā. Kāyagatā satīti, kāyānupassanābhāvanā. Akiccaṃ teti te etaṃ pattamaṇḍanādiakiccaṃ. Na sevantīti na karonti. Kicceti, pabbajitakālato paṭṭhāya kattabbe aparimāṇasīlakkhandhagopanādike. Sātaccakārinoti satatakārino tesaṃ satiyā avippavāsena satānaṃ sātthakasampajaññaṃ, sappāyasampajaññaṃ, gocarasampajaññaṃ, asammohasampajaññanti catūhi sampajaññehi sampajānānaṃ, cattāropi āsavā atthaṃ gacchanti parikkhayaṃ abhāvaṃ gacchantīti attho.

    ഇദാനി അത്തനോ സന്തികേ ഠിതഭിക്ഖൂനം ഓവാദം ദേന്തോ ‘‘ഉജുമഗ്ഗമ്ഹീ’’തി ഗാഥമാഹ. തത്ഥ ഉജുമഗ്ഗമ്ഹി അക്ഖാതേതി അന്തദ്വയപരിവജ്ജനേന കായവങ്കാദിപ്പഹാനേന ച ഉജുകേ മജ്ഝിമപടിപദാഭൂതേ അരിയമഗ്ഗേ സത്ഥാരാ ഭാസിതേ. ഗച്ഛഥാതി പടിപജ്ജഥ. മാ നിവത്തഥാതി അന്തരാ വോസാനം മാപജ്ജഥ. അത്തനാ ചോദയത്താനന്തി ഇധ അത്ഥകാമോ കുലപുത്തോ അപായഭയപച്ചവേക്ഖണാദിനാ അത്തനാവ അത്താനം ചോദേന്തോ. നിബ്ബാനമഭിഹാരയേതി, അത്താനം നിബ്ബാനം അഭിഹരേയ്യ ഉപനേയ്യ, യഥാ നം സച്ഛികരോതി, തഥാ പടിപജ്ജേയ്യാതി അത്ഥോ.

    Idāni attano santike ṭhitabhikkhūnaṃ ovādaṃ dento ‘‘ujumaggamhī’’ti gāthamāha. Tattha ujumaggamhi akkhāteti antadvayaparivajjanena kāyavaṅkādippahānena ca ujuke majjhimapaṭipadābhūte ariyamagge satthārā bhāsite. Gacchathāti paṭipajjatha. Mā nivattathāti antarā vosānaṃ māpajjatha. Attanā codayattānanti idha atthakāmo kulaputto apāyabhayapaccavekkhaṇādinā attanāva attānaṃ codento. Nibbānamabhihārayeti, attānaṃ nibbānaṃ abhihareyya upaneyya, yathā naṃ sacchikaroti, tathā paṭipajjeyyāti attho.

    ഇദാനി മയാപി ഏവമേവ പടിപന്നന്തി, അത്തനോ പടിപത്തിം ദസ്സേതും ‘‘അച്ചാരദ്ധമ്ഹീ’’തിആദി വുത്തം. അച്ചാരദ്ധമ്ഹി വീരിയമ്ഹീതി വിപസ്സനം ഭാവേന്തേന മയാ സമാധിനാ വീരിയം സമരസം അകത്വാ അതിവിയ വീരിയേ പഗ്ഗഹിതേ. അച്ചാരദ്ധവീരിയതാ ചസ്സ ഹേട്ഠാ വുത്തായേവ. വീണോപമം കരിത്വാ മേതി ആയസ്മതോ സോണസ്സ ‘‘യേ ഖോ കേചി ഭഗവതോ സാവകാ ആരദ്ധവീരിയാ വിഹരന്തി. അഹം തേസം അഞ്ഞതരോ, അഥ ച പന മേ നാനുപാദായ ആസവേഹി ചിത്തം വിമുച്ചതി, തസ്മാഹം വിബ്ഭമിസ്സാമീ’’തി ചിത്തേ ഉപ്പന്നേ സത്ഥാ ഇദ്ധിയാ തസ്സ സമ്മുഖേ അത്താനം ദസ്സേത്വാ ‘‘കസ്മാ ത്വം, സോണ, ‘വിബ്ഭമിസ്സാമീ’തി ചിത്തം ഉപ്പാദേസി, കുസലോ ത്വം പുബ്ബേ അഗാരിയഭൂതോ വീണായ തന്തിസ്സരേ’’തി പുച്ഛിത്വാ തേന ‘‘ഏവം, ഭന്തേ’’തി വുത്തേ ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, സോണ? യദാ തേ വീണായ തന്തിയോ അച്ചായതാ ഹോന്തി, അപി നു തേ വീണാ തസ്മിം സമയേ സരവതീ വാ ഹോതി കമ്മഞ്ഞാ വാതി? നോ ഹേതം, ഭന്തേ! തം കിം മഞ്ഞസി, സോണ, യദാ തേ വീണായ തന്തിയോ അതിസിഥിലാ ഹോന്തി, അപി നു തേ വീണാ തസ്മിം സമയേ സരവതീ വാ ഹോതി കമ്മഞ്ഞാ വാതി? നോ ഹേതം, ഭന്തേ. തം കിം മഞ്ഞസി, സോണ, യദാ പന തേ വീണായ തന്തിയോ നേവ അച്ചായതാ ഹോന്തി, നാതിസിഥിലാ സമേ ഗുണേ പതിട്ഠിതാ, അപി നു തേ വീണാ തസ്മിം സമയേ സരവതീ വാ ഹോതി കമ്മഞ്ഞാ വാതി? ഏവം, ഭന്തേ. ഏവമേവ ഖോ, സോണ, അച്ചാരദ്ധവീരിയം ഉദ്ധച്ചായ സംവത്തതി, അതിലീനവീരിയം കോസജ്ജായ സംവത്തതി, തസ്മാതിഹ ത്വം, സോണ, വീരിയസമതം അധിട്ഠഹ, ഇന്ദ്രിയാനഞ്ച സമതം പടിവിജ്ഝാ’’തി ഏവം വീണം ഉപമം കത്വാ പവത്തിതേന വീണോപമോവാദേന മയ്ഹം ധമ്മം ദേസേസി. തസ്സാഹം വചനം സുത്വാതി തസ്സ ഭഗവതോ വചനം വീണോപമോവാദം സുത്വാ അന്തരാ ഉപ്പന്നം വിബ്ഭമിതുകാമതം പഹായ സത്ഥു സാസനേ രതോ അഭിരതോ വിഹരിം.

    Idāni mayāpi evameva paṭipannanti, attano paṭipattiṃ dassetuṃ ‘‘accāraddhamhī’’tiādi vuttaṃ. Accāraddhamhi vīriyamhīti vipassanaṃ bhāventena mayā samādhinā vīriyaṃ samarasaṃ akatvā ativiya vīriye paggahite. Accāraddhavīriyatā cassa heṭṭhā vuttāyeva. Vīṇopamaṃ karitvā meti āyasmato soṇassa ‘‘ye kho keci bhagavato sāvakā āraddhavīriyā viharanti. Ahaṃ tesaṃ aññataro, atha ca pana me nānupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati, tasmāhaṃ vibbhamissāmī’’ti citte uppanne satthā iddhiyā tassa sammukhe attānaṃ dassetvā ‘‘kasmā tvaṃ, soṇa, ‘vibbhamissāmī’ti cittaṃ uppādesi, kusalo tvaṃ pubbe agāriyabhūto vīṇāya tantissare’’ti pucchitvā tena ‘‘evaṃ, bhante’’ti vutte ‘‘taṃ kiṃ maññasi, soṇa? Yadā te vīṇāya tantiyo accāyatā honti, api nu te vīṇā tasmiṃ samaye saravatī vā hoti kammaññā vāti? No hetaṃ, bhante! Taṃ kiṃ maññasi, soṇa, yadā te vīṇāya tantiyo atisithilā honti, api nu te vīṇā tasmiṃ samaye saravatī vā hoti kammaññā vāti? No hetaṃ, bhante. Taṃ kiṃ maññasi, soṇa, yadā pana te vīṇāya tantiyo neva accāyatā honti, nātisithilā same guṇe patiṭṭhitā, api nu te vīṇā tasmiṃ samaye saravatī vā hoti kammaññā vāti? Evaṃ, bhante. Evameva kho, soṇa, accāraddhavīriyaṃ uddhaccāya saṃvattati, atilīnavīriyaṃ kosajjāya saṃvattati, tasmātiha tvaṃ, soṇa, vīriyasamataṃ adhiṭṭhaha, indriyānañca samataṃ paṭivijjhā’’ti evaṃ vīṇaṃ upamaṃ katvā pavattitena vīṇopamovādena mayhaṃ dhammaṃ desesi. Tassāhaṃ vacanaṃ sutvāti tassa bhagavato vacanaṃ vīṇopamovādaṃ sutvā antarā uppannaṃ vibbhamitukāmataṃ pahāya satthu sāsane rato abhirato vihariṃ.

    വിഹരന്തോ ച സമഥം പടിപാദേസിം വീരിയസമതം യോജേന്തോ സദ്ധാപഞ്ഞാനം വിയ സമാധിവീരിയാനം സമരസതം ഉപ്പാദേന്തോ ഝാനാധിട്ഠാനം വിപസ്സനാസമാധിം സമ്പാദേസിം വിപസ്സനം ഉസ്സുക്കാപേസിം. തത്ഥ പയോജനം ആഹ ‘‘ഉത്തമത്ഥസ്സ പത്തിയാ’’തി. ഉത്തമത്ഥസ്സ പത്തിയാതി അരഹത്താധിഗമായാതി അത്ഥോ.

    Viharanto ca samathaṃ paṭipādesiṃ vīriyasamataṃ yojento saddhāpaññānaṃ viya samādhivīriyānaṃ samarasataṃ uppādento jhānādhiṭṭhānaṃ vipassanāsamādhiṃ sampādesiṃ vipassanaṃ ussukkāpesiṃ. Tattha payojanaṃ āha ‘‘uttamatthassa pattiyā’’ti. Uttamatthassa pattiyāti arahattādhigamāyāti attho.

    ഇദാനി യഥാ പടിപന്നസ്സ സമഥവിപസ്സനാ സമ്പജ്ജിംസു, തം അഞ്ഞാപദേസേന ദസ്സേന്തോ ‘‘നേക്ഖമ്മേ’’തിആദിമാഹ. തത്ഥ നേക്ഖമ്മേതി പബ്ബജ്ജാദികേ കാമനിസ്സരണേ. അധിമുത്തസ്സാതി തത്ഥ നിന്നപോണപബ്ഭാരഭാവേന യുത്തപ്പയുത്തസ്സ, പഠമം താവ പബ്ബജ്ജാഭിമുഖോ ഹുത്വാ കാമേ പഹായ പബ്ബജിത്വാ ച സീലവിസോധനം അരഞ്ഞവാസോ ധുതങ്ഗപരിഹരണം ഭാവനാഭിയോഗോതി ഏവമാദീസു അനവജ്ജധമ്മേസു യുത്തപ്പയുത്തസ്സാതി അത്ഥോ. പവിവേകഞ്ച ചേതസോതി ചേതസോ പവിവേകഞ്ച അധിമുത്തസ്സ ഏവം നേക്ഖമ്മാധിമുത്തസ്സ സതോ ചതുക്കപഞ്ചകജ്ഝാനാനം നിബ്ബത്തനേന വിവേകേ യുത്തസ്സ പയുത്തസ്സ. അബ്യാബജ്ഝാധിമുത്തസ്സാതി അബ്യാബജ്ഝേ നിദുക്ഖതായ അധിമുത്തസ്സ ഝാനസമാപത്തിയോ നിബ്ബത്തേത്വാ സമഥസുഖേ യുത്തപ്പയുത്തസ്സ. ഉപാദാനക്ഖയസ്സ ചാതി ചതുന്നമ്പി ഉപാദാനാനം ഖയന്തേ അരഹത്തേ അധിമുത്തസ്സ. ഭുമ്മത്ഥേ ഹി ഏതം സാമിവചനം. തം യഥാധിഗതം ഝാനം പാദകം കത്വാ അരഹത്താധിഗമായ വിപസ്സനം അനുയുഞ്ജന്തസ്സാതി അത്ഥോ.

    Idāni yathā paṭipannassa samathavipassanā sampajjiṃsu, taṃ aññāpadesena dassento ‘‘nekkhamme’’tiādimāha. Tattha nekkhammeti pabbajjādike kāmanissaraṇe. Adhimuttassāti tattha ninnapoṇapabbhārabhāvena yuttappayuttassa, paṭhamaṃ tāva pabbajjābhimukho hutvā kāme pahāya pabbajitvā ca sīlavisodhanaṃ araññavāso dhutaṅgapariharaṇaṃ bhāvanābhiyogoti evamādīsu anavajjadhammesu yuttappayuttassāti attho. Pavivekañca cetasoti cetaso pavivekañca adhimuttassa evaṃ nekkhammādhimuttassa sato catukkapañcakajjhānānaṃ nibbattanena viveke yuttassa payuttassa. Abyābajjhādhimuttassāti abyābajjhe nidukkhatāya adhimuttassa jhānasamāpattiyo nibbattetvā samathasukhe yuttappayuttassa. Upādānakkhayassa cāti catunnampi upādānānaṃ khayante arahatte adhimuttassa. Bhummatthe hi etaṃ sāmivacanaṃ. Taṃ yathādhigataṃ jhānaṃ pādakaṃ katvā arahattādhigamāya vipassanaṃ anuyuñjantassāti attho.

    തണ്ഹക്ഖയാധിമുത്തസ്സാതി തണ്ഹാ ഖീയതി ഏത്ഥാതി തണ്ഹക്ഖയോ, നിബ്ബാനം, തസ്മിം അധിമുത്തസ്സ ഉപാദിം ഭയതോ, അനുപാദിഞ്ച ഖേമതോ ദസ്സനേന നിരോധേ നിന്നപോണപബ്ഭാരസ്സ. അസമ്മോഹഞ്ച ചേതസോതി അസമ്മോഹസമ്പജഞ്ഞവസേന ചിത്തസ്സ അസമ്മോഹപവത്തിം സമ്മോഹസമുച്ഛിന്ദനേന വാ ചിത്തസ്സ അസമ്മോഹഭൂതം അരിയമഗ്ഗം അധിമുത്തസ്സ. ദിസ്വാ ആയതനുപ്പാദന്തി ചക്ഖാദീനം ആയതനാനം യഥാസകപച്ചയേഹി ഖണേ ഖണേ ഉപ്പാദം, തപ്പടിപക്ഖതോ നിരോധഞ്ച വിപസ്സനാപഞ്ഞാസഹിതായ മഗ്ഗപഞ്ഞായ ദിസ്വാ ദസ്സനഹേതു സമ്മാ ചിത്തം വിമുച്ചതീതി സമ്മാ ഹേതുനാ ഞായേന മഗ്ഗപടിപാടിയാ സബ്ബാസവതോ ചിത്തം വിമുച്ചതി.

    Taṇhakkhayādhimuttassāti taṇhā khīyati etthāti taṇhakkhayo, nibbānaṃ, tasmiṃ adhimuttassa upādiṃ bhayato, anupādiñca khemato dassanena nirodhe ninnapoṇapabbhārassa. Asammohañca cetasoti asammohasampajaññavasena cittassa asammohapavattiṃ sammohasamucchindanena vā cittassa asammohabhūtaṃ ariyamaggaṃ adhimuttassa. Disvā āyatanuppādanti cakkhādīnaṃ āyatanānaṃ yathāsakapaccayehi khaṇe khaṇe uppādaṃ, tappaṭipakkhato nirodhañca vipassanāpaññāsahitāya maggapaññāya disvā dassanahetu sammā cittaṃ vimuccatīti sammā hetunā ñāyena maggapaṭipāṭiyā sabbāsavato cittaṃ vimuccati.

    ‘‘തസ്സ സമ്മാ വിമുത്തസ്സാ’’തിആദീസു അയം സങ്ഖേപത്ഥോ – തസ്സ വുത്തനയേന സമ്മദേവ സബ്ബസംകിലേസതോ വിമുത്തസ്സ, തതോ ഏവ അച്ചന്തുപസമേന സന്തചിത്തസ്സ ഖീണാസവഭിക്ഖുനോ കതസ്സ കുസലസ്സ അകുസലസ്സ വാ ഉപചയോ നത്ഥി മഗ്ഗേനേവ സമുഗ്ഘാതിതത്താ, പരിഞ്ഞാദിഭേദം കരണീയം ന വിജ്ജതി കതകിച്ചത്താ. ഏവം ഭൂതസ്സ യഥാ ഏകഘനോ സേലോ പബ്ബതോ പകതിവാതേന ന സമീരതി ന സംകമ്പതി, ഏവം ഇട്ഠാ ച അനിട്ഠാ ച രൂപാദയോ ആരമ്മണധമ്മാ താദിനോ താദിഭാവപ്പത്തസ്സ ഠിതം അനേജം പഹീനസബ്ബസോകതായ വിസംയുത്തം ചിത്തം നപ്പവേധന്തി ന ചാലേന്തി. അസ്സ ച ആരമ്മണധമ്മസ്സ കാലേന കാലം ഫലസമാപത്തിം സമാപജ്ജിത്വാ വിപസ്സന്തോ വയം നിരോധം ഖണേ ഖണേ ഭിജ്ജനസഭാവം അനുപസ്സതീതി അഞ്ഞം ബ്യാകാസി.

    ‘‘Tassa sammā vimuttassā’’tiādīsu ayaṃ saṅkhepattho – tassa vuttanayena sammadeva sabbasaṃkilesato vimuttassa, tato eva accantupasamena santacittassa khīṇāsavabhikkhuno katassa kusalassa akusalassa vā upacayo natthi maggeneva samugghātitattā, pariññādibhedaṃ karaṇīyaṃ na vijjati katakiccattā. Evaṃ bhūtassa yathā ekaghano selo pabbato pakativātena na samīrati na saṃkampati, evaṃ iṭṭhā ca aniṭṭhā ca rūpādayo ārammaṇadhammā tādino tādibhāvappattassa ṭhitaṃ anejaṃ pahīnasabbasokatāya visaṃyuttaṃ cittaṃ nappavedhanti na cālenti. Assa ca ārammaṇadhammassa kālena kālaṃ phalasamāpattiṃ samāpajjitvā vipassanto vayaṃ nirodhaṃ khaṇe khaṇe bhijjanasabhāvaṃ anupassatīti aññaṃ byākāsi.

    സോണകോളിവിസത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Soṇakoḷivisattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.

    തേരസനിപാതവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.

    Terasanipātavaṇṇanā niṭṭhitā.







    Related texts:



    തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൧. സോണകോളിവിസത്ഥേരഗാഥാ • 1. Soṇakoḷivisattheragāthā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact