Library / Tipiṭaka / တိပိဋက • Tipiṭaka / မဟာဝဂ္ဂပာဠိ • Mahāvaggapāḷi |
၅. စမ္မက္ခန္ဓကော
5. Cammakkhandhako
၁၄၇. သောဏကောဠိဝိသဝတ္ထု
147. Soṇakoḷivisavatthu
၂၄၂. တေန သမယေန ဗုဒ္ဓော ဘဂဝာ ရာဇဂဟေ ဝိဟရတိ ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ။ တေန ခော ပန သမယေန ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော အသီတိယာ ဂာမသဟသ္သေသု ဣသ္သရိယာဓိပစ္စံ ရဇ္ဇံ ကာရေတိ။ တေန ခော ပန သမယေန စမ္ပာယံ သောဏော နာမ ကောဠိဝိသော 1 သေဋ္ဌိပုတ္တော သုခုမာလော ဟောတိ။ တသ္သ ပာဒတလေသု လောမာနိ ဇာတာနိ ဟောန္တိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော တာနိ အသီတိ ဂာမိကသဟသ္သာနိ သန္နိပာတာပေတ္ဝာ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန သောဏသ္သ ကောဠိဝိသသ္သ သန္တိကေ ဒူတံ ပာဟေသိ – အာဂစ္ဆတု သောဏော, ဣစ္ဆာမိ သောဏသ္သ အာဂတန္တိ။ အထ ခော သောဏသ္သ ကောဠိဝိသသ္သ မာတာပိတရော သောဏံ ကောဠိဝိသံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ရာဇာ တေ, တာတ သောဏ, ပာဒေ ဒက္ခိတုကာမော။ မာ ခော တ္ဝံ, တာတ သောဏ, ယေန ရာဇာ တေန ပာဒေ အဘိပ္ပသာရေယ္ယာသိ။ ရညော ပုရတော ပလ္လင္ကေန နိသီဒ။ နိသိန္နသ္သ တေ ရာဇာ ပာဒေ ဒက္ခိသ္သတီ’’တိ။ အထ ခော သောဏံ ကောဠိဝိသံ သိဝိကာယ အာနေသုံ။ အထ ခော သောဏော ကောဠိဝိသော ယေန ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ရာဇာနံ မာဂဓံ သေနိယံ ဗိမ္ဗိသာရံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ရညော ပုရတော ပလ္လင္ကေန နိသီဒိ။ အဒ္ဒသာ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော သောဏသ္သ ကောဠိဝိသသ္သ ပာဒတလေသု လောမာနိ ဇာတာနိ။ အထ ခော ရာဇာ မာဂဓော သေနိယော ဗိမ္ဗိသာရော တာနိ အသီတိ ဂာမိကသဟသ္သာနိ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကေ အတ္ထေ အနုသာသိတ္ဝာ ဥယ္ယောဇေသိ – ‘‘တုမ္ဟေ ခ္ဝတ္ထ, ဘဏေ, မယာ ဒိဋ္ဌဓမ္မိကေ အတ္ထေ အနုသာသိတာ; ဂစ္ဆထ, တံ ဘဂဝန္တံ ပယိရုပာသထ; သော နော ဘဂဝာ သမ္ပရာယိကေ အတ္ထေ အနုသာသိသ္သတီ’’တိ။
242. Tena samayena buddho bhagavā rājagahe viharati gijjhakūṭe pabbate. Tena kho pana samayena rājā māgadho seniyo bimbisāro asītiyā gāmasahassesu issariyādhipaccaṃ rajjaṃ kāreti. Tena kho pana samayena campāyaṃ soṇo nāma koḷiviso 2 seṭṭhiputto sukhumālo hoti. Tassa pādatalesu lomāni jātāni honti. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro tāni asīti gāmikasahassāni sannipātāpetvā kenacideva karaṇīyena soṇassa koḷivisassa santike dūtaṃ pāhesi – āgacchatu soṇo, icchāmi soṇassa āgatanti. Atha kho soṇassa koḷivisassa mātāpitaro soṇaṃ koḷivisaṃ etadavocuṃ – ‘‘rājā te, tāta soṇa, pāde dakkhitukāmo. Mā kho tvaṃ, tāta soṇa, yena rājā tena pāde abhippasāreyyāsi. Rañño purato pallaṅkena nisīda. Nisinnassa te rājā pāde dakkhissatī’’ti. Atha kho soṇaṃ koḷivisaṃ sivikāya ānesuṃ. Atha kho soṇo koḷiviso yena rājā māgadho seniyo bimbisāro tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā rājānaṃ māgadhaṃ seniyaṃ bimbisāraṃ abhivādetvā rañño purato pallaṅkena nisīdi. Addasā kho rājā māgadho seniyo bimbisāro soṇassa koḷivisassa pādatalesu lomāni jātāni. Atha kho rājā māgadho seniyo bimbisāro tāni asīti gāmikasahassāni diṭṭhadhammike atthe anusāsitvā uyyojesi – ‘‘tumhe khvattha, bhaṇe, mayā diṭṭhadhammike atthe anusāsitā; gacchatha, taṃ bhagavantaṃ payirupāsatha; so no bhagavā samparāyike atthe anusāsissatī’’ti.
အထ ခော တာနိ အသီတိ ဂာမိကသဟသ္သာနိ ယေန ဂိဇ္ဈကူဋော ပဗ္ဗတော တေနုပသင္ကမိံသု။ တေန ခော ပန သမယေန အာယသ္မာ သာဂတော ဘဂဝတော ဥပဋ္ဌာကော ဟောတိ။ အထ ခော တာနိ အသီတိ ဂာမိကသဟသ္သာနိ ယေနာယသ္မာ သာဂတော တေနုပသင္ကမိံသု, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ အာယသ္မန္တံ သာဂတံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘ဣမာနိ, ဘန္တေ, အသီတိ ဂာမိကသဟသ္သာနိ ဣဓူပသင္ကန္တာနိ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ; သာဓု မယံ, ဘန္တေ, လဘေယ္ယာမ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယာ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ တုမ္ဟေ အာယသ္မန္တော မုဟုတ္တံ ဣဓေဝ တာဝ ဟောထ, ယာဝာဟံ ဘဂဝန္တံ ပဋိဝေဒေမီ’’တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ သာဂတော တေသံ အသီတိယာ ဂာမိကသဟသ္သာနံ ပုရတော ပေက္ခမာနာနံ ပာဋိကာယ နိမုဇ္ဇိတ္ဝာ ဘဂဝတော ပုရတော ဥမ္မုဇ္ဇိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ဣမာနိ, ဘန္တေ, အသီတိ ဂာမိကသဟသ္သာနိ ဣဓူပသင္ကန္တာနိ ဘဂဝန္တံ ဒသ္သနာယ; ယသ္သ ဒာနိ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ ကာလံ မညတီ’’တိ။ ‘‘တေန ဟိ တ္ဝံ, သာဂတ, ဝိဟာရပစ္ဆာယာယံ အာသနံ ပညပေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ သာဂတော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုဏိတ္ဝာ ပီဌံ ဂဟေတ္ဝာ ဘဂဝတော ပုရတော နိမုဇ္ဇိတ္ဝာ တေသံ အသီတိယာ ဂာမိကသဟသ္သာနံ ပုရတော ပေက္ခမာနာနံ ပာဋိကာယ ဥမ္မုဇ္ဇိတ္ဝာ ဝိဟာရပစ္ဆာယာယံ အာသနံ ပညပေတိ။ အထ ခော ဘဂဝာ ဝိဟာရာ နိက္ခမိတ္ဝာ ဝိဟာရပစ္ဆာယာယံ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အထ ခော တာနိ အသီတိ ဂာမိကသဟသ္သာနိ ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိံသု, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိံသု။ အထ ခော တာနိ အသီတိ ဂာမိကသဟသ္သာနိ အာယသ္မန္တံယေဝ သာဂတံ သမန္နာဟရန္တိ, နော တထာ ဘဂဝန္တံ။ အထ ခော ဘဂဝာ တေသံ အသီတိယာ ဂာမိကသဟသ္သာနံ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ အာယသ္မန္တံ သာဂတံ အာမန္တေသိ – ‘‘တေန ဟိ တ္ဝံ, သာဂတ, ဘိယ္ယောသောမတ္တာယ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မံ ဣဒ္ဓိပာဋိဟာရိယံ ဒသ္သေဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ သာဂတော ဘဂဝတော ပဋိသ္သုဏိတ္ဝာ ဝေဟာသံ အဗ္ဘုဂ္ဂန္တ္ဝာ အာကာသေ အန္တလိက္ခေ စင္ကမတိပိ, တိဋ္ဌတိပိ, နိသီဒတိပိ, သေယ္ယမ္ပိ ကပ္ပေတိ, ဓူမာယတိပိ 3 ပဇ္ဇလတိပိ, အန္တရဓာယတိပိ။ အထ ခော အာယသ္မာ သာဂတော အာကာသေ အန္တလိက္ခေ အနေကဝိဟိတံ ဥတ္တရိမနုသ္သဓမ္မံ ဣဒ္ဓိပာဋိဟာရိယံ ဒသ္သေတ္ဝာ ဘဂဝတော ပာဒေသု သိရသာ နိပတိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ; သာဝကောဟမသ္မိ။ သတ္ထာ မေ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ; သာဝကောဟမသ္မီ’’တိ။ အထ ခော တာနိ အသီတိ ဂာမိကသဟသ္သာနိ ‘‘အစ္ဆရိယံ ဝတ ဘော! အဗ္ဘုတံ ဝတ ဘော! သာဝကောပိ နာမ ဧဝံ မဟိဒ္ဓိကော ဘဝိသ္သတိ, ဧဝံ မဟာနုဘာဝော, အဟော နူန သတ္ထာ’’တိ ဘဂဝန္တံယေဝ သမန္နာဟရန္တိ, နော တထာ အာယသ္မန္တံ သာဂတံ။
Atha kho tāni asīti gāmikasahassāni yena gijjhakūṭo pabbato tenupasaṅkamiṃsu. Tena kho pana samayena āyasmā sāgato bhagavato upaṭṭhāko hoti. Atha kho tāni asīti gāmikasahassāni yenāyasmā sāgato tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā āyasmantaṃ sāgataṃ etadavocuṃ – ‘‘imāni, bhante, asīti gāmikasahassāni idhūpasaṅkantāni bhagavantaṃ dassanāya; sādhu mayaṃ, bhante, labheyyāma bhagavantaṃ dassanāyā’’ti. ‘‘Tena hi tumhe āyasmanto muhuttaṃ idheva tāva hotha, yāvāhaṃ bhagavantaṃ paṭivedemī’’ti. Atha kho āyasmā sāgato tesaṃ asītiyā gāmikasahassānaṃ purato pekkhamānānaṃ pāṭikāya nimujjitvā bhagavato purato ummujjitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘imāni, bhante, asīti gāmikasahassāni idhūpasaṅkantāni bhagavantaṃ dassanāya; yassa dāni, bhante, bhagavā kālaṃ maññatī’’ti. ‘‘Tena hi tvaṃ, sāgata, vihārapacchāyāyaṃ āsanaṃ paññapehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā sāgato bhagavato paṭissuṇitvā pīṭhaṃ gahetvā bhagavato purato nimujjitvā tesaṃ asītiyā gāmikasahassānaṃ purato pekkhamānānaṃ pāṭikāya ummujjitvā vihārapacchāyāyaṃ āsanaṃ paññapeti. Atha kho bhagavā vihārā nikkhamitvā vihārapacchāyāyaṃ paññatte āsane nisīdi. Atha kho tāni asīti gāmikasahassāni yena bhagavā tenupasaṅkamiṃsu, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdiṃsu. Atha kho tāni asīti gāmikasahassāni āyasmantaṃyeva sāgataṃ samannāharanti, no tathā bhagavantaṃ. Atha kho bhagavā tesaṃ asītiyā gāmikasahassānaṃ cetasā cetoparivitakkamaññāya āyasmantaṃ sāgataṃ āmantesi – ‘‘tena hi tvaṃ, sāgata, bhiyyosomattāya uttarimanussadhammaṃ iddhipāṭihāriyaṃ dassehī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā sāgato bhagavato paṭissuṇitvā vehāsaṃ abbhuggantvā ākāse antalikkhe caṅkamatipi, tiṭṭhatipi, nisīdatipi, seyyampi kappeti, dhūmāyatipi 4 pajjalatipi, antaradhāyatipi. Atha kho āyasmā sāgato ākāse antalikkhe anekavihitaṃ uttarimanussadhammaṃ iddhipāṭihāriyaṃ dassetvā bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘satthā me, bhante, bhagavā; sāvakohamasmi. Satthā me, bhante, bhagavā; sāvakohamasmī’’ti. Atha kho tāni asīti gāmikasahassāni ‘‘acchariyaṃ vata bho! Abbhutaṃ vata bho! Sāvakopi nāma evaṃ mahiddhiko bhavissati, evaṃ mahānubhāvo, aho nūna satthā’’ti bhagavantaṃyeva samannāharanti, no tathā āyasmantaṃ sāgataṃ.
အထ ခော ဘဂဝာ တေသံ အသီတိယာ ဂာမိကသဟသ္သာနံ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ အနုပုဗ္ဗိံ ကထံ ကထေသိ, သေယ္ယထိဒံ – ဒာနကထံ သီလကထံ သဂ္ဂကထံ , ကာမာနံ အာဒီနဝံ ဩကာရံ သံကိလေသံ, နေက္ခမ္မေ အာနိသံသံ ပကာသေသိ။ ယဒာ တေ ဘဂဝာ အညာသိ ကလ္လစိတ္တေ, မုဒုစိတ္တေ, ဝိနီဝရဏစိတ္တေ, ဥဒဂ္ဂစိတ္တေ, ပသန္နစိတ္တေ, အထ ယာ ဗုဒ္ဓာနံ သာမုက္ကံသိကာ ဓမ္မဒေသနာ, တံ ပကာသေသိ – ဒုက္ခံ, သမုဒယံ, နိရောဓံ, မဂ္ဂံ။ သေယ္ယထာပိ နာမ သုဒ္ဓံ ဝတ္ထံ အပဂတကာဠကံ သမ္မဒေဝ ရဇနံ ပဋိဂ္ဂဏ္ဟေယ္ယ, ဧဝမေဝံ တေသံ အသီတိယာ ဂာမိကသဟသ္သာနံ တသ္မိံယေဝ အာသနေ ဝိရဇံ ဝီတမလံ ဓမ္မစက္ခုံ ဥဒပာဒိ – ‘‘ယံကိဉ္စိ သမုဒယဓမ္မံ, သဗ္ဗံ တံ နိရောဓဓမ္မ’’န္တိ။ တေ ဒိဋ္ဌဓမ္မာ ပတ္တဓမ္မာ ဝိဒိတဓမ္မာ ပရိယောဂာဠ္ဟဓမ္မာ တိဏ္ဏဝိစိကိစ္ဆာ ဝိဂတကထံကထာ ဝေသာရဇ္ဇပ္ပတ္တာ အပရပ္ပစ္စယာ သတ္ထုသာသနေ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစုံ – ‘‘အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ, အဘိက္ကန္တံ, ဘန္တေ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝာ ဥက္ကုဇ္ဇေယ္ယ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝာ ဝိဝရေယ္ယ, မူဠ္ဟသ္သ ဝာ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယ္ယ, အန္ဓကာရေ ဝာ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယ္ယ – ‘‘စက္ခုမန္တော ရူပာနိ ဒက္ခန္တီ’’တိ, ဧဝမေဝံ ဘဂဝတာ အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော။ ဧတေ မယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ သရဏံ ဂစ္ဆာမ။ ဓမ္မဉ္စ, ဘိက္ခုသင္ဃဉ္စ။ ဥပာသကေ နော ဘဂဝာ ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပာဏုပေတေ သရဏံ ဂတေ’’တိ။
Atha kho bhagavā tesaṃ asītiyā gāmikasahassānaṃ cetasā cetoparivitakkamaññāya anupubbiṃ kathaṃ kathesi, seyyathidaṃ – dānakathaṃ sīlakathaṃ saggakathaṃ , kāmānaṃ ādīnavaṃ okāraṃ saṃkilesaṃ, nekkhamme ānisaṃsaṃ pakāsesi. Yadā te bhagavā aññāsi kallacitte, muducitte, vinīvaraṇacitte, udaggacitte, pasannacitte, atha yā buddhānaṃ sāmukkaṃsikā dhammadesanā, taṃ pakāsesi – dukkhaṃ, samudayaṃ, nirodhaṃ, maggaṃ. Seyyathāpi nāma suddhaṃ vatthaṃ apagatakāḷakaṃ sammadeva rajanaṃ paṭiggaṇheyya, evamevaṃ tesaṃ asītiyā gāmikasahassānaṃ tasmiṃyeva āsane virajaṃ vītamalaṃ dhammacakkhuṃ udapādi – ‘‘yaṃkiñci samudayadhammaṃ, sabbaṃ taṃ nirodhadhamma’’nti. Te diṭṭhadhammā pattadhammā viditadhammā pariyogāḷhadhammā tiṇṇavicikicchā vigatakathaṃkathā vesārajjappattā aparappaccayā satthusāsane bhagavantaṃ etadavocuṃ – ‘‘abhikkantaṃ, bhante, abhikkantaṃ, bhante. Seyyathāpi, bhante, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – ‘‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’’ti, evamevaṃ bhagavatā anekapariyāyena dhammo pakāsito. Ete mayaṃ, bhante, bhagavantaṃ saraṇaṃ gacchāma. Dhammañca, bhikkhusaṅghañca. Upāsake no bhagavā dhāretu ajjatagge pāṇupete saraṇaṃ gate’’ti.
သောဏသ္သ ပဗ္ဗဇ္ဇာ
Soṇassa pabbajjā
၂၄၃. အထ ခော သောဏသ္သ ကောဠိဝိသသ္သ ဧတဒဟောသိ ‘‘ယထာ ယထာ ခော အဟံ ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, နယိဒံ သုကရံ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင္ခလိခိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတုံ; ယံနူနာဟံ ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော တာနိ အသီတိ ဂာမိကသဟသ္သာနိ ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတ္ဝာ အနုမောဒိတ္ဝာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ပဒက္ခိဏံ ကတ္ဝာ ပက္ကမိသုံ။ အထ ခော သောဏော ကောဠိဝိသော အစိရပက္ကန္တေသု တေသု အသီတိယာ ဂာမိကသဟသ္သေသု ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော သောဏော ကောဠိဝိသော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ‘‘ယထာ ယထာဟံ, ဘန္တေ, ဘဂဝတာ ဓမ္မံ ဒေသိတံ အာဇာနာမိ, နယိဒံ သုကရံ အဂာရံ အဇ္ဈာဝသတာ ဧကန္တပရိပုဏ္ဏံ ဧကန္တပရိသုဒ္ဓံ သင္ခလိခိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ စရိတုံ။ ဣစ္ဆာမဟံ, ဘန္တေ, ကေသမသ္သုံ ဩဟာရေတ္ဝာ ကာသာယာနိ ဝတ္ထာနိ အစ္ဆာဒေတ္ဝာ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇိတုံ။ ပဗ္ဗာဇေတု မံ, ဘန္တေ, ဘဂဝာ’’တိ။ အလတ္ထ ခော သောဏော ကောဠိဝိသော ဘဂဝတော သန္တိကေ ပဗ္ဗဇ္ဇံ, အလတ္ထ ဥပသမ္ပဒံ။ အစိရုပသမ္ပန္နော စ ပနာယသ္မာ သောဏော သီတဝနေ ဝိဟရတိ။ တသ္သ အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယသ္သ စင္ကမတော ပာဒာ ဘိဇ္ဇိံသု။ စင္ကမော လောဟိတေန ဖုဋော ဟောတိ, သေယ္ယထာပိ ဂဝာဃာတနံ။ 5 အထ ခော အာယသ္မတော သောဏသ္သ ရဟောဂတသ္သ ပဋိသလ္လီနသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ – ‘‘ယေ ခော ကေစိ ဘဂဝတော သာဝကာ အာရဒ္ဓဝီရိယာ ဝိဟရန္တိ, အဟံ တေသံ အညတရော။ အထ စ ပန မေ နာနုပာဒာယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ သံဝိဇ္ဇန္တိ ခော ပန မေ ကုလေ ဘောဂာ; သက္ကာ ဘောဂေ စ ဘုဉ္ဇိတုံ, ပုညာနိ စ ကာတုံ။ ယံနူနာဟံ ဟီနာယာဝတ္တိတ္ဝာ ဘောဂေ စ ဘုဉ္ဇေယ္ယံ, ပုညာနိ စ ကရေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မတော သောဏသ္သ စေတသာ စေတောပရိဝိတက္ကမညာယ – သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ ပုရိသော သမိဉ္ဇိတံ ဝာ ဗာဟံ ပသာရေယ္ယ, ပသာရိတံ ဝာ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယ္ယ ဧဝမေဝ – ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ အန္တရဟိတော သီတဝနေ ပာတုရဟောသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ သမ္ဗဟုလေဟိ ဘိက္ခူဟိ သဒ္ဓိံ သေနာသနစာရိကံ အာဟိဏ္ဍန္တော ယေနာယသ္မတော သောဏသ္သ စင္ကမော တေနုပသင္ကမိ။ အဒ္ဒသာ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မတော သောဏသ္သ စင္ကမံ လောဟိတေန ဖုဋံ, ဒိသ္ဝာန ဘိက္ခူ အာမန္တေသိ – ‘‘ကသ္သ န္ဝာယံ, ဘိက္ခဝေ, စင္ကမော လောဟိတေန ဖုဋော, သေယ္ယထာပိ ဂဝာဃာတန’’န္တိ? ‘‘အာယသ္မတော, ဘန္တေ, သောဏသ္သ အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယသ္သ စင္ကမတော ပာဒာ ဘိဇ္ဇိံသု။ တသ္သာယံ စင္ကမော လောဟိတေန ဖုဋော, သေယ္ယထာပိ ဂဝာဃာတန’’န္တိ။
243. Atha kho soṇassa koḷivisassa etadahosi ‘‘yathā yathā kho ahaṃ bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ; yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’’nti. Atha kho tāni asīti gāmikasahassāni bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkamisuṃ. Atha kho soṇo koḷiviso acirapakkantesu tesu asītiyā gāmikasahassesu yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho soṇo koḷiviso bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘yathā yathāhaṃ, bhante, bhagavatā dhammaṃ desitaṃ ājānāmi, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Icchāmahaṃ, bhante, kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajituṃ. Pabbājetu maṃ, bhante, bhagavā’’ti. Alattha kho soṇo koḷiviso bhagavato santike pabbajjaṃ, alattha upasampadaṃ. Acirupasampanno ca panāyasmā soṇo sītavane viharati. Tassa accāraddhavīriyassa caṅkamato pādā bhijjiṃsu. Caṅkamo lohitena phuṭo hoti, seyyathāpi gavāghātanaṃ. 6 Atha kho āyasmato soṇassa rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘‘ye kho keci bhagavato sāvakā āraddhavīriyā viharanti, ahaṃ tesaṃ aññataro. Atha ca pana me nānupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati. Saṃvijjanti kho pana me kule bhogā; sakkā bhoge ca bhuñjituṃ, puññāni ca kātuṃ. Yaṃnūnāhaṃ hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjeyyaṃ, puññāni ca kareyya’’nti. Atha kho bhagavā āyasmato soṇassa cetasā cetoparivitakkamaññāya – seyyathāpi nāma balavā puriso samiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya evameva – gijjhakūṭe pabbate antarahito sītavane pāturahosi. Atha kho bhagavā sambahulehi bhikkhūhi saddhiṃ senāsanacārikaṃ āhiṇḍanto yenāyasmato soṇassa caṅkamo tenupasaṅkami. Addasā kho bhagavā āyasmato soṇassa caṅkamaṃ lohitena phuṭaṃ, disvāna bhikkhū āmantesi – ‘‘kassa nvāyaṃ, bhikkhave, caṅkamo lohitena phuṭo, seyyathāpi gavāghātana’’nti? ‘‘Āyasmato, bhante, soṇassa accāraddhavīriyassa caṅkamato pādā bhijjiṃsu. Tassāyaṃ caṅkamo lohitena phuṭo, seyyathāpi gavāghātana’’nti.
အထ ခော ဘဂဝာ ယေနာယသ္မတော သောဏသ္သ ဝိဟာရော တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ပညတ္တေ အာသနေ နိသီဒိ။ အာယသ္မာပိ ခော သောဏော ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နံ ခော အာယသ္မန္တံ သောဏံ ဘဂဝာ ဧတဒဝောစ – ‘‘နနု တေ, သောဏ, ရဟောဂတသ္သ ပဋိသလ္လီနသ္သ ဧဝံ စေတသော ပရိဝိတက္ကော ဥဒပာဒိ – ‘ယေ ခော ကေစိ ဘဂဝတော သာဝကာ အာရဒ္ဓဝီရိယာ ဝိဟရန္တိ, အဟံ တေသံ အညတရော။ အထ စ ပန မေ နာနုပာဒာယ အာသဝေဟိ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။ သံဝိဇ္ဇန္တိ ခော ပန မေ ကုလေ ဘောဂာ; သက္ကာ ဘောဂေ စ ဘုဉ္ဇိတုံ, ပုညာနိ စ ကာတုံ။ ယံနူနာဟံ ဟီနာယာဝတ္တိတ္ဝာ ဘောဂေ စ ဘုဉ္ဇေယ္ယံ, ပုညာနိ စ ကရေယ္ယ’’’န္တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, သောဏ, ကုသလော တ္ဝံ ပုဗ္ဗေ အဂာရိကဘူတော ဝီဏာယ တန္တိသ္သရေ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, သောဏ, ယဒာ တေ ဝီဏာယ တန္တိယော အစ္စာယတာ ဟောန္တိ, အပိ နု တေ ဝီဏာ တသ္မိံ သမယေ သရဝတီ ဝာ ဟောတိ, ကမ္မညာ ဝာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, သောဏ, ယဒာ တေ ဝီဏာယ တန္တိယော အတိသိထိလာ ဟောန္တိ, အပိ နု တေ ဝီဏာ တသ္မိံ သမယေ သရဝတီ ဝာ ဟောတိ, ကမ္မညာ ဝာ’’တိ? ‘‘နော ဟေတံ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘တံ ကိံ မညသိ, သောဏ, ယဒာ တေ ဝီဏာယ တန္တိယော နေဝ အစ္စာယတာ ဟောန္တိ နာတိသိထိလာ, သမေ ဂုဏေ ပတိဋ္ဌိတာ, အပိ နု တေ ဝီဏာ တသ္မိံ သမယေ သရဝတီ ဝာ ဟောတိ, ကမ္မညာ ဝာ’’တိ? ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ။ ‘‘ဧဝမေဝ ခော, သောဏ, အစ္စာရဒ္ဓဝီရိယံ ဥဒ္ဓစ္စာယ သံဝတ္တတိ , အတိလီနဝီရိယံ ကောသဇ္ဇာယ သံဝတ္တတိ။ တသ္မာတိဟ တ္ဝံ, သောဏ, ဝီရိယသမတံ အဓိဋ္ဌဟ, ဣန္ဒ္ရိယာနဉ္စ သမတံ ပဋိဝိဇ္ဈ, တတ္ထ စ နိမိတ္တံ ဂဏ္ဟာဟီ’’တိ။ ‘‘ဧဝံ, ဘန္တေ’’တိ ခော အာယသ္မာ သောဏော ဘဂဝတော ပစ္စသ္သောသိ။ အထ ခော ဘဂဝာ အာယသ္မန္တံ သောဏံ ဣမိနာ ဩဝာဒေန ဩဝဒိတ္ဝာ – သေယ္ယထာပိ နာမ ဗလဝာ ပုရိသော သမ္မိဉ္ဇိတံ ဝာ ဗာဟံ ပသာရေယ္ယ, ပသာရိတံ ဝာ ဗာဟံ သမိဉ္ဇေယ္ယ ဧဝမေဝ – သီတဝနေ အာယသ္မတော သောဏသ္သ သမ္မုခေ အန္တရဟိတော ဂိဇ္ဈကူဋေ ပဗ္ဗတေ ပာတုရဟောသိ။ အထ ခော အာယသ္မာ သောဏော အပရေန သမယေန ဝီရိယသမတံ အဓိဋ္ဌာသိ, ဣန္ဒ္ရိယာနဉ္စ သမတံ ပဋိဝိဇ္ဈိ, တတ္ထ စ နိမိတ္တံ အဂ္ဂဟေသိ။ အထ ခော အာယသ္မာ သောဏော, ဧကော ဝူပကဋ္ဌော အပ္ပမတ္တော အာတာပီ ပဟိတတ္တော ဝိဟရန္တော, န စိရသ္သေဝ – ယသ္သတ္ထာယ ကုလပုတ္တာ သမ္မဒေဝ အဂာရသ္မာ အနဂာရိယံ ပဗ္ဗဇန္တိ – တဒနုတ္တရံ ဗ္ရဟ္မစရိယပရိယောသာနံ ဒိဋ္ဌေဝ ဓမ္မေ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတ္ဝာ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟာသိ။ ‘ခီဏာ ဇာတိ, ဝုသိတံ ဗ္ရဟ္မစရိယံ, ကတံ ကရဏီယံ, နာပရံ ဣတ္ထတ္တာယာ’တိ အဘိညာသိ။ အညတရော စ ပနာယသ္မာ သောဏော အရဟတံ အဟောသိ။
Atha kho bhagavā yenāyasmato soṇassa vihāro tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi. Āyasmāpi kho soṇo bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinnaṃ kho āyasmantaṃ soṇaṃ bhagavā etadavoca – ‘‘nanu te, soṇa, rahogatassa paṭisallīnassa evaṃ cetaso parivitakko udapādi – ‘ye kho keci bhagavato sāvakā āraddhavīriyā viharanti, ahaṃ tesaṃ aññataro. Atha ca pana me nānupādāya āsavehi cittaṃ vimuccati. Saṃvijjanti kho pana me kule bhogā; sakkā bhoge ca bhuñjituṃ, puññāni ca kātuṃ. Yaṃnūnāhaṃ hīnāyāvattitvā bhoge ca bhuñjeyyaṃ, puññāni ca kareyya’’’nti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ti . ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, soṇa, kusalo tvaṃ pubbe agārikabhūto vīṇāya tantissare’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, soṇa, yadā te vīṇāya tantiyo accāyatā honti, api nu te vīṇā tasmiṃ samaye saravatī vā hoti, kammaññā vā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, soṇa, yadā te vīṇāya tantiyo atisithilā honti, api nu te vīṇā tasmiṃ samaye saravatī vā hoti, kammaññā vā’’ti? ‘‘No hetaṃ, bhante’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, soṇa, yadā te vīṇāya tantiyo neva accāyatā honti nātisithilā, same guṇe patiṭṭhitā, api nu te vīṇā tasmiṃ samaye saravatī vā hoti, kammaññā vā’’ti? ‘‘Evaṃ, bhante’’ti. ‘‘Evameva kho, soṇa, accāraddhavīriyaṃ uddhaccāya saṃvattati , atilīnavīriyaṃ kosajjāya saṃvattati. Tasmātiha tvaṃ, soṇa, vīriyasamataṃ adhiṭṭhaha, indriyānañca samataṃ paṭivijjha, tattha ca nimittaṃ gaṇhāhī’’ti. ‘‘Evaṃ, bhante’’ti kho āyasmā soṇo bhagavato paccassosi. Atha kho bhagavā āyasmantaṃ soṇaṃ iminā ovādena ovaditvā – seyyathāpi nāma balavā puriso sammiñjitaṃ vā bāhaṃ pasāreyya, pasāritaṃ vā bāhaṃ samiñjeyya evameva – sītavane āyasmato soṇassa sammukhe antarahito gijjhakūṭe pabbate pāturahosi. Atha kho āyasmā soṇo aparena samayena vīriyasamataṃ adhiṭṭhāsi, indriyānañca samataṃ paṭivijjhi, tattha ca nimittaṃ aggahesi. Atha kho āyasmā soṇo, eko vūpakaṭṭho appamatto ātāpī pahitatto viharanto, na cirasseva – yassatthāya kulaputtā sammadeva agārasmā anagāriyaṃ pabbajanti – tadanuttaraṃ brahmacariyapariyosānaṃ diṭṭheva dhamme sayaṃ abhiññā sacchikatvā upasampajja vihāsi. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti abhiññāsi. Aññataro ca panāyasmā soṇo arahataṃ ahosi.
၂၄၄. အထ ခော အာယသ္မတော သောဏသ္သ အရဟတ္တပ္ပတ္တသ္သ ဧတဒဟောသိ – ‘‘ယံနူနာဟံ ဘဂဝတော သန္တိကေ အညံ ဗ္ယာကရေယ္ယ’’န္တိ။ အထ ခော အာယသ္မာ သောဏော ယေန ဘဂဝာ တေနုပသင္ကမိ, ဥပသင္ကမိတ္ဝာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝာဒေတ္ဝာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ။ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခော အာယသ္မာ သောဏော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝောစ – ယော သော, ဘန္တေ, ဘိက္ခု အရဟံ ခီဏာသဝော ဝုသိတဝာ ကတကရဏီယော ဩဟိတဘာရော အနုပ္ပတ္တသဒတ္ထော ပရိက္ခီဏဘဝသညောဇနော သမ္မဒညာ ဝိမုတ္တော, သော ဆဋ္ဌာနာနိ အဓိမုတ္တော ဟောတိ – နေက္ခမ္မာဓိမုတ္တော ဟောတိ, ပဝိဝေကာဓိမုတ္တော ဟောတိ, အဗ္ယာပဇ္ဇာဓိမုတ္တော ဟောတိ, ဥပာဒာနက္ခယာဓိမုတ္တော ဟောတိ, တဏ္ဟက္ခယာဓိမုတ္တော ဟောတိ , အသမ္မောဟာဓိမုတ္တော ဟောတိ။
244. Atha kho āyasmato soṇassa arahattappattassa etadahosi – ‘‘yaṃnūnāhaṃ bhagavato santike aññaṃ byākareyya’’nti. Atha kho āyasmā soṇo yena bhagavā tenupasaṅkami, upasaṅkamitvā bhagavantaṃ abhivādetvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho āyasmā soṇo bhagavantaṃ etadavoca – yo so, bhante, bhikkhu arahaṃ khīṇāsavo vusitavā katakaraṇīyo ohitabhāro anuppattasadattho parikkhīṇabhavasaññojano sammadaññā vimutto, so chaṭṭhānāni adhimutto hoti – nekkhammādhimutto hoti, pavivekādhimutto hoti, abyāpajjādhimutto hoti, upādānakkhayādhimutto hoti, taṇhakkhayādhimutto hoti , asammohādhimutto hoti.
‘‘သိယာ ခော ပန, ဘန္တေ, ဣဓေကစ္စသ္သ အာယသ္မတော ဧဝမသ္သ – ‘ကေဝလံ သဒ္ဓာမတ္တကံ နူန အယမာယသ္မာ နိသ္သာယ နေက္ခမ္မာဓိမုတ္တော’တိ, န ခော ပနေတံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ခီဏာသဝော, ဘန္တေ, ဘိက္ခု, ဝုသိတဝာ, ကတကရဏီယော, ကရဏီယမတ္တာနံ အသမနုပသ္သန္တော ကတသ္သ ဝာ ပဋိစယံ ခယာ ရာဂသ္သ ဝီတရာဂတ္တာ နေက္ခမ္မာဓိမုတ္တော ဟောတိ, ခယာ ဒောသသ္သ ဝီတဒောသတ္တာ နေက္ခမ္မာဓိမုတ္တော ဟောတိ, ခယာ မောဟသ္သ ဝီတမောဟတ္တာ နေက္ခမ္မာဓိမုတ္တော ဟောတိ။
‘‘Siyā kho pana, bhante, idhekaccassa āyasmato evamassa – ‘kevalaṃ saddhāmattakaṃ nūna ayamāyasmā nissāya nekkhammādhimutto’ti, na kho panetaṃ, bhante, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Khīṇāsavo, bhante, bhikkhu, vusitavā, katakaraṇīyo, karaṇīyamattānaṃ asamanupassanto katassa vā paṭicayaṃ khayā rāgassa vītarāgattā nekkhammādhimutto hoti, khayā dosassa vītadosattā nekkhammādhimutto hoti, khayā mohassa vītamohattā nekkhammādhimutto hoti.
‘‘သိယာ ခော ပန, ဘန္တေ, ဣဓေကစ္စသ္သ အာယသ္မတော ဧဝမသ္သ – ‘လာဘသက္ကာရသိလောကံ နူန အယမာယသ္မာ နိကာမယမာနော ပဝိဝေကာဓိမုတ္တော’တိ။ န ခော ပနေတံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ခီဏာသဝော, ဘန္တေ, ဘိက္ခု, ဝုသိတဝာ, ကတကရဏီယော, ကရဏီယမတ္တာနံ 7 အသမနုပသ္သန္တော ကတသ္သ ဝာ ပဋိစယံ, ခယာ ရာဂသ္သ ဝီတရာဂတ္တာ ပဝိဝေကာဓိမုတ္တော ဟောတိ, ခယာ ဒောသသ္သ ဝီတဒောသတ္တာ ပဝိဝေကာဓိမုတ္တော ဟောတိ, ခယာ မောဟသ္သ ဝီတမောဟတ္တာ ပဝိဝေကာဓိမုတ္တော ဟောတိ။
‘‘Siyā kho pana, bhante, idhekaccassa āyasmato evamassa – ‘lābhasakkārasilokaṃ nūna ayamāyasmā nikāmayamāno pavivekādhimutto’ti. Na kho panetaṃ, bhante, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Khīṇāsavo, bhante, bhikkhu, vusitavā, katakaraṇīyo, karaṇīyamattānaṃ 8 asamanupassanto katassa vā paṭicayaṃ, khayā rāgassa vītarāgattā pavivekādhimutto hoti, khayā dosassa vītadosattā pavivekādhimutto hoti, khayā mohassa vītamohattā pavivekādhimutto hoti.
‘‘သိယာ ခော ပန, ဘန္တေ, ဣဓေကစ္စသ္သ အာယသ္မတော ဧဝမသ္သ – ‘သီလဗ္ဗတပရာမာသံ နူန အယမာယသ္မာ သာရတော ပစ္စာဂစ္ဆန္တော အဗ္ယာပဇ္ဇာဓိမုတ္တော’တိ။ န ခော ပနေတံ, ဘန္တေ, ဧဝံ ဒဋ္ဌဗ္ဗံ။ ခီဏာသဝော, ဘန္တေ, ဘိက္ခု, ဝုသိတဝာ, ကတကရဏီယော, ကရဏီယမတ္တာနံ အသမနုပသ္သန္တော ကတသ္သ ဝာ ပဋိစယံ, ခယာ ရာဂသ္သ ဝီတရာဂတ္တာ အဗ္ယာပဇ္ဇာဓိမုတ္တော ဟောတိ, ခယာ ဒောသသ္သ ဝီတဒောသတ္တာ အဗ္ယာပဇ္ဇာဓိမုတ္တော ဟောတိ, ခယာ မောဟသ္သ ဝီတမောဟတ္တာ အဗ္ယာပဇ္ဇာဓိမုတ္တော ဟောတိ။
‘‘Siyā kho pana, bhante, idhekaccassa āyasmato evamassa – ‘sīlabbataparāmāsaṃ nūna ayamāyasmā sārato paccāgacchanto abyāpajjādhimutto’ti. Na kho panetaṃ, bhante, evaṃ daṭṭhabbaṃ. Khīṇāsavo, bhante, bhikkhu, vusitavā, katakaraṇīyo, karaṇīyamattānaṃ asamanupassanto katassa vā paṭicayaṃ, khayā rāgassa vītarāgattā abyāpajjādhimutto hoti, khayā dosassa vītadosattā abyāpajjādhimutto hoti, khayā mohassa vītamohattā abyāpajjādhimutto hoti.
‘‘ခယာ ရာဂသ္သ ဝီတရာဂတ္တာ ဥပာဒာနက္ခယာဓိမုတ္တော ဟောတိ, ခယာ ဒောသသ္သ ဝီတဒောသတ္တာ ဥပာဒာနက္ခယာဓိမုတ္တော ဟောတိ, ခယာ မောဟသ္သ ဝီတမောဟတ္တာ ဥပာဒာနက္ခယာဓိမုတ္တော ဟောတိ။
‘‘Khayā rāgassa vītarāgattā upādānakkhayādhimutto hoti, khayā dosassa vītadosattā upādānakkhayādhimutto hoti, khayā mohassa vītamohattā upādānakkhayādhimutto hoti.
‘‘ခယာ ရာဂသ္သ ဝီတရာဂတ္တာ တဏ္ဟက္ခယာဓိမုတ္တော ဟောတိ, ခယာ ဒောသသ္သ ဝီတဒောသတ္တာ တဏ္ဟက္ခယာဓိမုတ္တော ဟောတိ, ခယာ မောဟသ္သ ဝီတမောဟတ္တာ တဏ္ဟက္ခယာဓိမုတ္တော ဟောတိ။
‘‘Khayā rāgassa vītarāgattā taṇhakkhayādhimutto hoti, khayā dosassa vītadosattā taṇhakkhayādhimutto hoti, khayā mohassa vītamohattā taṇhakkhayādhimutto hoti.
‘‘ခယာ ရာဂသ္သ ဝီတရာဂတ္တာ အသမ္မောဟာဓိမုတ္တော ဟောတိ, ခယာ ဒောသသ္သ ဝီတဒောသတ္တာ အသမ္မောဟာဓိမုတ္တော ဟောတိ, ခယာ မောဟသ္သ ဝီတမောဟတ္တာ အသမ္မောဟာဓိမုတ္တော ဟောတိ။
‘‘Khayā rāgassa vītarāgattā asammohādhimutto hoti, khayā dosassa vītadosattā asammohādhimutto hoti, khayā mohassa vītamohattā asammohādhimutto hoti.
‘‘ဧဝံ သမ္မာ ဝိမုတ္တစိတ္တသ္သ, ဘန္တေ, ဘိက္ခုနော ဘုသာ စေပိ စက္ခုဝိညေယ္ယာ ရူပာ စက္ခုသ္သ အာပာထံ အာဂစ္ဆန္တိ, နေဝသ္သ စိတ္တံ ပရိယာဒိယန္တိ။ အမိသ္သီကတမေဝသ္သ စိတ္တံ ဟောတိ, ဌိတံ, အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တံ, ဝယဉ္စသ္သာနုပသ္သတိ။ ဘုသာ စေပိ သောတဝိညေယ္ယာ သဒ္ဒာ။ပေ.။ ဃာနဝိညေယ္ယာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝ္ဟာဝိညေယ္ယာ ရသာ။ ကာယဝိညေယ္ယာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ။ မနောဝိညေယ္ယာ ဓမ္မာ မနသ္သ အာပာထံ အာဂစ္ဆန္တိ, နေဝသ္သ စိတ္တံ ပရိယာဒိယန္တိ; အမိသ္သီကတမေဝသ္သ စိတ္တံ ဟောတိ, ဌိတံ, အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တံ, ဝယဉ္စသ္သာနုပသ္သတိ။ သေယ္ယထာပိ, ဘန္တေ, သေလော ပဗ္ဗတော အစ္ဆိဒ္ဒော အသုသိရော ဧကဂ္ဃနော, ပုရတ္ထိမာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယ္ယ ဘုသာ ဝာတဝုဋ္ဌိ, နေဝ နံ သင္ကမ္ပေယ္ယ န သမ္ပကမ္ပေယ္ယ န သမ္ပဝေဓေယ္ယ; ပစ္ဆိမာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယ္ယ ဘုသာ ဝာတဝုဋ္ဌိ။ပေ.။ ဥတ္တရာယ စေပိ ဒိသာယ။ပေ.။ ဒက္ခိဏာယ စေပိ ဒိသာယ အာဂစ္ဆေယ္ယ ဘုသာ ဝာတဝုဋ္ဌိ, နေဝ နံ သင္ကမ္ပေယ္ယ န သမ္ပကမ္ပေယ္ယ န သမ္ပဝေဓေယ္ယ, ဧဝမေဝ ခော, ဘန္တေ, ဧဝံ သမ္မာ ဝိမုတ္တစိတ္တသ္သ ဘိက္ခုနော ဘုသာ စေပိ စက္ခုဝိညေယ္ယာ ရူပာ စက္ခုသ္သ အာပာထံ အာဂစ္ဆန္တိ, နေဝသ္သ စိတ္တံ ပရိယာဒိယန္တိ; အမိသ္သီကတမေဝသ္သ စိတ္တံ ဟောတိ, ဌိတံ, အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တံ, ဝယဉ္စသ္သာနုပသ္သတိ။ ဘုသာ စေပိ သောတဝိညေယ္ယာ သဒ္ဒာ။ပေ.။ ဃာနဝိညေယ္ယာ ဂန္ဓာ။ ဇိဝ္ဟာဝိညေယ္ယာ ရသာ။ ကာယဝိညေယ္ယာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ။ မနောဝိညေယ္ယာ ဓမ္မာ မနသ္သ အာပာထံ အာဂစ္ဆန္တိ, နေဝသ္သ စိတ္တံ ပရိယာဒိယန္တိ; အမိသ္သီကတမေဝသ္သ စိတ္တံ ဟောတိ, ဌိတံ, အာနေဉ္ဇပ္ပတ္တံ, ဝယဉ္စသ္သာနုပသ္သတီ’’တိ။
‘‘Evaṃ sammā vimuttacittassa, bhante, bhikkhuno bhusā cepi cakkhuviññeyyā rūpā cakkhussa āpāthaṃ āgacchanti, nevassa cittaṃ pariyādiyanti. Amissīkatamevassa cittaṃ hoti, ṭhitaṃ, āneñjappattaṃ, vayañcassānupassati. Bhusā cepi sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā… manoviññeyyā dhammā manassa āpāthaṃ āgacchanti, nevassa cittaṃ pariyādiyanti; amissīkatamevassa cittaṃ hoti, ṭhitaṃ, āneñjappattaṃ, vayañcassānupassati. Seyyathāpi, bhante, selo pabbato acchiddo asusiro ekagghano, puratthimāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi, neva naṃ saṅkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya; pacchimāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi…pe… uttarāya cepi disāya…pe… dakkhiṇāya cepi disāya āgaccheyya bhusā vātavuṭṭhi, neva naṃ saṅkampeyya na sampakampeyya na sampavedheyya, evameva kho, bhante, evaṃ sammā vimuttacittassa bhikkhuno bhusā cepi cakkhuviññeyyā rūpā cakkhussa āpāthaṃ āgacchanti, nevassa cittaṃ pariyādiyanti; amissīkatamevassa cittaṃ hoti, ṭhitaṃ, āneñjappattaṃ, vayañcassānupassati. Bhusā cepi sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhāviññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā… manoviññeyyā dhammā manassa āpāthaṃ āgacchanti, nevassa cittaṃ pariyādiyanti; amissīkatamevassa cittaṃ hoti, ṭhitaṃ, āneñjappattaṃ, vayañcassānupassatī’’ti.
နေက္ခမ္မံ အဓိမုတ္တသ္သ၊ ပဝိဝေကဉ္စ စေတသော။
Nekkhammaṃ adhimuttassa, pavivekañca cetaso;
အဗ္ယာပဇ္ဇာဓိမုတ္တသ္သ၊ ဥပာဒာနက္ခယသ္သ စ။
Abyāpajjādhimuttassa, upādānakkhayassa ca.
တဏ္ဟက္ခယာဓိမုတ္တသ္သ ၊ အသမ္မောဟဉ္စ စေတသော။
Taṇhakkhayādhimuttassa , asammohañca cetaso;
ဒိသ္ဝာ အာယတနုပ္ပာဒံ၊ သမ္မာ စိတ္တံ ဝိမုစ္စတိ။
Disvā āyatanuppādaṃ, sammā cittaṃ vimuccati.
တသ္သ သမ္မာဝိမုတ္တသ္သ၊ သန္တစိတ္တသ္သ ဘိက္ခုနော။
Tassa sammāvimuttassa, santacittassa bhikkhuno;
ကတသ္သ ပဋိစယော နတ္ထိ၊ ကရဏီယံ န ဝိဇ္ဇတိ။
Katassa paṭicayo natthi, karaṇīyaṃ na vijjati.
သေလော ယထာ ဧကဂ္ဃနော၊ ဝာတေန န သမီရတိ။
Selo yathā ekagghano, vātena na samīrati;
ဧဝံ ရူပာ ရသာ သဒ္ဒာ၊ ဂန္ဓာ ဖသ္သာ စ ကေဝလာ။
Evaṃ rūpā rasā saddā, gandhā phassā ca kevalā.
ဣဋ္ဌာ ဓမ္မာ အနိဋ္ဌာ စ၊ န ပဝေဓေန္တိ တာဒိနော။
Iṭṭhā dhammā aniṭṭhā ca, na pavedhenti tādino;
ဌိတံ စိတ္တံ ဝိပ္ပမုတ္တံ၊ ဝယဉ္စသ္သာနုပသ္သတီတိ။
Ṭhitaṃ cittaṃ vippamuttaṃ, vayañcassānupassatīti.
သောဏကောဠိဝိသဝတ္ထု နိဋ္ဌိတံ။
Soṇakoḷivisavatthu niṭṭhitaṃ.
Footnotes:
Related texts:
အဋ္ဌကထာ • Aṭṭhakathā / ဝိနယပိဋက (အဋ္ဌကထာ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / မဟာဝဂ္ဂ-အဋ္ဌကထာ • Mahāvagga-aṭṭhakathā
သောဏကောဠိဝိသဝတ္ထုကထာ • Soṇakoḷivisavatthukathā
သောဏသ္သ ပဗ္ဗဇ္ဇာကထာ • Soṇassa pabbajjākathā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / သာရတ္ထဒီပနီ-ဋီကာ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
သောဏကောဠိဝိသဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Soṇakoḷivisavatthukathāvaṇṇanā
သောဏသ္သ ပဗ္ဗဇ္ဇာကထာဝဏ္ဏနာ • Soṇassa pabbajjākathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝဇိရဗုဒ္ဓိ-ဋီကာ • Vajirabuddhi-ṭīkā
သောဏကောဠိဝိသဝတ္ထုကထာဝဏ္ဏနာ • Soṇakoḷivisavatthukathāvaṇṇanā
သောဏသ္သပဗ္ဗဇ္ဇာကထာဝဏ္ဏနာ • Soṇassapabbajjākathāvaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ဝိမတိဝိနောဒနီ-ဋီကာ • Vimativinodanī-ṭīkā / သောဏကောဠိဝိသကထာဒိဝဏ္ဏနာ • Soṇakoḷivisakathādivaṇṇanā
ဋီကာ • Tīkā / ဝိနယပိဋက (ဋီကာ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ပာစိတ္ယာဒိယောဇနာပာဠိ • Pācityādiyojanāpāḷi / ၁၄၇. သောဏကောဠိဝိသဝတ္ထုကထာ • 147. Soṇakoḷivisavatthukathā