| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / महावग्ग-अट्ठकथा • Mahāvagga-aṭṭhakathā |
५. चम्मक्खन्धकं
5. Cammakkhandhakaṃ
सोणकोळिविसवत्थुकथा
Soṇakoḷivisavatthukathā
२४२. चम्मक्खन्धके – इस्सरियाधिपच्चन्ति इस्सरभावेन च अधिपतिभावेन च समन्नागतं। रज्जन्ति राजभावं, रञ्ञा कत्तब्बकिच्चं वा। सोणो नाम कोळिविसोति एत्थ सोणोति तस्स नामं; कोळिविसोति गोत्तं। पादतलेसु लोमानीति रत्तेसु पादतलेसु सुखुमानि अञ्जनवण्णानि कम्मचित्तीकतानि लोमानि जातानि होन्ति। सो किर पुब्बे असीतिसहस्सानं पुरिसानं जेट्ठपुरिसो हुत्वा तेहि सद्धिं पच्चेकबुद्धस्स वसनट्ठाने पण्णसालं कत्वा अत्तनो सस्सिरिकं उण्णपावारकं पच्चेकबुद्धस्स पादेहि अक्कमनट्ठाने पादपुञ्छनिकं कत्वा ठपेसि। तेमासं पन सब्बेव पच्चेकबुद्धं उपट्ठहिंसु। अयं तस्स च तेसञ्च असीतिया गामिकसहस्सानं पुब्बयोगो।
242. Cammakkhandhake – issariyādhipaccanti issarabhāvena ca adhipatibhāvena ca samannāgataṃ. Rajjanti rājabhāvaṃ, raññā kattabbakiccaṃ vā. Soṇo nāma koḷivisoti ettha soṇoti tassa nāmaṃ; koḷivisoti gottaṃ. Pādatalesu lomānīti rattesu pādatalesu sukhumāni añjanavaṇṇāni kammacittīkatāni lomāni jātāni honti. So kira pubbe asītisahassānaṃ purisānaṃ jeṭṭhapuriso hutvā tehi saddhiṃ paccekabuddhassa vasanaṭṭhāne paṇṇasālaṃ katvā attano sassirikaṃ uṇṇapāvārakaṃ paccekabuddhassa pādehi akkamanaṭṭhāne pādapuñchanikaṃ katvā ṭhapesi. Temāsaṃ pana sabbeva paccekabuddhaṃ upaṭṭhahiṃsu. Ayaṃ tassa ca tesañca asītiyā gāmikasahassānaṃ pubbayogo.
असीतिगामिकसहस्सानीति तेसु गामेसु वसन्तानं कुलपुत्तानं असीतिसहस्सानि। केनचिदेव करणीयेनाति केनचि करणीयेन विय; न पनस्स किञ्चि करणीयं अत्थि अञ्ञत्र तस्स दस्सना। राजा किर तानिपि असीतिकुलपुत्तसहस्सानि सन्निपातापेन्तो ‘‘एवं अपरिसङ्कन्तो सोणो आगमिस्सती’’ति सन्निपातापेसि। दिट्ठधम्मिके अत्थेति ‘‘कसिवणिज्जादीनि धम्मेन कत्तब्बानि, मातापितरो धम्मेन पोसितब्बा’’ति एवमादिना नयेन इधलोकहिते अत्थे अनुसासित्वा। सो नो भगवाति सो अम्हाकं भगवा तुम्हे सम्परायिके अत्थे अनुसासिस्सतीति अत्थो।
Asītigāmikasahassānīti tesu gāmesu vasantānaṃ kulaputtānaṃ asītisahassāni. Kenacideva karaṇīyenāti kenaci karaṇīyena viya; na panassa kiñci karaṇīyaṃ atthi aññatra tassa dassanā. Rājā kira tānipi asītikulaputtasahassāni sannipātāpento ‘‘evaṃ aparisaṅkanto soṇo āgamissatī’’ti sannipātāpesi. Diṭṭhadhammike attheti ‘‘kasivaṇijjādīni dhammena kattabbāni, mātāpitaro dhammena positabbā’’ti evamādinā nayena idhalokahite atthe anusāsitvā. So no bhagavāti so amhākaṃ bhagavā tumhe samparāyike atthe anusāsissatīti attho.
भगवन्तं पटिवेदेमीति भगवन्तं जानापेमि। पाटिकाय निमुज्जित्वाति सोपानस्स हेट्ठा अड्ढचन्दपासाणे निमुज्जित्वा। यस्स दानि भन्ते भगवा कालं मञ्ञतीति यस्स तेसं हितकिरियत्थस्स भगवा कालं जानाति। विहारपच्छायायन्ति विहारपच्चन्ते छायायं। समन्नाहरन्तीति पसादवसेन पुनप्पुनं मनसि करोन्ति। भिय्योसोमत्तायाति भिय्योसोमत्ताय पुन विसिट्ठतरं दस्सेहीति अत्थो। अन्तरधायतीति अदस्सनं होति।
Bhagavantaṃ paṭivedemīti bhagavantaṃ jānāpemi. Pāṭikāya nimujjitvāti sopānassa heṭṭhā aḍḍhacandapāsāṇe nimujjitvā. Yassa dāni bhante bhagavā kālaṃ maññatīti yassa tesaṃ hitakiriyatthassa bhagavā kālaṃ jānāti. Vihārapacchāyāyanti vihārapaccante chāyāyaṃ. Samannāharantīti pasādavasena punappunaṃ manasi karonti. Bhiyyosomattāyāti bhiyyosomattāya puna visiṭṭhataraṃ dassehīti attho. Antaradhāyatīti adassanaṃ hoti.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / विनयपिटक • Vinayapiṭaka / महावग्गपाळि • Mahāvaggapāḷi / १४७. सोणकोळिविसवत्थु • 147. Soṇakoḷivisavatthu
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / सारत्थदीपनी-टीका • Sāratthadīpanī-ṭīkā / सोणकोळिविसवत्थुकथावण्णना • Soṇakoḷivisavatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / वजिरबुद्धि-टीका • Vajirabuddhi-ṭīkā / सोणकोळिविसवत्थुकथावण्णना • Soṇakoḷivisavatthukathāvaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / विमतिविनोदनी-टीका • Vimativinodanī-ṭīkā / सोणकोळिविसकथादिवण्णना • Soṇakoḷivisakathādivaṇṇanā
टीका • Tīkā / विनयपिटक (टीका) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / पाचित्यादियोजनापाळि • Pācityādiyojanāpāḷi / १४७. सोणकोळिविसवत्थुकथा • 147. Soṇakoḷivisavatthukathā
