Library / Tipiṭaka / ཏིཔིཊཀ • Tipiṭaka / པཱཙིཏྱཱདིཡོཛནཱཔཱལི༹ • Pācityādiyojanāpāḷi

    ༥. ཙམྨཀྑནྡྷཀཾ

    5. Cammakkhandhakaṃ

    ༡༤༧. སོཎཀོལི༹ཝིསཝཏྠུཀཐཱ

    147. Soṇakoḷivisavatthukathā

    ༢༤༢. ཙམྨཀྑནྡྷཀེ ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩནྟི ཨེཏྠ ཨིསྶརསྶ བྷཱཝོ ཨིསྶརིཡཾ, ཨདྷིཔཏིནོ བྷཱཝོ ཨཱདྷིཔཙྩཾ, ཨིསྶརིཡཉྩ ཨཱདྷིཔཙྩཉྩ, ཏེཧི སམནྣཱགཏཾ ཨིསྶརིཡཱདྷིཔཙྩནྟི ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨིསྶརབྷཱཝེན ཙ ཨདྷིཔཏིབྷཱཝེན ཙ སམནྣཱགཏ’’ནྟི། ‘‘རཱཛབྷཱཝ’’ནྟི ཨིམིནཱ རཛྫནྟི ཨེཏྠ རཉྙོ བྷཱཝོ རཛྫནྟི ཝཙནཏྠཾ དསྶེཏི། ‘‘རཉྙཱ ཀཏྟབྦཀིཙྩ’’ནྟི ཨིམིནཱ རཉྙོ ཨིདཾ རཛྫནྟི ཝཙནཏྠཾ དསྶེཏི། ‘‘ཀོལི༹ཝཱིསོཏི གོཏྟ’’ནྟི ཨིདཾ ཨཊྛཀཐཱཝཱདཝསེན ཝུཏྟཾ , ཨཔདཱནེ པན ཏསྶ ཛཱཏཀྑཎེ པིཏརཱ ཀོཊིཝཱིསདྷནསྶ དིནྣཏྟཱ ‘‘ཀོལི༹ཝཱིསོ ནཱམཱ’’ཏི ཝུཏྟཾ། ཝུཏྟཉྷི ཏཏྠ

    242. Cammakkhandhake issariyādhipaccanti ettha issarassa bhāvo issariyaṃ, adhipatino bhāvo ādhipaccaṃ, issariyañca ādhipaccañca, tehi samannāgataṃ issariyādhipaccanti atthaṃ dassento āha ‘‘issarabhāvena ca adhipatibhāvena ca samannāgata’’nti. ‘‘Rājabhāva’’nti iminā rajjanti ettha rañño bhāvo rajjanti vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Raññā kattabbakicca’’nti iminā rañño idaṃ rajjanti vacanatthaṃ dasseti. ‘‘Koḷivīsoti gotta’’nti idaṃ aṭṭhakathāvādavasena vuttaṃ , apadāne pana tassa jātakkhaṇe pitarā koṭivīsadhanassa dinnattā ‘‘koḷivīso nāmā’’ti vuttaṃ. Vuttañhi tattha

    ‘‘ཛཱཏཔུཏྟསྶ མེ སུཏྭཱ, པིཏུ ཚནྡོ ཨཡཾ ཨཧུ།

    ‘‘Jātaputtassa me sutvā, pitu chando ayaṃ ahu;

    དདཱམཧཾ ཀུམཱརསྶ, ཝཱིསཀོཊཱི ཨནཱུནཀཱ’’ཏི༎

    Dadāmahaṃ kumārassa, vīsakoṭī anūnakā’’ti.

    ཨིམིནཱ པཱལི༹ནཡེན ‘‘ཀོཊིཝཱིསོ’’ཏི ཝཏྟབྦེ ‘‘ཙཀྐཝཱལ༹’’ནྟིཨཱདཱིསུ ཝིཡ ཊཀཱརསྶ ལ༹ཀཱརཾ ཀཏྭཱ ཀོལི༹ཝཱིསོཏི ཝུཏྟནྟི དཊྛབྦཾ། ཨཉྫནཝཎྞཱནཱིཏི ཨཉྫནསྶ ཝཎྞོ ཝིཡ ཝཎྞོ ཨེཏེསནྟི ཨཉྫནཝཎྞཱནི། ལོམཱནི ཛཱཏཱནི ཧོནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ། སོཏི སོཎོ། ཋཔེསི ཀིརཱཏི སམྦནྡྷོ། ཏེཧཱིཏི ཨསཱིཏིསཧསྶཔུརིསེཧི། པཎྞསཱལནྟི པཎྞེན ཚཱདིཏཾ, ཏེན ཙ པརིཀྑིཏྟཾ སཱལཾ། ཨུཎྞཔཱཝཱརཎནྟི ཨུཎྞམཡཾ ཨུཏྟརཱསངྒཾ། པཱདཔུཉྪནིཀནྟི པཱདཾ པུཉྪཏི སོདྷེཏི ཨནེནཱཏི པཱདཔུཉྪནིཡཾ, ཏདེཝ པཱདཔུཉྪནིཀཾ། སབྦེཝཱཏི སོཎེན སཧ ཨསཱིཏིསཧསྶཔུརིསཱ ཨེཝ། ཏསྶ ཙཱཏི སོཎསྶ ཙ། པུབྦཡོགོཏི པུབྦཱུཔཱཡོ།

    Iminā pāḷinayena ‘‘koṭivīso’’ti vattabbe ‘‘cakkavāḷa’’ntiādīsu viya ṭakārassa ḷakāraṃ katvā koḷivīsoti vuttanti daṭṭhabbaṃ. Añjanavaṇṇānīti añjanassa vaṇṇo viya vaṇṇo etesanti añjanavaṇṇāni. Lomāni jātāni hontīti sambandho. Soti soṇo. Ṭhapesi kirāti sambandho. Tehīti asītisahassapurisehi. Paṇṇasālanti paṇṇena chāditaṃ, tena ca parikkhittaṃ sālaṃ. Uṇṇapāvāraṇanti uṇṇamayaṃ uttarāsaṅgaṃ. Pādapuñchanikanti pādaṃ puñchati sodheti anenāti pādapuñchaniyaṃ, tadeva pādapuñchanikaṃ. Sabbevāti soṇena saha asītisahassapurisā eva. Tassa cāti soṇassa ca. Pubbayogoti pubbūpāyo.

    ཨསཱིཏིགཱམིཀསཧསྶཱནཱིཏི ཨེཏྠ གཱམེསུ ཝསནྟཱིཏི གཱམིཀཱ, ཏེསཾ ཨསཱིཏིསཧསྶཱནི ཨསཱིཏིགཱམིཀསཧསྶཱནཱིཏི ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏེསཱུ’’ཏིཨཱདི། ཏཏྠ ‘‘ཀུལཔུཏྟཱན’’ནྟི ཨིམིནཱ ཝསནྟྱཏྠེ པཝཏྟསྶ ཎིཀཔཙྩཡསྶ སརཱུཔཾ དསྶེཏི། ‘‘ཨསཱིཏིསཧསྶཱནཱི’’ཏི ཨིམིནཱ སདྡནྟརོཔི ཨསཱིཏིསཧསྶསདྡཱནཾ སམཱསབྷཱཝཾ དསྶེཏི། ཀེནཙིདེཝཱཏི ཨེཏྠ ‘‘ཀེནཙི ཨིཝཱ’’ཏི པདཝིབྷཱགཾ ཀཏྭཱ དཀཱརོ པདསནྡྷིམཏྟོ, ཨིཝསདྡོ ཨུཔམཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཀེནཙི ཀརཎཱིཡེན ཝིཡཱ’’ཏི། ཨཐ ཝཱ ‘‘ན པནཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨེཝཕལསྶ དསྶིཏཏྟཱ ‘‘ཀེནཙི ཨེཝཱ’’ཏི པདཙྪེདཾ ཀཏྭཱ ཨེཝཏྠོཔི ཡུཛྫཏེཝཱཏི དཊྛབྦཾ། ཨསྶཱཏི བིམྦིསཱརརཉྙོ། ཏསྶཱཏི སོཎསྶ། དསྶནཱཡ ཨཉྙཏྲ ཀིཉྩི ཀརཎཱིཡཾ ན ཨཏྠཱིཏི ཡོཛནཱ། རཱཛཱཏི བིམྦིསཱརོ རཱཛཱ, སནྣིཔཱཏཱཔེསཱིཏི སམྦནྡྷོ། དིཊྛདྷམྨིཀེ ཨཏྠེཏི ཨེཏྠ དིཊྛདྷམྨསདྡོ ཨིདྷལོཀཏྠོ, ཨིཀསདྡོ ཧིཏཏྠེ པཝཏྟོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨིདྷལོཀཧིཏེ’’ཏི། ‘‘ཨམྷཱཀ’’ནྟི ཨིམིནཱ ‘‘སོ ནོ བྷགཝཱ’’ཏི ཨེཏྠ ནོསདྡོ ཨམྷསདྡཀཱརིཡོཏི དསྶེཏི། ཨམྷཱཀཾ སོ བྷགཝཱཏི ཡོཛནཱ། སམྤརཱཡིཀེཏི པརལོཀཧིཏེ།

    Asītigāmikasahassānīti ettha gāmesu vasantīti gāmikā, tesaṃ asītisahassāni asītigāmikasahassānīti atthaṃ dassento āha ‘‘tesū’’tiādi. Tattha ‘‘kulaputtāna’’nti iminā vasantyatthe pavattassa ṇikapaccayassa sarūpaṃ dasseti. ‘‘Asītisahassānī’’ti iminā saddantaropi asītisahassasaddānaṃ samāsabhāvaṃ dasseti. Kenacidevāti ettha ‘‘kenaci ivā’’ti padavibhāgaṃ katvā dakāro padasandhimatto, ivasaddo upamatthoti āha ‘‘kenaci karaṇīyena viyā’’ti. Atha vā ‘‘na panā’’tiādinā evaphalassa dassitattā ‘‘kenaci evā’’ti padacchedaṃ katvā evatthopi yujjatevāti daṭṭhabbaṃ. Assāti bimbisārarañño. Tassāti soṇassa. Dassanāya aññatra kiñci karaṇīyaṃ na atthīti yojanā. Rājāti bimbisāro rājā, sannipātāpesīti sambandho. Diṭṭhadhammike attheti ettha diṭṭhadhammasaddo idhalokattho, ikasaddo hitatthe pavattoti āha ‘‘idhalokahite’’ti. ‘‘Amhāka’’nti iminā ‘‘so no bhagavā’’ti ettha nosaddo amhasaddakāriyoti dasseti. Amhākaṃ so bhagavāti yojanā. Samparāyiketi paralokahite.

    ‘‘ཛཱནཱཔེམཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ‘‘པཊིཝེདེམཱི’’ཏི ཨེཏྠ ཝིདདྷཱཏུཡཱ ཉཱཎཏྠཾ དསྶེཏི། པཊིཀཱཡ ནིམུཛྫིཏྭཱཏི ཨེཏྠ པཊིཀཱསདྡོ ཨཌྜྷེནྡུཔཱསཱཎཝཱཙཀོཏི ཨཱཧ ‘‘ཨཌྜྷཙནྡཔཱསཱཎེ’’ཏི། སོ ཧི པཊཏི ཨཌྜྷབྷཱཝཾ གཙྪཏཱིཏི པཊིཀཱཏི ཝུཙྩཏི། པཊིཀཱསདྡོཡཾ ཨཏྠརཎཝིསེསེཔི ཝཏྟཏི། ཡསྶ དཱནཱིཏི ཨེཏྠ ཡསདྡསྶ ཝིསཡཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཏེསཾ ཧིཏཀརཎཱིཡཏྠསྶཱ’’ཏི། ཨིམིནཱ ཨཡཾ ཡཾསདྡོ ན ཏཾསདྡཱཔེཀྑོཏི དསྶེཏི། ཨཐ ཝཱ ཡསྶཱཏི ཡོ ཨསྶ། ཨསྶ ཏེསཾ ཧིཏཀརཎཱིཡཏྠསྶ ཡོ ཀཱལོ ཨཏྠི, ཏཾ ཀཱལཾ བྷགཝཱ ཛཱནཱཏཱིཏི ཡོཛནཱ། ཏེསནྟི ཨསཱིཏིགཱམིཀསཧསྶཱནཾ། པཙྪཱཡཱཡནྟི ཨེཏྠ པཀཱརོ པཙྩནྟཏྠཝཱཙཀོཏི ཨཱཧ ‘‘ཝིཧཱརཔཙྩནྟེ ཚཱཡཱཡ’’ནྟི། སམྨནཱཧརནྟཱིཏི སཾ པུནཔྤུནཾ མནསཱགཏཾ ཨབྷིམུཁཾ ཧརནྟཱིཏི ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘པུནཔྤུནཾ མནསིཀརོནྟཱི’’ཏི། ‘‘པསཱདཝསེནཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ‘‘ཀོདྷཝསེནཱ’’ཏིཨཱདཱིནི པཊིཀྑིཔཏི། ‘‘པུན ཝིསིཊྛཏར’’ནྟི ཨིམིནཱ བྷིཡྻོསོ མཏྟཱཡཱཏི ནིཔཱཏསྶ ཨཏྠཾ དསྶེཏི།

    ‘‘Jānāpemī’’ti iminā ‘‘paṭivedemī’’ti ettha vidadhātuyā ñāṇatthaṃ dasseti. Paṭikāya nimujjitvāti ettha paṭikāsaddo aḍḍhendupāsāṇavācakoti āha ‘‘aḍḍhacandapāsāṇe’’ti. So hi paṭati aḍḍhabhāvaṃ gacchatīti paṭikāti vuccati. Paṭikāsaddoyaṃ attharaṇavisesepi vattati. Yassadānīti ettha yasaddassa visayaṃ dassento āha ‘‘tesaṃ hitakaraṇīyatthassā’’ti. Iminā ayaṃ yaṃsaddo na taṃsaddāpekkhoti dasseti. Atha vā yassāti yo assa. Assa tesaṃ hitakaraṇīyatthassa yo kālo atthi, taṃ kālaṃ bhagavā jānātīti yojanā. Tesanti asītigāmikasahassānaṃ. Pacchāyāyanti ettha pakāro paccantatthavācakoti āha ‘‘vihārapaccante chāyāya’’nti. Sammanāharantīti saṃ punappunaṃ manasāgataṃ abhimukhaṃ harantīti atthaṃ dassento āha ‘‘punappunaṃ manasikarontī’’ti. ‘‘Pasādavasenā’’ti iminā ‘‘kodhavasenā’’tiādīni paṭikkhipati. ‘‘Puna visiṭṭhatara’’nti iminā bhiyyoso mattāyāti nipātassa atthaṃ dasseti.

    སོཎསྶ པབྦཛྫཱཀཐཱ

    Soṇassa pabbajjākathā

    ༢༤༣. ‘‘མཀྑིཏོ’’ཏི ཨིམིནཱ ཕུརཏི ཝིཔྥཱརཏི བྱཱཔེཏཱིཏི ཕུཊོཏི ཝུཏྟེ ཕུརདྷཱཏུཡཱ ཝིཔྥཱརཎཾ ནཱམ མཀྑིཏཏྠོཏི དསྶེཏི། ཡཏྠཱཏི ཡསྨིཾ ཋཱནེ། ཨིམིནཱ གཱཝོ ཨཱཧནནྟི ཨེཏྠཱཏི གཝཱགྷཱཏནནྟི ཨཏྠཾ དསྶེབྷི། ཏནྟིསྶརེཏི ཏནྟིཡཱ གུཎསྶ སརེ། ཝཱདནཀུསལོཏི ཝཱདནེ ཀུསལོ། ཁརམུཙྪིཏཱཏི ཁརེན མུཙྪིཏཱ། ‘‘སརསམྤནྣཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སརོ ཨེཏིསྶམཏྠཱིཏི སརཝཏཱི, ཝཱིཎཱཏི དསྶེཏི། ཀམྨཉྙཱཏི ཨེཏྠ ཀམྨསདྡཏོ ཁམཏྠེ ཉྙཔཙྩཡོཏི ཨཱཧ ‘‘ཀམྨཀྑམཱ’’ཏི། མནྡམུཙྪནཱཏི མནྡེན མུཙྪནཱ། སམེ གུཎེཏི ཨེཏྠ སམོ ནཱམ མཛ྄ཛྷིམོ, གུཎོ ནཱམ མུཁྱཏོ ཝཱིཎཱཡ ཛིཡཱ, ཨུཔཙཱརཏོ སརོཏི ཨཱཧ ‘‘མཛ྄ཛྷིམེ སརེ’’ཏི། ཝཱིརིཡསམཐནྟི ཨེཏྠ ཝཱིརིཡཉྩ སམཐོ ཙཱཏི ཨཏྠཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཝཱིརིཡསམྤཡུཏྟཾ སམཐ’’ནྟི། ཨིམིནཱ ཝཱིརིཡེན སམྤཡུཏྟཾ སམཐཾ ཝཱིརིཡསམཐནྟི དསྶེཏི། ‘‘ཝཱིརིཡཾ སམཐེན ཡོཛེཧཱི’’ཏི ཨིམིནཱ ཝཱིརིཡེན སམཐཾ ཡོཛེཧཱིཏི ཨཏྠོཔི དསྶིཏོཏི དཊྛབྦཾ། ཨིནྡྲིཡཱནཉྩ སམཏནྟི ཨེཏྠ སདྡྷཱདཱིནི པཉྩིནྡྲིཡཱནེཝ གཧེཏབྦཱནི, ན ཨཉྙཱནཱིཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘སདྡྷཱདཱིནཾ ཨིནྡྲིཡཱན’’ནྟི། ‘‘སམབྷཱཝ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཏཱཔཙྩཡོ བྷཱཝཏྠེ ཧོཏཱིཏི དསྶེཏི། ཏཏྠཱཏི ‘‘ཨིནྡྲིཡཱནཾ སམཏ’’ནྟིཔཱཋེ, སདྡྷཱདཱིསུ ཨིནྡྲིཡེསུ ཝཱ། ཏཏྠ ཙ ནིམིཏྟཾ གཎྷཱཧཱིཏི ཨེཏྠ བྷཱཝེནབྷཱཝལཀྑཎེ ཐཔཙྩཡོ ཧོཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཏསྨིཾ སམཐེ སཏཱི’’ཏི། ཨཱདཱསེ སཏི མུཁབིམྦེན ཀཏྟུབྷཱུཏེན ཨུཔྤཛྫིཏབྦཾ ཨིཝ, ཏསྨིཾ སམཐེ སཏི ཡེན ནིམིཏྟེན ཀཏྟུབྷཱུཏེན ཨུཔྤཛྫིཏབྦནྟི ཡོཛནཱ། སམཐསྶ ནིམིཏྟཾ སམཐནིམིཏྟཾ, ཨིནྡྲིཡཱནཾ སམབྷཱཝོ། ཨེསེཝ ནཡོ སེསེསུཔི། སམཐནིམིཏྟཱདཱིནི ཙཏྟཱརི ཨེཀསེསེན ཝཱ སཱམཉྙནིདྡེསེན ཝཱ ‘‘ནིམིཏྟ’’ནྟི ཝུཙྩཏི།

    243. ‘‘Makkhito’’ti iminā phurati vipphārati byāpetīti phuṭoti vutte phuradhātuyā vipphāraṇaṃ nāma makkhitatthoti dasseti. Yatthāti yasmiṃ ṭhāne. Iminā gāvo āhananti etthāti gavāghātananti atthaṃ dassebhi. Tantissareti tantiyā guṇassa sare. Vādanakusaloti vādane kusalo. Kharamucchitāti kharena mucchitā. ‘‘Sarasampannā’’ti iminā saro etissamatthīti saravatī, vīṇāti dasseti. Kammaññāti ettha kammasaddato khamatthe ññapaccayoti āha ‘‘kammakkhamā’’ti. Mandamucchanāti mandena mucchanā. Same guṇeti ettha samo nāma majjhimo, guṇo nāma mukhyato vīṇāya jiyā, upacārato saroti āha ‘‘majjhime sare’’ti. Vīriyasamathanti ettha vīriyañca samatho cāti atthaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘vīriyasampayuttaṃ samatha’’nti. Iminā vīriyena sampayuttaṃ samathaṃ vīriyasamathanti dasseti. ‘‘Vīriyaṃ samathena yojehī’’ti iminā vīriyena samathaṃ yojehīti atthopi dassitoti daṭṭhabbaṃ. Indriyānañca samatanti ettha saddhādīni pañcindriyāneva gahetabbāni, na aññānīti dassento āha ‘‘saddhādīnaṃ indriyāna’’nti. ‘‘Samabhāva’’nti iminā tāpaccayo bhāvatthe hotīti dasseti. Tatthāti ‘‘indriyānaṃ samata’’ntipāṭhe, saddhādīsu indriyesu vā. Tattha ca nimittaṃ gaṇhāhīti ettha bhāvenabhāvalakkhaṇe thapaccayo hotīti āha ‘‘tasmiṃ samathe satī’’ti. Ādāse sati mukhabimbena kattubhūtena uppajjitabbaṃ iva, tasmiṃ samathe sati yena nimittena kattubhūtena uppajjitabbanti yojanā. Samathassa nimittaṃ samathanimittaṃ, indriyānaṃ samabhāvo. Eseva nayo sesesupi. Samathanimittādīni cattāri ekasesena vā sāmaññaniddesena vā ‘‘nimitta’’nti vuccati.

    ༢༤༤. ཨཉྙཾ བྱཱཀརེཡྻནྟི ཨེཏྠ ཨཉྙཾ བྱཱཀརོནྟོ ཨཏྟཱནཾ ‘‘ཨརཧཱ ཨཧ’’ནྟི ཛཱནཱཔེཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ཨརཧཱ ཨཧ’’ནྟི ཛཱནཱཔེཡྻ’’ནྟི། ཚ ཋཱནཱནཱིཏི ཨེཏྠ ཋཱནསདྡོ ཀཱརཎཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཚ ཀཱརཎཱནཱི’’ཏི ། ‘‘པཊིཝིཛ྄ཛྷིཏྭཱ’’ཏིཨཱདིནཱ ཨདྷིམུཏྟོཏི པདསྶ ཨདྷིཔྤཱཡཏྠཾ དསྶེཏི། སདྡཏྠོ པན ཨདྷིམུཙྩཏཱིཏི ཨདྷིམུཏྟོཏི དཊྛབྦོ། ཨརཧཏྟཾ ཝུཙྩཏཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཧཱིཏི ཝིཏྠཱརོ། ཨསམྨོཧོཏཱིཏི ཨེཏྠ ཨཱཀཱརཏྠཝཱཙཀོ ཨིཏིསདྡོ པུབྦཔདེསུཔི ཡོཛེཏྭཱ ‘‘ནེཀྑམཾ ཨིཏི ཝུཙྩཏཱི’’ཏིཨཱདིནཱ ཡོཛནཱ ཀཱཏབྦཱ།

    244.Aññaṃbyākareyyanti ettha aññaṃ byākaronto attānaṃ ‘‘arahā aha’’nti jānāpetīti āha ‘‘arahā aha’’nti jānāpeyya’’nti. Cha ṭhānānīti ettha ṭhānasaddo kāraṇatthoti āha ‘‘cha kāraṇānī’’ti . ‘‘Paṭivijjhitvā’’tiādinā adhimuttoti padassa adhippāyatthaṃ dasseti. Saddattho pana adhimuccatīti adhimuttoti daṭṭhabbo. Arahattaṃ vuccatīti sambandho. ti vitthāro. Asammohotīti ettha ākāratthavācako itisaddo pubbapadesupi yojetvā ‘‘nekkhamaṃ iti vuccatī’’tiādinā yojanā kātabbā.

    ‘‘པཊིཝེདྷརཧིཏ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཀེཝལཾ སདྡྷཱམཏྟཀནྟི ཨེཏྠ མཏྟསདྡསྶ ནིཝཏྟེཏབྦཏྠཾ དསྶེཏི། པཊིཝེདྷཔཉྙཱཡཱཏི མགྒཔཉྙཱཡ། ‘‘ཨསམྨིསྶ’’ནྟི ཨིམིནཱ ཀེཝལསདྡསྶ ཨསམྨིསྶཏྠཾ དསྶེཏི། པཊིཙཡནྟི ཨེཏྠ པཊིསདྡོ ཨནུཔཙྪིནྣཏྠོ, ཙིདྷཱཏུ ཝཌྜྷནཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘པུནཔྤུནཾ ཀརཎེན ཝཌྜྷི’’ནྟི, མགྒཔཊིཝེདྷེན ཝཱིཏརཱགཏྟཱཡེཝཱཏི སམྦནྡྷོ། ཏནྣིནྣམཱནསོཡེཝཱཏི ཏསྨིཾ ཕལསམཱཔཏྟིཝིཧཱརེ ནིནྣམཱནསོ ཨེཝ།

    ‘‘Paṭivedharahita’’nti iminā kevalaṃ saddhāmattakanti ettha mattasaddassa nivattetabbatthaṃ dasseti. Paṭivedhapaññāyāti maggapaññāya. ‘‘Asammissa’’nti iminā kevalasaddassa asammissatthaṃ dasseti. Paṭicayanti ettha paṭisaddo anupacchinnattho, cidhātu vaḍḍhanatthoti āha ‘‘punappunaṃ karaṇena vaḍḍhi’’nti, maggapaṭivedhena vītarāgattāyevāti sambandho. Tanninnamānasoyevāti tasmiṃ phalasamāpattivihāre ninnamānaso eva.

    ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀནྟི ཨེཏྠ ལབྷནཾ ལཱབྷོ, སུཊྛུ ཀརཎཾ སཀྐཱརོ, སིལོཀནཾ ཝཎྞབྷཎནཾ སིལོཀོ, ལཱབྷོ ཙ སཀྐཱརོ ཙ སིལོཀོ ཙ ལཱབྷསཀྐཱརསིལོཀནྟི ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཙཏུཔཙྩཡལཱབྷཉྩཱ’’ཏིཨཱདི། ཏེསཾཡེཝཱཏི ཙཏུནྣཾ པཙྩཡཱནམེཝ། ‘‘སཱིལཉྩ ཝཏཉྩཱ’’ཏི ཨིམིནཱ སཱིལབྦཏནྟིཔདསྶ དྭནྡཝཱཀྱཾ དསྶེཏི།

    Lābhasakkārasilokanti ettha labhanaṃ lābho, suṭṭhu karaṇaṃ sakkāro, silokanaṃ vaṇṇabhaṇanaṃ siloko, lābho ca sakkāro ca siloko ca lābhasakkārasilokanti atthaṃ dassento āha ‘‘catupaccayalābhañcā’’tiādi. Tesaṃyevāti catunnaṃ paccayānameva. ‘‘Sīlañca vatañcā’’ti iminā sīlabbatantipadassa dvandavākyaṃ dasseti.

    བྷུསསདྡསྶ ཀལིངྒརཏྠཾ པཊིཀྑིཔནྟོ ཨཱཧ ‘‘བལཝནྟོ’’ཏི ‘‘ཁཱིཎཱསཝསྶཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ནེཝསྶཱཏི ཨེཏྠ ཏསདྡསྶ ཝིསཡཾ དསྶེཏི། ‘‘གཧེཏྭཱ’’ཏི ཨིམིནཱ པརིཡཱདིཡནྟཱིཏི ཨེཏྠ པརིཔུབྦཨཱཔུབྦདཱདྷཱཏུཡཱ གཧཎཏྠཾ དསྶེཏི། ཧཱིཏི སཙྩཾ། ཀིལེསཱ ཀརོནྟཱིཏི སམྦནྡྷོ། ཏེསནྟི ཀིལེསཱནཾ། ཨཱནེཉྫཔྤཏྟནྟི ཨེཏྠ ཨིཉྫནཾ ཀམྤནཾ ཨིཉྫཾ, ན ཨིཉྫཾ ཨནེཉྫཾ, ཏམེཝ ཨཱནེཉྫཾ, ཏཾ པཏྟནྟི ཨཱནེཉྫཔྤཏྟནྟི ཨཏྠཾ དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨཙལནཔྤཏྟ’’ནྟི། ཝཡཉྩཱཏི སདྡོ ཨཝུཏྟསམྤིཎྜནཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཝཡམྤི ཨུཔྤཱདམྤཱི’’ཏི།

    Bhusasaddassa kaliṅgaratthaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘balavanto’’ti ‘‘khīṇāsavassā’’ti iminā nevassāti ettha tasaddassa visayaṃ dasseti. ‘‘Gahetvā’’ti iminā pariyādiyantīti ettha paripubbaāpubbadādhātuyā gahaṇatthaṃ dasseti. ti saccaṃ. Kilesā karontīti sambandho. Tesanti kilesānaṃ. Āneñjappattanti ettha iñjanaṃ kampanaṃ iñjaṃ, na iñjaṃ aneñjaṃ, tameva āneñjaṃ, taṃ pattanti āneñjappattanti atthaṃ dassento āha ‘‘acalanappatta’’nti. Vayañcāti casaddo avuttasampiṇḍanatthoti āha ‘‘vayampi uppādampī’’ti.

    ཨུཔཱདཱནཀྑཡསྶཱཏི ཨེཏྠ ཨུཔཱདཱནཀྑཡཾ ཨདྷིམུཏྟསྶཱཏི དསྶེནྟོ ཨཱཧ ‘‘ཨུཔཡོགཏྠེ སཱམིཝཙན’’ནྟི། ‘‘ཨུཔྤཱདཉྩ ཝཡཉྩཱ’’ཏི ཨིམིནཱ ཨཱཡཏནུཔྤཱདནྟི ཨེཏྠ ཨུཔྤཱདསདྡེན ཝཡོཔི ཨཝིནཱབྷཱཝཏོ གཧེཏབྦོཏི དསྶེཏི། སམྨཱཏི ནིཔཱཏོ ཉཱཡཏྠོཏི ཨཱཧ ‘‘ཧེཏུནཱ ནཡེནཱ’’ཏི། སནྟཙིཏྟསྶཱཏི ཨེཏྠ སནྟསདྡསྶ ཁེདཱདཱིསུཔི པཝཏྟཏྟཱ ཨིདྷ ནིབྦུཏཏྠེ ཝཏྟཏཱིཏི ཨཱཧ ‘‘ནིབྦུཏཙིཏྟསྶཱ’’ཏི། ཨནུནཡཔཊིགྷེཧཱིཏི ཨནུ པུནཔྤུནཾ ཨཱརམྨཎེ ཙིཏྟཾ ནེཏཱིཏི ཨནུནཡོ, རཱགོ, ཨཱརམྨཎེ པཊིཧཉྙཏཱིཏི པཊིགྷོ, དོསོ, ཨནུནཡོ ཙ པཊིགྷོ ཙ ཨནུནཡཔཊིགྷཱ, ཏེཧི། ཨིཊྛེ ཨནུནཡོ, ཨནིཊྛེ པཊིགྷོ ཧོཏཱིཏི སམྦནྡྷོ དཊྛབྦོ།

    Upādānakkhayassāti ettha upādānakkhayaṃ adhimuttassāti dassento āha ‘‘upayogatthe sāmivacana’’nti. ‘‘Uppādañca vayañcā’’ti iminā āyatanuppādanti ettha uppādasaddena vayopi avinābhāvato gahetabboti dasseti. Sammāti nipāto ñāyatthoti āha ‘‘hetunā nayenā’’ti. Santacittassāti ettha santasaddassa khedādīsupi pavattattā idha nibbutatthe vattatīti āha ‘‘nibbutacittassā’’ti. Anunayapaṭighehīti anu punappunaṃ ārammaṇe cittaṃ netīti anunayo, rāgo, ārammaṇe paṭihaññatīti paṭigho, doso, anunayo ca paṭigho ca anunayapaṭighā, tehi. Iṭṭhe anunayo, aniṭṭhe paṭigho hotīti sambandho daṭṭhabbo.







    Related texts:



    ཏིཔིཊཀ (མཱུལ) • Tipiṭaka (Mūla) / ཝིནཡཔིཊཀ • Vinayapiṭaka / མཧཱཝགྒཔཱལི༹ • Mahāvaggapāḷi / ༡༤༧. སོཎཀོལི༹ཝིསཝཏྠུ • 147. Soṇakoḷivisavatthu

    ཨཊྛཀཐཱ • Aṭṭhakathā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཨཊྛཀཐཱ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / མཧཱཝགྒ-ཨཊྛཀཐཱ • Mahāvagga-aṭṭhakathā
    སོཎཀོལི༹ཝིསཝཏྠུཀཐཱ • Soṇakoḷivisavatthukathā
    སོཎསྶ པབྦཛྫཱཀཐཱ • Soṇassa pabbajjākathā

    ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / སཱརཏྠདཱིཔནཱི-ཊཱིཀཱ • Sāratthadīpanī-ṭīkā
    སོཎཀོལི༹ཝིསཝཏྠུཀཐཱཝཎྞནཱ • Soṇakoḷivisavatthukathāvaṇṇanā
    སོཎསྶ པབྦཛྫཱཀཐཱཝཎྞནཱ • Soṇassa pabbajjākathāvaṇṇanā

    ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ཝཛིརབུདྡྷི-ཊཱིཀཱ • Vajirabuddhi-ṭīkā
    སོཎཀོལི༹ཝིསཝཏྠུཀཐཱཝཎྞནཱ • Soṇakoḷivisavatthukathāvaṇṇanā
    སོཎསྶཔབྦཛྫཱཀཐཱཝཎྞནཱ • Soṇassapabbajjākathāvaṇṇanā

    ཊཱིཀཱ • Tīkā / ཝིནཡཔིཊཀ (ཊཱིཀཱ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ཝིམཏིཝིནོདནཱི-ཊཱིཀཱ • Vimativinodanī-ṭīkā / སོཎཀོལི༹ཝིསཀཐཱདིཝཎྞནཱ • Soṇakoḷivisakathādivaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact