Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਥੇਰਗਾਥਾ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
੧੧. ਸੋਣਕੁਟਿਕਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ
11. Soṇakuṭikaṇṇattheragāthāvaṇṇanā
ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ ਮੇ ਲਦ੍ਧਾਤਿਆਦਿਕਾ ਆਯਸ੍ਮਤੋ ਸੋਣਸ੍ਸ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣਸ੍ਸ ਗਾਥਾ। ਕਾ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ? ਅਯਂ ਕਿਰ ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਹਂਸવਤੀਨਗਰੇ વਿਭવਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਸੇਟ੍ਠਿ ਹੁਤ੍વਾ ਉਲ਼ਾਰਾਯ ਇਸ੍ਸਰਿਯਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਠਿਤੋ ਏਕਦਿવਸਂ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਸਤਸਹਸ੍ਸਖੀਣਾਸવਪਰਿવੁਤਂ ਮਹਤਿਯਾ ਬੁਦ੍ਧਲੀਲ਼ਾਯ ਮਹਨ੍ਤੇਨ ਬੁਦ੍ਧਾਨੁਭਾવੇਨ ਨਗਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਸਨ੍ਨਮਾਨਸੋ વਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਞ੍ਜਲਿਂ ਕਤ੍વਾ ਅਟ੍ਠਾਸਿ। ਸੋ ਪਚ੍ਛਾਭਤ੍ਤਂ ਉਪਾਸਕੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਿਹਾਰਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਸਤ੍ਥਾਰਂ ਏਕਂ ਭਿਕ੍ਖੁਂ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣਾਨਂ ਅਗ੍ਗਟ੍ਠਾਨੇ ਠਪੇਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਸਯਮ੍ਪਿ ਤਂ ਠਾਨਂ ਪਤ੍ਥੇਤ੍વਾ ਮਹਾਦਾਨਂ ਦਤ੍વਾ ਪਣਿਧਾਨਂ ਅਕਾਸਿ। ਸਤ੍ਥਾ ਤਸ੍ਸ ਅਨਨ੍ਤਰਾਯਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ‘‘ਅਨਾਗਤੇ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਨਾਮ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨੇ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣਾਨਂ ਅਗ੍ਗੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ ਬ੍ਯਾਕਾਸਿ।
Upasampadāca me laddhātiādikā āyasmato soṇassa kuṭikaṇṇassa gāthā. Kā uppatti? Ayaṃ kira padumuttarassa bhagavato kāle haṃsavatīnagare vibhavasampanno seṭṭhi hutvā uḷārāya issariyasampattiyā ṭhito ekadivasaṃ satthāraṃ satasahassakhīṇāsavaparivutaṃ mahatiyā buddhalīḷāya mahantena buddhānubhāvena nagaraṃ pavisantaṃ disvā pasannamānaso vanditvā añjaliṃ katvā aṭṭhāsi. So pacchābhattaṃ upāsakehi saddhiṃ vihāraṃ gantvā bhagavato santike dhammaṃ suṇanto satthāraṃ ekaṃ bhikkhuṃ kalyāṇavākkaraṇānaṃ aggaṭṭhāne ṭhapentaṃ disvā sayampi taṃ ṭhānaṃ patthetvā mahādānaṃ datvā paṇidhānaṃ akāsi. Satthā tassa anantarāyataṃ disvā ‘‘anāgate gotamassa nāma sammāsambuddhassa sāsane kalyāṇavākkaraṇānaṃ aggo bhavissatī’’ti byākāsi.
ਸੋ ਤਤ੍ਥ ਯਾવਜੀવਂ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ ਸਂਸਰਨ੍ਤੋ વਿਪਸ੍ਸਿਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਕਾਲੇ ਸਾਸਨੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ વਤ੍ਤਪਟਿવਤ੍ਤਾਨਿ ਪੂਰੇਨ੍ਤੋ ਏਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਚੀવਰਂ ਸਿਬ੍ਬਿਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਪੁਨ ਬੁਦ੍ਧਸੁਞ੍ਞੇ ਲੋਕੇ ਬਾਰਾਣਸਿਯਂ ਤੁਨ੍ਨવਾਯੋ ਹੁਤ੍વਾ ਏਕਸ੍ਸ ਪਚ੍ਚੇਕਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਚੀવਰਕੋਟਿਂ ਛਿਨ੍ਨਂ ਘਟੇਤ੍વਾ ਅਦਾਸਿ। ਏવਂ ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਥ ਪੁਞ੍ਞਾਨਿ ਕਤ੍વਾ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਬੁਦ੍ਧੁਪ੍ਪਾਦੇ ਅવਨ੍ਤਿਰਟ੍ਠੇ ਕੁਰਰਘਰੇ ਮਹਾવਿਭવਸ੍ਸ ਸੇਟ੍ਠਿਨੋ ਪੁਤ੍ਤੋ ਹੁਤ੍વਾ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿ। ਸੋਣੋਤਿਸ੍ਸ ਨਾਮਂ ਅਕਂਸੁ। ਕੋਟਿਅਗ੍ਘਨਕਸ੍ਸ ਕਣ੍ਣਪਿਲ਼ਨ੍ਧਨਸ੍ਸ ਧਾਰਣੇਨ ‘‘ਕੋਟਿਕਣ੍ਣੋ’’ਤਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬੇ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣੋਤਿ ਪਞ੍ਞਾਯਿਤ੍ਥ।
So tattha yāvajīvaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto vipassissa bhagavato kāle sāsane pabbajitvā vattapaṭivattāni pūrento ekassa bhikkhuno cīvaraṃ sibbitvā adāsi. Puna buddhasuññe loke bārāṇasiyaṃ tunnavāyo hutvā ekassa paccekabuddhassa cīvarakoṭiṃ chinnaṃ ghaṭetvā adāsi. Evaṃ tattha tattha puññāni katvā imasmiṃ buddhuppāde avantiraṭṭhe kuraraghare mahāvibhavassa seṭṭhino putto hutvā nibbatti. Soṇotissa nāmaṃ akaṃsu. Koṭiagghanakassa kaṇṇapiḷandhanassa dhāraṇena ‘‘koṭikaṇṇo’’ti vattabbe kuṭikaṇṇoti paññāyittha.
ਸੋ ਅਨੁਕ੍ਕਮੇਨ વਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਕੁਟੁਮ੍ਬਂ ਸਣ੍ਠਪੇਨ੍ਤੋ ਆਯਸ੍ਮਨ੍ਤੇ ਮਹਾਕਚ੍ਚਾਨੇ ਕੁਲਘਰਂ ਨਿਸ੍ਸਾਯ ਪવਤ੍ਤਪਬ੍ਬਤੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਤਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਧਮ੍ਮਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਰਣੇਸੁ ਚ ਸੀਲੇਸੁ ਚ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਚਤੂਹਿ ਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਉਪਟ੍ਠਹਿ। ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ ਸਂਸਾਰੇ ਸਞ੍ਜਾਤਸਂવੇਗੋ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤ੍વਾ ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਕਸਿਰੇਨ ਦਸવਗ੍ਗਂ ਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ ਕਤਿਪਯਕਾਲਂ ਥੇਰਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ વਸਿਤ੍વਾ, ਥੇਰਂ ਆਪੁਚ੍ਛਿਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥਾਰਂ વਨ੍ਦਿਤੁਂ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਉਪਗਤੋ, ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਏਕਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ વਾਸਂ ਲਭਿਤ੍વਾ ਪਚ੍ਚੂਸਸਮਯੇ ਅਜ੍ਝਿਟ੍ਠੋ ਸੋਲ਼ਸਅਟ੍ਠਕવਗ੍ਗਿਯਾਨਂ ਉਸ੍ਸਾਰਣੇਨ ਸਾਧੁਕਾਰਂ ਦਤ੍વਾ ਭਾਸਿਤਾਯ ‘‘ਦਿਸ੍વਾ ਆਦੀਨવਂ ਲੋਕੇ’’ਤਿ (ਉਦਾ॰ ੪੬; ਮਹਾવ॰ ੨੫੮) ਉਦਾਨਗਾਥਾਯ ਪਰਿਯੋਸਾਨੇ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿ। ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ ਅਪਦਾਨੇ (ਅਪ॰ ਥੇਰ ੨.੪੪.੨੬-੩੪) –
So anukkamena vaḍḍhitvā kuṭumbaṃ saṇṭhapento āyasmante mahākaccāne kulagharaṃ nissāya pavattapabbate viharante tassa santike dhammaṃ sutvā saraṇesu ca sīlesu ca patiṭṭhāya taṃ catūhi paccayehi upaṭṭhahi. So aparabhāge saṃsāre sañjātasaṃvego therassa santike pabbajitvā kicchena kasirena dasavaggaṃ saṅghaṃ sannipātetvā upasampajjitvā katipayakālaṃ therassa santike vasitvā, theraṃ āpucchitvā satthāraṃ vandituṃ sāvatthiṃ upagato, satthārā ekagandhakuṭiyaṃ vāsaṃ labhitvā paccūsasamaye ajjhiṭṭho soḷasaaṭṭhakavaggiyānaṃ ussāraṇena sādhukāraṃ datvā bhāsitāya ‘‘disvā ādīnavaṃ loke’’ti (udā. 46; mahāva. 258) udānagāthāya pariyosāne vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.44.26-34) –
‘‘ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰੋ ਨਾਮ ਜਿਨੋ, ਆਹੁਤੀਨਂ ਪਟਿਗ੍ਗਹੋ।
‘‘Padumuttaro nāma jino, āhutīnaṃ paṭiggaho;
વਸੀਸਤਸਹਸ੍ਸੇਹਿ, ਨਗਰਂ ਪਾવਿਸੀ ਤਦਾ॥
Vasīsatasahassehi, nagaraṃ pāvisī tadā.
‘‘ਨਗਰਂ ਪવਿਸਨ੍ਤਸ੍ਸ, ਉਪਸਨ੍ਤਸ੍ਸ ਤਾਦਿਨੋ।
‘‘Nagaraṃ pavisantassa, upasantassa tādino;
ਰਤਨਾਨਿ ਪਜ੍ਜੋਤਿਂਸੁ, ਨਿਗ੍ਘੋਸੋ ਆਸਿ ਤਾવਦੇ॥
Ratanāni pajjotiṃsu, nigghoso āsi tāvade.
‘‘ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਆਨੁਭਾવੇਨ, ਭੇਰੀ વਜ੍ਜੁਮਘਟ੍ਟਿਤਾ।
‘‘Buddhassa ānubhāvena, bherī vajjumaghaṭṭitā;
ਸਯਂ વੀਣਾ ਪવਜ੍ਜਨ੍ਤਿ, ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਪવਿਸਤੋ ਪੁਰਂ॥
Sayaṃ vīṇā pavajjanti, buddhassa pavisato puraṃ.
‘‘ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਂ ਨਮਸ੍ਸਾਮਿ, ਪਦੁਮੁਤ੍ਤਰਮਹਾਮੁਨਿਂ।
‘‘Buddhaseṭṭhaṃ namassāmi, padumuttaramahāmuniṃ;
ਪਾਟਿਹੀਰਞ੍ਚ ਪਸ੍ਸਿਤ੍વਾ, ਤਤ੍ਥ ਚਿਤ੍ਤਂ ਪਸਾਦਯਿਂ॥
Pāṭihīrañca passitvā, tattha cittaṃ pasādayiṃ.
‘‘ਅਹੋ ਬੁਦ੍ਧੋ ਅਹੋ ਧਮ੍ਮੋ, ਅਹੋ ਨੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਮ੍ਪਦਾ।
‘‘Aho buddho aho dhammo, aho no satthu sampadā;
ਅਚੇਤਨਾਪਿ ਤੂਰਿਯਾ, ਸਯਮੇવ ਪવਜ੍ਜਰੇ॥
Acetanāpi tūriyā, sayameva pavajjare.
‘‘ਸਤਸਹਸ੍ਸਿਤੋ ਕਪ੍ਪੇ, ਯਂ ਸਞ੍ਞਮਲਭਿਂ ਤਦਾ।
‘‘Satasahassito kappe, yaṃ saññamalabhiṃ tadā;
ਦੁਗ੍ਗਤਿਂ ਨਾਭਿਜਾਨਾਮਿ, ਬੁਦ੍ਧਸਞ੍ਞਾਯਿਦਂ ਫਲਂ॥
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhasaññāyidaṃ phalaṃ.
‘‘ਕਿਲੇਸਾ ਝਾਪਿਤਾ ਮਯ੍ਹਂ…ਪੇ॰… ਕਤਂ ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਾਸਨ’’ਨ੍ਤਿ॥
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
ਅਰਹਤ੍ਤੇ ਪਨ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯੇਨ ਆਚਿਕ੍ਖਿਤਨਿਯਾਮੇਨ ਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ વਿਨਯਧਰਪਞ੍ਚਮੇਨ ਗਣੇਨ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਧੁવਨ੍ਹਾਨਂ, ਚਮ੍ਮਤ੍ਥਰਣਂ, ਗੁਣਙ੍ਗੁਣੂਪਾਹਨਂ, ਚੀવਰવਿਪ੍ਪવਾਸੋਤਿ ਪਞ੍ਚ વਰੇ ਯਾਚਿਤ੍વਾ ਤੇ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਲਭਿਤ੍વਾ ਪੁਨਦੇવ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਿਤਟ੍ਠਾਨਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਤਮਤ੍ਥਂ ਆਰੋਚੇਸਿ। ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਸਙ੍ਖੇਪੋ। વਿਤ੍ਥਾਰੋ ਪਨ ਉਦਾਨਟ੍ਠਕਥਾਯਂ ਆਗਤਨਯੇਨ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਟ੍ਠਕਥਾਯਂ (ਅ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧.੨੦੬) ਪਨ ‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਨ੍ਨੋ ਹੁਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨੋ ਉਪਜ੍ਝਾਯਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਪਸ੍ਸਨਂ વਡ੍ਢੇਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣੀ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਂ।
Arahatte pana patiṭṭhito attano upajjhāyena ācikkhitaniyāmena paccantimesu janapadesu vinayadharapañcamena gaṇena upasampadā, dhuvanhānaṃ, cammattharaṇaṃ, guṇaṅguṇūpāhanaṃ, cīvaravippavāsoti pañca vare yācitvā te satthu santikā labhitvā punadeva attano vasitaṭṭhānaṃ gantvā upajjhāyassa tamatthaṃ ārocesi. Ayamettha saṅkhepo. Vitthāro pana udānaṭṭhakathāyaṃ āgatanayena veditabbo. Aṅguttaraṭṭhakathāyaṃ (a. ni. aṭṭha. 1.1.206) pana ‘‘upasampanno hutvā attano upajjhāyassa santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇī’’ti vuttaṃ.
ਸੋ ਅਪਰਭਾਗੇ વਿਮੁਤ੍ਤਿਸੁਖੇਨ વਿਹਰਨ੍ਤੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਪਚ੍ਚવੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ਸੋਮਨਸ੍ਸਜਾਤੋ ਉਦਾਨવਸੇਨ –
So aparabhāge vimuttisukhena viharanto attano paṭipattiṃ paccavekkhitvā somanassajāto udānavasena –
੩੬੫.
365.
‘‘ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ ਮੇ ਲਦ੍ਧਾ, વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਚਮ੍ਹਿ ਅਨਾਸવੋ।
‘‘Upasampadā ca me laddhā, vimutto camhi anāsavo;
ਸੋ ਚ ਮੇ ਭਗવਾ ਦਿਟ੍ਠੋ, વਿਹਾਰੇ ਚ ਸਹਾવਸਿਂ॥
So ca me bhagavā diṭṭho, vihāre ca sahāvasiṃ.
੩੬੬.
366.
‘‘ਬਹੁਦੇવ ਰਤ੍ਤਿਂ ਭਗવਾ, ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇਤਿਨਾਮਯਿ।
‘‘Bahudeva rattiṃ bhagavā, abbhokāsetināmayi;
વਿਹਾਰਕੁਸਲੋ ਸਤ੍ਥਾ, વਿਹਾਰਂ ਪਾવਿਸੀ ਤਦਾ॥
Vihārakusalo satthā, vihāraṃ pāvisī tadā.
੩੬੭.
367.
‘‘ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾਨ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ, ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ ਗੋਤਮੋ।
‘‘Santharitvāna saṅghāṭiṃ, seyyaṃ kappesi gotamo;
ਸੀਹੋ ਸੇਲਗੁਹਾਯਂવ, ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋ॥
Sīho selaguhāyaṃva, pahīnabhayabheravo.
੩੬੮.
368.
‘‘ਤਤੋ ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣੋ, ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸਾવਕੋ।
‘‘Tato kalyāṇavākkaraṇo, sammāsambuddhasāvako;
ਸੋਣੋ ਅਭਾਸਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਂ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾ॥
Soṇo abhāsi saddhammaṃ, buddhaseṭṭhassa sammukhā.
੩੬੯.
369.
‘‘ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯ, ਭਾવਯਿਤ੍વਾਨ ਅਞ੍ਜਸਂ।
‘‘Pañcakkhandhe pariññāya, bhāvayitvāna añjasaṃ;
ਪਪ੍ਪੁਯ੍ਯ ਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਿਂ, ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਿਸ੍ਸਤ੍ਯਨਾਸવੋ’’ਤਿ॥ –
Pappuyya paramaṃ santiṃ, parinibbissatyanāsavo’’ti. –
ਇਮਾ ਪਞ੍ਚ ਗਾਥਾ ਅਭਾਸਿ।
Imā pañca gāthā abhāsi.
ਤਤ੍ਥ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ ਚ ਮੇ ਲਦ੍ਧਾਤਿ ਯਾ ਸਾ ਕਿਚ੍ਛੇਨ ਦਸવਗ੍ਗਂ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਂ ਸਨ੍ਨਿਪਾਤੇਤ੍વਾ ਅਤ੍ਤਨਾ ਲਦ੍ਧਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ। ਯਾ ਚ ਪਨ વਰਦਾਨવਸੇਨ ਸਬ੍ਬਪਚ੍ਚਨ੍ਤਿਮੇਸੁ ਜਨਪਦੇਸੁ વਿਨਯਧਰਪਞ੍ਚਮੇਨ ਗਣੇਨ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਅਨੁਞ੍ਞਾਤਾ ਉਪਸਮ੍ਪਦਾ, ਤਦੁਭਯਂ ਸਨ੍ਧਾਯਾਹ। ਚ-ਸਦ੍ਦੋ ਸਮੁਚ੍ਚਯਤ੍ਥੋ, ਤੇਨ ਇਤਰੇਪਿ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਾ ਲਦ੍ਧવਰੇ ਸਙ੍ਗਣ੍ਹਾਤਿ। વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਚਮ੍ਹਿ ਅਨਾਸવੋਤਿ ਅਗ੍ਗਮਗ੍ਗੇਨ ਸਕਲਕਿਲੇਸવਤ੍ਥੁવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ વਿਮੁਤ੍ਤੋ ਚ ਅਮ੍ਹਿ। ਤਤੋ ਏવ ਕਾਮਾਸવਾਦੀਹਿ ਅਨਾਸવੋ ਅਮ੍ਹੀਤਿ ਯੋਜਨਾ। ਸੋ ਚ ਮੇ ਭਗવਾ ਦਿਟ੍ਠੋਤਿ ਯਦਤ੍ਥਂ ਅਹਂ ਅવਨ੍ਤਿਰਟ੍ਠਤੋ ਸਾવਤ੍ਥਿਂ ਗਤੋ, ਸੋ ਚ ਭਗવਾ ਮਯਾ ਅਦਿਟ੍ਠਪੁਬ੍ਬੋ ਦਿਟ੍ਠੋ। વਿਹਾਰੇ ਚ ਸਹਾવਸਿਨ੍ਤਿ ਨ ਕੇવਲਂ ਤਸ੍ਸ ਭਗવਤੋ ਦਸ੍ਸਨਮੇવ ਮਯਾ ਲਦ੍ਧਂ, ਅਥ ਖੋ વਿਹਾਰੇ ਸਤ੍ਥੁ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਯਂ ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਕਾਰਣਂ ਸਲ੍ਲਕ੍ਖੇਤ੍વਾ વਾਸੇਨ੍ਤੇਨ ਸਹ ਅવਸਿਂ। ‘‘વਿਹਾਰੇਤਿ વਿਹਾਰਸਮੀਪੇ’’ਤਿ ਕੇਚਿ।
Tattha upasampadā ca me laddhāti yā sā kicchena dasavaggaṃ bhikkhusaṅghaṃ sannipātetvā attanā laddhā upasampadā. Yā ca pana varadānavasena sabbapaccantimesu janapadesu vinayadharapañcamena gaṇena satthārā anuññātā upasampadā, tadubhayaṃ sandhāyāha. Ca-saddo samuccayattho, tena itarepi satthu santikā laddhavare saṅgaṇhāti. Vimutto camhi anāsavoti aggamaggena sakalakilesavatthuvimuttiyā vimutto ca amhi. Tato eva kāmāsavādīhi anāsavo amhīti yojanā. So ca me bhagavā diṭṭhoti yadatthaṃ ahaṃ avantiraṭṭhato sāvatthiṃ gato, so ca bhagavā mayā adiṭṭhapubbo diṭṭho. Vihāre ca sahāvasinti na kevalaṃ tassa bhagavato dassanameva mayā laddhaṃ, atha kho vihāre satthu gandhakuṭiyaṃ satthārā kāraṇaṃ sallakkhetvā vāsentena saha avasiṃ. ‘‘Vihāreti vihārasamīpe’’ti keci.
ਬਹੁਦੇવ ਰਤ੍ਤਿਨ੍ਤਿ ਪਠਮਂ ਯਾਮਂ ਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾવਸੇਨ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਸੋਧਨવਸੇਨ ਚ, ਮਜ੍ਝਿਮਂ ਯਾਮਂ ਦੇવਾਨਂ ਬ੍ਰਹ੍ਮੂਨਞ੍ਚ ਕਙ੍ਖਚ੍ਛੇਦਨવਸੇਨ ਭਗવਾ ਬਹੁਦੇવ ਰਤ੍ਤਿਂ ਅਬ੍ਭੋਕਾਸੇ ਅਤਿਨਾਮਯਿ વੀਤਿਨਾਮੇਸਿ। વਿਹਾਰਕੁਸਲੋਤਿ ਦਿਬ੍ਬਬ੍ਰਹ੍ਮਆਨੇਞ੍ਜਅਰਿਯવਿਹਾਰੇਸੁ ਕੁਸਲੋ। વਿਹਾਰਂ ਪਾવਿਸੀਤਿ ਅਤਿવੇਲਂ ਨਿਸਜ੍ਜਚਙ੍ਕਮੇਹਿ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਪਰਿਸ੍ਸਮવਿਨੋਦਨਤ੍ਥਂ ਗਨ੍ਧਕੁਟਿਂ ਪਾવਿਸਿ।
Bahudeva rattinti paṭhamaṃ yāmaṃ bhikkhūnaṃ dhammadesanāvasena kammaṭṭhānasodhanavasena ca, majjhimaṃ yāmaṃ devānaṃ brahmūnañca kaṅkhacchedanavasena bhagavā bahudeva rattiṃ abbhokāse atināmayi vītināmesi. Vihārakusaloti dibbabrahmaāneñjaariyavihāresu kusalo. Vihāraṃ pāvisīti ativelaṃ nisajjacaṅkamehi uppannaparissamavinodanatthaṃ gandhakuṭiṃ pāvisi.
ਸਨ੍ਥਰਿਤ੍વਾਨ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ, ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਸੀਤਿ ਚਤੁਗ੍ਗੁਣਂ ਸਙ੍ਘਾਟਿਂ ਪਞ੍ਞਾਪੇਤ੍વਾ ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਗੋਤਮੋ ਸੀਹੋ ਸੇਲਗੁਹਾਯਂવ ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਗੋਤਮੋਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਗੋਤ੍ਤੇਨ ਕਿਤ੍ਤੇਤਿ। ਸੀਹੋ ਸੇਲਗੁਹਾਯਂવਾਤਿ ਸੇਲਸ੍ਸ ਪਬ੍ਬਤਸ੍ਸ ਗੁਹਾਯਂ। ਯਥਾ ਸੀਹੋ ਮਿਗਰਾਜਾ ਤੇਜੁਸ੍ਸਦਤਾਯ ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋ ਦਕ੍ਖਿਣੇਨ ਪਸ੍ਸੇਨ ਪਾਦੇ ਪਾਦਂ ਅਚ੍ਚਾਧਾਯ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਸਿ, ਏવਂ ਚਿਤ੍ਤੁਤ੍ਰਾਸਲੋਮਹਂਸਨਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਹੇਤੂਨਂ ਕਿਲੇਸਾਨਂ ਸਮੁਚ੍ਛਿਨ੍ਨਤ੍ਤਾ ਪਹੀਨਭਯਭੇਰવੋ ਗੋਤਮੋ ਭਗવਾ ਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਸੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
Santharitvāna saṅghāṭiṃ, seyyaṃ kappesīti catugguṇaṃ saṅghāṭiṃ paññāpetvā sīhaseyyaṃ kappesi. Tenāha ‘‘gotamo sīho selaguhāyaṃva pahīnabhayabheravo’’ti. Tattha gotamoti bhagavantaṃ gottena kitteti. Sīho selaguhāyaṃvāti selassa pabbatassa guhāyaṃ. Yathā sīho migarājā tejussadatāya pahīnabhayabheravo dakkhiṇena passena pāde pādaṃ accādhāya seyyaṃ kappesi, evaṃ cittutrāsalomahaṃsanachambhitattahetūnaṃ kilesānaṃ samucchinnattā pahīnabhayabheravo gotamo bhagavā seyyaṃ kappesīti attho.
ਤਤੋਤਿ ਪਚ੍ਛਾ, ਸੀਹਸੇਯ੍ਯਂ ਕਪ੍ਪੇਤ੍વਾ ਤਤੋ વੁਟ੍ਠਹਿਤ੍વਾ ‘‘ਪਟਿਭਾਤੁ ਤਂ ਭਿਕ੍ਖੁ ਧਮ੍ਮੋ ਭਾਸਿਤੁ’’ਨ੍ਤਿ (ਉਦਾ॰ ੪੬) ਸਤ੍ਥਾਰਾ ਅਜ੍ਝੇਸਿਤੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਕਲ੍ਯਾਣવਾਕ੍ਕਰਣੋਤਿ ਸੁਨ੍ਦਰવਚੀਕਰਣੋ, ਲਕ੍ਖਣਸਮ੍ਪਨ੍ਨવਚਨਕ੍ਕਮੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਸੋਣੋ ਅਭਾਸਿ ਸਦ੍ਧਮ੍ਮਨ੍ਤਿ ਸੋਲ਼ਸ ਅਟ੍ਠਕવਗ੍ਗਿਯਸੁਤ੍ਤਾਨਿ ਸੋਣੋ ਕੁਟਿਕਣ੍ਣੋ, ਬੁਦ੍ਧਸੇਟ੍ਠਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧਸ੍ਸ ਸਮ੍ਮੁਖਾ, ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਅਭਾਸੀਤਿ ਥੇਰੋ ਅਤ੍ਤਾਨਮੇવ ਪਰਂ વਿਯ ਅવੋਚ।
Tatoti pacchā, sīhaseyyaṃ kappetvā tato vuṭṭhahitvā ‘‘paṭibhātu taṃ bhikkhu dhammo bhāsitu’’nti (udā. 46) satthārā ajjhesitoti attho. Kalyāṇavākkaraṇoti sundaravacīkaraṇo, lakkhaṇasampannavacanakkamoti attho. Soṇo abhāsi saddhammanti soḷasa aṭṭhakavaggiyasuttāni soṇo kuṭikaṇṇo, buddhaseṭṭhassa sammāsambuddhassa sammukhā, paccakkhato abhāsīti thero attānameva paraṃ viya avoca.
ਪਞ੍ਚਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਪਰਿਞ੍ਞਾਯਾਤਿ ਪਞ੍ਚੁਪਾਦਾਨਕ੍ਖਨ੍ਧੇ ਤੀਹਿਪਿ ਪਰਿਞ੍ਞਾਹਿ ਪਰਿਜਾਨਿਤ੍વਾ ਤੇ ਪਰਿਜਾਨਨ੍ਤੋਯੇવ, ਅਞ੍ਜਸਂ ਅਰਿਯਂ ਅਟ੍ਠਙ੍ਗਿਕਂ ਮਗ੍ਗਂ ਭਾવਯਿਤ੍વਾ, ਪਰਮਂ ਸਨ੍ਤਿਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਪ੍ਪੁਯ੍ਯ ਪਾਪੁਣਿਤ੍વਾ ਠਿਤੋ ਅਨਾਸવੋ। ਤਤੋ ਏવ ਇਦਾਨਿ ਪਰਿਨਿਬ੍ਬਿਸ੍ਸਤਿ ਅਨੁਪਾਦਿਸੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨવਸੇਨ ਨਿਬ੍ਬਾਯਿਸ੍ਸਤੀਤਿ।
Pañcakkhandhe pariññāyāti pañcupādānakkhandhe tīhipi pariññāhi parijānitvā te parijānantoyeva, añjasaṃ ariyaṃ aṭṭhaṅgikaṃ maggaṃ bhāvayitvā, paramaṃ santiṃ nibbānaṃ pappuyya pāpuṇitvā ṭhito anāsavo. Tato eva idāni parinibbissati anupādisesanibbānavasena nibbāyissatīti.
ਸੋਣਕੁਟਿਕਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Soṇakuṭikaṇṇattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਥੇਰਗਾਥਾਪਾਲ਼ਿ • Theragāthāpāḷi / ੧੧. ਸੋਣਕੁਟਿਕਣ੍ਣਤ੍ਥੇਰਗਾਥਾ • 11. Soṇakuṭikaṇṇattheragāthā