| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಾಚಿತ್ಯಾದಿಯೋಜನಾಪಾಳಿ • Pācityādiyojanāpāḷi |
೧೫೭. ಸೋಣಕುಟಿಕಣ್ಣವತ್ಥುಕಥಾ
157. Soṇakuṭikaṇṇavatthukathā
೨೫೭. ಏತೇನಾತಿ ‘‘ಕುರರಘರೇ’’ತಿ ಪಾಠೇನ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನಸ್ಸ। ಪಪಾತನಾಮಕೇತಿ ಯಸ್ಮಾ ಮಹಾತಟೋ ಏತ್ಥ ಅತ್ಥಿ, ತಸ್ಮಾ ಪಪಾತನಾಮಕೋ ಹೋತಿ। ಏತೇನಾತಿ ‘‘ಪಪಾತಕೇ ಪಬ್ಬತೇ’’ತಿ ಪಾಠೇನ। ಅಸ್ಸಾತಿ ಮಹಾಕಚ್ಚಾನಸ್ಸ। ಕೋಟಿಅಗ್ಘನಕಂ ಪಿಳನ್ಧನಂ ಕಣ್ಣೇ ಏತಸ್ಸತ್ಥೀತಿ ಕುಟಿಕಣ್ಣೋತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಕೋಟಿಅಗ್ಘನಕಂ ಪನಾ’’ತಿಆದಿ। ಪಿಳನ್ಧತಿ ಅನೇನಾತಿ ಪಿಳನ್ಧನಂ, ಅಲಙ್ಕಾರೋ । ದನ್ತಜೋ ಚತುತ್ಥಕ್ಖರೋ। ‘‘ಪಸಾದಜನಕ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಪಸಾದಂ ಜನೇತೀತಿ ಪಾಸಾದಿಕೋತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಪಸಾದನೀಯನ್ತಿ ಪಸಾದಿತಬ್ಬಂ, ಪಸಾದಿತುಂ ಅರಹನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅತ್ಥವಚನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ ವುಚ್ಚತಿ ಅನೇನಾತಿ ಅತ್ಥವಚನಂ। ಪಾಳಿಯಂ ಇದಾನಿ ಪೋತ್ಥಕೇಸು ‘‘ಪಸಾದನೀಯ’’ನ್ತಿ ಪಾಠೋ ನತ್ಥಿ। ‘‘ಪಾಸಾದಿಕ’’ನ್ತಿಪದಸ್ಸ ಪುಬ್ಬೇ ‘‘ದಸ್ಸನೀಯ’’ನ್ತಿ ಪಾಠೋಯೇವ ಅತ್ಥಿ। ಉತ್ತಮದಮಥಸಮಥನ್ತಿಏತ್ಥ ದಮಥಸದ್ದಸ್ಸ ಞಾಣತ್ಥಞ್ಚ ಇನ್ದ್ರಿಯಸಂವರತ್ಥಞ್ಚ ಸಮಥಸದ್ದಸ್ಸ ಸಮಾಧತ್ಥಞ್ಚ ಚಿತ್ತೂಪಸಮತ್ಥಞ್ಚ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಉತ್ತಮಂ ದಮಥಞ್ಚಾ’’ತಿಆದಿ। ಚಸದ್ದೇನ ದ್ವನ್ದವಾಕ್ಯಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ವಿಸೂಕಾಯಿಕವಿಪ್ಫನ್ದಿತಾನನ್ತಿ ವಿಸೂಕಾಯ ಪಟಿಪಕ್ಖಾಯ ಪವತ್ತಾನಂ ದಿಟ್ಠಿಚಿತ್ತಸಙ್ಖಾತಾನಂ ವಿವಿಧಚಲನಾನಂ। ‘‘ವೀರಿಯಿನ್ದ್ರಿಯ’’ನ್ತಿ ಇಮಿನಾ ಯತಿನ್ದ್ರಿಯನ್ತಿ ಏತ್ಥ ಯತಸದ್ದೋ ವೀರಿಯವಾಚಕೋತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ನಾಗನ್ತಿ ಏತ್ಥ ನತ್ಥಿ ಆಗು ಪಾಪಮೇತಸ್ಸಾತಿ ನಾಗೋತಿ ವಚನತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಆಗುವಿರಹಿತ’’ನ್ತಿ ಕಿಂ ದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾತಿ ಆಹ ‘‘ಮಮ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾದಿವಸತೋ ಪಟ್ಠಾಯಾ’’ತಿ। ಕಣ್ಹಾ ಮತ್ತಿಕಾ ಉತ್ತರಿ ಏತ್ಥಾತಿ ಕಣ್ಹುತ್ತರಾತಿ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಕಣ್ಹಮತ್ತಿಕುತ್ತರಾ’’ತಿ। ‘‘ಉಪರೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಉತ್ತರಸದ್ದಸ್ಸ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಗುನ್ನಂ ಖುರೇಹೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಗುನ್ನಂ ಖುರಕಣ್ಟಕಸದಿಸತ್ತಾ ಗೋಕಣ್ಟಕಾ ನಾಮಾತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತೇ ಗೋಕಣ್ಟಕೇ ರಕ್ಖಿತುನ್ತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಏವಂ ಖರಾ ಭೂಮಿ ಹೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಏತೇಹೀತಿ ಏರಗೂಆದೀಹಿ ಚತೂಹಿ ತಿಣೇಹಿ। ತನ್ತಿ ಏರಗೂತಿಣಂ। ತೇನಾತಿ ಮೋರಗೂತಿಣೇನ। ಜನ್ತುಸ್ಸ ವಣ್ಣೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸೇನಾಸನಂ ಪಞ್ಞಪೇಸೀತಿ ಏತ್ಥ ಕಿಂ ನಾಮ ಸೇನಾಸನಂ ಪಞ್ಞಪೇಸೀತಿ ಆಹ ‘‘ಭಿಸಿಂ ವಾ ಕಟಸಾರಕಂ ವಾ ಪಞ್ಞಪೇಸೀ’’ತಿ। ಪಞ್ಞಪೇತ್ವಾ ಚ ಪನ ಸೋಣಸ್ಸ ಆರೋಚೇಸಿ। ಕಿಂ ಆರೋಚೇಸೀತಿ ಆಹ ‘‘ಆವುಸೋ’’ತಿಆದಿ। ಸತ್ಥಾ ವಸಿತುಕಾಮೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
257.Etenāti ‘‘kuraraghare’’ti pāṭhena. Assāti mahākaccānassa. Papātanāmaketi yasmā mahātaṭo ettha atthi, tasmā papātanāmako hoti. Etenāti ‘‘papātake pabbate’’ti pāṭhena. Assāti mahākaccānassa. Koṭiagghanakaṃ piḷandhanaṃ kaṇṇe etassatthīti kuṭikaṇṇoti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘koṭiagghanakaṃ panā’’tiādi. Piḷandhati anenāti piḷandhanaṃ, alaṅkāro . Dantajo catutthakkharo. ‘‘Pasādajanaka’’nti iminā pasādaṃ janetīti pāsādikoti vacanatthaṃ dasseti. Pasādanīyanti pasāditabbaṃ, pasādituṃ arahanti attho. Atthavacananti attho vuccati anenāti atthavacanaṃ. Pāḷiyaṃ idāni potthakesu ‘‘pasādanīya’’nti pāṭho natthi. ‘‘Pāsādika’’ntipadassa pubbe ‘‘dassanīya’’nti pāṭhoyeva atthi. Uttamadamathasamathantiettha damathasaddassa ñāṇatthañca indriyasaṃvaratthañca samathasaddassa samādhatthañca cittūpasamatthañca dassento āha ‘‘uttamaṃ damathañcā’’tiādi. Casaddena dvandavākyaṃ dasseti. Visūkāyikavipphanditānanti visūkāya paṭipakkhāya pavattānaṃ diṭṭhicittasaṅkhātānaṃ vividhacalanānaṃ. ‘‘Vīriyindriya’’nti iminā yatindriyanti ettha yatasaddo vīriyavācakoti dasseti. Nāganti ettha natthi āgu pāpametassāti nāgoti vacanatthaṃ dassento āha ‘‘āguvirahita’’nti kiṃ divasato paṭṭhāyāti āha ‘‘mama pabbajjādivasato paṭṭhāyā’’ti. Kaṇhā mattikā uttari etthāti kaṇhuttarāti atthaṃ dassento āha ‘‘kaṇhamattikuttarā’’ti. ‘‘Uparī’’ti iminā uttarasaddassa atthaṃ dasseti. ‘‘Gunnaṃ khurehī’’ti iminā gunnaṃ khurakaṇṭakasadisattā gokaṇṭakā nāmāti dasseti. Te gokaṇṭake rakkhitunti sambandho. Evaṃ kharā bhūmi hotīti yojanā. Etehīti eragūādīhi catūhi tiṇehi. Tanti eragūtiṇaṃ. Tenāti moragūtiṇena. Jantussa vaṇṇoti sambandho. Senāsanaṃ paññapesīti ettha kiṃ nāma senāsanaṃ paññapesīti āha ‘‘bhisiṃ vā kaṭasārakaṃ vā paññapesī’’ti. Paññapetvā ca pana soṇassa ārocesi. Kiṃ ārocesīti āha ‘‘āvuso’’tiādi. Satthā vasitukāmoti sambandho.
೨೫೮. ‘‘ತಸ್ಸ ಸೋಣಸ್ಸಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಪಟಿಭಾತು ತನ್ತಿ ಏತ್ಥ ‘‘ತ’’ನ್ತಿಪದಂ ಸಾಮ್ಯತ್ಥೇ ಉಪಯೋಗವಚನನ್ತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ತನ್ತಿ ತವ। ಅಟ್ಠಕವಗ್ಗಿಕಾನೀತಿ ಅಟ್ಠಪಮಾಣೋ, ಅಟ್ಠಸಮೂಹೋ ವಾ ವಗ್ಗೋ ಏತೇಸನ್ತಿ ಅಟ್ಠಕವಗ್ಗಿಕಾನಿ। ಕಾಮಸುತ್ತಾದೀನಿ (ಸು॰ ನಿ॰ ೭೭೨ ಆದಯೋ) ಸೋಳಸ ಸುತ್ತಾನಿ। ಯೋತಿ ಪುಗ್ಗಲೋ, ಸಮನ್ನಾಗತೋತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಅರಿಯೋಪೀತಿ ಪಿಸದ್ದೋ ನ ಕೇವಲಂ ಸುಚಿಸಮನ್ನಾಗತೋಯೇವ ಪಾಪೇ ನ ರಮತಿ, ಅಥ ಖೋ ಅರಿಯೋಪೀತಿ ದಸ್ಸೇತಿ। ‘‘ಪಟಿಭಾತು ತ’’ನ್ತಿ ಪಾಠತೋ ಯಾವ ‘‘ಸುಚೀತಿ ವುತ್ತ’’ನ್ತಿ ಪಾಠಾ ಕೇಸುಚಿಯೇವ ಅಟ್ಠಕಥಾಪೋತ್ಥಕೇಸು ಅತ್ಥಿ। ಅಯಂ ಖ್ವಸ್ಸಾತಿ ಏತ್ಥ ಅಸ್ಸಸದ್ದೋ ಆಖ್ಯಾತೋತಿ ಆಹ ‘‘ಭವೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ಪರಿದಸ್ಸೇಸೀತಿ ಪಞ್ಚ ವರಾನಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇಸಿ। ಯಂ ವಚನಂ ಮೇ ಉಪಜ್ಝಾಯೋ ಜಾನಾಪೇತಿ, ತಸ್ಸ ವಚನಸ್ಸ ಅಯಂ ಕಾಲೋ ಭವೇಯ್ಯಾತಿ ಯೋಜನಾ।
258. ‘‘Tassa soṇassā’’ti iminā paṭibhātu tanti ettha ‘‘ta’’ntipadaṃ sāmyatthe upayogavacananti dasseti. Tanti tava. Aṭṭhakavaggikānīti aṭṭhapamāṇo, aṭṭhasamūho vā vaggo etesanti aṭṭhakavaggikāni. Kāmasuttādīni (su. ni. 772 ādayo) soḷasa suttāni. Yoti puggalo, samannāgatoti sambandho. Ariyopīti pisaddo na kevalaṃ sucisamannāgatoyeva pāpe na ramati, atha kho ariyopīti dasseti. ‘‘Paṭibhātu ta’’nti pāṭhato yāva ‘‘sucīti vutta’’nti pāṭhā kesuciyeva aṭṭhakathāpotthakesu atthi. Ayaṃ khvassāti ettha assasaddo ākhyātoti āha ‘‘bhaveyyā’’ti. Paridassesīti pañca varāni paricchinditvā dassesi. Yaṃ vacanaṃ me upajjhāyo jānāpeti, tassa vacanassa ayaṃ kālo bhaveyyāti yojanā.
೨೫೯. ವಿನಯಧರಪಞ್ಚಮೇನಾತಿ ಏತ್ಥ ಉಪಜ್ಝಾಯಪಞ್ಚಮೇನಾತಿ ಅತ್ಥಂ ಪಟಿಕ್ಖಿಪನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಅನುಸ್ಸಾವನಾಚರಿಯಪಞ್ಚಮೇನಾ’’ತಿ। ಉಪಾಹನಕೋಸಕೋತಿ ಉಪಾಹನಾಯ ಪಕ್ಖಿಪನೋಕಾಸೋ ಕೋಸಕೋ। ಏಳಕಚಮ್ಮಅಜಚಮ್ಮೇಸು ಅಕಪ್ಪಿಯಂ ನಾಮ ನತ್ಥಿ। ಮಿಗಚಮ್ಮೇ ಪನ ಕಿಞ್ಚಿ ವಟ್ಟತಿ, ನ ಕಿಞ್ಚಿ ವಟ್ಟತಿ । ತಂ ವಿಭಜಿತ್ವಾ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಆಹ ‘‘ಮಿಗಚಮ್ಮೇ’’ತಿಆದಿ। ಏತೇಸಂಯೇವಾತಿ ಏಣಿಮಿಗಾದೀನಂ ಛನ್ನಮೇವ। ಅಞ್ಞೇಸಂ ಪನಾತಿ ಛಹಿ ಮಿಗೇಹಿ ಅವಸೇಸಾನಂ ಪನ। ತೇಸಂ ಚಮ್ಮಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
259.Vinayadharapañcamenāti ettha upajjhāyapañcamenāti atthaṃ paṭikkhipanto āha ‘‘anussāvanācariyapañcamenā’’ti. Upāhanakosakoti upāhanāya pakkhipanokāso kosako. Eḷakacammaajacammesu akappiyaṃ nāma natthi. Migacamme pana kiñci vaṭṭati, na kiñci vaṭṭati . Taṃ vibhajitvā dassento āha ‘‘migacamme’’tiādi. Etesaṃyevāti eṇimigādīnaṃ channameva. Aññesaṃ panāti chahi migehi avasesānaṃ pana. Tesaṃ cammaṃ na vaṭṭatīti sambandho.
ಗಾಥಾಯಂ ಮಕ್ಕಟೋ ಚ ಕಾಳಸೀಹೋ ಚ ಸರಭೋ ಚ ಕದಲಿಮಿಗೋ ಚ ಕೇಚಿ ಯೇ ವಾಳಮಿಗಾ ಅತ್ಥಿ, ತೇ ಚಾತಿ ಯೋಜನಾ। ತೇಸನ್ತಿ ಮಕ್ಕಟಾದೀನಂ।
Gāthāyaṃ makkaṭo ca kāḷasīho ca sarabho ca kadalimigo ca keci ye vāḷamigā atthi, te cāti yojanā. Tesanti makkaṭādīnaṃ.
ತತ್ಥಾತಿ ಗಾಥಾಯ, ಮಕ್ಕಟಾದೀಸು ವಾ। ‘‘ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಅಚ್ಛತರಚ್ಛಾ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ವಾಳಮಿಗಾನಂ ಸರೂಪಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಏತ್ತಕಾಯೇವ ವಾಳಮಿಗಾತಿ ಆಹ ‘‘ನ ಕೇವಲ’’ನ್ತಿಆದಿ। ಏತೇಸಂಯೇವಾತಿ ಸೀಹಬ್ಯಗ್ಘಅಚ್ಛತರಚ್ಛಾನಮೇವ। ನ ಚಮ್ಮಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಯೇಸನ್ತಿ ಛನ್ನಂ ಏಣಿಮಿಗಾದೀನಂ। ತೇತಿ ಛ ಏಣಿಮಿಗಾದಿಕೇ। ಹಿ ಸಚ್ಚಂ ಸಬ್ಬೇಸಂ ಏತೇಸಂ ವಾಳಮಿಗಾನಂ ಚಮ್ಮಂ ನ ವಟ್ಟತೀತಿ ಯೋಜನಾ। ಆಹರಿತ್ವಾ ವಾ ನ ದಿನ್ನನ್ತಿ ಆಹರಿತ್ವಾ ವಾ ಹತ್ಥೇ ವಾ ಪಾದಮೂಲೇ ವಾ ಠಪೇತ್ವಾ ನ ದಿನ್ನಂ। ‘‘ಗಣನಂ ನ ಉಪೇತೀ’’ತಿ ಇಮಿನಾ ಗಣನಂ ಉಪಗಚ್ಛತೀತಿ ಗಣನೂಪಗನ್ತಿ ಅತ್ಥಂ ದಸ್ಸೇತಿ। ಅಧಿಟ್ಠಿತಞ್ಚಾತಿ ಅಧಿಟ್ಠಿತಂ ಪನ। ಯದಾತಿ ಯಸ್ಮಿಂ ಕಾಲೇ। ತತೋತಿ ಕಾಲತೋ।
Tatthāti gāthāya, makkaṭādīsu vā. ‘‘Sīhabyagghaacchataracchā’’ti iminā vāḷamigānaṃ sarūpaṃ dasseti. Ettakāyeva vāḷamigāti āha ‘‘na kevala’’ntiādi. Etesaṃyevāti sīhabyagghaacchataracchānameva. Na cammaṃ na vaṭṭatīti sambandho. Yesanti channaṃ eṇimigādīnaṃ. Teti cha eṇimigādike. Hi saccaṃ sabbesaṃ etesaṃ vāḷamigānaṃ cammaṃ na vaṭṭatīti yojanā. Āharitvā vā na dinnanti āharitvā vā hatthe vā pādamūle vā ṭhapetvā na dinnaṃ. ‘‘Gaṇanaṃ na upetī’’ti iminā gaṇanaṃ upagacchatīti gaṇanūpaganti atthaṃ dasseti. Adhiṭṭhitañcāti adhiṭṭhitaṃ pana. Yadāti yasmiṃ kāle. Tatoti kālato.
ಇತಿ ಚಮ್ಮಕ್ಖನ್ಧಕವಣ್ಣನಾಯ ಯೋಜನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Iti cammakkhandhakavaṇṇanāya yojanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ವಿನಯಪಿಟಕ • Vinayapiṭaka / ಮಹಾವಗ್ಗಪಾಳಿ • Mahāvaggapāḷi
೧೫೭. ಸೋಣಕುಟಿಕಣ್ಣವತ್ಥು • 157. Soṇakuṭikaṇṇavatthu
೧೫೮. ಮಹಾಕಚ್ಚಾನಸ್ಸ ಪಞ್ಚವರಪರಿದಸ್ಸನಾ • 158. Mahākaccānassa pañcavaraparidassanā
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Vinayapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಹಾವಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Mahāvagga-aṭṭhakathā / ಸಬ್ಬಚಮ್ಮಪಟಿಕ್ಖೇಪಾದಿಕಥಾ • Sabbacammapaṭikkhepādikathā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ಸಾರತ್ಥದೀಪನೀ-ಟೀಕಾ • Sāratthadīpanī-ṭīkā / ಸೋಣಕುಟಿಕಣ್ಣವತ್ಥುಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Soṇakuṭikaṇṇavatthukathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಜಿರಬುದ್ಧಿ-ಟೀಕಾ • Vajirabuddhi-ṭīkā / ಸಬ್ಬಚಮ್ಮಪಟಿಕ್ಖೇಪಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Sabbacammapaṭikkhepādikathāvaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ವಿನಯಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Vinayapiṭaka (ṭīkā) / ವಿಮತಿವಿನೋದನೀ-ಟೀಕಾ • Vimativinodanī-ṭīkā / ಗಿಹಿವಿಕತಾನುಞ್ಞಾತಾದಿಕಥಾವಣ್ಣನಾ • Gihivikatānuññātādikathāvaṇṇanā
