| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
២. ទុតិយបណ្ណាសកំ
2. Dutiyapaṇṇāsakaṃ
៦. មហាវគ្គោ
6. Mahāvaggo
១. សោណសុត្តវណ្ណនា
1. Soṇasuttavaṇṇanā
៥៥. ឆដ្ឋស្ស បឋមេ និសីទិ ភគវា បញ្ញត្តេ អាសនេតិ ឯត្ថ កិំ តំ អាសនំ បឋមមេវ បញ្ញត្តំ, ឧទាហុ ភគវន្តំ ទិស្វា បញ្ញត្តន្តិ ចេ? ភគវតោ ធរមានកាលេ បធានិកភិក្ខូនំ វត្តមេតំ, យទិទំ អត្តនោ វសនដ្ឋានេ ពុទ្ធាសនំ បញ្ញបេត្វាវ និសីទនន្តិ ទស្សេន្តោ អាហ ‘‘បធានិកភិក្ខូ’’តិអាទិ។ ពុទ្ធកាលេ កិរ យត្ថ យត្ថ ឯកោបិ ភិក្ខុ វិហរតិ, សព្ពត្ថ ពុទ្ធាសនំ បញ្ញត្តមេវ ហោតិ។ កស្មា? ភគវា ហិ អត្តនោ សន្តិកេ កម្មដ្ឋានំ គហេត្វា ផាសុកដ្ឋានេ វិហរន្តេ មនសិ ករោតិ – ‘‘អសុកោ មយ្ហំ សន្តិកេ កម្មដ្ឋានំ គហេត្វា គតោ, អសក្ខិ នុ ខោ វិសេសំ និព្ពត្តេតុំ, នោ’’តិ។ អថ នំ បស្សតិ កម្មដ្ឋានំ វិស្សជ្ជេត្វា អកុសលវិតក្កំ វិតក្កយមានំ, តតោ ‘‘កថញ្ហិ នាម មាទិសស្ស សត្ថុ សន្តិកេ កម្មដ្ឋានំ គហេត្វា វិហរន្តំ ឥមំ កុលបុត្តំ អកុសលវិតក្កា អធិភវិត្វា អនមតគ្គេ វដ្ដទុក្ខេ សំសារេស្សន្តី’’តិ តស្ស អនុគ្គហត្ថំ តត្ថេវ អត្តានំ ទស្សេត្វា តំ កុលបុត្តំ ឱវទិត្វា អាកាសំ ឧប្បតិត្វា បុន អត្តនោ វសនដ្ឋានមេវ គច្ឆតិ។ អថេវំ ឱវទិយមានា តេ ភិក្ខូ ចិន្តយិំសុ ‘‘សត្ថា អម្ហាកំ មនំ ជានិត្វា អាគន្ត្វា អម្ហាកំ សមីបេ ឋិតំយេវ អត្តានំ ទស្សេតិ។ តស្មិំ ខណេ, ‘ភន្តេ, ឥធ និសីទថ និសីទថា’តិ អាសនបរិយេសនំ នាម ភារោ’’តិ។ តេ អាសនំ បញ្ញបេត្វាវ វិហរន្តិ។ យស្ស បីឋំ អត្ថិ, សោ តំ បញ្ញបេតិ។ យស្ស នត្ថិ, សោ មញ្ចំ វា ផលកំ វា បាសាណំ វា វាលិកាបុញ្ជំ វា បញ្ញបេតិ។ តំ អលភមានា បុរាណបណ្ណានិបិ សំកឌ្ឍិត្វា តត្ថ បំសុកូលំ បត្ថរិត្វា ឋបេន្តិ។
55. Chaṭṭhassa paṭhame nisīdi bhagavā paññatte āsaneti ettha kiṃ taṃ āsanaṃ paṭhamameva paññattaṃ, udāhu bhagavantaṃ disvā paññattanti ce? Bhagavato dharamānakāle padhānikabhikkhūnaṃ vattametaṃ, yadidaṃ attano vasanaṭṭhāne buddhāsanaṃ paññapetvāva nisīdananti dassento āha ‘‘padhānikabhikkhū’’tiādi. Buddhakāle kira yattha yattha ekopi bhikkhu viharati, sabbattha buddhāsanaṃ paññattameva hoti. Kasmā? Bhagavā hi attano santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā phāsukaṭṭhāne viharante manasi karoti – ‘‘asuko mayhaṃ santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā gato, asakkhi nu kho visesaṃ nibbattetuṃ, no’’ti. Atha naṃ passati kammaṭṭhānaṃ vissajjetvā akusalavitakkaṃ vitakkayamānaṃ, tato ‘‘kathañhi nāma mādisassa satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā viharantaṃ imaṃ kulaputtaṃ akusalavitakkā adhibhavitvā anamatagge vaṭṭadukkhe saṃsāressantī’’ti tassa anuggahatthaṃ tattheva attānaṃ dassetvā taṃ kulaputtaṃ ovaditvā ākāsaṃ uppatitvā puna attano vasanaṭṭhānameva gacchati. Athevaṃ ovadiyamānā te bhikkhū cintayiṃsu ‘‘satthā amhākaṃ manaṃ jānitvā āgantvā amhākaṃ samīpe ṭhitaṃyeva attānaṃ dasseti. Tasmiṃ khaṇe, ‘bhante, idha nisīdatha nisīdathā’ti āsanapariyesanaṃ nāma bhāro’’ti. Te āsanaṃ paññapetvāva viharanti. Yassa pīṭhaṃ atthi, so taṃ paññapeti. Yassa natthi, so mañcaṃ vā phalakaṃ vā pāsāṇaṃ vā vālikāpuñjaṃ vā paññapeti. Taṃ alabhamānā purāṇapaṇṇānipi saṃkaḍḍhitvā tattha paṃsukūlaṃ pattharitvā ṭhapenti.
សត្ត សរាតិ – ឆជ្ជោ, ឧសភោ, គន្ធារោ, មជ្ឈិមោ, បញ្ចមោ, ធេវតោ, និសាទោតិ ឯតេ សត្ត សរា។ តយោ គាមាតិ – ឆជ្ជគាមោ, មជ្ឈិមគាមោ, សាធារណគាមោតិ តយោ គាមា, សមូហាតិ អត្ថោ។ មនុស្សលោកេ វីណាវាទនា ឯកេកស្ស សរស្ស វសេន តយោ តយោ មុច្ឆនាតិ កត្វា ឯកវីសតិ មុច្ឆនា។ ទេវលោកេ វីណាវាទនា បន សមបញ្ញាស មុច្ឆនាតិ វទន្តិ។ តត្ថ ហិ ឯកេកស្ស សរស្ស វសេន សត្ត សត្ត មុច្ឆនា, អន្តរស្ស សរស្ស ច ឯកាតិ សមបញ្ញាស មុច្ឆនា។ តេនេវ សក្កបញ្ហសុត្តសំវណ្ណនាយំ (ទី. និ. អដ្ឋ. ២.៣៤៥) ‘‘សមបញ្ញាស មុច្ឆនា មុច្ឆេត្វា’’តិ បញ្ចសិខស្ស វីណាវាទនំ ទស្សេន្តេន វុត្តំ។ ឋានា ឯកូនបញ្ញាសាតិ ឯកេកស្សេវ សរស្ស សត្ត សត្ត ឋានភេទា, យតោ សរស្ស មណ្ឌលតាវវត្ថានំ ហោតិ។ ឯកូនបញ្ញាសដ្ឋានវិសេសោ តិស្សោ ទុវេ ចតស្សោ ចតស្សោ តិស្សោ ទុវេ ចតស្សោតិ ទ្វាវីសតិ សុតិភេទា ច ឥច្ឆិតា។
Satta sarāti – chajjo, usabho, gandhāro, majjhimo, pañcamo, dhevato, nisādoti ete satta sarā. Tayo gāmāti – chajjagāmo, majjhimagāmo, sādhāraṇagāmoti tayo gāmā, samūhāti attho. Manussaloke vīṇāvādanā ekekassa sarassa vasena tayo tayo mucchanāti katvā ekavīsati mucchanā. Devaloke vīṇāvādanā pana samapaññāsa mucchanāti vadanti. Tattha hi ekekassa sarassa vasena satta satta mucchanā, antarassa sarassa ca ekāti samapaññāsa mucchanā. Teneva sakkapañhasuttasaṃvaṇṇanāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 2.345) ‘‘samapaññāsa mucchanā mucchetvā’’ti pañcasikhassa vīṇāvādanaṃ dassentena vuttaṃ. Ṭhānā ekūnapaññāsāti ekekasseva sarassa satta satta ṭhānabhedā, yato sarassa maṇḍalatāvavatthānaṃ hoti. Ekūnapaññāsaṭṭhānaviseso tisso duve catasso catasso tisso duve catassoti dvāvīsati sutibhedā ca icchitā.
អតិគាឡ្ហំ អារទ្ធន្តិ ថិនមិទ្ធឆម្ភិតត្តានំ វូបសមត្ថំ អតិវិយ អារទ្ធំ។ សព្ពត្ថ និយុត្តា សព្ពត្ថិកា។ សព្ពេន វា លីនុទ្ធច្ចបក្ខិយេន អត្ថេតព្ពា សព្ពត្ថិកា។ សមថោយេវ សមថនិមិត្តំ។ ឯវំ សេសេសុបិ។ ខយា រាគស្ស វីតរាគត្តាតិ ឯត្ថ យស្មា ពាហិរកោ កាមេសុ វីតរាគោ ន ខយា រាគស្ស វីតរាគោ សព្ពសោ អវិប្បហីនរាគត្តា។ វិក្ខម្ភិតរាគោ ហិ សោ។ អរហា បន ខយា ឯវ, តស្មា វុត្តំ ‘‘ខយា រាគស្ស វីតរាគត្តា’’តិ។ ឯស នយោ ទោសមោហេសុបិ។
Atigāḷhaṃ āraddhanti thinamiddhachambhitattānaṃ vūpasamatthaṃ ativiya āraddhaṃ. Sabbattha niyuttā sabbatthikā. Sabbena vā līnuddhaccapakkhiyena atthetabbā sabbatthikā. Samathoyeva samathanimittaṃ. Evaṃ sesesupi. Khayā rāgassa vītarāgattāti ettha yasmā bāhirako kāmesu vītarāgo na khayā rāgassa vītarāgo sabbaso avippahīnarāgattā. Vikkhambhitarāgo hi so. Arahā pana khayā eva, tasmā vuttaṃ ‘‘khayā rāgassa vītarāgattā’’ti. Esa nayo dosamohesupi.
លាភសក្ការសិលោកំ និកាមយមានោតិ ឯត្ថ លព្ភតិ បាបុណីយតីតិ លាភោ, ចតុន្នំ បច្ចយានមេតំ អធិវចនំ។ សក្កច្ចំ កាតព្ពោតិ សក្ការោ។ បច្ចយា ឯវ ហិ បណីតបណីតា សុន្ទរសុន្ទរា អភិសង្ខរិត្វា កតា ‘‘សក្ការោ’’តិ វុច្ចតិ, យា ច បរេហិ អត្តនោ គារវកិរិយា, បុប្ផាទីហិ វា បូជា។ សិលោកោតិ វណ្ណភណនំ។ តំ លាភញ្ច, សក្ការញ្ច, សិលោកញ្ច, និកាមយមានោ, បវត្តយមានោតិ អត្ថោ។ តេនេវាហ ‘‘ចតុបច្ចយលាភញ្ច…បេ.… បត្ថយមានោ’’តិ។
Lābhasakkārasilokaṃ nikāmayamānoti ettha labbhati pāpuṇīyatīti lābho, catunnaṃ paccayānametaṃ adhivacanaṃ. Sakkaccaṃ kātabboti sakkāro. Paccayā eva hi paṇītapaṇītā sundarasundarā abhisaṅkharitvā katā ‘‘sakkāro’’ti vuccati, yā ca parehi attano gāravakiriyā, pupphādīhi vā pūjā. Silokoti vaṇṇabhaṇanaṃ. Taṃ lābhañca, sakkārañca, silokañca, nikāmayamāno, pavattayamānoti attho. Tenevāha ‘‘catupaccayalābhañca…pe… patthayamāno’’ti.
ថូណន្តិ បសូនំ ពន្ធនត្ថាយ និខាតត្ថម្ភសង្ខាតំ ថូណំ។ សេសំ សុវិញ្ញេយ្យមេវ។
Thūṇanti pasūnaṃ bandhanatthāya nikhātatthambhasaṅkhātaṃ thūṇaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
សោណសុត្តវណ្ណនា និដ្ឋិតា។
Soṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya / ១. សោណសុត្តំ • 1. Soṇasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១. សោណសុត្តវណ្ណនា • 1. Soṇasuttavaṇṇanā
