| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) |
੨. ਦੁਤਿਯਪਣ੍ਣਾਸਕਂ
2. Dutiyapaṇṇāsakaṃ
੬. ਮਹਾવਗ੍ਗੋ
6. Mahāvaggo
੧. ਸੋਣਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
1. Soṇasuttavaṇṇanā
੫੫. ਛਟ੍ਠਸ੍ਸ ਪਠਮੇ ਨਿਸੀਦਿ ਭਗવਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤੇ ਆਸਨੇਤਿ ਏਤ੍ਥ ਕਿਂ ਤਂ ਆਸਨਂ ਪਠਮਮੇવ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਂ, ਉਦਾਹੁ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਦਿਸ੍વਾ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਚੇ? ਭਗવਤੋ ਧਰਮਾਨਕਾਲੇ ਪਧਾਨਿਕਭਿਕ੍ਖੂਨਂ વਤ੍ਤਮੇਤਂ, ਯਦਿਦਂ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨੇ ਬੁਦ੍ਧਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾવ ਨਿਸੀਦਨਨ੍ਤਿ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਆਹ ‘‘ਪਧਾਨਿਕਭਿਕ੍ਖੂ’’ਤਿਆਦਿ। ਬੁਦ੍ਧਕਾਲੇ ਕਿਰ ਯਤ੍ਥ ਯਤ੍ਥ ਏਕੋਪਿ ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਹਰਤਿ, ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਬੁਦ੍ਧਾਸਨਂ ਪਞ੍ਞਤ੍ਤਮੇવ ਹੋਤਿ। ਕਸ੍ਮਾ? ਭਗવਾ ਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਫਾਸੁਕਟ੍ਠਾਨੇ વਿਹਰਨ੍ਤੇ ਮਨਸਿ ਕਰੋਤਿ – ‘‘ਅਸੁਕੋ ਮਯ੍ਹਂ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ ਗਤੋ, ਅਸਕ੍ਖਿ ਨੁ ਖੋ વਿਸੇਸਂ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤੇਤੁਂ, ਨੋ’’ਤਿ। ਅਥ ਨਂ ਪਸ੍ਸਤਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ વਿਸ੍ਸਜ੍ਜੇਤ੍વਾ ਅਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕਂ વਿਤਕ੍ਕਯਮਾਨਂ, ਤਤੋ ‘‘ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਮਾਦਿਸਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਗਹੇਤ੍વਾ વਿਹਰਨ੍ਤਂ ਇਮਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਂ ਅਕੁਸਲવਿਤਕ੍ਕਾ ਅਧਿਭવਿਤ੍વਾ ਅਨਮਤਗ੍ਗੇ વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖੇ ਸਂਸਾਰੇਸ੍ਸਨ੍ਤੀ’’ਤਿ ਤਸ੍ਸ ਅਨੁਗ੍ਗਹਤ੍ਥਂ ਤਤ੍ਥੇવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਤਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਂ ਓવਦਿਤ੍વਾ ਆਕਾਸਂ ਉਪ੍ਪਤਿਤ੍વਾ ਪੁਨ ਅਤ੍ਤਨੋ વਸਨਟ੍ਠਾਨਮੇવ ਗਚ੍ਛਤਿ। ਅਥੇવਂ ਓવਦਿਯਮਾਨਾ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂ ਚਿਨ੍ਤਯਿਂਸੁ ‘‘ਸਤ੍ਥਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਮਨਂ ਜਾਨਿਤ੍વਾ ਆਗਨ੍ਤ੍વਾ ਅਮ੍ਹਾਕਂ ਸਮੀਪੇ ਠਿਤਂਯੇવ ਅਤ੍ਤਾਨਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ। ਤਸ੍ਮਿਂ ਖਣੇ, ‘ਭਨ੍ਤੇ, ਇਧ ਨਿਸੀਦਥ ਨਿਸੀਦਥਾ’ਤਿ ਆਸਨਪਰਿਯੇਸਨਂ ਨਾਮ ਭਾਰੋ’’ਤਿ। ਤੇ ਆਸਨਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤ੍વਾવ વਿਹਰਨ੍ਤਿ। ਯਸ੍ਸ ਪੀਠਂ ਅਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਤਂ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਯਸ੍ਸ ਨਤ੍ਥਿ, ਸੋ ਮਞ੍ਚਂ વਾ ਫਲਕਂ વਾ ਪਾਸਾਣਂ વਾ વਾਲਿਕਾਪੁਞ੍ਜਂ વਾ ਪਞ੍ਞਪੇਤਿ। ਤਂ ਅਲਭਮਾਨਾ ਪੁਰਾਣਪਣ੍ਣਾਨਿਪਿ ਸਂਕਡ੍ਢਿਤ੍વਾ ਤਤ੍ਥ ਪਂਸੁਕੂਲਂ ਪਤ੍ਥਰਿਤ੍વਾ ਠਪੇਨ੍ਤਿ।
55. Chaṭṭhassa paṭhame nisīdi bhagavā paññatte āsaneti ettha kiṃ taṃ āsanaṃ paṭhamameva paññattaṃ, udāhu bhagavantaṃ disvā paññattanti ce? Bhagavato dharamānakāle padhānikabhikkhūnaṃ vattametaṃ, yadidaṃ attano vasanaṭṭhāne buddhāsanaṃ paññapetvāva nisīdananti dassento āha ‘‘padhānikabhikkhū’’tiādi. Buddhakāle kira yattha yattha ekopi bhikkhu viharati, sabbattha buddhāsanaṃ paññattameva hoti. Kasmā? Bhagavā hi attano santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā phāsukaṭṭhāne viharante manasi karoti – ‘‘asuko mayhaṃ santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā gato, asakkhi nu kho visesaṃ nibbattetuṃ, no’’ti. Atha naṃ passati kammaṭṭhānaṃ vissajjetvā akusalavitakkaṃ vitakkayamānaṃ, tato ‘‘kathañhi nāma mādisassa satthu santike kammaṭṭhānaṃ gahetvā viharantaṃ imaṃ kulaputtaṃ akusalavitakkā adhibhavitvā anamatagge vaṭṭadukkhe saṃsāressantī’’ti tassa anuggahatthaṃ tattheva attānaṃ dassetvā taṃ kulaputtaṃ ovaditvā ākāsaṃ uppatitvā puna attano vasanaṭṭhānameva gacchati. Athevaṃ ovadiyamānā te bhikkhū cintayiṃsu ‘‘satthā amhākaṃ manaṃ jānitvā āgantvā amhākaṃ samīpe ṭhitaṃyeva attānaṃ dasseti. Tasmiṃ khaṇe, ‘bhante, idha nisīdatha nisīdathā’ti āsanapariyesanaṃ nāma bhāro’’ti. Te āsanaṃ paññapetvāva viharanti. Yassa pīṭhaṃ atthi, so taṃ paññapeti. Yassa natthi, so mañcaṃ vā phalakaṃ vā pāsāṇaṃ vā vālikāpuñjaṃ vā paññapeti. Taṃ alabhamānā purāṇapaṇṇānipi saṃkaḍḍhitvā tattha paṃsukūlaṃ pattharitvā ṭhapenti.
ਸਤ੍ਤ ਸਰਾਤਿ – ਛਜ੍ਜੋ, ਉਸਭੋ, ਗਨ੍ਧਾਰੋ, ਮਜ੍ਝਿਮੋ, ਪਞ੍ਚਮੋ, ਧੇવਤੋ, ਨਿਸਾਦੋਤਿ ਏਤੇ ਸਤ੍ਤ ਸਰਾ। ਤਯੋ ਗਾਮਾਤਿ – ਛਜ੍ਜਗਾਮੋ, ਮਜ੍ਝਿਮਗਾਮੋ, ਸਾਧਾਰਣਗਾਮੋਤਿ ਤਯੋ ਗਾਮਾ, ਸਮੂਹਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਮਨੁਸ੍ਸਲੋਕੇ વੀਣਾવਾਦਨਾ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਸਰਸ੍ਸ વਸੇਨ ਤਯੋ ਤਯੋ ਮੁਚ੍ਛਨਾਤਿ ਕਤ੍વਾ ਏਕવੀਸਤਿ ਮੁਚ੍ਛਨਾ। ਦੇવਲੋਕੇ વੀਣਾવਾਦਨਾ ਪਨ ਸਮਪਞ੍ਞਾਸ ਮੁਚ੍ਛਨਾਤਿ વਦਨ੍ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਹਿ ਏਕੇਕਸ੍ਸ ਸਰਸ੍ਸ વਸੇਨ ਸਤ੍ਤ ਸਤ੍ਤ ਮੁਚ੍ਛਨਾ, ਅਨ੍ਤਰਸ੍ਸ ਸਰਸ੍ਸ ਚ ਏਕਾਤਿ ਸਮਪਞ੍ਞਾਸ ਮੁਚ੍ਛਨਾ। ਤੇਨੇવ ਸਕ੍ਕਪਞ੍ਹਸੁਤ੍ਤਸਂવਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੩੪੫) ‘‘ਸਮਪਞ੍ਞਾਸ ਮੁਚ੍ਛਨਾ ਮੁਚ੍ਛੇਤ੍વਾ’’ਤਿ ਪਞ੍ਚਸਿਖਸ੍ਸ વੀਣਾવਾਦਨਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੇਨ વੁਤ੍ਤਂ। ਠਾਨਾ ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸਾਤਿ ਏਕੇਕਸ੍ਸੇવ ਸਰਸ੍ਸ ਸਤ੍ਤ ਸਤ੍ਤ ਠਾਨਭੇਦਾ, ਯਤੋ ਸਰਸ੍ਸ ਮਣ੍ਡਲਤਾવવਤ੍ਥਾਨਂ ਹੋਤਿ। ਏਕੂਨਪਞ੍ਞਾਸਟ੍ਠਾਨવਿਸੇਸੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਦੁવੇ ਚਤਸ੍ਸੋ ਚਤਸ੍ਸੋ ਤਿਸ੍ਸੋ ਦੁવੇ ਚਤਸ੍ਸੋਤਿ ਦ੍વਾવੀਸਤਿ ਸੁਤਿਭੇਦਾ ਚ ਇਚ੍ਛਿਤਾ।
Satta sarāti – chajjo, usabho, gandhāro, majjhimo, pañcamo, dhevato, nisādoti ete satta sarā. Tayo gāmāti – chajjagāmo, majjhimagāmo, sādhāraṇagāmoti tayo gāmā, samūhāti attho. Manussaloke vīṇāvādanā ekekassa sarassa vasena tayo tayo mucchanāti katvā ekavīsati mucchanā. Devaloke vīṇāvādanā pana samapaññāsa mucchanāti vadanti. Tattha hi ekekassa sarassa vasena satta satta mucchanā, antarassa sarassa ca ekāti samapaññāsa mucchanā. Teneva sakkapañhasuttasaṃvaṇṇanāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 2.345) ‘‘samapaññāsa mucchanā mucchetvā’’ti pañcasikhassa vīṇāvādanaṃ dassentena vuttaṃ. Ṭhānā ekūnapaññāsāti ekekasseva sarassa satta satta ṭhānabhedā, yato sarassa maṇḍalatāvavatthānaṃ hoti. Ekūnapaññāsaṭṭhānaviseso tisso duve catasso catasso tisso duve catassoti dvāvīsati sutibhedā ca icchitā.
ਅਤਿਗਾਲ਼੍ਹਂ ਆਰਦ੍ਧਨ੍ਤਿ ਥਿਨਮਿਦ੍ਧਛਮ੍ਭਿਤਤ੍ਤਾਨਂ વੂਪਸਮਤ੍ਥਂ ਅਤਿવਿਯ ਆਰਦ੍ਧਂ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨਿਯੁਤ੍ਤਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਾ। ਸਬ੍ਬੇਨ વਾ ਲੀਨੁਦ੍ਧਚ੍ਚਪਕ੍ਖਿਯੇਨ ਅਤ੍ਥੇਤਬ੍ਬਾ ਸਬ੍ਬਤ੍ਥਿਕਾ। ਸਮਥੋਯੇવ ਸਮਥਨਿਮਿਤ੍ਤਂ। ਏવਂ ਸੇਸੇਸੁਪਿ। ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ વੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਯਸ੍ਮਾ ਬਾਹਿਰਕੋ ਕਾਮੇਸੁ વੀਤਰਾਗੋ ਨ ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ વੀਤਰਾਗੋ ਸਬ੍ਬਸੋ ਅવਿਪ੍ਪਹੀਨਰਾਗਤ੍ਤਾ। વਿਕ੍ਖਮ੍ਭਿਤਰਾਗੋ ਹਿ ਸੋ। ਅਰਹਾ ਪਨ ਖਯਾ ਏવ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਖਯਾ ਰਾਗਸ੍ਸ વੀਤਰਾਗਤ੍ਤਾ’’ਤਿ। ਏਸ ਨਯੋ ਦੋਸਮੋਹੇਸੁਪਿ।
Atigāḷhaṃ āraddhanti thinamiddhachambhitattānaṃ vūpasamatthaṃ ativiya āraddhaṃ. Sabbattha niyuttā sabbatthikā. Sabbena vā līnuddhaccapakkhiyena atthetabbā sabbatthikā. Samathoyeva samathanimittaṃ. Evaṃ sesesupi. Khayā rāgassa vītarāgattāti ettha yasmā bāhirako kāmesu vītarāgo na khayā rāgassa vītarāgo sabbaso avippahīnarāgattā. Vikkhambhitarāgo hi so. Arahā pana khayā eva, tasmā vuttaṃ ‘‘khayā rāgassa vītarāgattā’’ti. Esa nayo dosamohesupi.
ਲਾਭਸਕ੍ਕਾਰਸਿਲੋਕਂ ਨਿਕਾਮਯਮਾਨੋਤਿ ਏਤ੍ਥ ਲਬ੍ਭਤਿ ਪਾਪੁਣੀਯਤੀਤਿ ਲਾਭੋ, ਚਤੁਨ੍ਨਂ ਪਚ੍ਚਯਾਨਮੇਤਂ ਅਧਿવਚਨਂ। ਸਕ੍ਕਚ੍ਚਂ ਕਾਤਬ੍ਬੋਤਿ ਸਕ੍ਕਾਰੋ। ਪਚ੍ਚਯਾ ਏવ ਹਿ ਪਣੀਤਪਣੀਤਾ ਸੁਨ੍ਦਰਸੁਨ੍ਦਰਾ ਅਭਿਸਙ੍ਖਰਿਤ੍વਾ ਕਤਾ ‘‘ਸਕ੍ਕਾਰੋ’’ਤਿ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਯਾ ਚ ਪਰੇਹਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਗਾਰવਕਿਰਿਯਾ, ਪੁਪ੍ਫਾਦੀਹਿ વਾ ਪੂਜਾ। ਸਿਲੋਕੋਤਿ વਣ੍ਣਭਣਨਂ। ਤਂ ਲਾਭਞ੍ਚ, ਸਕ੍ਕਾਰਞ੍ਚ, ਸਿਲੋਕਞ੍ਚ, ਨਿਕਾਮਯਮਾਨੋ, ਪવਤ੍ਤਯਮਾਨੋਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤੇਨੇવਾਹ ‘‘ਚਤੁਪਚ੍ਚਯਲਾਭਞ੍ਚ…ਪੇ॰… ਪਤ੍ਥਯਮਾਨੋ’’ਤਿ।
Lābhasakkārasilokaṃ nikāmayamānoti ettha labbhati pāpuṇīyatīti lābho, catunnaṃ paccayānametaṃ adhivacanaṃ. Sakkaccaṃ kātabboti sakkāro. Paccayā eva hi paṇītapaṇītā sundarasundarā abhisaṅkharitvā katā ‘‘sakkāro’’ti vuccati, yā ca parehi attano gāravakiriyā, pupphādīhi vā pūjā. Silokoti vaṇṇabhaṇanaṃ. Taṃ lābhañca, sakkārañca, silokañca, nikāmayamāno, pavattayamānoti attho. Tenevāha ‘‘catupaccayalābhañca…pe… patthayamāno’’ti.
ਥੂਣਨ੍ਤਿ ਪਸੂਨਂ ਬਨ੍ਧਨਤ੍ਥਾਯ ਨਿਖਾਤਤ੍ਥਮ੍ਭਸਙ੍ਖਾਤਂ ਥੂਣਂ। ਸੇਸਂ ਸੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਮੇવ।
Thūṇanti pasūnaṃ bandhanatthāya nikhātatthambhasaṅkhātaṃ thūṇaṃ. Sesaṃ suviññeyyameva.
ਸੋਣਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Soṇasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ • Aṅguttaranikāya / ੧. ਸੋਣਸੁਤ੍ਤਂ • 1. Soṇasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਅਙ੍ਗੁਤ੍ਤਰਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ੧. ਸੋਣਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 1. Soṇasuttavaṇṇanā
