Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అపదాన-అట్ఠకథా • Apadāna-aṭṭhakathā |
౯. సోపాకత్థేరఅపదానవణ్ణనా
9. Sopākattheraapadānavaṇṇanā
పబ్భారం సోధయన్తస్సాతిఆదికం ఆయస్మతో సోపాకత్థేరస్స అపదానం. అయమ్పి పురిమబుద్ధేసు కతాధికారో తత్థ తత్థ భవే వివట్టూపనిస్సయాని పుఞ్ఞాని ఉపచినన్తో సిద్ధత్థస్స భగవతో కాలే అఞ్ఞతరస్స కుటుమ్బికస్స పుత్తో హుత్వా నిబ్బత్తి. ఏకదివసం సత్థారం దిస్వా బీజపూరఫలాని సత్థు ఉపనేసి, పరిభుఞ్జి భగవా తస్సానుకమ్పం ఉపాదాయ. సో భిక్ఖు సత్థరి సఙ్ఘే చ అభిప్పసన్నో సలాకభత్తం పట్ఠపేత్వా సఙ్ఘుద్దేసవసేన తిణ్ణం భిక్ఖూనం యావతాయుకం ఖీరభత్తం అదాసి. సో తేహి పుఞ్ఞేహి అపరాపరం దేవమనుస్సేసు సమ్పత్తియో అనుభవన్తో ఏకదా మనుస్సయోనియం నిబ్బత్తో ఏకస్స పచ్చేకబుద్ధస్స ఖీరభత్తం అదాసి.
Pabbhāraṃ sodhayantassātiādikaṃ āyasmato sopākattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave vivaṭṭūpanissayāni puññāni upacinanto siddhatthassa bhagavato kāle aññatarassa kuṭumbikassa putto hutvā nibbatti. Ekadivasaṃ satthāraṃ disvā bījapūraphalāni satthu upanesi, paribhuñji bhagavā tassānukampaṃ upādāya. So bhikkhu satthari saṅghe ca abhippasanno salākabhattaṃ paṭṭhapetvā saṅghuddesavasena tiṇṇaṃ bhikkhūnaṃ yāvatāyukaṃ khīrabhattaṃ adāsi. So tehi puññehi aparāparaṃ devamanussesu sampattiyo anubhavanto ekadā manussayoniyaṃ nibbatto ekassa paccekabuddhassa khīrabhattaṃ adāsi.
ఏవం తత్థ తత్థ పుఞ్ఞాని కత్వా సుగతీసుయేవ పరిబ్భమన్తో ఇమస్మిం బుద్ధుప్పాదే పురిమకమ్మనిస్సన్దేన సావత్థియం అఞ్ఞతరాయ దుగ్గతిత్థియా కుచ్ఛిమ్హి పటిసన్ధిం గణ్హి. సా తం దసమాసే కుచ్ఛినా పరిహరిత్వా పరిపక్కే గబ్భే విజాయనకాలే విజాయితుం అసక్కోన్తీ ముచ్ఛం ఆపజ్జిత్వా బహువేలం మతా వియ నిపజ్జి. ఞాతకా ‘‘మతా’’తి సఞ్ఞాయ సుసానం నేత్వా చితకం ఆరోపేత్వా దేవతానుభావేన వాతవుట్ఠియా ఉట్ఠితాయ అగ్గిం అదత్వా పక్కమింసు. దారకో పచ్ఛిమభవికత్తా దేవతానుభావేనేవ అరోగో హుత్వా మాతుకుచ్ఛితో నిక్ఖమి. మాతా పన కాలమకాసి. దేవతా మనుస్సరూపేనుపగమ్మ తం గహేత్వా సుసానగోపకస్స గేహే ఠపేత్వా కతిపాహం కాలం పతిరూపేన ఆహారేన పోసేసి. తతో పరం సుసానగోపకో అత్తనో పుత్తం కత్వా వడ్ఢేసి. సో తథా వడ్ఢేన్తో తస్స పుత్తేన సుప్పియేన నామ దారకేన సద్ధిం కీళన్తో విచరి. తస్స సుసానే జాతసంవడ్ఢభావతో సోపాకోతి సమఞ్ఞా అహోసి.
Evaṃ tattha tattha puññāni katvā sugatīsuyeva paribbhamanto imasmiṃ buddhuppāde purimakammanissandena sāvatthiyaṃ aññatarāya duggatitthiyā kucchimhi paṭisandhiṃ gaṇhi. Sā taṃ dasamāse kucchinā pariharitvā paripakke gabbhe vijāyanakāle vijāyituṃ asakkontī mucchaṃ āpajjitvā bahuvelaṃ matā viya nipajji. Ñātakā ‘‘matā’’ti saññāya susānaṃ netvā citakaṃ āropetvā devatānubhāvena vātavuṭṭhiyā uṭṭhitāya aggiṃ adatvā pakkamiṃsu. Dārako pacchimabhavikattā devatānubhāveneva arogo hutvā mātukucchito nikkhami. Mātā pana kālamakāsi. Devatā manussarūpenupagamma taṃ gahetvā susānagopakassa gehe ṭhapetvā katipāhaṃ kālaṃ patirūpena āhārena posesi. Tato paraṃ susānagopako attano puttaṃ katvā vaḍḍhesi. So tathā vaḍḍhento tassa puttena suppiyena nāma dārakena saddhiṃ kīḷanto vicari. Tassa susāne jātasaṃvaḍḍhabhāvato sopākoti samaññā ahosi.
అథేకదివసం సత్తవస్సికం తం భగవా పచ్చూసవేలాయం ఞాణజాలం పత్థరిత్వా వేనేయ్యబన్ధవే ఓలోకేన్తో ఞాణజాలస్స అన్తోగతం దిస్వా సుసానట్ఠానం అగమాసి. దారకో పుబ్బహేతునా చోదియమానో పసన్నమానసో సత్థారం ఉపసఙ్కమిత్వా వన్దిత్వా అట్ఠాసి. సత్థా తస్స ధమ్మం కథేసి. సో ధమ్మం సుత్వా పబ్బజ్జం యాచిత్వా పితరా ‘‘అనుఞ్ఞాతోసీ’’తి వుత్తో పితరం సత్థు సన్తికం ఆనేసి. తస్స పితా సత్థారం వన్దిత్వా ‘‘ఇమం దారకం పబ్బాజేథ, భన్తే’’తి అనుజాని, తం పబ్బాజేత్వా భగవా మేత్తాభావనాయ నియోజేసి. సో మేత్తాకమ్మట్ఠానం గహేత్వా సుసానే విహరన్తో నచిరస్సేవ మేత్తాఝానం పాదకం కత్వా విపస్సనం వడ్ఢేత్వా అరహత్తం సచ్ఛాకాసి. అరహా హుత్వాపి అఞ్ఞేసం సోసానికభిక్ఖూనం మేత్తాభావనావిధిం దస్సేన్తో ‘‘యథాపి ఏకపుత్తస్మి’’న్తి (థేరగా॰ ౩౩) గాథం అభాసి. ఇదం వుత్తం హోతి – యథా ఏకపుత్తకే పియే మనాపే మాతా పితా చ కుసలీ ఏకన్తహితేసీ భవేయ్య, ఏవం పురత్థిమాదిభేదాసు సబ్బాసు దిసాసు కామభవాదిభేదేసు వా సబ్బేసు భవేసు దహరాదిభేదాసు సబ్బాసు అవత్థాసుపి ఠితేసు సబ్బేసు సత్తేసు ఏకన్తహితేసితాయ కుసలీ భవేయ్య ‘‘మిత్తో, ఉదాసినో, పచ్చత్థికో’’తి సీమం అకత్వా సీమాయ సమ్భేదవసేన సబ్బత్థ ఏకరసం మేత్తం భావేయ్యాతి ఇమం పన గాథం వత్వా ‘‘సచే తుమ్హే ఆయస్మన్తో ఏవం మేత్తం భావేయ్యాథ, యే తే భగవతా ‘సుఖం సుపతీ’తిఆదినా (అ॰ ని॰ ౧౧.౧౫; పరి॰ ౩౩౧; మి॰ ప॰ ౪.౪.౬) ఏకాదస మేత్తానిసంసా చ వుత్తా, ఏకంసేన తేసం భాగినో భవథా’’తి ఓవాదం అదాసి.
Athekadivasaṃ sattavassikaṃ taṃ bhagavā paccūsavelāyaṃ ñāṇajālaṃ pattharitvā veneyyabandhave olokento ñāṇajālassa antogataṃ disvā susānaṭṭhānaṃ agamāsi. Dārako pubbahetunā codiyamāno pasannamānaso satthāraṃ upasaṅkamitvā vanditvā aṭṭhāsi. Satthā tassa dhammaṃ kathesi. So dhammaṃ sutvā pabbajjaṃ yācitvā pitarā ‘‘anuññātosī’’ti vutto pitaraṃ satthu santikaṃ ānesi. Tassa pitā satthāraṃ vanditvā ‘‘imaṃ dārakaṃ pabbājetha, bhante’’ti anujāni, taṃ pabbājetvā bhagavā mettābhāvanāya niyojesi. So mettākammaṭṭhānaṃ gahetvā susāne viharanto nacirasseva mettājhānaṃ pādakaṃ katvā vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ sacchākāsi. Arahā hutvāpi aññesaṃ sosānikabhikkhūnaṃ mettābhāvanāvidhiṃ dassento ‘‘yathāpi ekaputtasmi’’nti (theragā. 33) gāthaṃ abhāsi. Idaṃ vuttaṃ hoti – yathā ekaputtake piye manāpe mātā pitā ca kusalī ekantahitesī bhaveyya, evaṃ puratthimādibhedāsu sabbāsu disāsu kāmabhavādibhedesu vā sabbesu bhavesu daharādibhedāsu sabbāsu avatthāsupi ṭhitesu sabbesu sattesu ekantahitesitāya kusalī bhaveyya ‘‘mitto, udāsino, paccatthiko’’ti sīmaṃ akatvā sīmāya sambhedavasena sabbattha ekarasaṃ mettaṃ bhāveyyāti imaṃ pana gāthaṃ vatvā ‘‘sace tumhe āyasmanto evaṃ mettaṃ bhāveyyātha, ye te bhagavatā ‘sukhaṃ supatī’tiādinā (a. ni. 11.15; pari. 331; mi. pa. 4.4.6) ekādasa mettānisaṃsā ca vuttā, ekaṃsena tesaṃ bhāgino bhavathā’’ti ovādaṃ adāsi.
౧౧౨. ఏవం సో పత్తఫలాధిగమో అత్తనో కతపుఞ్ఞం పచ్చవేక్ఖిత్వా సఞ్జాతసోమనస్సో పుబ్బచరితాపదానం దస్సేన్తో పబ్భారం సోధయన్తస్సాతిఆదిమాహ. తత్థ పబ్భారన్తి సిలాపబ్బతస్స వివేకట్ఠానం, తం పబ్బజితానురూపత్తా ఇట్ఠకపాకారం కత్వా ద్వారకవాటం యోజేత్వా భిక్ఖూనం వసనత్థాయ అదాసి, పకారేన భరో పత్థేతబ్బోతి పబ్భారో, తం సోధయన్తస్స మమ సన్తికం సిద్ధత్థో నామ భగవా ఆగచ్ఛి పాపుణి.
112. Evaṃ so pattaphalādhigamo attano katapuññaṃ paccavekkhitvā sañjātasomanasso pubbacaritāpadānaṃ dassento pabbhāraṃ sodhayantassātiādimāha. Tattha pabbhāranti silāpabbatassa vivekaṭṭhānaṃ, taṃ pabbajitānurūpattā iṭṭhakapākāraṃ katvā dvārakavāṭaṃ yojetvā bhikkhūnaṃ vasanatthāya adāsi, pakārena bharo patthetabboti pabbhāro, taṃ sodhayantassa mama santikaṃ siddhattho nāma bhagavā āgacchi pāpuṇi.
౧౧౩. బుద్ధం ఉపగతం దిస్వాతి ఏవం మమ సన్తికం ఆగతం దిస్వా తాదినో ఇట్ఠానిట్ఠేసు అకమ్పియసభావత్తా తాదిగుణయుత్తస్స లోకజేట్ఠస్స బుద్ధస్స సన్థరం తిణపణ్ణాదిసన్థరం కట్ఠత్థరం పఞ్ఞాపేత్వా నిట్ఠాపేత్వా పుప్ఫాసనం పుప్ఫమయం ఆసనం అహం అదాసిం.
113.Buddhaṃ upagataṃ disvāti evaṃ mama santikaṃ āgataṃ disvā tādino iṭṭhāniṭṭhesu akampiyasabhāvattā tādiguṇayuttassa lokajeṭṭhassa buddhassa santharaṃ tiṇapaṇṇādisantharaṃ kaṭṭhattharaṃ paññāpetvā niṭṭhāpetvā pupphāsanaṃ pupphamayaṃ āsanaṃ ahaṃ adāsiṃ.
౧౧౪. పుప్ఫాసనే నిసీదిత్వాతి తస్మిం పఞ్ఞత్తే పుప్ఫాసనే నిసీదిత్వా లోకనాయకో సిద్ధత్థో భగవా. మమఞ్చ గతిమఞ్ఞాయాతి మయ్హం గతిం ఆయతిం ఉప్పత్తిట్ఠానం అఞ్ఞాయ జానిత్వా అనిచ్చతం అనిచ్చభావం ఉదాహరి కథేసి.
114.Pupphāsanenisīditvāti tasmiṃ paññatte pupphāsane nisīditvā lokanāyako siddhattho bhagavā. Mamañca gatimaññāyāti mayhaṃ gatiṃ āyatiṃ uppattiṭṭhānaṃ aññāya jānitvā aniccataṃ aniccabhāvaṃ udāhari kathesi.
౧౧౫. అనిచ్చా వత సఙ్ఖారాతి వత ఏకన్తేన సఙ్ఖారా పచ్చయేహి సమేచ్చ సమాగన్త్వా కరీయమానా సబ్బే సప్పచ్చయధమ్మా హుత్వా అభావట్ఠేన అనిచ్చా. ఉప్పాదవయధమ్మినోతి ఉప్పజ్జిత్వా వినస్సనసభావా ఉప్పజ్జిత్వా పాతుభవిత్వా ఏతే సఙ్ఖారా నిరుజ్ఝన్తి వినస్సన్తీతి అత్థో. తేసం వూపసమో సుఖోతి తేసం సఙ్ఖారానం విసేసేన ఉపసమో సుఖో, తేసం వూపసమకరం నిబ్బానమేవ ఏకన్తసుఖన్తి అత్థో.
115.Aniccā vata saṅkhārāti vata ekantena saṅkhārā paccayehi samecca samāgantvā karīyamānā sabbe sappaccayadhammā hutvā abhāvaṭṭhena aniccā. Uppādavayadhamminoti uppajjitvā vinassanasabhāvā uppajjitvā pātubhavitvā ete saṅkhārā nirujjhanti vinassantīti attho. Tesaṃ vūpasamo sukhoti tesaṃ saṅkhārānaṃ visesena upasamo sukho, tesaṃ vūpasamakaraṃ nibbānameva ekantasukhanti attho.
౧౧౬. ఇదం వత్వాన సబ్బఞ్ఞూతి సబ్బధమ్మజాననకో భగవా లోకానం జేట్ఠో వుడ్ఢో నరానం ఆసభో పధానో వీరో ఇదం అనిచ్చపటిసంయుత్తం ధమ్మదేసనం వత్వాన కథేత్వా అమ్బరే ఆకాసే హంసరాజా ఇవ నభం ఆకాసం అబ్భుగ్గమీతి సమ్బన్ధో.
116.Idaṃ vatvāna sabbaññūti sabbadhammajānanako bhagavā lokānaṃ jeṭṭho vuḍḍho narānaṃ āsabho padhāno vīro idaṃ aniccapaṭisaṃyuttaṃ dhammadesanaṃ vatvāna kathetvā ambare ākāse haṃsarājā iva nabhaṃ ākāsaṃ abbhuggamīti sambandho.
౧౧౭. సకం దిట్ఠిం అత్తనో లద్ధిం ఖన్తిం రుచిం అజ్ఝాసయం జహిత్వాన పహాయ. భావయానిచ్చసఞ్ఞహన్తి అనిచ్చే అనిచ్చన్తి పవత్తసఞ్ఞం అహం భావయిం వడ్ఢేసిం మనసి అకాసిం. తత్థ కాలం కతో అహన్తి తత్థ తిస్సం జాతియం తతో జాతితో అహం కాలం కతో మతో.
117.Sakaṃ diṭṭhiṃ attano laddhiṃ khantiṃ ruciṃ ajjhāsayaṃ jahitvāna pahāya. Bhāvayāniccasaññahanti anicce aniccanti pavattasaññaṃ ahaṃ bhāvayiṃ vaḍḍhesiṃ manasi akāsiṃ. Tattha kālaṃ kato ahanti tattha tissaṃ jātiyaṃ tato jātito ahaṃ kālaṃ kato mato.
౧౧౮. ద్వే సమ్పత్తీ అనుభోత్వాతి మనుస్ససమ్పత్తిదిబ్బసమ్పత్తిసఙ్ఖాతా ద్వే సమ్పత్తియో అనుభవిత్వా. సుక్కమూలేన చోదితోతి పురాణకుసలమూలేన, మూలభూతేన కుసలేన వా చోదితో సఞ్చోదితో. పచ్ఛిమే భవే సమ్పత్తేతి పరియోసానే భవే సమ్పత్తే పాపుణితే. సపాకయోనుపాగమిన్తి సకం పచితభత్తం సపాకం యోనిం ఉపాగమిం. యస్స కులస్స అత్తనో పచితభత్తం అఞ్ఞేహి అభుఞ్జనీయం, తస్మిం చణ్డాలకులే నిబ్బత్తోస్మీతి అత్థో. అథ వా సా వుచ్చతి సునఖో, సునఖోచ్ఛిట్ఠభత్తభుఞ్జనకచణ్డాలకులే జాతోతి అత్థో. సేసం ఉత్తానత్థమేవాతి.
118.Dvesampattī anubhotvāti manussasampattidibbasampattisaṅkhātā dve sampattiyo anubhavitvā. Sukkamūlena coditoti purāṇakusalamūlena, mūlabhūtena kusalena vā codito sañcodito. Pacchime bhave sampatteti pariyosāne bhave sampatte pāpuṇite. Sapākayonupāgaminti sakaṃ pacitabhattaṃ sapākaṃ yoniṃ upāgamiṃ. Yassa kulassa attano pacitabhattaṃ aññehi abhuñjanīyaṃ, tasmiṃ caṇḍālakule nibbattosmīti attho. Atha vā sā vuccati sunakho, sunakhocchiṭṭhabhattabhuñjanakacaṇḍālakule jātoti attho. Sesaṃ uttānatthamevāti.
సోపాకత్థేరఅపదానవణ్ణనా సమత్తా.
Sopākattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
తిపిటక (మూల) • Tipiṭaka (Mūla) / సుత్తపిటక • Suttapiṭaka / ఖుద్దకనికాయ • Khuddakanikāya / అపదానపాళి • Apadānapāḷi / ౯. సోపాకత్థేరఅపదానం • 9. Sopākattheraapadānaṃ