| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
೫೧. ಸೋತಧಾತುವಿಸುದ್ಧಿಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ
51. Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddesavaṇṇanā
೧೦೩. ಸೋತಧಾತುವಿಸುದ್ಧಿಞಾಣನಿದ್ದೇಸೇ ದೂರೇಪಿ ಸದ್ದಾನನ್ತಿಆದಿ ದಿಬ್ಬಸೋತಂ ಉಪ್ಪಾದೇತುಕಾಮಸ್ಸ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ಉಪಾಯಸನ್ದಸ್ಸನತ್ಥಂ ವುತ್ತಂ। ತತ್ಥ ದೂರೇಪಿ ಸದ್ದಾನಂ ಸದ್ದನಿಮಿತ್ತನ್ತಿ ದೂರೇ ಸದ್ದಾನಂ ಅನ್ತರೇ ಸದ್ದಂ। ಸದ್ದೋಯೇವ ಹಿ ನಿಮಿತ್ತಕರಣವಸೇನ ಸದ್ದನಿಮಿತ್ತಂ। ‘‘ದೂರೇ’’ತಿ ವುತ್ತೇಪಿ ಪಕತಿಸೋತಸ್ಸ ಆಪಾಥಟ್ಠಾನೇಯೇವ। ಓಳಾರಿಕಾನನ್ತಿ ಥೂಲಾನಂ। ಸುಖುಮಾನನ್ತಿ ಅಣೂನಂ। ಸಣ್ಹಸಣ್ಹಾನನ್ತಿ ಸಣ್ಹತೋಪಿ ಸಣ್ಹಾನಂ, ಅತಿಸಣ್ಹಾನನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಏತೇನ ಪರಮಸುಖುಮಾ ಸದ್ದಾ ವುತ್ತಾ ಹೋನ್ತಿ। ಇಮಂ ಞಾಣಂ ಉಪ್ಪಾದೇತುಕಾಮೇನ ಆದಿಕಮ್ಮಿಕೇನ ಝಾಯಿನಾ ಅಭಿಞ್ಞಾಪಾದಕಜ್ಝಾನಂ ಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾ ವುಟ್ಠಾಯ ಪರಿಕಮ್ಮಸಮಾಧಿಚಿತ್ತೇನ ಪಠಮತರಂ ಪಕತಿಸೋತಪಥೇ ದೂರೇ ಓಳಾರಿಕೋ ಅರಞ್ಞೇ ಸೀಹಾದೀನಂ ಸದ್ದೋ ಆವಜ್ಜಿತಬ್ಬೋ। ವಿಹಾರೇ ಘಣ್ಡಿಸದ್ದೋ ಭೇರಿಸದ್ದೋ ಸಙ್ಖಸದ್ದೋ ಸಾಮಣೇರದಹರಭಿಕ್ಖೂನಂ ಸಬ್ಬಥಾಮೇನ ಸಜ್ಝಾಯನ್ತಾನಂ ಸಜ್ಝಾಯನಸದ್ದೋ ಪಕತಿಕಥಂ ಕಥೇನ್ತಾನಂ ‘‘ಕಿಂ, ಭನ್ತೇ, ಕಿಂ, ಆವುಸೋ’’ತಿಆದಿಸದ್ದೋ ಸಕುಣಸದ್ದೋ ವಾತಸದ್ದೋ ಪದಸದ್ದೋ ಪಕ್ಕುಥಿತಉದಕಸ್ಸ ಚಿಚ್ಚಿಟಾಯನಸದ್ದೋ ಆತಪೇ ಸುಸ್ಸಮಾನತಾಲಪಣ್ಣಸದ್ದೋ ಕುನ್ಥಕಿಪಿಲ್ಲಿಕಾದಿಸದ್ದೋತಿ ಏವಂ ಸಬ್ಬೋಳಾರಿಕತೋ ಪಭುತಿ ಯಥಾಕ್ಕಮೇನ ಸುಖುಮಸುಖುಮಸದ್ದಾ ಆವಜ್ಜಿತಬ್ಬಾ।
103. Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddese dūrepi saddānantiādi dibbasotaṃ uppādetukāmassa ādikammikassa bhikkhuno upāyasandassanatthaṃ vuttaṃ. Tattha dūrepi saddānaṃ saddanimittanti dūre saddānaṃ antare saddaṃ. Saddoyeva hi nimittakaraṇavasena saddanimittaṃ. ‘‘Dūre’’ti vuttepi pakatisotassa āpāthaṭṭhāneyeva. Oḷārikānanti thūlānaṃ. Sukhumānanti aṇūnaṃ. Saṇhasaṇhānanti saṇhatopi saṇhānaṃ, atisaṇhānanti attho. Etena paramasukhumā saddā vuttā honti. Imaṃ ñāṇaṃ uppādetukāmena ādikammikena jhāyinā abhiññāpādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya parikammasamādhicittena paṭhamataraṃ pakatisotapathe dūre oḷāriko araññe sīhādīnaṃ saddo āvajjitabbo. Vihāre ghaṇḍisaddo bherisaddo saṅkhasaddo sāmaṇeradaharabhikkhūnaṃ sabbathāmena sajjhāyantānaṃ sajjhāyanasaddo pakatikathaṃ kathentānaṃ ‘‘kiṃ, bhante, kiṃ, āvuso’’tiādisaddo sakuṇasaddo vātasaddo padasaddo pakkuthitaudakassa cicciṭāyanasaddo ātape sussamānatālapaṇṇasaddo kunthakipillikādisaddoti evaṃ sabboḷārikato pabhuti yathākkamena sukhumasukhumasaddā āvajjitabbā.
ಏವಂ ಕರೋನ್ತೇನ ಚ ಪುರತ್ಥಿಮಾದೀಸು ದಸಸು ದಿಸಾಸು ಕಮೇನ ಏಕೇಕಿಸ್ಸಾ ದಿಸಾಯ ಸದ್ದನಿಮಿತ್ತಂ ವುತ್ತನಯೇನ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಂ। ಮನಸಿ ಕರೋನ್ತೇನ ಚ ಯೇ ಸದ್ದಾ ಪಕತಿಸೋತಸ್ಸ ಸುಯ್ಯನ್ತಿ, ತೇಸು ಪಕತಿಸೋತಮೋಧಾಯ ಮನೋದ್ವಾರಿಕೇನ ಚಿತ್ತೇನ ಮನಸಿ ಕಾತಬ್ಬಂ। ತಸ್ಸ ತೇ ಸದ್ದಾ ಪಕತಿಚಿತ್ತಸ್ಸಾಪಿ ಪಾಕಟಾ ಹೋನ್ತಿ, ಪರಿಕಮ್ಮಸಮಾಧಿಚಿತ್ತಸ್ಸ ಪನ ಅತಿವಿಯ ಪಾಕಟಾ ಹೋನ್ತಿ। ತಸ್ಸೇವಂ ಸದ್ದನಿಮಿತ್ತಂ ಮನಸಿಕರೋತೋ ಇದಾನಿ ದಿಬ್ಬಸೋತಧಾತು ಉಪ್ಪಜ್ಜಿಸ್ಸತೀತಿ ತೇಸು ಸದ್ದೇಸು ಅಞ್ಞತರಂ ಆರಮ್ಮಣಂ ಕತ್ವಾ ಮನೋದ್ವಾರಾವಜ್ಜನಂ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ತಸ್ಮಿಂ ನಿರುದ್ಧೇ ಚತ್ತಾರಿ ಪಞ್ಚ ವಾ ಜವನಾನಿ ಜವನ್ತಿ। ಯೇಸಂ ಪುರಿಮಾನಿ ತೀಣಿ ಚತ್ತಾರಿ ವಾ ಪರಿಕಮ್ಮೋಪಚಾರಾನುಲೋಮಗೋತ್ರಭುನಾಮಕಾನಿ ಕಾಮಾವಚರಾನಿ, ಚತುತ್ಥಂ ಪಞ್ಚಮಂ ವಾ ಅಪ್ಪನಾಚಿತ್ತಂ ರೂಪಾವಚರಚತುತ್ಥಜ್ಝಾನಿಕಂ। ತತ್ಥ ಯಂ ತೇನ ಅಪ್ಪನಾಚಿತ್ತೇನ ಸದ್ಧಿಂ ಉಪ್ಪನ್ನಂ ಞಾಣಂ, ಅಯಂ ದಿಬ್ಬಸೋತಧಾತು। ತಂ ಥಾಮಗತಂ ಕರೋನ್ತೇನ ‘‘ಏತ್ಥನ್ತರೇ ಸದ್ದಂ ಸುಣಾಮೀ’’ತಿ ಏಕಙ್ಗುಲಮತ್ತಂ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಡ್ಢೇತಬ್ಬಂ, ತತೋ ದ್ವಙ್ಗುಲಚತುರಙ್ಗುಲಅಟ್ಠಙ್ಗುಲವಿದತ್ಥಿರತನಅನ್ತೋಗಬ್ಭಪಮುಖ- ಪಾಸಾದಪರಿವೇಣಸಙ್ಘಾರಾಮಗೋಚರಗಾಮಜನಪದಾದಿವಸೇನ ಯಾವ ಚಕ್ಕವಾಳಂ, ತತೋ ವಾ ಭಿಯ್ಯೋಪಿ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ಪರಿಚ್ಛಿನ್ದಿತ್ವಾ ವಡ್ಢೇತಬ್ಬಂ। ಏವಂ ಅಧಿಗತಾಭಿಞ್ಞೋ ಏಸ ಪಾದಕಜ್ಝಾನಾರಮ್ಮಣೇನ ಫುಟ್ಠೋಕಾಸಬ್ಭನ್ತರಗತೇ ಸದ್ದೇ ಪುನ ಪಾದಕಜ್ಝಾನಂ ಅಸಮಾಪಜ್ಜಿತ್ವಾಪಿ ಅಭಿಞ್ಞಾಞಾಣೇನ ಸುಣಾತಿಯೇವ। ಏವಂ ಸುಣನ್ತೋ ಚ ಸಚೇಪಿ ಯಾವಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಾ ಸಙ್ಖಭೇರಿಪಣವಾದಿಸದ್ದೇಹಿ ಏಕಕೋಲಾಹಲಂ ಹೋತಿ, ಪಾಟಿಯೇಕ್ಕಂ ವವತ್ಥಾಪೇತುಕಾಮತಾಯ ಸತಿ ‘‘ಅಯಂ ಸಙ್ಖಸದ್ದೋ, ಅಯಂ ಭೇರಿಸದ್ದೋ’’ತಿ ವವತ್ಥಾಪೇತುಂ ಸಕ್ಕೋತಿಯೇವ। ಅಭಿಞ್ಞಾಞಾಣೇನ ಸುತೇ ಸಾತ್ಥಕೇ ಸದ್ದೇ ಪಚ್ಛಾ ಕಾಮಾವಚರಚಿತ್ತೇನ ಅತ್ಥಂ ಜಾನಾತಿ। ದಿಬ್ಬಸೋತಂ ಪಕತಿಸೋತವತೋಯೇವ ಉಪ್ಪಜ್ಜತಿ, ನೋ ಬಧಿರಸ್ಸ। ಪಚ್ಛಾ ಪಕತಿಸೋತೇ ವಿನಟ್ಠೇಪಿ ದಿಬ್ಬಸೋತಂ ನ ವಿನಸ್ಸತೀತಿ ವದನ್ತಿ।
Evaṃ karontena ca puratthimādīsu dasasu disāsu kamena ekekissā disāya saddanimittaṃ vuttanayena manasi kātabbaṃ. Manasi karontena ca ye saddā pakatisotassa suyyanti, tesu pakatisotamodhāya manodvārikena cittena manasi kātabbaṃ. Tassa te saddā pakaticittassāpi pākaṭā honti, parikammasamādhicittassa pana ativiya pākaṭā honti. Tassevaṃ saddanimittaṃ manasikaroto idāni dibbasotadhātu uppajjissatīti tesu saddesu aññataraṃ ārammaṇaṃ katvā manodvārāvajjanaṃ uppajjati, tasmiṃ niruddhe cattāri pañca vā javanāni javanti. Yesaṃ purimāni tīṇi cattāri vā parikammopacārānulomagotrabhunāmakāni kāmāvacarāni, catutthaṃ pañcamaṃ vā appanācittaṃ rūpāvacaracatutthajjhānikaṃ. Tattha yaṃ tena appanācittena saddhiṃ uppannaṃ ñāṇaṃ, ayaṃ dibbasotadhātu. Taṃ thāmagataṃ karontena ‘‘etthantare saddaṃ suṇāmī’’ti ekaṅgulamattaṃ paricchinditvā vaḍḍhetabbaṃ, tato dvaṅgulacaturaṅgulaaṭṭhaṅgulavidatthiratanaantogabbhapamukha- pāsādapariveṇasaṅghārāmagocaragāmajanapadādivasena yāva cakkavāḷaṃ, tato vā bhiyyopi paricchinditvā paricchinditvā vaḍḍhetabbaṃ. Evaṃ adhigatābhiñño esa pādakajjhānārammaṇena phuṭṭhokāsabbhantaragate sadde puna pādakajjhānaṃ asamāpajjitvāpi abhiññāñāṇena suṇātiyeva. Evaṃ suṇanto ca sacepi yāvabrahmalokā saṅkhabheripaṇavādisaddehi ekakolāhalaṃ hoti, pāṭiyekkaṃ vavatthāpetukāmatāya sati ‘‘ayaṃ saṅkhasaddo, ayaṃ bherisaddo’’ti vavatthāpetuṃ sakkotiyeva. Abhiññāñāṇena sute sātthake sadde pacchā kāmāvacaracittena atthaṃ jānāti. Dibbasotaṃ pakatisotavatoyeva uppajjati, no badhirassa. Pacchā pakatisote vinaṭṭhepi dibbasotaṃ na vinassatīti vadanti.
ಸೋ ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾತಿ ಏತ್ಥ ದಿಬ್ಬಸದಿಸತ್ತಾ ದಿಬ್ಬಾ। ದೇವಾನಞ್ಹಿ ಸುಚರಿತಕಮ್ಮಾಭಿನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಪಿತ್ತಸೇಮ್ಹರುಧಿರಾದೀಹಿ ಅಪಲಿಬುದ್ಧಾ ಉಪಕ್ಕಿಲೇಸವಿಮುತ್ತತಾಯ ದೂರೇಪಿ ಆರಮ್ಮಣಸಮ್ಪಟಿಚ್ಛನಸಮತ್ಥಾ ದಿಬ್ಬಾ ಪಸಾದಸೋತಧಾತು ಹೋತಿ। ಅಯಞ್ಚಾಪಿ ಇಮಸ್ಸ ಭಿಕ್ಖುನೋ ವೀರಿಯಭಾವನಾಬಲನಿಬ್ಬತ್ತಾ ಞಾಣಸೋತಧಾತು ತಾದಿಸಾಯೇವಾತಿ ದಿಬ್ಬಸದಿಸತ್ತಾ ದಿಬ್ಬಾ। ಅಪಿಚ ದಿಬ್ಬವಿಹಾರವಸೇನ ಪಟಿಲದ್ಧತ್ತಾ, ಅತ್ತನಾ ಚ ದಿಬ್ಬವಿಹಾರಸನ್ನಿಸ್ಸಿತತ್ತಾಪಿ ದಿಬ್ಬಾ, ಸವನಟ್ಠೇನ ನಿಜ್ಜೀವಟ್ಠೇನ ಚ ಸೋತಧಾತು, ಸೋತಧಾತುಕಿಚ್ಚಕರಣೇನ ಚ ಸೋತಧಾತು ವಿಯಾತಿಪಿ ಸೋತಧಾತು। ತಾಯ ದಿಬ್ಬಾಯ ಸೋತಧಾತುಯಾ। ವಿಸುದ್ಧಾಯಾತಿ ಪರಿಸುದ್ಧಾಯ ನಿರುಪಕ್ಕಿಲೇಸಾಯ। ಅತಿಕ್ಕನ್ತಮಾನುಸಿಕಾಯಾತಿ ಮನುಸ್ಸೂಪಚಾರಂ ಅತಿಕ್ಕಮಿತ್ವಾ ಸದ್ದಸವನೇನ ಮಾನುಸಿಕಂ ಮಂಸಸೋತಧಾತುಂ ಅತಿಕ್ಕನ್ತಾಯ ವೀತಿವತ್ತಿತ್ವಾ ಠಿತಾಯ। ಉಭೋ ಸದ್ದೇ ಸುಣಾತೀತಿ ದ್ವೇ ಸದ್ದೇ ಸುಣಾತಿ। ಕತಮೇ ದ್ವೇ? ದಿಬ್ಬೇ ಚ ಮಾನುಸೇ ಚ, ದೇವಾನಞ್ಚ ಮನುಸ್ಸಾನಞ್ಚ ಸದ್ದೇತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏತೇನ ಪದೇಸಪರಿಯಾದಾನಂ ವೇದಿತಬ್ಬಂ। ಯೇ ದೂರೇ ಸನ್ತಿಕೇ ಚಾತಿ ಯೇ ಸದ್ದಾ ದೂರೇ ಪರಚಕ್ಕವಾಳೇಪಿ, ಯೇ ಚ ಸನ್ತಿಕೇ ಅನ್ತಮಸೋ ಸದೇಹಸನ್ನಿಸ್ಸಿತಪಾಣಕಸದ್ದಾಪಿ, ತೇ ಸುಣಾತೀತಿ ವುತ್ತಂ ಹೋತಿ। ಏತೇನ ನಿಪ್ಪದೇಸಪರಿಯಾದಾನಂ ವೇದಿತಬ್ಬನ್ತಿ।
So dibbāya sotadhātuyāti ettha dibbasadisattā dibbā. Devānañhi sucaritakammābhinibbattā pittasemharudhirādīhi apalibuddhā upakkilesavimuttatāya dūrepi ārammaṇasampaṭicchanasamatthā dibbā pasādasotadhātu hoti. Ayañcāpi imassa bhikkhuno vīriyabhāvanābalanibbattā ñāṇasotadhātu tādisāyevāti dibbasadisattā dibbā. Apica dibbavihāravasena paṭiladdhattā, attanā ca dibbavihārasannissitattāpi dibbā, savanaṭṭhena nijjīvaṭṭhena ca sotadhātu, sotadhātukiccakaraṇena ca sotadhātu viyātipi sotadhātu. Tāya dibbāya sotadhātuyā. Visuddhāyāti parisuddhāya nirupakkilesāya. Atikkantamānusikāyāti manussūpacāraṃ atikkamitvā saddasavanena mānusikaṃ maṃsasotadhātuṃ atikkantāya vītivattitvā ṭhitāya. Ubho sadde suṇātīti dve sadde suṇāti. Katame dve? Dibbe ca mānuse ca, devānañca manussānañca saddeti vuttaṃ hoti. Etena padesapariyādānaṃ veditabbaṃ. Ye dūre santike cāti ye saddā dūre paracakkavāḷepi, ye ca santike antamaso sadehasannissitapāṇakasaddāpi, te suṇātīti vuttaṃ hoti. Etena nippadesapariyādānaṃ veditabbanti.
ಸೋತಧಾತುವಿಸುದ್ಧಿಞಾಣನಿದ್ದೇಸವಣ್ಣನಾ ನಿಟ್ಠಿತಾ।
Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಪಟಿಸಮ್ಭಿದಾಮಗ್ಗಪಾಳಿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ೫೧. ಸೋತಧಾತುವಿಸುದ್ಧಿಞಾಣನಿದ್ದೇಸೋ • 51. Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddeso
