| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Paṭisambhidāmagga-aṭṭhakathā |
੫੧. ਸੋਤਧਾਤੁવਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ
51. Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddesavaṇṇanā
੧੦੩. ਸੋਤਧਾਤੁવਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੇ ਦੂਰੇਪਿ ਸਦ੍ਦਾਨਨ੍ਤਿਆਦਿ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮਸ੍ਸ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ ਉਪਾਯਸਨ੍ਦਸ੍ਸਨਤ੍ਥਂ વੁਤ੍ਤਂ। ਤਤ੍ਥ ਦੂਰੇਪਿ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਦੂਰੇ ਸਦ੍ਦਾਨਂ ਅਨ੍ਤਰੇ ਸਦ੍ਦਂ। ਸਦ੍ਦੋਯੇવ ਹਿ ਨਿਮਿਤ੍ਤਕਰਣવਸੇਨ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਂ। ‘‘ਦੂਰੇ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤੇਪਿ ਪਕਤਿਸੋਤਸ੍ਸ ਆਪਾਥਟ੍ਠਾਨੇਯੇવ। ਓਲ਼ਾਰਿਕਾਨਨ੍ਤਿ ਥੂਲਾਨਂ। ਸੁਖੁਮਾਨਨ੍ਤਿ ਅਣੂਨਂ। ਸਣ੍ਹਸਣ੍ਹਾਨਨ੍ਤਿ ਸਣ੍ਹਤੋਪਿ ਸਣ੍ਹਾਨਂ, ਅਤਿਸਣ੍ਹਾਨਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਏਤੇਨ ਪਰਮਸੁਖੁਮਾ ਸਦ੍ਦਾ વੁਤ੍ਤਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਇਮਂ ਞਾਣਂ ਉਪ੍ਪਾਦੇਤੁਕਾਮੇਨ ਆਦਿਕਮ੍ਮਿਕੇਨ ਝਾਯਿਨਾ ਅਭਿਞ੍ਞਾਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾ વੁਟ੍ਠਾਯ ਪਰਿਕਮ੍ਮਸਮਾਧਿਚਿਤ੍ਤੇਨ ਪਠਮਤਰਂ ਪਕਤਿਸੋਤਪਥੇ ਦੂਰੇ ਓਲ਼ਾਰਿਕੋ ਅਰਞ੍ਞੇ ਸੀਹਾਦੀਨਂ ਸਦ੍ਦੋ ਆવਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬੋ। વਿਹਾਰੇ ਘਣ੍ਡਿਸਦ੍ਦੋ ਭੇਰਿਸਦ੍ਦੋ ਸਙ੍ਖਸਦ੍ਦੋ ਸਾਮਣੇਰਦਹਰਭਿਕ੍ਖੂਨਂ ਸਬ੍ਬਥਾਮੇਨ ਸਜ੍ਝਾਯਨ੍ਤਾਨਂ ਸਜ੍ਝਾਯਨਸਦ੍ਦੋ ਪਕਤਿਕਥਂ ਕਥੇਨ੍ਤਾਨਂ ‘‘ਕਿਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਕਿਂ, ਆવੁਸੋ’’ਤਿਆਦਿਸਦ੍ਦੋ ਸਕੁਣਸਦ੍ਦੋ વਾਤਸਦ੍ਦੋ ਪਦਸਦ੍ਦੋ ਪਕ੍ਕੁਥਿਤਉਦਕਸ੍ਸ ਚਿਚ੍ਚਿਟਾਯਨਸਦ੍ਦੋ ਆਤਪੇ ਸੁਸ੍ਸਮਾਨਤਾਲਪਣ੍ਣਸਦ੍ਦੋ ਕੁਨ੍ਥਕਿਪਿਲ੍ਲਿਕਾਦਿਸਦ੍ਦੋਤਿ ਏવਂ ਸਬ੍ਬੋਲ਼ਾਰਿਕਤੋ ਪਭੁਤਿ ਯਥਾਕ੍ਕਮੇਨ ਸੁਖੁਮਸੁਖੁਮਸਦ੍ਦਾ ਆવਜ੍ਜਿਤਬ੍ਬਾ।
103. Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddese dūrepi saddānantiādi dibbasotaṃ uppādetukāmassa ādikammikassa bhikkhuno upāyasandassanatthaṃ vuttaṃ. Tattha dūrepi saddānaṃ saddanimittanti dūre saddānaṃ antare saddaṃ. Saddoyeva hi nimittakaraṇavasena saddanimittaṃ. ‘‘Dūre’’ti vuttepi pakatisotassa āpāthaṭṭhāneyeva. Oḷārikānanti thūlānaṃ. Sukhumānanti aṇūnaṃ. Saṇhasaṇhānanti saṇhatopi saṇhānaṃ, atisaṇhānanti attho. Etena paramasukhumā saddā vuttā honti. Imaṃ ñāṇaṃ uppādetukāmena ādikammikena jhāyinā abhiññāpādakajjhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya parikammasamādhicittena paṭhamataraṃ pakatisotapathe dūre oḷāriko araññe sīhādīnaṃ saddo āvajjitabbo. Vihāre ghaṇḍisaddo bherisaddo saṅkhasaddo sāmaṇeradaharabhikkhūnaṃ sabbathāmena sajjhāyantānaṃ sajjhāyanasaddo pakatikathaṃ kathentānaṃ ‘‘kiṃ, bhante, kiṃ, āvuso’’tiādisaddo sakuṇasaddo vātasaddo padasaddo pakkuthitaudakassa cicciṭāyanasaddo ātape sussamānatālapaṇṇasaddo kunthakipillikādisaddoti evaṃ sabboḷārikato pabhuti yathākkamena sukhumasukhumasaddā āvajjitabbā.
ਏવਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਚ ਪੁਰਤ੍ਥਿਮਾਦੀਸੁ ਦਸਸੁ ਦਿਸਾਸੁ ਕਮੇਨ ਏਕੇਕਿਸ੍ਸਾ ਦਿਸਾਯ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਮਨਸਿ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ਚ ਯੇ ਸਦ੍ਦਾ ਪਕਤਿਸੋਤਸ੍ਸ ਸੁਯ੍ਯਨ੍ਤਿ, ਤੇਸੁ ਪਕਤਿਸੋਤਮੋਧਾਯ ਮਨੋਦ੍વਾਰਿਕੇਨ ਚਿਤ੍ਤੇਨ ਮਨਸਿ ਕਾਤਬ੍ਬਂ। ਤਸ੍ਸ ਤੇ ਸਦ੍ਦਾ ਪਕਤਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਪਿ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤਿ, ਪਰਿਕਮ੍ਮਸਮਾਧਿਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਅਤਿવਿਯ ਪਾਕਟਾ ਹੋਨ੍ਤਿ। ਤਸ੍ਸੇવਂ ਸਦ੍ਦਨਿਮਿਤ੍ਤਂ ਮਨਸਿਕਰੋਤੋ ਇਦਾਨਿ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਿਸ੍ਸਤੀਤਿ ਤੇਸੁ ਸਦ੍ਦੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਂ ਆਰਮ੍ਮਣਂ ਕਤ੍વਾ ਮਨੋਦ੍વਾਰਾવਜ੍ਜਨਂ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤਸ੍ਮਿਂ ਨਿਰੁਦ੍ਧੇ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਪਞ੍ਚ વਾ ਜવਨਾਨਿ ਜવਨ੍ਤਿ। ਯੇਸਂ ਪੁਰਿਮਾਨਿ ਤੀਣਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ વਾ ਪਰਿਕਮ੍ਮੋਪਚਾਰਾਨੁਲੋਮਗੋਤ੍ਰਭੁਨਾਮਕਾਨਿ ਕਾਮਾવਚਰਾਨਿ, ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਪਞ੍ਚਮਂ વਾ ਅਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤਂ ਰੂਪਾવਚਰਚਤੁਤ੍ਥਜ੍ਝਾਨਿਕਂ। ਤਤ੍ਥ ਯਂ ਤੇਨ ਅਪ੍ਪਨਾਚਿਤ੍ਤੇਨ ਸਦ੍ਧਿਂ ਉਪ੍ਪਨ੍ਨਂ ਞਾਣਂ, ਅਯਂ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਧਾਤੁ। ਤਂ ਥਾਮਗਤਂ ਕਰੋਨ੍ਤੇਨ ‘‘ਏਤ੍ਥਨ੍ਤਰੇ ਸਦ੍ਦਂ ਸੁਣਾਮੀ’’ਤਿ ਏਕਙ੍ਗੁਲਮਤ੍ਤਂ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਂ, ਤਤੋ ਦ੍વਙ੍ਗੁਲਚਤੁਰਙ੍ਗੁਲਅਟ੍ਠਙ੍ਗੁਲવਿਦਤ੍ਥਿਰਤਨਅਨ੍ਤੋਗਬ੍ਭਪਮੁਖ- ਪਾਸਾਦਪਰਿવੇਣਸਙ੍ਘਾਰਾਮਗੋਚਰਗਾਮਜਨਪਦਾਦਿવਸੇਨ ਯਾવ ਚਕ੍ਕવਾਲ਼ਂ, ਤਤੋ વਾ ਭਿਯ੍ਯੋਪਿ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਪਰਿਚ੍ਛਿਨ੍ਦਿਤ੍વਾ વਡ੍ਢੇਤਬ੍ਬਂ। ਏવਂ ਅਧਿਗਤਾਭਿਞ੍ਞੋ ਏਸ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਾਰਮ੍ਮਣੇਨ ਫੁਟ੍ਠੋਕਾਸਬ੍ਭਨ੍ਤਰਗਤੇ ਸਦ੍ਦੇ ਪੁਨ ਪਾਦਕਜ੍ਝਾਨਂ ਅਸਮਾਪਜ੍ਜਿਤ੍વਾਪਿ ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ ਸੁਣਾਤਿਯੇવ। ਏવਂ ਸੁਣਨ੍ਤੋ ਚ ਸਚੇਪਿ ਯਾવਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਾ ਸਙ੍ਖਭੇਰਿਪਣવਾਦਿਸਦ੍ਦੇਹਿ ਏਕਕੋਲਾਹਲਂ ਹੋਤਿ, ਪਾਟਿਯੇਕ੍ਕਂ વવਤ੍ਥਾਪੇਤੁਕਾਮਤਾਯ ਸਤਿ ‘‘ਅਯਂ ਸਙ੍ਖਸਦ੍ਦੋ, ਅਯਂ ਭੇਰਿਸਦ੍ਦੋ’’ਤਿ વવਤ੍ਥਾਪੇਤੁਂ ਸਕ੍ਕੋਤਿਯੇવ। ਅਭਿਞ੍ਞਾਞਾਣੇਨ ਸੁਤੇ ਸਾਤ੍ਥਕੇ ਸਦ੍ਦੇ ਪਚ੍ਛਾ ਕਾਮਾવਚਰਚਿਤ੍ਤੇਨ ਅਤ੍ਥਂ ਜਾਨਾਤਿ। ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਂ ਪਕਤਿਸੋਤવਤੋਯੇવ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨੋ ਬਧਿਰਸ੍ਸ। ਪਚ੍ਛਾ ਪਕਤਿਸੋਤੇ વਿਨਟ੍ਠੇਪਿ ਦਿਬ੍ਬਸੋਤਂ ਨ વਿਨਸ੍ਸਤੀਤਿ વਦਨ੍ਤਿ।
Evaṃ karontena ca puratthimādīsu dasasu disāsu kamena ekekissā disāya saddanimittaṃ vuttanayena manasi kātabbaṃ. Manasi karontena ca ye saddā pakatisotassa suyyanti, tesu pakatisotamodhāya manodvārikena cittena manasi kātabbaṃ. Tassa te saddā pakaticittassāpi pākaṭā honti, parikammasamādhicittassa pana ativiya pākaṭā honti. Tassevaṃ saddanimittaṃ manasikaroto idāni dibbasotadhātu uppajjissatīti tesu saddesu aññataraṃ ārammaṇaṃ katvā manodvārāvajjanaṃ uppajjati, tasmiṃ niruddhe cattāri pañca vā javanāni javanti. Yesaṃ purimāni tīṇi cattāri vā parikammopacārānulomagotrabhunāmakāni kāmāvacarāni, catutthaṃ pañcamaṃ vā appanācittaṃ rūpāvacaracatutthajjhānikaṃ. Tattha yaṃ tena appanācittena saddhiṃ uppannaṃ ñāṇaṃ, ayaṃ dibbasotadhātu. Taṃ thāmagataṃ karontena ‘‘etthantare saddaṃ suṇāmī’’ti ekaṅgulamattaṃ paricchinditvā vaḍḍhetabbaṃ, tato dvaṅgulacaturaṅgulaaṭṭhaṅgulavidatthiratanaantogabbhapamukha- pāsādapariveṇasaṅghārāmagocaragāmajanapadādivasena yāva cakkavāḷaṃ, tato vā bhiyyopi paricchinditvā paricchinditvā vaḍḍhetabbaṃ. Evaṃ adhigatābhiñño esa pādakajjhānārammaṇena phuṭṭhokāsabbhantaragate sadde puna pādakajjhānaṃ asamāpajjitvāpi abhiññāñāṇena suṇātiyeva. Evaṃ suṇanto ca sacepi yāvabrahmalokā saṅkhabheripaṇavādisaddehi ekakolāhalaṃ hoti, pāṭiyekkaṃ vavatthāpetukāmatāya sati ‘‘ayaṃ saṅkhasaddo, ayaṃ bherisaddo’’ti vavatthāpetuṃ sakkotiyeva. Abhiññāñāṇena sute sātthake sadde pacchā kāmāvacaracittena atthaṃ jānāti. Dibbasotaṃ pakatisotavatoyeva uppajjati, no badhirassa. Pacchā pakatisote vinaṭṭhepi dibbasotaṃ na vinassatīti vadanti.
ਸੋ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾਤਿ ਏਤ੍ਥ ਦਿਬ੍ਬਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਦਿਬ੍ਬਾ। ਦੇવਾਨਞ੍ਹਿ ਸੁਚਰਿਤਕਮ੍ਮਾਭਿਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਪਿਤ੍ਤਸੇਮ੍ਹਰੁਧਿਰਾਦੀਹਿ ਅਪਲਿਬੁਦ੍ਧਾ ਉਪਕ੍ਕਿਲੇਸવਿਮੁਤ੍ਤਤਾਯ ਦੂਰੇਪਿ ਆਰਮ੍ਮਣਸਮ੍ਪਟਿਚ੍ਛਨਸਮਤ੍ਥਾ ਦਿਬ੍ਬਾ ਪਸਾਦਸੋਤਧਾਤੁ ਹੋਤਿ। ਅਯਞ੍ਚਾਪਿ ਇਮਸ੍ਸ ਭਿਕ੍ਖੁਨੋ વੀਰਿਯਭਾવਨਾਬਲਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾ ਞਾਣਸੋਤਧਾਤੁ ਤਾਦਿਸਾਯੇવਾਤਿ ਦਿਬ੍ਬਸਦਿਸਤ੍ਤਾ ਦਿਬ੍ਬਾ। ਅਪਿਚ ਦਿਬ੍ਬવਿਹਾਰવਸੇਨ ਪਟਿਲਦ੍ਧਤ੍ਤਾ, ਅਤ੍ਤਨਾ ਚ ਦਿਬ੍ਬવਿਹਾਰਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਤ੍ਤਾਪਿ ਦਿਬ੍ਬਾ, ਸવਨਟ੍ਠੇਨ ਨਿਜ੍ਜੀવਟ੍ਠੇਨ ਚ ਸੋਤਧਾਤੁ, ਸੋਤਧਾਤੁਕਿਚ੍ਚਕਰਣੇਨ ਚ ਸੋਤਧਾਤੁ વਿਯਾਤਿਪਿ ਸੋਤਧਾਤੁ। ਤਾਯ ਦਿਬ੍ਬਾਯ ਸੋਤਧਾਤੁਯਾ। વਿਸੁਦ੍ਧਾਯਾਤਿ ਪਰਿਸੁਦ੍ਧਾਯ ਨਿਰੁਪਕ੍ਕਿਲੇਸਾਯ। ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਮਾਨੁਸਿਕਾਯਾਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸੂਪਚਾਰਂ ਅਤਿਕ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਸਦ੍ਦਸવਨੇਨ ਮਾਨੁਸਿਕਂ ਮਂਸਸੋਤਧਾਤੁਂ ਅਤਿਕ੍ਕਨ੍ਤਾਯ વੀਤਿવਤ੍ਤਿਤ੍વਾ ਠਿਤਾਯ। ਉਭੋ ਸਦ੍ਦੇ ਸੁਣਾਤੀਤਿ ਦ੍વੇ ਸਦ੍ਦੇ ਸੁਣਾਤਿ। ਕਤਮੇ ਦ੍વੇ? ਦਿਬ੍ਬੇ ਚ ਮਾਨੁਸੇ ਚ, ਦੇવਾਨਞ੍ਚ ਮਨੁਸ੍ਸਾਨਞ੍ਚ ਸਦ੍ਦੇਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏਤੇਨ ਪਦੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਯੇ ਦੂਰੇ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਚਾਤਿ ਯੇ ਸਦ੍ਦਾ ਦੂਰੇ ਪਰਚਕ੍ਕવਾਲ਼ੇਪਿ, ਯੇ ਚ ਸਨ੍ਤਿਕੇ ਅਨ੍ਤਮਸੋ ਸਦੇਹਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਿਤਪਾਣਕਸਦ੍ਦਾਪਿ, ਤੇ ਸੁਣਾਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਏਤੇਨ ਨਿਪ੍ਪਦੇਸਪਰਿਯਾਦਾਨਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।
So dibbāya sotadhātuyāti ettha dibbasadisattā dibbā. Devānañhi sucaritakammābhinibbattā pittasemharudhirādīhi apalibuddhā upakkilesavimuttatāya dūrepi ārammaṇasampaṭicchanasamatthā dibbā pasādasotadhātu hoti. Ayañcāpi imassa bhikkhuno vīriyabhāvanābalanibbattā ñāṇasotadhātu tādisāyevāti dibbasadisattā dibbā. Apica dibbavihāravasena paṭiladdhattā, attanā ca dibbavihārasannissitattāpi dibbā, savanaṭṭhena nijjīvaṭṭhena ca sotadhātu, sotadhātukiccakaraṇena ca sotadhātu viyātipi sotadhātu. Tāya dibbāya sotadhātuyā. Visuddhāyāti parisuddhāya nirupakkilesāya. Atikkantamānusikāyāti manussūpacāraṃ atikkamitvā saddasavanena mānusikaṃ maṃsasotadhātuṃ atikkantāya vītivattitvā ṭhitāya. Ubho sadde suṇātīti dve sadde suṇāti. Katame dve? Dibbe ca mānuse ca, devānañca manussānañca saddeti vuttaṃ hoti. Etena padesapariyādānaṃ veditabbaṃ. Ye dūre santike cāti ye saddā dūre paracakkavāḷepi, ye ca santike antamaso sadehasannissitapāṇakasaddāpi, te suṇātīti vuttaṃ hoti. Etena nippadesapariyādānaṃ veditabbanti.
ਸੋਤਧਾਤੁવਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਪਟਿਸਮ੍ਭਿਦਾਮਗ੍ਗਪਾਲ਼ਿ • Paṭisambhidāmaggapāḷi / ੫੧. ਸੋਤਧਾਤੁવਿਸੁਦ੍ਧਿਞਾਣਨਿਦ੍ਦੇਸੋ • 51. Sotadhātuvisuddhiñāṇaniddeso
