Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / అఙ్గుత్తరనికాయ • Aṅguttaranikāya |
(౨౦) ౫. మహావగ్గో
(20) 5. Mahāvaggo
౧. సోతానుగతసుత్తం
1. Sotānugatasuttaṃ
౧౯౧. ‘‘సోతానుగతానం , భిక్ఖవే, ధమ్మానం, వచసా పరిచితానం, మనసానుపేక్ఖితానం, దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధానం చత్తారో ఆనిసంసా పాటికఙ్ఖా. కతమే చత్తారో? ఇధ, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మం పరియాపుణాతి – సుత్తం, గేయ్యం, వేయ్యాకరణం, గాథం, ఉదానం, ఇతివుత్తకం, జాతకం, అబ్భుతధమ్మం, వేదల్లం. తస్స తే ధమ్మా సోతానుగతా హోన్తి, వచసా పరిచితా, మనసానుపేక్ఖితా, దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధా. సో ముట్ఠస్సతి 1 కాలం కురుమానో అఞ్ఞతరం దేవనికాయం ఉపపజ్జతి. తస్స తత్థ సుఖినో ధమ్మపదా ప్లవన్తి 2. దన్ధో, భిక్ఖవే, సతుప్పాదో; అథ సో సత్తో ఖిప్పంయేవ విసేసగామీ హోతి. సోతానుగతానం, భిక్ఖవే, ధమ్మానం, వచసా పరిచితానం, మనసానుపేక్ఖితానం, దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధానం అయం పఠమో ఆనిసంసో పాటికఙ్ఖో.
191. ‘‘Sotānugatānaṃ , bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ cattāro ānisaṃsā pāṭikaṅkhā. Katame cattāro? Idha, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati 3 kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha sukhino dhammapadā plavanti 4. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ paṭhamo ānisaṃso pāṭikaṅkho.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మం పరియాపుణాతి – సుత్తం, గేయ్యం, వేయ్యాకరణం, గాథం, ఉదానం, ఇతివుత్తకం, జాతకం, అబ్భుతధమ్మం, వేదల్లం. తస్స తే ధమ్మా సోతానుగతా హోన్తి, వచసా పరిచితా, మనసానుపేక్ఖితా, దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధా. సో ముట్ఠస్సతి కాలం కురుమానో అఞ్ఞతరం దేవనికాయం ఉపపజ్జతి. తస్స తత్థ న హేవ ఖో సుఖినో ధమ్మపదా ప్లవన్తి; అపి చ ఖో భిక్ఖు ఇద్ధిమా చేతోవసిప్పత్తో దేవపరిసాయం ధమ్మం దేసేతి. తస్స ఏవం హోతి – ‘అయం వా సో ధమ్మవినయో, యత్థాహం పుబ్బే బ్రహ్మచరియం అచరి’న్తి. దన్ధో, భిక్ఖవే, సతుప్పాదో; అథ సో సత్తో ఖిప్పమేవ విసేసగామీ హోతి. సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, పురిసో కుసలో భేరిసద్దస్స. సో అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నో భేరిసద్దం సుణేయ్య. తస్స న హేవ ఖో అస్స కఙ్ఖా వా విమతి వా – ‘భేరిసద్దో ను ఖో, న ను ఖో భేరిసద్దో’తి! అథ ఖో భేరిసద్దోత్వేవ నిట్ఠం గచ్ఛేయ్య. ఏవమేవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మం పరియాపుణాతి – సుత్తం, గేయ్యం, వేయ్యాకరణం, గాథం, ఉదానం, ఇతివుత్తకం, జాతకం, అబ్భుతధమ్మం, వేదల్లం. తస్స తే ధమ్మా సోతానుగతా హోన్తి, వచసా పరిచితా, మనసానుపేక్ఖితా, దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధా. సో ముట్ఠస్సతి కాలం కురుమానో అఞ్ఞతరం దేవనికాయం ఉపపజ్జతి. తస్స తత్థ న హేవ ఖో సుఖినో ధమ్మపదా ప్లవన్తి; అపి చ ఖో భిక్ఖు ఇద్ధిమా చేతోవసిప్పత్తో దేవపరిసాయం ధమ్మం దేసేతి. తస్స ఏవం హోతి – ‘అయం వా సో ధమ్మవినయో, యత్థాహం పుబ్బే బ్రహ్మచరియం అచరి’న్తి. దన్ధో, భిక్ఖవే, సతుప్పాదో; అథ సో సత్తో ఖిప్పంయేవ విసేసగామీ హోతి. సోతానుగతానం, భిక్ఖవే, ధమ్మానం , వచసా పరిచితానం, మనసానుపేక్ఖితానం, దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధానం అయం దుతియో ఆనిసంసో పాటికఙ్ఖో.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti; api ca kho bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti. Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippameva visesagāmī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, puriso kusalo bherisaddassa. So addhānamaggappaṭipanno bherisaddaṃ suṇeyya. Tassa na heva kho assa kaṅkhā vā vimati vā – ‘bherisaddo nu kho, na nu kho bherisaddo’ti! Atha kho bherisaddotveva niṭṭhaṃ gaccheyya. Evamevaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti; api ca kho bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti. Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ , vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ dutiyo ānisaṃso pāṭikaṅkho.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మం పరియాపుణాతి – సుత్తం, గేయ్యం, వేయ్యాకరణం, గాథం, ఉదానం, ఇతివుత్తకం, జాతకం, అబ్భుతధమ్మం, వేదల్లం. తస్స తే ధమ్మా సోతానుగతా హోన్తి, వచసా పరిచితా, మనసానుపేక్ఖితా, దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధా. సో ముట్ఠస్సతి కాలం కురుమానో అఞ్ఞతరం దేవనికాయం ఉపపజ్జతి. తస్స తత్థ న హేవ ఖో సుఖినో ధమ్మపదా ప్లవన్తి, నపి భిక్ఖు ఇద్ధిమా చేతోవసిప్పత్తో దేవపరిసాయం ధమ్మం దేసేతి; అపి చ ఖో దేవపుత్తో దేవపరిసాయం ధమ్మం దేసేతి. తస్స ఏవం హోతి – ‘అయం వా సో ధమ్మవినయో, యత్థాహం పుబ్బే బ్రహ్మచరియం అచరి’న్తి. దన్ధో, భిక్ఖవే, సతుప్పాదో; అథ సో సత్తో ఖిప్పంయేవ విసేసగామీ హోతి. సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, పురిసో కుసలో సఙ్ఖసద్దస్స. సో అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నో సఙ్ఖసద్దం సుణేయ్య. తస్స న హేవ ఖో అస్స కఙ్ఖా వా విమతి వా – ‘సఙ్ఖసద్దో ను ఖో, న ను ఖో సఙ్ఖసద్దో’తి! అథ ఖో సఙ్ఖసద్దోత్వేవ నిట్ఠం గచ్ఛేయ్య. ఏవమేవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మం పరియాపుణాతి – సుత్తం, గేయ్యం, వేయ్యాకరణం, గాథం, ఉదానం, ఇతివుత్తకం, జాతకం, అబ్భుతధమ్మం, వేదల్లం. తస్స తే ధమ్మా సోతానుగతా హోన్తి, వచసా పరిచితా, మనసానుపేక్ఖితా, దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధా. సో ముట్ఠస్సతి కాలం కురుమానో అఞ్ఞతరం దేవనికాయం ఉపపజ్జతి. తస్స తత్థ న హేవ ఖో సుఖినో ధమ్మపదా ప్లవన్తి, నపి భిక్ఖు ఇద్ధిమా చేతోవసిప్పత్తో దేవపరిసాయం ధమ్మం దేసేతి; అపి చ ఖో దేవపుత్తో దేవపరిసాయం ధమ్మం దేసేతి. తస్స ఏవం హోతి – ‘అయం వా సో ధమ్మవినయో, యత్థాహం పుబ్బే బ్రహ్మచరియం అచరి’న్తి. దన్ధో, భిక్ఖవే, సతుప్పాదో; అథ సో సత్తో ఖిప్పంయేవ విసేసగామీ హోతి. సోతానుగతానం, భిక్ఖవే, ధమ్మానం, వచసా పరిచితానం, మనసానుపేక్ఖితానం, దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధానం అయం తతియో ఆనిసంసో పాటికఙ్ఖో.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti. Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, puriso kusalo saṅkhasaddassa. So addhānamaggappaṭipanno saṅkhasaddaṃ suṇeyya. Tassa na heva kho assa kaṅkhā vā vimati vā – ‘saṅkhasaddo nu kho, na nu kho saṅkhasaddo’ti! Atha kho saṅkhasaddotveva niṭṭhaṃ gaccheyya. Evamevaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti. Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ tatiyo ānisaṃso pāṭikaṅkho.
‘‘పున చపరం, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మం పరియాపుణాతి – సుత్తం, గేయ్యం, వేయ్యాకరణం, గాథం, ఉదానం, ఇతివుత్తకం, జాతకం, అబ్భుతధమ్మం, వేదల్లం. తస్స తే ధమ్మా సోతానుగతా హోన్తి, వచసా పరిచితా, మనసానుపేక్ఖితా, దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధా. సో ముట్ఠస్సతి కాలం కురుమానో అఞ్ఞతరం దేవనికాయం ఉపపజ్జతి. తస్స తత్థ న హేవ ఖో సుఖినో ధమ్మపదా ప్లవన్తి, నపి భిక్ఖు ఇద్ధిమా చేతోవసిప్పత్తో దేవపరిసాయం ధమ్మం దేసేతి, నపి దేవపుత్తో దేవపరిసాయం ధమ్మం దేసేతి; అపి చ ఖో ఓపపాతికో ఓపపాతికం సారేతి – ‘సరసి త్వం, మారిస, సరసి త్వం , మారిస, యత్థ మయం పుబ్బే బ్రహ్మచరియం అచరిమ్హా’తి. సో ఏవమాహ – ‘సరామి, మారిస, సరామి, మారిసా’తి. దన్ధో, భిక్ఖవే, సతుప్పాదో; అథ సో సత్తో ఖిప్పంయేవ విసేసగామీ హోతి. సేయ్యథాపి, భిక్ఖవే, ద్వే సహాయకా సహపంసుకీళికా 5. తే కదాచి కరహచి అఞ్ఞమఞ్ఞం సమాగచ్ఛేయ్యుం. అఞ్ఞో పన 6 సహాయకో సహాయకం ఏవం వదేయ్య – ‘ఇదమ్పి, సమ్మ, సరసి, ఇదమ్పి, సమ్మ, సరసీ’తి. సో ఏవం వదేయ్య – ‘సరామి , సమ్మ, సరామి, సమ్మా’తి. ఏవమేవం ఖో, భిక్ఖవే, భిక్ఖు ధమ్మం పరియాపుణాతి – సుత్తం, గేయ్యం, వేయ్యాకరణం, గాథం, ఉదానం, ఇతివుత్తకం, జాతకం, అబ్భుతధమ్మం, వేదల్లం. తస్స తే ధమ్మా సోతానుగతా హోన్తి, వచసా పరిచితా, మనసానుపేక్ఖితా, దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధా. సో ముట్ఠస్సతి కాలం కురుమానో అఞ్ఞతరం దేవనికాయం ఉపపజ్జతి. తస్స తత్థ న హేవ ఖో సుఖినో ధమ్మపదా ప్లవన్తి, నపి భిక్ఖు ఇద్ధిమా చేతోవసిప్పత్తో దేవపరిసాయం ధమ్మం దేసేతి, నపి దేవపుత్తో దేవపరిసాయం ధమ్మం దేసేతి; అపి చ ఖో ఓపపాతికో ఓపపాతికం సారేతి – ‘సరసి త్వం, మారిస, సరసి త్వం, మారిస, యత్థ మయం పుబ్బే బ్రహ్మచరియం అచరిమ్హా’తి. సో ఏవమాహ – ‘సరామి, మారిస, సరామి, మారిసా’తి. దన్ధో, భిక్ఖవే, సతుప్పాదో; అథ ఖో సో సత్తో ఖిప్పంయేవ విసేసగామీ హోతి. సోతానుగతానం, భిక్ఖవే, ధమ్మానం, వచసా పరిచితానం, మనసానుపేక్ఖితానం, దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధానం అయం చతుత్థో ఆనిసంసో పాటికఙ్ఖో. సోతానుగతానం, భిక్ఖవే, ధమ్మానం, వచసా పరిచితానం, మనసానుపేక్ఖితానం దిట్ఠియా సుప్పటివిద్ధానం ఇమే చత్తారో ఆనిసంసా పాటికఙ్ఖా’’తి. పఠమం.
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti, napi devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho opapātiko opapātikaṃ sāreti – ‘sarasi tvaṃ, mārisa, sarasi tvaṃ , mārisa, yattha mayaṃ pubbe brahmacariyaṃ acarimhā’ti. So evamāha – ‘sarāmi, mārisa, sarāmi, mārisā’ti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, dve sahāyakā sahapaṃsukīḷikā 7. Te kadāci karahaci aññamaññaṃ samāgaccheyyuṃ. Añño pana 8 sahāyako sahāyakaṃ evaṃ vadeyya – ‘idampi, samma, sarasi, idampi, samma, sarasī’ti. So evaṃ vadeyya – ‘sarāmi , samma, sarāmi, sammā’ti. Evamevaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti, napi devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho opapātiko opapātikaṃ sāreti – ‘sarasi tvaṃ, mārisa, sarasi tvaṃ, mārisa, yattha mayaṃ pubbe brahmacariyaṃ acarimhā’ti. So evamāha – ‘sarāmi, mārisa, sarāmi, mārisā’ti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha kho so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ catuttho ānisaṃso pāṭikaṅkho. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ime cattāro ānisaṃsā pāṭikaṅkhā’’ti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (అట్ఠకథా) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ౧. సోతానుగతసుత్తవణ్ణనా • 1. Sotānugatasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / అఙ్గుత్తరనికాయ (టీకా) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ౧. సోతానుగతసుత్తవణ్ణనా • 1. Sotānugatasuttavaṇṇanā