| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / អង្គុត្តរនិកាយ • Aṅguttaranikāya |
(២០) ៥. មហាវគ្គោ
(20) 5. Mahāvaggo
១. សោតានុគតសុត្តំ
1. Sotānugatasuttaṃ
១៩១. ‘‘សោតានុគតានំ , ភិក្ខវេ, ធម្មានំ, វចសា បរិចិតានំ, មនសានុបេក្ខិតានំ, ទិដ្ឋិយា សុប្បដិវិទ្ធានំ ចត្តារោ អានិសំសា បាដិកង្ខា។ កតមេ ចត្តារោ? ឥធ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មំ បរិយាបុណាតិ – សុត្តំ, គេយ្យំ, វេយ្យាករណំ, គាថំ, ឧទានំ, ឥតិវុត្តកំ, ជាតកំ, អព្ភុតធម្មំ, វេទល្លំ។ តស្ស តេ ធម្មា សោតានុគតា ហោន្តិ, វចសា បរិចិតា, មនសានុបេក្ខិតា, ទិដ្ឋិយា សុប្បដិវិទ្ធា។ សោ មុដ្ឋស្សតិ 1 កាលំ កុរុមានោ អញ្ញតរំ ទេវនិកាយំ ឧបបជ្ជតិ។ តស្ស តត្ថ សុខិនោ ធម្មបទា ប្លវន្តិ 2។ ទន្ធោ, ភិក្ខវេ, សតុប្បាទោ; អថ សោ សត្តោ ខិប្បំយេវ វិសេសគាមី ហោតិ។ សោតានុគតានំ, ភិក្ខវេ, ធម្មានំ, វចសា បរិចិតានំ, មនសានុបេក្ខិតានំ, ទិដ្ឋិយា សុប្បដិវិទ្ធានំ អយំ បឋមោ អានិសំសោ បាដិកង្ខោ។
191. ‘‘Sotānugatānaṃ , bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ cattāro ānisaṃsā pāṭikaṅkhā. Katame cattāro? Idha, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati 3 kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha sukhino dhammapadā plavanti 4. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ paṭhamo ānisaṃso pāṭikaṅkho.
‘‘បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មំ បរិយាបុណាតិ – សុត្តំ, គេយ្យំ, វេយ្យាករណំ, គាថំ, ឧទានំ, ឥតិវុត្តកំ, ជាតកំ, អព្ភុតធម្មំ, វេទល្លំ។ តស្ស តេ ធម្មា សោតានុគតា ហោន្តិ, វចសា បរិចិតា, មនសានុបេក្ខិតា, ទិដ្ឋិយា សុប្បដិវិទ្ធា។ សោ មុដ្ឋស្សតិ កាលំ កុរុមានោ អញ្ញតរំ ទេវនិកាយំ ឧបបជ្ជតិ។ តស្ស តត្ថ ន ហេវ ខោ សុខិនោ ធម្មបទា ប្លវន្តិ; អបិ ច ខោ ភិក្ខុ ឥទ្ធិមា ចេតោវសិប្បត្តោ ទេវបរិសាយំ ធម្មំ ទេសេតិ។ តស្ស ឯវំ ហោតិ – ‘អយំ វា សោ ធម្មវិនយោ, យត្ថាហំ បុព្ពេ ព្រហ្មចរិយំ អចរិ’ន្តិ។ ទន្ធោ, ភិក្ខវេ, សតុប្បាទោ; អថ សោ សត្តោ ខិប្បមេវ វិសេសគាមី ហោតិ។ សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, បុរិសោ កុសលោ ភេរិសទ្ទស្ស។ សោ អទ្ធានមគ្គប្បដិបន្នោ ភេរិសទ្ទំ សុណេយ្យ។ តស្ស ន ហេវ ខោ អស្ស កង្ខា វា វិមតិ វា – ‘ភេរិសទ្ទោ នុ ខោ, ន នុ ខោ ភេរិសទ្ទោ’តិ! អថ ខោ ភេរិសទ្ទោត្វេវ និដ្ឋំ គច្ឆេយ្យ។ ឯវមេវំ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មំ បរិយាបុណាតិ – សុត្តំ, គេយ្យំ, វេយ្យាករណំ, គាថំ, ឧទានំ, ឥតិវុត្តកំ, ជាតកំ, អព្ភុតធម្មំ, វេទល្លំ។ តស្ស តេ ធម្មា សោតានុគតា ហោន្តិ, វចសា បរិចិតា, មនសានុបេក្ខិតា, ទិដ្ឋិយា សុប្បដិវិទ្ធា។ សោ មុដ្ឋស្សតិ កាលំ កុរុមានោ អញ្ញតរំ ទេវនិកាយំ ឧបបជ្ជតិ។ តស្ស តត្ថ ន ហេវ ខោ សុខិនោ ធម្មបទា ប្លវន្តិ; អបិ ច ខោ ភិក្ខុ ឥទ្ធិមា ចេតោវសិប្បត្តោ ទេវបរិសាយំ ធម្មំ ទេសេតិ។ តស្ស ឯវំ ហោតិ – ‘អយំ វា សោ ធម្មវិនយោ, យត្ថាហំ បុព្ពេ ព្រហ្មចរិយំ អចរិ’ន្តិ។ ទន្ធោ, ភិក្ខវេ, សតុប្បាទោ; អថ សោ សត្តោ ខិប្បំយេវ វិសេសគាមី ហោតិ។ សោតានុគតានំ, ភិក្ខវេ, ធម្មានំ , វចសា បរិចិតានំ, មនសានុបេក្ខិតានំ, ទិដ្ឋិយា សុប្បដិវិទ្ធានំ អយំ ទុតិយោ អានិសំសោ បាដិកង្ខោ។
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti; api ca kho bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti. Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippameva visesagāmī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, puriso kusalo bherisaddassa. So addhānamaggappaṭipanno bherisaddaṃ suṇeyya. Tassa na heva kho assa kaṅkhā vā vimati vā – ‘bherisaddo nu kho, na nu kho bherisaddo’ti! Atha kho bherisaddotveva niṭṭhaṃ gaccheyya. Evamevaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti; api ca kho bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti. Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ , vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ dutiyo ānisaṃso pāṭikaṅkho.
‘‘បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មំ បរិយាបុណាតិ – សុត្តំ, គេយ្យំ, វេយ្យាករណំ, គាថំ, ឧទានំ, ឥតិវុត្តកំ, ជាតកំ, អព្ភុតធម្មំ, វេទល្លំ។ តស្ស តេ ធម្មា សោតានុគតា ហោន្តិ, វចសា បរិចិតា, មនសានុបេក្ខិតា, ទិដ្ឋិយា សុប្បដិវិទ្ធា។ សោ មុដ្ឋស្សតិ កាលំ កុរុមានោ អញ្ញតរំ ទេវនិកាយំ ឧបបជ្ជតិ។ តស្ស តត្ថ ន ហេវ ខោ សុខិនោ ធម្មបទា ប្លវន្តិ, នបិ ភិក្ខុ ឥទ្ធិមា ចេតោវសិប្បត្តោ ទេវបរិសាយំ ធម្មំ ទេសេតិ; អបិ ច ខោ ទេវបុត្តោ ទេវបរិសាយំ ធម្មំ ទេសេតិ។ តស្ស ឯវំ ហោតិ – ‘អយំ វា សោ ធម្មវិនយោ, យត្ថាហំ បុព្ពេ ព្រហ្មចរិយំ អចរិ’ន្តិ។ ទន្ធោ, ភិក្ខវេ, សតុប្បាទោ; អថ សោ សត្តោ ខិប្បំយេវ វិសេសគាមី ហោតិ។ សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, បុរិសោ កុសលោ សង្ខសទ្ទស្ស។ សោ អទ្ធានមគ្គប្បដិបន្នោ សង្ខសទ្ទំ សុណេយ្យ។ តស្ស ន ហេវ ខោ អស្ស កង្ខា វា វិមតិ វា – ‘សង្ខសទ្ទោ នុ ខោ, ន នុ ខោ សង្ខសទ្ទោ’តិ! អថ ខោ សង្ខសទ្ទោត្វេវ និដ្ឋំ គច្ឆេយ្យ។ ឯវមេវំ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មំ បរិយាបុណាតិ – សុត្តំ, គេយ្យំ, វេយ្យាករណំ, គាថំ, ឧទានំ, ឥតិវុត្តកំ, ជាតកំ, អព្ភុតធម្មំ, វេទល្លំ។ តស្ស តេ ធម្មា សោតានុគតា ហោន្តិ, វចសា បរិចិតា, មនសានុបេក្ខិតា, ទិដ្ឋិយា សុប្បដិវិទ្ធា។ សោ មុដ្ឋស្សតិ កាលំ កុរុមានោ អញ្ញតរំ ទេវនិកាយំ ឧបបជ្ជតិ។ តស្ស តត្ថ ន ហេវ ខោ សុខិនោ ធម្មបទា ប្លវន្តិ, នបិ ភិក្ខុ ឥទ្ធិមា ចេតោវសិប្បត្តោ ទេវបរិសាយំ ធម្មំ ទេសេតិ; អបិ ច ខោ ទេវបុត្តោ ទេវបរិសាយំ ធម្មំ ទេសេតិ។ តស្ស ឯវំ ហោតិ – ‘អយំ វា សោ ធម្មវិនយោ, យត្ថាហំ បុព្ពេ ព្រហ្មចរិយំ អចរិ’ន្តិ។ ទន្ធោ, ភិក្ខវេ, សតុប្បាទោ; អថ សោ សត្តោ ខិប្បំយេវ វិសេសគាមី ហោតិ។ សោតានុគតានំ, ភិក្ខវេ, ធម្មានំ, វចសា បរិចិតានំ, មនសានុបេក្ខិតានំ, ទិដ្ឋិយា សុប្បដិវិទ្ធានំ អយំ តតិយោ អានិសំសោ បាដិកង្ខោ។
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti. Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, puriso kusalo saṅkhasaddassa. So addhānamaggappaṭipanno saṅkhasaddaṃ suṇeyya. Tassa na heva kho assa kaṅkhā vā vimati vā – ‘saṅkhasaddo nu kho, na nu kho saṅkhasaddo’ti! Atha kho saṅkhasaddotveva niṭṭhaṃ gaccheyya. Evamevaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti. Tassa evaṃ hoti – ‘ayaṃ vā so dhammavinayo, yatthāhaṃ pubbe brahmacariyaṃ acari’nti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ tatiyo ānisaṃso pāṭikaṅkho.
‘‘បុន ចបរំ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មំ បរិយាបុណាតិ – សុត្តំ, គេយ្យំ, វេយ្យាករណំ, គាថំ, ឧទានំ, ឥតិវុត្តកំ, ជាតកំ, អព្ភុតធម្មំ, វេទល្លំ។ តស្ស តេ ធម្មា សោតានុគតា ហោន្តិ, វចសា បរិចិតា, មនសានុបេក្ខិតា, ទិដ្ឋិយា សុប្បដិវិទ្ធា។ សោ មុដ្ឋស្សតិ កាលំ កុរុមានោ អញ្ញតរំ ទេវនិកាយំ ឧបបជ្ជតិ។ តស្ស តត្ថ ន ហេវ ខោ សុខិនោ ធម្មបទា ប្លវន្តិ, នបិ ភិក្ខុ ឥទ្ធិមា ចេតោវសិប្បត្តោ ទេវបរិសាយំ ធម្មំ ទេសេតិ, នបិ ទេវបុត្តោ ទេវបរិសាយំ ធម្មំ ទេសេតិ; អបិ ច ខោ ឱបបាតិកោ ឱបបាតិកំ សារេតិ – ‘សរសិ ត្វំ, មារិស, សរសិ ត្វំ , មារិស, យត្ថ មយំ បុព្ពេ ព្រហ្មចរិយំ អចរិម្ហា’តិ។ សោ ឯវមាហ – ‘សរាមិ, មារិស, សរាមិ, មារិសា’តិ។ ទន្ធោ, ភិក្ខវេ, សតុប្បាទោ; អថ សោ សត្តោ ខិប្បំយេវ វិសេសគាមី ហោតិ។ សេយ្យថាបិ, ភិក្ខវេ, ទ្វេ សហាយកា សហបំសុកីឡិកា 5។ តេ កទាចិ ករហចិ អញ្ញមញ្ញំ សមាគច្ឆេយ្យុំ។ អញ្ញោ បន 6 សហាយកោ សហាយកំ ឯវំ វទេយ្យ – ‘ឥទម្បិ, សម្ម, សរសិ, ឥទម្បិ, សម្ម, សរសី’តិ។ សោ ឯវំ វទេយ្យ – ‘សរាមិ , សម្ម, សរាមិ, សម្មា’តិ។ ឯវមេវំ ខោ, ភិក្ខវេ, ភិក្ខុ ធម្មំ បរិយាបុណាតិ – សុត្តំ, គេយ្យំ, វេយ្យាករណំ, គាថំ, ឧទានំ, ឥតិវុត្តកំ, ជាតកំ, អព្ភុតធម្មំ, វេទល្លំ។ តស្ស តេ ធម្មា សោតានុគតា ហោន្តិ, វចសា បរិចិតា, មនសានុបេក្ខិតា, ទិដ្ឋិយា សុប្បដិវិទ្ធា។ សោ មុដ្ឋស្សតិ កាលំ កុរុមានោ អញ្ញតរំ ទេវនិកាយំ ឧបបជ្ជតិ។ តស្ស តត្ថ ន ហេវ ខោ សុខិនោ ធម្មបទា ប្លវន្តិ, នបិ ភិក្ខុ ឥទ្ធិមា ចេតោវសិប្បត្តោ ទេវបរិសាយំ ធម្មំ ទេសេតិ, នបិ ទេវបុត្តោ ទេវបរិសាយំ ធម្មំ ទេសេតិ; អបិ ច ខោ ឱបបាតិកោ ឱបបាតិកំ សារេតិ – ‘សរសិ ត្វំ, មារិស, សរសិ ត្វំ, មារិស, យត្ថ មយំ បុព្ពេ ព្រហ្មចរិយំ អចរិម្ហា’តិ។ សោ ឯវមាហ – ‘សរាមិ, មារិស, សរាមិ, មារិសា’តិ។ ទន្ធោ, ភិក្ខវេ, សតុប្បាទោ; អថ ខោ សោ សត្តោ ខិប្បំយេវ វិសេសគាមី ហោតិ។ សោតានុគតានំ, ភិក្ខវេ, ធម្មានំ, វចសា បរិចិតានំ, មនសានុបេក្ខិតានំ, ទិដ្ឋិយា សុប្បដិវិទ្ធានំ អយំ ចតុត្ថោ អានិសំសោ បាដិកង្ខោ។ សោតានុគតានំ, ភិក្ខវេ, ធម្មានំ, វចសា បរិចិតានំ, មនសានុបេក្ខិតានំ ទិដ្ឋិយា សុប្បដិវិទ្ធានំ ឥមេ ចត្តារោ អានិសំសា បាដិកង្ខា’’តិ។ បឋមំ។
‘‘Puna caparaṃ, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti, napi devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho opapātiko opapātikaṃ sāreti – ‘sarasi tvaṃ, mārisa, sarasi tvaṃ , mārisa, yattha mayaṃ pubbe brahmacariyaṃ acarimhā’ti. So evamāha – ‘sarāmi, mārisa, sarāmi, mārisā’ti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Seyyathāpi, bhikkhave, dve sahāyakā sahapaṃsukīḷikā 7. Te kadāci karahaci aññamaññaṃ samāgaccheyyuṃ. Añño pana 8 sahāyako sahāyakaṃ evaṃ vadeyya – ‘idampi, samma, sarasi, idampi, samma, sarasī’ti. So evaṃ vadeyya – ‘sarāmi , samma, sarāmi, sammā’ti. Evamevaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu dhammaṃ pariyāpuṇāti – suttaṃ, geyyaṃ, veyyākaraṇaṃ, gāthaṃ, udānaṃ, itivuttakaṃ, jātakaṃ, abbhutadhammaṃ, vedallaṃ. Tassa te dhammā sotānugatā honti, vacasā paricitā, manasānupekkhitā, diṭṭhiyā suppaṭividdhā. So muṭṭhassati kālaṃ kurumāno aññataraṃ devanikāyaṃ upapajjati. Tassa tattha na heva kho sukhino dhammapadā plavanti, napi bhikkhu iddhimā cetovasippatto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti, napi devaputto devaparisāyaṃ dhammaṃ deseti; api ca kho opapātiko opapātikaṃ sāreti – ‘sarasi tvaṃ, mārisa, sarasi tvaṃ, mārisa, yattha mayaṃ pubbe brahmacariyaṃ acarimhā’ti. So evamāha – ‘sarāmi, mārisa, sarāmi, mārisā’ti. Dandho, bhikkhave, satuppādo; atha kho so satto khippaṃyeva visesagāmī hoti. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ, diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ayaṃ catuttho ānisaṃso pāṭikaṅkho. Sotānugatānaṃ, bhikkhave, dhammānaṃ, vacasā paricitānaṃ, manasānupekkhitānaṃ diṭṭhiyā suppaṭividdhānaṃ ime cattāro ānisaṃsā pāṭikaṅkhā’’ti. Paṭhamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / អង្គុត្តរនិកាយ (អដ្ឋកថា) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ១. សោតានុគតសុត្តវណ្ណនា • 1. Sotānugatasuttavaṇṇanā
ដីកា • Tīkā / សុត្តបិដក (ដីកា) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / អង្គុត្តរនិកាយ (ដីកា) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ១. សោតានុគតសុត្តវណ្ណនា • 1. Sotānugatasuttavaṇṇanā
