Library / Tipiṭaka / તિપિટક • Tipiṭaka / અઙ્ગુત્તરનિકાય • Aṅguttaranikāya |
૧૦. સોતસુત્તં
10. Sotasuttaṃ
૧૪૦. ‘‘પઞ્ચહિ, ભિક્ખવે, અઙ્ગેહિ સમન્નાગતો રઞ્ઞો નાગો રાજારહો હોતિ રાજભોગ્ગો, રઞ્ઞો અઙ્ગંત્વેવ સઙ્ખં ગચ્છતિ. કતમેહિ પઞ્ચહિ? ઇધ, ભિક્ખવે, રઞ્ઞો નાગો સોતા ચ હોતિ, હન્તા ચ, રક્ખિતા ચ, ખન્તા ચ, ગન્તા ચ.
140. ‘‘Pañcahi, bhikkhave, aṅgehi samannāgato rañño nāgo rājāraho hoti rājabhoggo, rañño aṅgaṃtveva saṅkhaṃ gacchati. Katamehi pañcahi? Idha, bhikkhave, rañño nāgo sotā ca hoti, hantā ca, rakkhitā ca, khantā ca, gantā ca.
‘‘કથઞ્ચ, ભિક્ખવે, રઞ્ઞો નાગો રક્ખિતા હોતિ? ઇધ, ભિક્ખવે, રઞ્ઞો નાગો સઙ્ગામગતો રક્ખતિ પુરિમં કાયં, રક્ખતિ પચ્છિમં કાયં, રક્ખતિ પુરિમે પાદે, રક્ખતિ પચ્છિમે પાદે, રક્ખતિ સીસં, રક્ખતિ કણ્ણે, રક્ખતિ દન્તે, રક્ખતિ સોણ્ડં, રક્ખતિ વાલધિં, રક્ખતિ હત્થારુહં. એવં ખો, ભિક્ખવે, રઞ્ઞો નાગો રક્ખિતા હોતિ.
‘‘Kathañca, bhikkhave, rañño nāgo rakkhitā hoti? Idha, bhikkhave, rañño nāgo saṅgāmagato rakkhati purimaṃ kāyaṃ, rakkhati pacchimaṃ kāyaṃ, rakkhati purime pāde, rakkhati pacchime pāde, rakkhati sīsaṃ, rakkhati kaṇṇe, rakkhati dante, rakkhati soṇḍaṃ, rakkhati vāladhiṃ, rakkhati hatthāruhaṃ. Evaṃ kho, bhikkhave, rañño nāgo rakkhitā hoti.
‘‘કથઞ્ચ , ભિક્ખવે, રઞ્ઞો નાગો ખન્તા હોતિ? ઇધ, ભિક્ખવે, રઞ્ઞો નાગો સઙ્ગામગતો ખમો હોતિ સત્તિપ્પહારાનં અસિપ્પહારાનં ઉસુપ્પહારાનં ફરસુપ્પહારાનં ભેરિપણવસઙ્ખતિણવનિન્નાદસદ્દાનં. એવં ખો, ભિક્ખવે, રઞ્ઞો નાગો ખન્તા હોતિ.
‘‘Kathañca , bhikkhave, rañño nāgo khantā hoti? Idha, bhikkhave, rañño nāgo saṅgāmagato khamo hoti sattippahārānaṃ asippahārānaṃ usuppahārānaṃ pharasuppahārānaṃ bheripaṇavasaṅkhatiṇavaninnādasaddānaṃ. Evaṃ kho, bhikkhave, rañño nāgo khantā hoti.
‘‘કથઞ્ચ, ભિક્ખવે, રઞ્ઞો નાગો ગન્તા હોતિ? ઇધ, ભિક્ખવે, રઞ્ઞો નાગો યમેનં હત્થિદમ્મસારથિ દિસં પેસેતિ – યદિ વા ગતપુબ્બં યદિ વા અગતપુબ્બં – તં ખિપ્પમેવ ગન્તા હોતિ. એવં ખો, ભિક્ખવે, રઞ્ઞો નાગો ગન્તા હોતિ.
‘‘Kathañca, bhikkhave, rañño nāgo gantā hoti? Idha, bhikkhave, rañño nāgo yamenaṃ hatthidammasārathi disaṃ peseti – yadi vā gatapubbaṃ yadi vā agatapubbaṃ – taṃ khippameva gantā hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, rañño nāgo gantā hoti.
‘‘ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહિ અઙ્ગેહિ સમન્નાગતો રઞ્ઞો નાગો રાજારહો હોતિ રાજભોગ્ગો, રઞ્ઞો અઙ્ગંત્વેવ સઙ્ખં ગચ્છતિ.
‘‘Imehi kho, bhikkhave, pañcahi aṅgehi samannāgato rañño nāgo rājāraho hoti rājabhoggo, rañño aṅgaṃtveva saṅkhaṃ gacchati.
‘‘એવમેવં ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ આહુનેય્યો હોતિ પાહુનેય્યો દક્ખિણેય્યો અઞ્જલિકરણીયો અનુત્તરં પુઞ્ઞક્ખેત્તં લોકસ્સ. કતમેહિ પઞ્ચહિ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સોતા ચ હોતિ, હન્તા ચ, રક્ખિતા ચ, ખન્તા ચ, ગન્તા ચ.
‘‘Evamevaṃ kho, bhikkhave, pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti pāhuneyyo dakkhiṇeyyo añjalikaraṇīyo anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassa. Katamehi pañcahi? Idha, bhikkhave, bhikkhu sotā ca hoti, hantā ca, rakkhitā ca, khantā ca, gantā ca.
‘‘કથઞ્ચ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સોતા હોતિ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ તથાગતપ્પવેદિતે ધમ્મવિનયે દેસિયમાને અટ્ઠિંકત્વા મનસિ કત્વા સબ્બં ચેતસા સમન્નાહરિત્વા ઓહિતસોતો ધમ્મં સુણાતિ. એવં ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ સોતા હોતિ.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu sotā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu tathāgatappavedite dhammavinaye desiyamāne aṭṭhiṃkatvā manasi katvā sabbaṃ cetasā samannāharitvā ohitasoto dhammaṃ suṇāti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu sotā hoti.
‘‘કથઞ્ચ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ હન્તા હોતિ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ઉપ્પન્નં કામવિતક્કં નાધિવાસેતિ, પજહતિ વિનોદેતિ (હનતિ) 11 બ્યન્તીકરોતિ અનભાવં ગમેતિ; ઉપ્પન્નં બ્યાપાદવિતક્કં…પે॰… ઉપ્પન્નં વિહિંસાવિતક્કં…પે॰… ઉપ્પન્નુપ્પન્ને પાપકે અકુસલે ધમ્મે નાધિવાસેતિ , પજહતિ વિનોદેતિ (હનતિ) 12 બ્યન્તીકરોતિ અનભાવં ગમેતિ. એવં ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ હન્તા હોતિ.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu hantā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu uppannaṃ kāmavitakkaṃ nādhivāseti, pajahati vinodeti (hanati) 13 byantīkaroti anabhāvaṃ gameti; uppannaṃ byāpādavitakkaṃ…pe… uppannaṃ vihiṃsāvitakkaṃ…pe… uppannuppanne pāpake akusale dhamme nādhivāseti , pajahati vinodeti (hanati) 14 byantīkaroti anabhāvaṃ gameti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu hantā hoti.
‘‘કથઞ્ચ , ભિક્ખવે, ભિક્ખુ રક્ખિતા હોતિ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ચક્ખુના રૂપં દિસ્વા ન નિમિત્તગ્ગાહી હોતિ નાનુબ્યઞ્જનગ્ગાહી. યત્વાધિકરણમેનં ચક્ખુન્દ્રિયં અસંવુતં વિહરન્તં અભિજ્ઝાદોમનસ્સા પાપકા અકુસલા ધમ્મા અન્વાસ્સવેય્યું, તસ્સ સંવરાય પટિપજ્જતિ; રક્ખતિ ચક્ખુન્દ્રિયં; ચક્ખુન્દ્રિયે સંવરં આપજ્જતિ. સોતેન સદ્દં સુત્વા… ઘાનેન ગન્ધં ઘાયિત્વા… જિવ્હાય રસં સાયિત્વા… કાયેન ફોટ્ઠબ્બં ફુસિત્વા… મનસા ધમ્મં વિઞ્ઞાય ન નિમિત્તગ્ગાહી હોતિ નાનુબ્યઞ્જનગ્ગાહી. યત્વાધિકરણમેનં મનિન્દ્રિયં અસંવુતં વિહરન્તં અભિજ્ઝાદોમનસ્સા પાપકા અકુસલા ધમ્મા અન્વાસ્સવેય્યું, તસ્સ સંવરાય પટિપજ્જતિ; રક્ખતિ મનિન્દ્રિયં; મનિન્દ્રિયે સંવરં આપજ્જતિ. એવં ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ રક્ખિતા હોતિ.
‘‘Kathañca , bhikkhave, bhikkhu rakkhitā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati; rakkhati cakkhundriyaṃ; cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī. Yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ, tassa saṃvarāya paṭipajjati; rakkhati manindriyaṃ; manindriye saṃvaraṃ āpajjati. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu rakkhitā hoti.
‘‘કથઞ્ચ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ખન્તા હોતિ? ઇધ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ખમો હોતિ સીતસ્સ ઉણ્હસ્સ જિઘચ્છાય પિપાસાય ડંસમકસવાતાતપસરીસ 15 પસમ્ફસ્સાનં; દુરુત્તાનં દુરાગતાનં વચનપથાનં ઉપ્પન્નાનં સારીરિકાનં વેદનાનં દુક્ખાનં તિબ્બાનં ખરાનં કટુકાનં અસાતાનં અમનાપાનં પાણહરાનં અધિવાસકજાતિકો હોતિ. એવં ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ખન્તા હોતિ.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu khantā hoti? Idha, bhikkhave, bhikkhu khamo hoti sītassa uṇhassa jighacchāya pipāsāya ḍaṃsamakasavātātapasarīsa 16 pasamphassānaṃ; duruttānaṃ durāgatānaṃ vacanapathānaṃ uppannānaṃ sārīrikānaṃ vedanānaṃ dukkhānaṃ tibbānaṃ kharānaṃ kaṭukānaṃ asātānaṃ amanāpānaṃ pāṇaharānaṃ adhivāsakajātiko hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu khantā hoti.
‘‘કથઞ્ચ, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ગન્તા હોતિ? ઇધ , ભિક્ખવે, ભિક્ખુ યા સા દિસા અગતપુબ્બા ઇમિના દીઘેન અદ્ધુના, યદિદં સબ્બસઙ્ખારસમથો સબ્બૂપધિપટિનિસ્સગ્ગો તણ્હાક્ખયો વિરાગો નિરોધો નિબ્બાનં, તં ખિપ્પઞ્ઞેવ ગન્તા હોતિ. એવં ખો, ભિક્ખવે, ભિક્ખુ ગન્તા હોતિ.
‘‘Kathañca, bhikkhave, bhikkhu gantā hoti? Idha , bhikkhave, bhikkhu yā sā disā agatapubbā iminā dīghena addhunā, yadidaṃ sabbasaṅkhārasamatho sabbūpadhipaṭinissaggo taṇhākkhayo virāgo nirodho nibbānaṃ, taṃ khippaññeva gantā hoti. Evaṃ kho, bhikkhave, bhikkhu gantā hoti.
‘‘ઇમેહિ ખો, ભિક્ખવે, પઞ્ચહિ ધમ્મેહિ સમન્નાગતો ભિક્ખુ આહુનેય્યો હોતિ…પે॰… અનુત્તરં પુઞ્ઞક્ખેત્તં લોકસ્સા’’તિ. દસમં.
‘‘Imehi kho, bhikkhave, pañcahi dhammehi samannāgato bhikkhu āhuneyyo hoti…pe… anuttaraṃ puññakkhettaṃ lokassā’’ti. Dasamaṃ.
રાજવગ્ગો ચતુત્થો.
Rājavaggo catuttho.
તસ્સુદ્દાનં –
Tassuddānaṃ –
ચક્કાનુવત્તના રાજા, યસ્સંદિસં દ્વે ચેવ પત્થના;
Cakkānuvattanā rājā, yassaṃdisaṃ dve ceva patthanā;
અપ્પંસુપતિ ભત્તાદો, અક્ખમો ચ સોતેન ચાતિ.
Appaṃsupati bhattādo, akkhamo ca sotena cāti.
Footnotes:
Related texts:
અટ્ઠકથા • Aṭṭhakathā / સુત્તપિટક (અટ્ઠકથા) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (અટ્ઠકથા) • Aṅguttaranikāya (aṭṭhakathā) / ૧૦. સોતસુત્તવણ્ણના • 10. Sotasuttavaṇṇanā
ટીકા • Tīkā / સુત્તપિટક (ટીકા) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / અઙ્ગુત્તરનિકાય (ટીકા) • Aṅguttaranikāya (ṭīkā) / ૧૦. સોતસુત્તવણ્ણના • 10. Sotasuttavaṇṇanā