Philosophy and Religion / Bhagavadgita |
श्रीमद्भगवद्गीता
Śrīmad Bhagavad Gītā
राजविद्याराजगुह्ययोगः
Rājavidyārājaguhyayogaḥ
अथ नवमोऽध्यायः । राजविद्याराजगुह्ययोगः
atha navamo'dhyāyaḥ । rājavidyārājaguhyayogaḥ
श्रीभगवानुवाच ।
śrībhagavānuvāca ।
इदं तु ते गुह्यतमं प्रवक्ष्याम्यनसूयवे ।
ज्ञानं विज्ञानसहितं यज्ज्ञात्वा मोक्ष्यसेऽशुभात् ॥ ९-१॥
idaṃ tu te guhyatamaṃ pravakṣyāmyanasūyave ।
jñānaṃ vijñānasahitaṃ yajjñātvā mokṣyase'śubhāt ॥ 9-1॥
राजविद्या राजगुह्यं पवित्रमिदमुत्तमम् ।
प्रत्यक्षावगमं धर्म्यं सुसुखं कर्तुमव्ययम् ॥ ९-२॥
rājavidyā rājaguhyaṃ pavitramidamuttamam ।
pratyakṣāvagamaṃ dharmyaṃ susukhaṃ kartumavyayam ॥ 9-2॥
अश्रद्दधानाः पुरुषा धर्मस्यास्य परन्तप ।
अप्राप्य मां निवर्तन्ते मृत्युसंसारवर्त्मनि ॥ ९-३॥
aśraddadhānāḥ puruṣā dharmasyāsya parantapa ।
aprāpya māṃ nivartante mṛtyusaṃsāravartmani ॥ 9-3॥
मया ततमिदं सर्वं जगदव्यक्तमूर्तिना ।
मत्स्थानि सर्वभूतानि न चाहं तेष्ववस्थितः ॥ ९-४॥
mayā tatamidaṃ sarvaṃ jagadavyaktamūrtinā ।
matsthāni sarvabhūtāni na cāhaṃ teṣvavasthitaḥ ॥ 9-4॥
न च मत्स्थानि भूतानि पश्य मे योगमैश्वरम् ।
भूतभृन्न च भूतस्थो ममात्मा भूतभावनः ॥ ९-५॥
na ca matsthāni bhūtāni paśya me yogamaiśvaram ।
bhūtabhṛnna ca bhūtastho mamātmā bhūtabhāvanaḥ ॥ 9-5॥
यथाकाशस्थितो नित्यं वायुः सर्वत्रगो महान् ।
तथा सर्वाणि भूतानि मत्स्थानीत्युपधारय ॥ ९-६॥
yathākāśasthito nityaṃ vāyuḥ sarvatrago mahān ।
tathā sarvāṇi bhūtāni matsthānītyupadhāraya ॥ 9-6॥
सर्वभूतानि कौन्तेय प्रकृतिं यान्ति मामिकाम् ।
कल्पक्षये पुनस्तानि कल्पादौ विसृजाम्यहम् ॥ ९-७॥
sarvabhūtāni kaunteya prakṛtiṃ yānti māmikām ।
kalpakṣaye punastāni kalpādau visṛjāmyaham ॥ 9-7॥
प्रकृतिं स्वामवष्टभ्य विसृजामि पुनः पुनः ।
भूतग्राममिमं कृत्स्नमवशं प्रकृतेर्वशात् ॥ ९-८॥
prakṛtiṃ svāmavaṣṭabhya visṛjāmi punaḥ punaḥ ।
bhūtagrāmamimaṃ kṛtsnamavaśaṃ prakṛtervaśāt ॥ 9-8॥
न च मां तानि कर्माणि निबध्नन्ति धनञ्जय ।
उदासीनवदासीनमसक्तं तेषु कर्मसु ॥ ९-९॥
na ca māṃ tāni karmāṇi nibadhnanti dhanañjaya ।
udāsīnavadāsīnamasaktaṃ teṣu karmasu ॥ 9-9॥
मयाध्यक्षेण प्रकृतिः सूयते सचराचरम् ।
हेतुनानेन कौन्तेय जगद्विपरिवर्तते ॥ ९-१०॥
mayādhyakṣeṇa prakṛtiḥ sūyate sacarācaram ।
hetunānena kaunteya jagadviparivartate ॥ 9-10॥
अवजानन्ति मां मूढा मानुषीं तनुमाश्रितम् ।
परं भावमजानन्तो मम भूतमहेश्वरम् ॥ ९-११॥
avajānanti māṃ mūḍhā mānuṣīṃ tanumāśritam ।
paraṃ bhāvamajānanto mama bhūtamaheśvaram ॥ 9-11॥
मोघाशा मोघकर्माणो मोघज्ञाना विचेतसः ।
राक्षसीमासुरीं चैव प्रकृतिं मोहिनीं श्रिताः ॥ ९-१२॥
moghāśā moghakarmāṇo moghajñānā vicetasaḥ ।
rākṣasīmāsurīṃ caiva prakṛtiṃ mohinīṃ śritāḥ ॥ 9-12॥
महात्मानस्तु मां पार्थ दैवीं प्रकृतिमाश्रिताः ।
भजन्त्यनन्यमनसो ज्ञात्वा भूतादिमव्ययम् ॥ ९-१३॥
mahātmānastu māṃ pārtha daivīṃ prakṛtimāśritāḥ ।
bhajantyananyamanaso jñātvā bhūtādimavyayam ॥ 9-13॥
सततं कीर्तयन्तो मां यतन्तश्च दृढव्रताः ।
नमस्यन्तश्च मां भक्त्या नित्ययुक्ता उपासते ॥ ९-१४॥
satataṃ kīrtayanto māṃ yatantaśca dṛḍhavratāḥ ।
namasyantaśca māṃ bhaktyā nityayuktā upāsate ॥ 9-14॥
ज्ञानयज्ञेन चाप्यन्ये यजन्तो मामुपासते ।
एकत्वेन पृथक्त्वेन बहुधा विश्वतोमुखम् ॥ ९-१५॥
jñānayajñena cāpyanye yajanto māmupāsate ।
ekatvena pṛthaktvena bahudhā viśvatomukham ॥ 9-15॥
अहं क्रतुरहं यज्ञः स्वधाहमहमौषधम् ।
मन्त्रोऽहमहमेवाज्यमहमग्निरहं हुतम् ॥ ९-१६॥
ahaṃ kraturahaṃ yajñaḥ svadhāhamahamauṣadham ।
mantro'hamahamevājyamahamagnirahaṃ hutam ॥ 9-16॥
पिताहमस्य जगतो माता धाता पितामहः ।
वेद्यं पवित्रमोङ्कार ऋक्साम यजुरेव च ॥ ९-१७॥
pitāhamasya jagato mātā dhātā pitāmahaḥ ।
vedyaṃ pavitramoṅkāra ṛksāma yajureva ca ॥ 9-17॥
गतिर्भर्ता प्रभुः साक्षी निवासः शरणं सुहृत् ।
प्रभवः प्रलयः स्थानं निधानं बीजमव्ययम् ॥ ९-१८॥
gatirbhartā prabhuḥ sākṣī nivāsaḥ śaraṇaṃ suhṛt ।
prabhavaḥ pralayaḥ sthānaṃ nidhānaṃ bījamavyayam ॥ 9-18॥
तपाम्यहमहं वर्षं निगृह्णाम्युत्सृजामि च ।
अमृतं चैव मृत्युश्च सदसच्चाहमर्जुन ॥ ९-१९॥
tapāmyahamahaṃ varṣaṃ nigṛhṇāmyutsṛjāmi ca ।
amṛtaṃ caiva mṛtyuśca sadasaccāhamarjuna ॥ 9-19॥
त्रैविद्या मां सोमपाः पूतपापा
यज्ञैरिष्ट्वा स्वर्गतिं प्रार्थयन्ते ।
ते पुण्यमासाद्य सुरेन्द्रलोक-
मश्नन्ति दिव्यान्दिवि देवभोगान् ॥ ९-२०॥
traividyā māṃ somapāḥ pūtapāpā
yajñairiṣṭvā svargatiṃ prārthayante ।
te puṇyamāsādya surendraloka-
maśnanti divyāndivi devabhogān ॥ 9-20॥
ते तं भुक्त्वा स्वर्गलोकं विशालं
क्षीणे पुण्ये मर्त्यलोकं विशन्ति ।
एवं त्रयीधर्ममनुप्रपन्ना
गतागतं कामकामा लभन्ते ॥ ९-२१॥
te taṃ bhuktvā svargalokaṃ viśālaṃ
kṣīṇe puṇye martyalokaṃ viśanti ।
evaṃ trayīdharmamanuprapannā
gatāgataṃ kāmakāmā labhante ॥ 9-21॥
अनन्याश्चिन्तयन्तो मां ये जनाः पर्युपासते ।
तेषां नित्याभियुक्तानां योगक्षेमं वहाम्यहम् ॥ ९-२२॥
ananyāścintayanto māṃ ye janāḥ paryupāsate ।
teṣāṃ nityābhiyuktānāṃ yogakṣemaṃ vahāmyaham ॥ 9-22॥
येऽप्यन्यदेवता भक्ता यजन्ते श्रद्धयान्विताः ।
तेऽपि मामेव कौन्तेय यजन्त्यविधिपूर्वकम् ॥ ९-२३॥
ye'pyanyadevatā bhaktā yajante śraddhayānvitāḥ ।
te'pi māmeva kaunteya yajantyavidhipūrvakam ॥ 9-23॥
अहं हि सर्वयज्ञानां भोक्ता च प्रभुरेव च ।
न तु मामभिजानन्ति तत्त्वेनातश्च्यवन्ति ते ॥ ९-२४॥
ahaṃ hi sarvayajñānāṃ bhoktā ca prabhureva ca ।
na tu māmabhijānanti tattvenātaścyavanti te ॥ 9-24॥
यान्ति देवव्रता देवान्पितॄन्यान्ति पितृव्रताः ।
भूतानि यान्ति भूतेज्या यान्ति मद्याजिनोऽपि माम् ॥ ९-२५॥
yānti devavratā devānpitṝnyānti pitṛvratāḥ ।
bhūtāni yānti bhūtejyā yānti madyājino'pi mām ॥ 9-25॥
पत्रं पुष्पं फलं तोयं यो मे भक्त्या प्रयच्छति ।
तदहं भक्त्युपहृतमश्नामि प्रयतात्मनः ॥ ९-२६॥
patraṃ puṣpaṃ phalaṃ toyaṃ yo me bhaktyā prayacchati ।
tadahaṃ bhaktyupahṛtamaśnāmi prayatātmanaḥ ॥ 9-26॥
यत्करोषि यदश्नासि यज्जुहोषि ददासि यत् ।
यत्तपस्यसि कौन्तेय तत्कुरुष्व मदर्पणम् ॥ ९-२७॥
yatkaroṣi yadaśnāsi yajjuhoṣi dadāsi yat ।
yattapasyasi kaunteya tatkuruṣva madarpaṇam ॥ 9-27॥
शुभाशुभफलैरेवं मोक्ष्यसे कर्मबन्धनैः ।
संन्यासयोगयुक्तात्मा विमुक्तो मामुपैष्यसि ॥ ९-२८॥
śubhāśubhaphalairevaṃ mokṣyase karmabandhanaiḥ ।
saṃnyāsayogayuktātmā vimukto māmupaiṣyasi ॥ 9-28॥
समोऽहं सर्वभूतेषु न मे द्वेष्योऽस्ति न प्रियः ।
ये भजन्ति तु मां भक्त्या मयि ते तेषु चाप्यहम् ॥ ९-२९॥
samo'haṃ sarvabhūteṣu na me dveṣyo'sti na priyaḥ ।
ye bhajanti tu māṃ bhaktyā mayi te teṣu cāpyaham ॥ 9-29॥
अपि चेत्सुदुराचारो भजते मामनन्यभाक् ।
साधुरेव स मन्तव्यः सम्यग्व्यवसितो हि सः ॥ ९-३०॥
api cetsudurācāro bhajate māmananyabhāk ।
sādhureva sa mantavyaḥ samyagvyavasito hi saḥ ॥ 9-30॥
क्षिप्रं भवति धर्मात्मा शश्वच्छान्तिं निगच्छति ।
कौन्तेय प्रतिजानीहि न मे भक्तः प्रणश्यति ॥ ९-३१॥
kṣipraṃ bhavati dharmātmā śaśvacchāntiṃ nigacchati ।
kaunteya pratijānīhi na me bhaktaḥ praṇaśyati ॥ 9-31॥
मां हि पार्थ व्यपाश्रित्य येऽपि स्युः पापयोनयः ।
स्त्रियो वैश्यास्तथा शूद्रास्तेऽपि यान्ति परां गतिम् ॥ ९-३२॥
māṃ hi pārtha vyapāśritya ye'pi syuḥ pāpayonayaḥ ।
striyo vaiśyāstathā śūdrāste'pi yānti parāṃ gatim ॥ 9-32॥
किं पुनर्ब्राह्मणाः पुण्या भक्ता राजर्षयस्तथा ।
अनित्यमसुखं लोकमिमं प्राप्य भजस्व माम् ॥ ९-३३॥
kiṃ punarbrāhmaṇāḥ puṇyā bhaktā rājarṣayastathā ।
anityamasukhaṃ lokamimaṃ prāpya bhajasva mām ॥ 9-33॥
मन्मना भव मद्भक्तो मद्याजी मां नमस्कुरु ।
मामेवैष्यसि युक्त्वैवमात्मानं मत्परायणः ॥ ९-३४॥
manmanā bhava madbhakto madyājī māṃ namaskuru ।
māmevaiṣyasi yuktvaivamātmānaṃ matparāyaṇaḥ ॥ 9-34॥
ॐ तत्सदिति श्रीमद्भगवद्गीतासूपनिषत्सु
ब्रह्मविद्यायां योगशास्त्रे श्रीकृष्णार्जुनसंवादे
राजविद्याराजगुह्ययोगो नाम नवमोऽध्यायः ॥ ९॥
Om̃ tatsaditi śrīmadbhagavadgītāsūpaniṣatsu
brahmavidyāyāṃ yogaśāstre śrīkṛṣṇārjunasaṃvāde
rājavidyārājaguhyayogo nāma navamo'dhyāyaḥ ॥ 9॥