| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಅಪದಾನ-ಅಟ್ಠಕಥಾ • Apadāna-aṭṭhakathā |
೯. ಸುಭದ್ದತ್ಥೇರಅಪದಾನವಣ್ಣನಾ
9. Subhaddattheraapadānavaṇṇanā
ಪದುಮುತ್ತರೋ ಲೋಕವಿದೂತಿಆದಿಕಂ ಆಯಸ್ಮತೋ ಸುಭದ್ದತ್ಥೇರಸ್ಸ ಅಪದಾನಂ। ಅಯಮ್ಪಿ ಪುರಿಮಬುದ್ಧೇಸು ಕತಾಧಿಕಾರೋ ತತ್ಥ ತತ್ಥ ಭವೇ ನಿಬ್ಬಾನಾಧಿಗಮನತ್ಥಾಯ ಪುಞ್ಞಾನಿ ಉಪಚಿನನ್ತೋ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲೇ ವಿಭವಸಮ್ಪನ್ನೇ ಸದ್ಧಾಸಮ್ಪನ್ನೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ಕುಲಗೇಹೇ ನಿಬ್ಬತೋ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ವಾ ಘರಬನ್ಧನೇನ ಬದ್ಧೋ ರತನತ್ತಯೇ ಪಸನ್ನೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಮಞ್ಚೇ ನಿಪನ್ನಂ ಪದುಮುತ್ತರಂ ಭಗವನ್ತಂ ದಿಸ್ವಾ ಸನ್ನಿಪತಿತಾ ದಸಸಹಸ್ಸಚಕ್ಕವಾಳದೇವತಾಯೋ ಚ ದಿಸ್ವಾ ಪಸನ್ನಮಾನಸೋ ನಿಗ್ಗುಣ್ಡಿಕೇಟಕನೀಲಕಾಸೋಕಾಸಿತಾದಿಅನೇಕೇಹಿ ಸುಗನ್ಧಪುಪ್ಫೇಹಿ ಪೂಜೇಸಿ। ಸೋ ತೇನ ಪುಞ್ಞಕಮ್ಮೇನ ಯಾವತಾಯುಕಂ ಠತ್ವಾ ತತೋ ಚವಿತ್ವಾ ತುಸಿತಾದೀಸು ದಿಬ್ಬಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಅನುಭವಿತ್ವಾ ತತೋ ಮನುಸ್ಸೇಸು ಮನುಸ್ಸಸಮ್ಪತ್ತಿಯೋ ಅನುಭವಿತ್ವಾ ನಿಬ್ಬತ್ತನಿಬ್ಬತ್ತಟ್ಠಾನೇಸು ಚ ಸುಗನ್ಧೇಹಿ ಪುಪ್ಫೇಹಿ ಪೂಜಿತೋ ಅಹೋಸಿ। ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪನ ಬುದ್ಧುಪ್ಪಾದೇ ಏಕಸ್ಮಿಂ ವಿಭವಸಮ್ಪನ್ನೇ ಕುಲೇ ನಿಬ್ಬತ್ತಿತ್ವಾ ವಿಞ್ಞುತಂ ಪತ್ತೋ ಕಾಮೇಸು ಆದೀನವಂ ದಿಸ್ವಾಪಿ ಯಾವ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಕಾಲೋ ತಾವ ಅಲದ್ಧಬುದ್ಧದಸ್ಸನೋ ಭಗವತೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಮಞ್ಚೇ ನಿಪನ್ನಕಾಲೇಯೇವ ಪಬ್ಬಜಿತ್ವಾ ಅರಹತ್ತಂ ಪಾಪುಣಿ। ಪುಬ್ಬೇ ಕತಪುಞ್ಞನಾಮೇನ ಸುಭದ್ದೋತಿ ಪಾಕಟೋ ಅಹೋಸಿ।
Padumuttarolokavidūtiādikaṃ āyasmato subhaddattherassa apadānaṃ. Ayampi purimabuddhesu katādhikāro tattha tattha bhave nibbānādhigamanatthāya puññāni upacinanto padumuttarassa bhagavato kāle vibhavasampanne saddhāsampanne ekasmiṃ kulagehe nibbato viññutaṃ patvā gharabandhanena baddho ratanattaye pasanno parinibbānamañce nipannaṃ padumuttaraṃ bhagavantaṃ disvā sannipatitā dasasahassacakkavāḷadevatāyo ca disvā pasannamānaso nigguṇḍikeṭakanīlakāsokāsitādianekehi sugandhapupphehi pūjesi. So tena puññakammena yāvatāyukaṃ ṭhatvā tato cavitvā tusitādīsu dibbasampattiyo anubhavitvā tato manussesu manussasampattiyo anubhavitvā nibbattanibbattaṭṭhānesu ca sugandhehi pupphehi pūjito ahosi. Imasmiṃ pana buddhuppāde ekasmiṃ vibhavasampanne kule nibbattitvā viññutaṃ patto kāmesu ādīnavaṃ disvāpi yāva buddhassa bhagavato parinibbānakālo tāva aladdhabuddhadassano bhagavato parinibbānamañce nipannakāleyeva pabbajitvā arahattaṃ pāpuṇi. Pubbe katapuññanāmena subhaddoti pākaṭo ahosi.
೧೦೧. ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಪುಬ್ಬಕಮ್ಮಂ ಸರಿತ್ವಾ ಸೋಮನಸ್ಸವಸೇನ ಪುಬ್ಬಚರಿತಾಪದಾನಂ ಪಕಾಸೇನ್ತೋ ಪದುಮುತ್ತರೋ ಲೋಕವಿದೂತಿಆದಿಮಾಹ। ತಂ ಉತ್ತಾನತ್ಥಮೇವ। ಸುಣಾಥ ಮಮ ಭಾಸತೋ…ಪೇ॰… ನಿಬ್ಬಾಯಿಸ್ಸತಿನಾಸವೋತಿ ಇದಂ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಮಞ್ಚೇ ನಿಪನ್ನೋವ ಪದುಮುತ್ತರೋ ಭಗವಾ ಬ್ಯಾಕಾಸಿ।
101. So attano pubbakammaṃ saritvā somanassavasena pubbacaritāpadānaṃ pakāsento padumuttaro lokavidūtiādimāha. Taṃ uttānatthameva. Suṇātha mama bhāsato…pe… nibbāyissatināsavoti idaṃ parinibbānamañce nipannova padumuttaro bhagavā byākāsi.
ಪಞ್ಚಮಭಾಣವಾರವಣ್ಣನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Pañcamabhāṇavāravaṇṇanā samattā.
೧೧೫. ಸೋ ಅತ್ತನೋ ಪಟಿಪತ್ತಿಂ ದಸ್ಸೇನ್ತೋ ಪುಬ್ಬಕಮ್ಮೇನ ಸಂಯುತ್ತೋತಿಆದಿಮಾಹ। ಏಕಗ್ಗೋತಿ ಏಕಗ್ಗಚಿತ್ತೋ। ಸುಸಮಾಹಿತೋತಿ ಸುಟ್ಠು ಸಮಾಹಿತೋ, ಸನ್ತಕಾಯಚಿತ್ತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಓರಸೋ ಪುತ್ತೋತಿ ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಉರಸಾ ಹದಯೇನ ನಿಗ್ಗತಓವಾದಾನುಸಾಸನಿಂ ಸುತ್ವಾ ಪತ್ತಅರಹತ್ತಫಲೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ಧಮ್ಮಜೋಮ್ಹಿ ಸುನಿಮ್ಮಿತೋತಿ ಧಮ್ಮತೋ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಧಮ್ಮತೋ ಜಾತೋ ಅರಿಯಾಯ ಜಾತಿಯಾ ಸುನಿಮ್ಮಿತೋ ಸುಟ್ಠು ನಿಪ್ಪ್ಫಾದಿತಸಬ್ಬಕಿಚ್ಚೋ ಅಮ್ಹಿ ಭವಾಮೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
115. So attano paṭipattiṃ dassento pubbakammena saṃyuttotiādimāha. Ekaggoti ekaggacitto. Susamāhitoti suṭṭhu samāhito, santakāyacittoti attho. Buddhassa oraso puttoti buddhassa urasā hadayena niggataovādānusāsaniṃ sutvā pattaarahattaphaloti attho. Dhammajomhi sunimmitoti dhammato kammaṭṭhānadhammato jāto ariyāya jātiyā sunimmito suṭṭhu nippphāditasabbakicco amhi bhavāmīti attho.
೧೧೬. ಧಮ್ಮರಾಜಂ ಉಪಗಮ್ಮಾತಿ ಧಮ್ಮೇನ ಸಬ್ಬಸತ್ತಾನಂ ರಾಜಾನಂ ಇಸ್ಸರಭೂತಂ ಭಗವನ್ತಂ ಉಪಗನ್ತ್ವಾ ಸಮೀಪಂ ಗನ್ತ್ವಾತಿ ಅತ್ಥೋ। ಅಪುಚ್ಛಿಂ ಪಞ್ಹಮುತ್ತಮನ್ತಿ ಉತ್ತಮಂ ಖನ್ಧಾಯತನಧಾತುಸಚ್ಚಸಮುಪ್ಪಾದಾದಿಪಟಿಸಂಯುತ್ತಂ ಪಞ್ಹಂ ಅಪುಚ್ಛಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ಕಥಯನ್ತೋ ಚ ಮೇ ಪಞ್ಹನ್ತಿ ಏಸೋ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಭಗವಾ ಮೇ ಮಯ್ಹಂ ಪಞ್ಹಂ ಕಥಯನ್ತೋ ಬ್ಯಾಕರೋನ್ತೋ। ಧಮ್ಮಸೋತಂ ಉಪಾನಯೀತಿ ಅನುಪಾದಿಸೇಸನಿಬ್ಬಾನಧಾತುಸಙ್ಖಾತಂ ಧಮ್ಮಸೋತಂ ಧಮ್ಮಪವಾಹಂ ಉಪಾನಯಿ ಪಾವಿಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
116.Dhammarājaṃ upagammāti dhammena sabbasattānaṃ rājānaṃ issarabhūtaṃ bhagavantaṃ upagantvā samīpaṃ gantvāti attho. Apucchiṃ pañhamuttamanti uttamaṃ khandhāyatanadhātusaccasamuppādādipaṭisaṃyuttaṃ pañhaṃ apucchinti attho. Kathayantoca me pañhanti eso amhākaṃ bhagavā me mayhaṃ pañhaṃ kathayanto byākaronto. Dhammasotaṃ upānayīti anupādisesanibbānadhātusaṅkhātaṃ dhammasotaṃ dhammapavāhaṃ upānayi pāvisīti attho.
೧೧೮. ಜಲಜುತ್ತಮನಾಯಕೋತಿ ಪದುಮುತ್ತರನಾಮಕೋ ಮ-ಕಾರಸ್ಸ ಯ-ಕಾರಂ ಕತ್ವಾ ಕತವೋಹಾರೋ। ನಿಬ್ಬಾಯಿ ಅನುಪಾದಾನೋತಿ ಉಪಾದಾನೇ ಪಞ್ಚಕ್ಖನ್ಧೇ ಅಗ್ಗಹೇತ್ವಾ ನಿಬ್ಬಾಯಿ ನ ಪಞ್ಞಾಯಿ ಅದಸ್ಸನಂ ಅಗಮಾಸಿ, ಮನುಸ್ಸಲೋಕಾದೀಸು ಕತ್ಥಚಿಪಿ ಅಪತಿಟ್ಠಿತೋತಿ ಅತ್ಥೋ। ದೀಪೋವ ತೇಲಸಙ್ಖಯಾತಿ ವಟ್ಟಿತೇಲಾನಂ ಸಙ್ಖಯಾ ಅಭಾವಾ ಪದೀಪೋ ಇವ ನಿಬ್ಬಾಯೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
118.Jalajuttamanāyakoti padumuttaranāmako ma-kārassa ya-kāraṃ katvā katavohāro. Nibbāyianupādānoti upādāne pañcakkhandhe aggahetvā nibbāyi na paññāyi adassanaṃ agamāsi, manussalokādīsu katthacipi apatiṭṭhitoti attho. Dīpova telasaṅkhayāti vaṭṭitelānaṃ saṅkhayā abhāvā padīpo iva nibbāyīti sambandho.
೧೧೯. ಸತ್ತಯೋಜನಿಕಂ ಆಸೀತಿ ತಸ್ಸ ಪರಿನಿಬ್ಬುತಸ್ಸ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ರತನಮಯಂ ಥೂಪಂ ಸತ್ತಯೋಜನುಬ್ಬೇಧಂ ಆಸಿ ಅಹೋಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ। ಧಜಂ ತತ್ಥ ಅಪೂಜೇಸಿನ್ತಿ ತತ್ಥ ತಸ್ಮಿಂ ಚೇತಿಯೇ ಸಬ್ಬಭದ್ದಂ ಸಬ್ಬತೋ ಭದ್ದಂ ಸಬ್ಬಸೋ ಮನೋರಮಂ ಧಜಂ ಪೂಜೇಸಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ।
119.Sattayojanikaṃ āsīti tassa parinibbutassa padumuttarassa bhagavato ratanamayaṃ thūpaṃ sattayojanubbedhaṃ āsi ahosīti attho. Dhajaṃ tattha apūjesinti tattha tasmiṃ cetiye sabbabhaddaṃ sabbato bhaddaṃ sabbaso manoramaṃ dhajaṃ pūjesinti attho.
೧೨೦. ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಚ ಬುದ್ಧಸ್ಸಾತಿ ಪದುಮುತ್ತರಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಕಾಲತೋ ಪಟ್ಠಾಯ ಆಗತಸ್ಸ ದೇವಮನುಸ್ಸೇಸು ಸಂಸರತೋ ಮೇ ಮಯ್ಹಂ ಓರಸೋ ಪುತ್ತೋ ತಿಸ್ಸೋ ನಾಮ ಕಸ್ಸಪಸ್ಸ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಸ್ಸ ಅಗ್ಗಸಾವಕೋ ಜಿನಸಾಸನೇ ಬುದ್ಧಸಾಸನೇ ದಾಯಾದೋ ಆಸಿ ಅಹೋಸೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
120.Kassapassa ca buddhassāti padumuttarassa bhagavato kālato paṭṭhāya āgatassa devamanussesu saṃsarato me mayhaṃ oraso putto tisso nāma kassapassa sammāsambuddhassa aggasāvako jinasāsane buddhasāsane dāyādo āsi ahosīti sambandho.
೧೨೧. ತಸ್ಸ ಹೀನೇನ ಮನಸಾತಿ ತಸ್ಸ ಮಮ ಪುತ್ತಸ್ಸ ತಿಸ್ಸಸ್ಸ ಅಗ್ಗಸಾವಕಸ್ಸ ಹೀನೇನ ಲಾಮಕೇನ ಮನಸಾ ಚಿತ್ತೇನ ಅಭದ್ದಕಂ ಅಸುನ್ದರಂ ಅಯುತ್ತಕಂ ‘‘ಅನ್ತಕೋ ಪಚ್ಛಿಮೋ’’ತಿ ವಾಚಂ ವಚನಂ ಅಭಾಸಿಂ ಕಥೇಸಿನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ತೇನ ಕಮ್ಮವಿಪಾಕೇನಾತಿ ತೇನ ಅರಹನ್ತಭಕ್ಖಾನಸಙ್ಖಾತಸ್ಸ ಅಕುಸಲಕಮ್ಮಸ್ಸ ವಿಪಾಕೇನ। ಪಚ್ಛಿಮೇ ಅದ್ದಸಂ ಜಿನನ್ತಿ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಪರಿಯೋಸಾನೇ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಕಾಲೇ ಮಲ್ಲಾನಂ ಉಪವತ್ತನೇ ಸಾಲವನೇ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಮಞ್ಚೇ ನಿಪನ್ನಂ ಜಿನಂ ಜಿತಸಬ್ಬಮಾರಂ ಅಮ್ಹಾಕಂ ಗೋತಮಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧಂ ಅದ್ದಸಂ ಅಹನ್ತಿ ಅತ್ಥೋ। ‘‘ಪಚ್ಛಾ ಮೇ ಆಸಿ ಭದ್ದಕ’’ನ್ತಿಪಿ ಪಾಠೋ। ತಸ್ಸ ಪಚ್ಛಾ ತಸ್ಸ ಭಗವತೋ ಅವಸಾನಕಾಲೇ ನಿಬ್ಬಾನಾಸನ್ನಕಾಲೇ ಮೇ ಮಯ್ಹಂ ಭದ್ದಕಂ ಸುನ್ದರಂ ಚತುಸಚ್ಚಪಟಿವಿಜ್ಝನಂ ಆಸಿ ಅಹೋಸೀತಿ ಅತ್ಥೋ।
121.Tassa hīnena manasāti tassa mama puttassa tissassa aggasāvakassa hīnena lāmakena manasā cittena abhaddakaṃ asundaraṃ ayuttakaṃ ‘‘antako pacchimo’’ti vācaṃ vacanaṃ abhāsiṃ kathesinti attho. Tena kammavipākenāti tena arahantabhakkhānasaṅkhātassa akusalakammassa vipākena. Pacchime addasaṃ jinanti pacchime pariyosāne parinibbānakāle mallānaṃ upavattane sālavane parinibbānamañce nipannaṃ jinaṃ jitasabbamāraṃ amhākaṃ gotamasammāsambuddhaṃ addasaṃ ahanti attho. ‘‘Pacchā me āsi bhaddaka’’ntipi pāṭho. Tassa pacchā tassa bhagavato avasānakāle nibbānāsannakāle me mayhaṃ bhaddakaṃ sundaraṃ catusaccapaṭivijjhanaṃ āsi ahosīti attho.
೧೨೨. ಪಬ್ಬಾಜೇಸಿ ಮಹಾವೀರೋತಿ ಮಹಾವೀರಿಯೋ ಸಬ್ಬಸತ್ತಹಿತೋ ಕರುಣಾಯುತ್ತೋ ಜಿತಮಾರೋ ಮುನಿ ಮಲ್ಲಾನಂ ಉಪವತ್ತನೇ ಸಾಲವನೇ ಪಚ್ಛಿಮೇ ಸಯನೇ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಮಞ್ಚೇ ಸಯಿತೋವ ಮಂ ಪಬ್ಬಾಜೇಸೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ।
122.Pabbājesi mahāvīroti mahāvīriyo sabbasattahito karuṇāyutto jitamāro muni mallānaṃ upavattane sālavane pacchime sayane parinibbānamañce sayitova maṃ pabbājesīti sambandho.
೧೨೩. ಅಜ್ಜೇವ ದಾನಿ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾತಿ ಅಜ್ಜ ಏವ ಭಗವತೋ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನದಿವಸೇಯೇವ ಮಮ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ, ತಥಾ ಅಜ್ಜ ಏವ ಉಪಸಮ್ಪದಾ, ಅಜ್ಜ ಏವ ದ್ವಿಪದುತ್ತಮಸ್ಸ ಸಮ್ಮುಖಾ ಪರಿನಿಬ್ಬಾನಂ ಅಹೋಸೀತಿ ಸಮ್ಬನ್ಧೋ। ಸೇಸಂ ಸುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಮೇವಾತಿ।
123.Ajjevadāni pabbajjāti ajja eva bhagavato parinibbānadivaseyeva mama pabbajjā, tathā ajja eva upasampadā, ajja eva dvipaduttamassa sammukhā parinibbānaṃ ahosīti sambandho. Sesaṃ suviññeyyamevāti.
ಸುಭದ್ದತ್ಥೇರಅಪದಾನವಣ್ಣನಾ ಸಮತ್ತಾ।
Subhaddattheraapadānavaṇṇanā samattā.
Related texts:
ತಿಪಿಟಕ (ಮೂಲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ಸುತ್ತಪಿಟಕ • Suttapiṭaka / ಖುದ್ದಕನಿಕಾಯ • Khuddakanikāya / ಅಪದಾನಪಾಳಿ • Apadānapāḷi / ೯. ಸುಭದ್ದತ್ಥೇರಅಪದಾನಂ • 9. Subhaddattheraapadānaṃ
