| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / थेरीगाथापाळि • Therīgāthāpāḷi |
१४. तिंसनिपातो
14. Tiṃsanipāto
१. सुभाजीवकम्बवनिकाथेरीगाथा
1. Subhājīvakambavanikātherīgāthā
३६८.
368.
जीवकम्बवनं रम्मं, गच्छन्तिं भिक्खुनिं सुभं।
Jīvakambavanaṃ rammaṃ, gacchantiṃ bhikkhuniṃ subhaṃ;
३६९.
369.
‘‘किं ते अपराधितं मया, यं मं ओवरियान तिट्ठसि।
‘‘Kiṃ te aparādhitaṃ mayā, yaṃ maṃ ovariyāna tiṭṭhasi;
न हि पब्बजिताय आवुसो, पुरिसो सम्फुसनाय कप्पति॥
Na hi pabbajitāya āvuso, puriso samphusanāya kappati.
३७०.
370.
‘‘गरुके मम सत्थुसासने, या सिक्खा सुगतेन देसिता।
‘‘Garuke mama satthusāsane, yā sikkhā sugatena desitā;
परिसुद्धपदं अनङ्गणं, किं मं ओवरियान तिट्ठसि॥
Parisuddhapadaṃ anaṅgaṇaṃ, kiṃ maṃ ovariyāna tiṭṭhasi.
३७१.
371.
‘‘आविलचित्तो अनाविलं, सरजो वीतरजं अनङ्गणं।
‘‘Āvilacitto anāvilaṃ, sarajo vītarajaṃ anaṅgaṇaṃ;
सब्बत्थ विमुत्तमानसं, किं मं ओवरियान तिट्ठसि’’॥
Sabbattha vimuttamānasaṃ, kiṃ maṃ ovariyāna tiṭṭhasi’’.
३७२.
372.
‘‘दहरा च अपापिका चसि, किं ते पब्बज्जा करिस्सति।
‘‘Daharā ca apāpikā casi, kiṃ te pabbajjā karissati;
निक्खिप कासायचीवरं, एहि रमाम सुपुप्फिते 3 वने॥
Nikkhipa kāsāyacīvaraṃ, ehi ramāma supupphite 4 vane.
३७३.
373.
‘‘मधुरञ्च पवन्ति सब्बसो, कुसुमरजेन समुट्ठिता दुमा।
‘‘Madhurañca pavanti sabbaso, kusumarajena samuṭṭhitā dumā;
पठमवसन्तो सुखो उतु, एहि रमाम सुपुप्फिते वने॥
Paṭhamavasanto sukho utu, ehi ramāma supupphite vane.
३७४.
374.
‘‘कुसुमितसिखरा च पादपा, अभिगज्जन्तिव मालुतेरिता।
‘‘Kusumitasikharā ca pādapā, abhigajjantiva māluteritā;
का तुय्हं रति भविस्सति, यदि एका वनमोगहिस्ससि 5॥
Kā tuyhaṃ rati bhavissati, yadi ekā vanamogahissasi 6.
३७५.
375.
‘‘वाळमिगसङ्घसेवितं , कुञ्जरमत्तकरेणुलोळितं।
‘‘Vāḷamigasaṅghasevitaṃ , kuñjaramattakareṇuloḷitaṃ;
असहायिका गन्तुमिच्छसि, रहितं भिंसनकं महावनं॥
Asahāyikā gantumicchasi, rahitaṃ bhiṃsanakaṃ mahāvanaṃ.
३७६.
376.
‘‘तपनीयकताव धीतिका, विचरसि चित्तलतेव अच्छरा।
‘‘Tapanīyakatāva dhītikā, vicarasi cittalateva accharā;
कासिकसुखुमेहि वग्गुभि, सोभसी सुवसनेहि नूपमे॥
Kāsikasukhumehi vaggubhi, sobhasī suvasanehi nūpame.
३७७.
377.
‘‘अहं तव वसानुगो सियं, यदि विहरेमसे 7 काननन्तरे।
‘‘Ahaṃ tava vasānugo siyaṃ, yadi viharemase 8 kānanantare;
न हि मत्थि तया पियत्तरो, पाणो किन्नरिमन्दलोचने॥
Na hi matthi tayā piyattaro, pāṇo kinnarimandalocane.
३७८.
378.
‘‘यदि मे वचनं करिस्ससि, सुखिता एहि अगारमावस।
‘‘Yadi me vacanaṃ karissasi, sukhitā ehi agāramāvasa;
पासादनिवातवासिनी, परिकम्मं ते करोन्तु नारियो॥
Pāsādanivātavāsinī, parikammaṃ te karontu nāriyo.
३७९.
379.
‘‘कासिकसुखुमानि धारय, अभिरोपेहि 9 च मालवण्णकं।
‘‘Kāsikasukhumāni dhāraya, abhiropehi 10 ca mālavaṇṇakaṃ;
कञ्चनमणिमुत्तकं बहुं, विविधं आभरणं करोमि ते॥
Kañcanamaṇimuttakaṃ bahuṃ, vividhaṃ ābharaṇaṃ karomi te.
३८०.
380.
‘‘सुधोतरजपच्छदं सुभं, गोणकतूलिकसन्थतं नवं।
‘‘Sudhotarajapacchadaṃ subhaṃ, goṇakatūlikasanthataṃ navaṃ;
अभिरुह सयनं महारहं, चन्दनमण्डितसारगन्धिकं।
Abhiruha sayanaṃ mahārahaṃ, candanamaṇḍitasāragandhikaṃ;
३८१.
381.
‘‘उप्पलं चुदका समुग्गतं, यथा तं अमनुस्ससेवितं।
‘‘Uppalaṃ cudakā samuggataṃ, yathā taṃ amanussasevitaṃ;
एवं त्वं ब्रह्मचारिनी, सकेसङ्गेसु जरं गमिस्ससि’’॥
Evaṃ tvaṃ brahmacārinī, sakesaṅgesu jaraṃ gamissasi’’.
३८२.
382.
‘‘किं ते इध सारसम्मतं, कुणपपूरम्हि सुसानवड्ढने।
‘‘Kiṃ te idha sārasammataṃ, kuṇapapūramhi susānavaḍḍhane;
भेदनधम्मे कळेवरे 11, यं दिस्वा विमनो उदिक्खसि’’॥
Bhedanadhamme kaḷevare 12, yaṃ disvā vimano udikkhasi’’.
३८३.
383.
‘‘अक्खीनि च तुरियारिव, किन्नरियारिव पब्बतन्तरे।
‘‘Akkhīni ca turiyāriva, kinnariyāriva pabbatantare;
तव मे नयनानि दक्खिय, भिय्यो कामरती पवड्ढति॥
Tava me nayanāni dakkhiya, bhiyyo kāmaratī pavaḍḍhati.
३८४.
384.
‘‘उप्पलसिखरोपमानि ते, विमले हाटकसन्निभे मुखे।
‘‘Uppalasikharopamāni te, vimale hāṭakasannibhe mukhe;
तव मे नयनानि दक्खिय 13, भिय्यो कामगुणो पवड्ढति॥
Tava me nayanāni dakkhiya 14, bhiyyo kāmaguṇo pavaḍḍhati.
३८५.
385.
‘‘अपि दूरगता सरम्हसे, आयतपम्हे विसुद्धदस्सने।
‘‘Api dūragatā saramhase, āyatapamhe visuddhadassane;
न हि मत्थि तया पियत्तरा, नयना किन्नरिमन्दलोचने’’॥
Na hi matthi tayā piyattarā, nayanā kinnarimandalocane’’.
३८६.
386.
‘‘अपथेन पयातुमिच्छसि, चन्दं कीळनकं गवेससि।
‘‘Apathena payātumicchasi, candaṃ kīḷanakaṃ gavesasi;
मेरुं लङ्घेतुमिच्छसि, यो त्वं बुद्धसुतं मग्गयसि॥
Meruṃ laṅghetumicchasi, yo tvaṃ buddhasutaṃ maggayasi.
३८७.
387.
‘‘नत्थि हि लोके सदेवके, रागो यत्थपि दानि मे सिया।
‘‘Natthi hi loke sadevake, rāgo yatthapi dāni me siyā;
नपि नं जानामि कीरिसो, अथ मग्गेन हतो समूलको॥
Napi naṃ jānāmi kīriso, atha maggena hato samūlako.
३८८.
388.
नपि नं पस्सामि कीरिसो, अथ मग्गेन हतो समूलको॥
Napi naṃ passāmi kīriso, atha maggena hato samūlako.
३८९.
389.
‘‘यस्सा सिया अपच्चवेक्खितं, सत्था वा अनुपासितो सिया।
‘‘Yassā siyā apaccavekkhitaṃ, satthā vā anupāsito siyā;
त्वं तादिसिकं पलोभय, जानन्तिं सो इमं विहञ्ञसि॥
Tvaṃ tādisikaṃ palobhaya, jānantiṃ so imaṃ vihaññasi.
३९०.
390.
‘‘मय्हञ्हि अक्कुट्ठवन्दिते, सुखदुक्खे च सती उपट्ठिता।
‘‘Mayhañhi akkuṭṭhavandite, sukhadukkhe ca satī upaṭṭhitā;
सङ्खतमसुभन्ति जानिय, सब्बत्थेव मनो न लिम्पति॥
Saṅkhatamasubhanti jāniya, sabbattheva mano na limpati.
३९१.
391.
‘‘साहं सुगतस्स साविका, मग्गट्ठङ्गिकयानयायिनी।
‘‘Sāhaṃ sugatassa sāvikā, maggaṭṭhaṅgikayānayāyinī;
उद्धटसल्ला अनासवा, सुञ्ञागारगता रमामहं॥
Uddhaṭasallā anāsavā, suññāgāragatā ramāmahaṃ.
३९२.
392.
‘‘दिट्ठा हि मया सुचित्तिता, सोम्भा दारुकपिल्लकानि वा।
‘‘Diṭṭhā hi mayā sucittitā, sombhā dārukapillakāni vā;
तन्तीहि च खीलकेहि च, विनिबद्धा विविधं पनच्चका॥
Tantīhi ca khīlakehi ca, vinibaddhā vividhaṃ panaccakā.
३९३.
393.
‘‘तम्हुद्धटे तन्तिखीलके, विस्सट्ठे विकले परिक्रिते 19।
‘‘Tamhuddhaṭe tantikhīlake, vissaṭṭhe vikale parikrite 20;
न विन्देय्य खण्डसो कते, किम्हि तत्थ मनं निवेसये॥
Na vindeyya khaṇḍaso kate, kimhi tattha manaṃ nivesaye.
३९४.
394.
‘‘तथूपमा देहकानि मं, तेहि धम्मेहि विना न वत्तन्ति।
‘‘Tathūpamā dehakāni maṃ, tehi dhammehi vinā na vattanti;
धम्मेहि विना न वत्तति, किम्हि तत्थ मनं निवेसये॥
Dhammehi vinā na vattati, kimhi tattha manaṃ nivesaye.
३९५.
395.
‘‘यथा हरितालेन मक्खितं, अद्दस चित्तिकं भित्तिया कतं।
‘‘Yathā haritālena makkhitaṃ, addasa cittikaṃ bhittiyā kataṃ;
तम्हि ते विपरीतदस्सनं, सञ्ञा मानुसिका निरत्थिका॥
Tamhi te viparītadassanaṃ, saññā mānusikā niratthikā.
३९६.
396.
‘‘मायं विय अग्गतो कतं, सुपिनन्तेव सुवण्णपादपं।
‘‘Māyaṃ viya aggato kataṃ, supinanteva suvaṇṇapādapaṃ;
उपगच्छसि अन्ध रित्तकं, जनमज्झेरिव रुप्परूपकं 21॥
Upagacchasi andha rittakaṃ, janamajjheriva rupparūpakaṃ 22.
३९७.
397.
‘‘वट्टनिरिव कोटरोहिता, मज्झे पुब्बुळका सअस्सुका।
‘‘Vaṭṭaniriva koṭarohitā, majjhe pubbuḷakā saassukā;
पीळकोळिका चेत्थ जायति, विविधा चक्खुविधा च पिण्डिता’’॥
Pīḷakoḷikā cettha jāyati, vividhā cakkhuvidhā ca piṇḍitā’’.
३९८.
398.
उप्पाटिय चारुदस्सना, न च पज्जित्थ असङ्गमानसा।
Uppāṭiya cārudassanā, na ca pajjittha asaṅgamānasā;
‘‘हन्द ते चक्खुं हरस्सु तं’’, तस्स नरस्स अदासि तावदे॥
‘‘Handa te cakkhuṃ harassu taṃ’’, tassa narassa adāsi tāvade.
३९९.
399.
तस्स च विरमासि तावदे, रागो तत्थ खमापयी च नं।
Tassa ca viramāsi tāvade, rāgo tattha khamāpayī ca naṃ;
‘‘सोत्थि सिया ब्रह्मचारिनी, न पुनो एदिसकं भविस्सति’’॥
‘‘Sotthi siyā brahmacārinī, na puno edisakaṃ bhavissati’’.
४००.
400.
‘‘आसादिय 23 एदिसं जनं, अग्गिं पज्जलितं व लिङ्गिय।
‘‘Āsādiya 24 edisaṃ janaṃ, aggiṃ pajjalitaṃ va liṅgiya;
गण्हिय आसीविसं विय, अपि नु सोत्थि सिया खमेहि नो’’॥
Gaṇhiya āsīvisaṃ viya, api nu sotthi siyā khamehi no’’.
४०१.
401.
मुत्ता च ततो सा भिक्खुनी, अगमी बुद्धवरस्स सन्तिकं।
Muttā ca tato sā bhikkhunī, agamī buddhavarassa santikaṃ;
पस्सिय वरपुञ्ञलक्खणं, चक्खु आसि यथा पुराणकन्ति॥
Passiya varapuññalakkhaṇaṃ, cakkhu āsi yathā purāṇakanti.
… सुभा जीवकम्बवनिका थेरी…।
… Subhā jīvakambavanikā therī….
तिंसनिपातो निट्ठितो।
Tiṃsanipāto niṭṭhito.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / खुद्दकनिकाय (अट्ठकथा) • Khuddakanikāya (aṭṭhakathā) / थेरीगाथा-अट्ठकथा • Therīgāthā-aṭṭhakathā / १. सुभाजीवकम्बवनिकाथेरीगाथावण्णना • 1. Subhājīvakambavanikātherīgāthāvaṇṇanā
