| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
५. सुभासितजयसुत्तं
5. Subhāsitajayasuttaṃ
२५१. सावत्थिनिदानं। ‘‘भूतपुब्बं, भिक्खवे, देवासुरसङ्गामो समुपब्यूळ्हो अहोसि। अथ खो, भिक्खवे, वेपचित्ति असुरिन्दो सक्कं देवानमिन्दं एतदवोच – ‘होतु, देवानमिन्द, सुभासितेन जयो’ति। ‘होतु, वेपचित्ति, सुभासितेन जयो’ति। अथ खो, भिक्खवे, देवा च असुरा च पारिसज्जे ठपेसुं – ‘इमे नो सुभासितदुब्भासितं आजानिस्सन्ती’ति। अथ खो, भिक्खवे, वेपचित्तिं असुरिन्दो सक्कं देवानमिन्दं एतदवोच – ‘भण, देवानमिन्द, गाथ’न्ति। एवं वुत्ते, भिक्खवे, सक्को देवानमिन्दो वेपचित्ति असुरिन्दं एतदवोच – ‘तुम्हे ख्वेत्थ, वेपचित्ति, पुब्बदेवा। भण, वेपचित्ति, गाथ’न्ति। एवं वुत्ते, भिक्खवे, वेपचित्ति असुरिन्दो इमं गाथं अभासि –
251. Sāvatthinidānaṃ. ‘‘Bhūtapubbaṃ, bhikkhave, devāsurasaṅgāmo samupabyūḷho ahosi. Atha kho, bhikkhave, vepacitti asurindo sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca – ‘hotu, devānaminda, subhāsitena jayo’ti. ‘Hotu, vepacitti, subhāsitena jayo’ti. Atha kho, bhikkhave, devā ca asurā ca pārisajje ṭhapesuṃ – ‘ime no subhāsitadubbhāsitaṃ ājānissantī’ti. Atha kho, bhikkhave, vepacittiṃ asurindo sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca – ‘bhaṇa, devānaminda, gātha’nti. Evaṃ vutte, bhikkhave, sakko devānamindo vepacitti asurindaṃ etadavoca – ‘tumhe khvettha, vepacitti, pubbadevā. Bhaṇa, vepacitti, gātha’nti. Evaṃ vutte, bhikkhave, vepacitti asurindo imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘भिय्यो बाला पभिज्जेय्युं, नो चस्स पटिसेधको।
‘‘Bhiyyo bālā pabhijjeyyuṃ, no cassa paṭisedhako;
तस्मा भुसेन दण्डेन, धीरो बालं निसेधये’’ति॥
Tasmā bhusena daṇḍena, dhīro bālaṃ nisedhaye’’ti.
‘‘भासिताय खो पन, भिक्खवे, वेपचित्तिना असुरिन्देन गाथाय असुरा अनुमोदिंसु, देवा तुण्ही अहेसुं। अथ खो, भिक्खवे, वेपचित्ति असुरिन्दो सक्कं देवानमिन्दं एतदवोच – ‘भण, देवानमिन्द, गाथ’न्ति। एवं वुत्ते, भिक्खवे, सक्को देवानमिन्दो इमं गाथं अभासि –
‘‘Bhāsitāya kho pana, bhikkhave, vepacittinā asurindena gāthāya asurā anumodiṃsu, devā tuṇhī ahesuṃ. Atha kho, bhikkhave, vepacitti asurindo sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca – ‘bhaṇa, devānaminda, gātha’nti. Evaṃ vutte, bhikkhave, sakko devānamindo imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘एतदेव अहं मञ्ञे, बालस्स पटिसेधनं।
‘‘Etadeva ahaṃ maññe, bālassa paṭisedhanaṃ;
परं सङ्कुपितं ञत्वा, यो सतो उपसम्मती’’ति॥
Paraṃ saṅkupitaṃ ñatvā, yo sato upasammatī’’ti.
‘‘भासिताय खो पन, भिक्खवे, सक्केन देवानमिन्देन गाथाय, देवा अनुमोदिंसु, असुरा तुण्ही अहेसुं। अथ खो, भिक्खवे, सक्को देवानमिन्दो वेपचित्तिं असुरिन्दं एतदवोच – ‘भण, वेपचित्ति, गाथ’न्ति। एवं वुत्ते, भिक्खवे, वेपचित्ति असुरिन्दो इमं गाथं अभासि –
‘‘Bhāsitāya kho pana, bhikkhave, sakkena devānamindena gāthāya, devā anumodiṃsu, asurā tuṇhī ahesuṃ. Atha kho, bhikkhave, sakko devānamindo vepacittiṃ asurindaṃ etadavoca – ‘bhaṇa, vepacitti, gātha’nti. Evaṃ vutte, bhikkhave, vepacitti asurindo imaṃ gāthaṃ abhāsi –
‘‘एतदेव तितिक्खाय, वज्जं पस्सामि वासव।
‘‘Etadeva titikkhāya, vajjaṃ passāmi vāsava;
यदा नं मञ्ञति बालो, भया म्यायं तितिक्खति।
Yadā naṃ maññati bālo, bhayā myāyaṃ titikkhati;
अज्झारुहति दुम्मेधो, गोव भिय्यो पलायिन’’न्ति॥
Ajjhāruhati dummedho, gova bhiyyo palāyina’’nti.
‘‘भासिताय खो पन, भिक्खवे, वेपचित्तिना असुरिन्देन गाथाय असुरा अनुमोदिंसु, देवा तुण्ही अहेसुं। अथ खो, भिक्खवे, वेपचित्ति असुरिन्दो सक्कं देवानमिन्दं एतदवोच – ‘भण, देवानमिन्द, गाथ’न्ति। एवं वुत्ते, भिक्खवे, सक्को देवानमिन्दो इमा गाथायो अभासि –
‘‘Bhāsitāya kho pana, bhikkhave, vepacittinā asurindena gāthāya asurā anumodiṃsu, devā tuṇhī ahesuṃ. Atha kho, bhikkhave, vepacitti asurindo sakkaṃ devānamindaṃ etadavoca – ‘bhaṇa, devānaminda, gātha’nti. Evaṃ vutte, bhikkhave, sakko devānamindo imā gāthāyo abhāsi –
‘‘कामं मञ्ञतु वा मा वा, भया म्यायं तितिक्खति।
‘‘Kāmaṃ maññatu vā mā vā, bhayā myāyaṃ titikkhati;
सदत्थपरमा अत्था, खन्त्या भिय्यो न विज्जति॥
Sadatthaparamā atthā, khantyā bhiyyo na vijjati.
‘‘यो हवे बलवा सन्तो, दुब्बलस्स तितिक्खति।
‘‘Yo have balavā santo, dubbalassa titikkhati;
तमाहु परमं खन्तिं, निच्चं खमति दुब्बलो॥
Tamāhu paramaṃ khantiṃ, niccaṃ khamati dubbalo.
‘‘अबलं तं बलं आहु, यस्स बालबलं बलं।
‘‘Abalaṃ taṃ balaṃ āhu, yassa bālabalaṃ balaṃ;
बलस्स धम्मगुत्तस्स, पटिवत्ता न विज्जति॥
Balassa dhammaguttassa, paṭivattā na vijjati.
‘‘तस्सेव तेन पापियो, यो कुद्धं पटिकुज्झति।
‘‘Tasseva tena pāpiyo, yo kuddhaṃ paṭikujjhati;
कुद्धं अप्पटिकुज्झन्तो, सङ्गामं जेति दुज्जयं॥
Kuddhaṃ appaṭikujjhanto, saṅgāmaṃ jeti dujjayaṃ.
‘‘उभिन्नमत्थं चरति, अत्तनो च परस्स च।
‘‘Ubhinnamatthaṃ carati, attano ca parassa ca;
परं सङ्कुपितं ञत्वा, यो सतो उपसम्मति॥
Paraṃ saṅkupitaṃ ñatvā, yo sato upasammati.
‘‘उभिन्नं तिकिच्छन्तानं, अत्तनो च परस्स च।
‘‘Ubhinnaṃ tikicchantānaṃ, attano ca parassa ca;
जना मञ्ञन्ति बालोति, ये धम्मस्स अकोविदा’’ति॥
Janā maññanti bāloti, ye dhammassa akovidā’’ti.
‘‘भासितासु खो पन, भिक्खवे, सक्केन देवानमिन्देन गाथासु, देवा अनुमोदिंसु, असुरा तुण्ही अहेसुं। अथ खो, भिक्खवे, देवानञ्च असुरानञ्च पारिसज्जा एतदवोचुं – ‘भासिता खो वेपचित्तिना असुरिन्देन गाथायो। ता च खो सदण्डावचरा ससत्थावचरा, इति भण्डनं इति विग्गहो इति कलहो। भासिता खो 1 सक्केन देवानमिन्देन गाथायो। ता च खो अदण्डावचरा असत्थावचरा, इति अभण्डनं इति अविग्गहो इति अकलहो। सक्कस्स देवानमिन्दस्स सुभासितेन जयो’ति। इति खो, भिक्खवे सक्कस्स देवानमिन्दस्स सुभासितेन जयो अहोसी’’ति।
‘‘Bhāsitāsu kho pana, bhikkhave, sakkena devānamindena gāthāsu, devā anumodiṃsu, asurā tuṇhī ahesuṃ. Atha kho, bhikkhave, devānañca asurānañca pārisajjā etadavocuṃ – ‘bhāsitā kho vepacittinā asurindena gāthāyo. Tā ca kho sadaṇḍāvacarā sasatthāvacarā, iti bhaṇḍanaṃ iti viggaho iti kalaho. Bhāsitā kho 2 sakkena devānamindena gāthāyo. Tā ca kho adaṇḍāvacarā asatthāvacarā, iti abhaṇḍanaṃ iti aviggaho iti akalaho. Sakkassa devānamindassa subhāsitena jayo’ti. Iti kho, bhikkhave sakkassa devānamindassa subhāsitena jayo ahosī’’ti.
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ५. सुभासितजयसुत्तवण्णना • 5. Subhāsitajayasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ५. सुभासितजयसुत्तवण्णना • 5. Subhāsitajayasuttavaṇṇanā
