| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
५. सुभासितजयसुत्तवण्णना
5. Subhāsitajayasuttavaṇṇanā
२५१. ‘‘छेकताया’’ति वत्वा तस्स वत्तुं छेकभावं दस्सेतुं ‘‘एवं किरस्सा’’तिआदिमाह। गाहन्ति लद्धिं। मोचेत्वाति यस्स पुन ‘‘चोरो’’ति उत्तरि वत्तुं न सक्कोति, एवं विमोचेत्वाति पठमं वत्तुं न सक्का। गरूति भारियं, दुक्करन्ति अत्थो। पच्छाति ‘‘परस्सा’’ति वुत्तो सो किञ्चि पठमं वदन्तो अत्तनो अधिप्पायं पवेदेति नाम, तं यथासत्ति विदितमनो तस्स उत्तरि वत्तुं सक्कोति। तेनाह ‘‘परस्स वचनं अनुगन्त्वा पन पच्छा सुखं वत्तु’’न्ति। अपि च असुरिन्देन ‘‘होतु, देवानमिन्द, सुभासितेन जयो’’ति पठमं वुत्तं, विसेसो च पुब्बं उपनेन्तं अनुवत्तति। वचसि कुसलो सक्को देवराजा तं विसेसं तेनेव पुब्बं उपनयापेन्तो उपलापनवसेन ‘‘तुम्हे ख्वेत्था’’तिआदिमाह। पुब्बदेवाति सक्कपमुखाय देवपरिसाय लोके पुब्बेव उप्पन्नत्ता ‘‘पुब्बदेवा’’ति पसंसवचनं। वेपचित्तिं सन्धाय ‘‘तुम्हे’’ति ‘‘पुब्बदेवा’’ति च वुत्तत्ता ‘‘तुम्हाकं ताव पवेणिआगतं भणथा’’ति वुत्तं। गारवट्ठानियत्ता वेपचित्तिनो बहुवचनपयोगो। दण्डेन अवचारो अवचरणं दण्डावचरो, नत्थि एत्थ वुत्तो दण्डावचरोति अदण्डावचरा, सक्केन वुत्ता गाथायो।
251.‘‘Chekatāyā’’ti vatvā tassa vattuṃ chekabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘evaṃ kirassā’’tiādimāha. Gāhanti laddhiṃ. Mocetvāti yassa puna ‘‘coro’’ti uttari vattuṃ na sakkoti, evaṃ vimocetvāti paṭhamaṃ vattuṃ na sakkā. Garūti bhāriyaṃ, dukkaranti attho. Pacchāti ‘‘parassā’’ti vutto so kiñci paṭhamaṃ vadanto attano adhippāyaṃ pavedeti nāma, taṃ yathāsatti viditamano tassa uttari vattuṃ sakkoti. Tenāha ‘‘parassa vacanaṃ anugantvā pana pacchā sukhaṃ vattu’’nti. Api ca asurindena ‘‘hotu, devānaminda, subhāsitena jayo’’ti paṭhamaṃ vuttaṃ, viseso ca pubbaṃ upanentaṃ anuvattati. Vacasi kusalo sakko devarājā taṃ visesaṃ teneva pubbaṃ upanayāpento upalāpanavasena ‘‘tumhe khvetthā’’tiādimāha. Pubbadevāti sakkapamukhāya devaparisāya loke pubbeva uppannattā ‘‘pubbadevā’’ti pasaṃsavacanaṃ. Vepacittiṃ sandhāya ‘‘tumhe’’ti ‘‘pubbadevā’’ti ca vuttattā ‘‘tumhākaṃ tāva paveṇiāgataṃ bhaṇathā’’ti vuttaṃ. Gāravaṭṭhāniyattā vepacittino bahuvacanapayogo. Daṇḍena avacāro avacaraṇaṃ daṇḍāvacaro, natthi ettha vutto daṇḍāvacaroti adaṇḍāvacarā, sakkena vuttā gāthāyo.
सुभासितजयसुत्तवण्णना निट्ठिता।
Subhāsitajayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
तिपिटक (मूल) • Tipiṭaka (Mūla) / सुत्तपिटक • Suttapiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya / ५. सुभासितजयसुत्तं • 5. Subhāsitajayasuttaṃ
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ५. सुभासितजयसुत्तवण्णना • 5. Subhāsitajayasuttavaṇṇanā
