| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / สํยุตฺตนิกาย (ฎีกา) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
๕. สุภาสิตชยสุตฺตวณฺณนา
5. Subhāsitajayasuttavaṇṇanā
๒๕๑. ‘‘เฉกตายา’’ติ วตฺวา ตสฺส วตฺตุํ เฉกภาวํ ทเสฺสตุํ ‘‘เอวํ กิรสฺสา’’ติอาทิมาหฯ คาหนฺติ ลทฺธิํฯ โมเจตฺวาติ ยสฺส ปุน ‘‘โจโร’’ติ อุตฺตริ วตฺตุํ น สโกฺกติ, เอวํ วิโมเจตฺวาติ ปฐมํ วตฺตุํ น สกฺกาฯ ครูติ ภาริยํ, ทุกฺกรนฺติ อโตฺถฯ ปจฺฉาติ ‘‘ปรสฺสา’’ติ วุโตฺต โส กิญฺจิ ปฐมํ วทโนฺต อตฺตโน อธิปฺปายํ ปเวเทติ นาม, ตํ ยถาสตฺติ วิทิตมโน ตสฺส อุตฺตริ วตฺตุํ สโกฺกติฯ เตนาห ‘‘ปรสฺส วจนํ อนุคนฺตฺวา ปน ปจฺฉา สุขํ วตฺตุ’’นฺติฯ อปิ จ อสุริเนฺทน ‘‘โหตุ, เทวานมินฺท, สุภาสิเตน ชโย’’ติ ปฐมํ วุตฺตํ, วิเสโส จ ปุพฺพํ อุปเนนฺตํ อนุวตฺตติฯ วจสิ กุสโล สโกฺก เทวราชา ตํ วิเสสํ เตเนว ปุพฺพํ อุปนยาเปโนฺต อุปลาปนวเสน ‘‘ตุเมฺห เขฺวตฺถา’’ติอาทิมาหฯ ปุพฺพเทวาติ สกฺกปมุขาย เทวปริสาย โลเก ปุเพฺพว อุปฺปนฺนตฺตา ‘‘ปุพฺพเทวา’’ติ ปสํสวจนํฯ เวปจิตฺติํ สนฺธาย ‘‘ตุเมฺห’’ติ ‘‘ปุพฺพเทวา’’ติ จ วุตฺตตฺตา ‘‘ตุมฺหากํ ตาว ปเวณิอาคตํ ภณถา’’ติ วุตฺตํฯ คารวฎฺฐานิยตฺตา เวปจิตฺติโน พหุวจนปโยโคฯ ทเณฺฑน อวจาโร อวจรณํ ทณฺฑาวจโร, นตฺถิ เอตฺถ วุโตฺต ทณฺฑาวจโรติ อทณฺฑาวจรา, สเกฺกน วุตฺตา คาถาโยฯ
251.‘‘Chekatāyā’’ti vatvā tassa vattuṃ chekabhāvaṃ dassetuṃ ‘‘evaṃ kirassā’’tiādimāha. Gāhanti laddhiṃ. Mocetvāti yassa puna ‘‘coro’’ti uttari vattuṃ na sakkoti, evaṃ vimocetvāti paṭhamaṃ vattuṃ na sakkā. Garūti bhāriyaṃ, dukkaranti attho. Pacchāti ‘‘parassā’’ti vutto so kiñci paṭhamaṃ vadanto attano adhippāyaṃ pavedeti nāma, taṃ yathāsatti viditamano tassa uttari vattuṃ sakkoti. Tenāha ‘‘parassa vacanaṃ anugantvā pana pacchā sukhaṃ vattu’’nti. Api ca asurindena ‘‘hotu, devānaminda, subhāsitena jayo’’ti paṭhamaṃ vuttaṃ, viseso ca pubbaṃ upanentaṃ anuvattati. Vacasi kusalo sakko devarājā taṃ visesaṃ teneva pubbaṃ upanayāpento upalāpanavasena ‘‘tumhe khvetthā’’tiādimāha. Pubbadevāti sakkapamukhāya devaparisāya loke pubbeva uppannattā ‘‘pubbadevā’’ti pasaṃsavacanaṃ. Vepacittiṃ sandhāya ‘‘tumhe’’ti ‘‘pubbadevā’’ti ca vuttattā ‘‘tumhākaṃ tāva paveṇiāgataṃ bhaṇathā’’ti vuttaṃ. Gāravaṭṭhāniyattā vepacittino bahuvacanapayogo. Daṇḍena avacāro avacaraṇaṃ daṇḍāvacaro, natthi ettha vutto daṇḍāvacaroti adaṇḍāvacarā, sakkena vuttā gāthāyo.
สุภาสิตชยสุตฺตวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Subhāsitajayasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ติปิฎก (มูล) • Tipiṭaka (Mūla) / สุตฺตปิฎก • Suttapiṭaka / สํยุตฺตนิกาย • Saṃyuttanikāya / ๕. สุภาสิตชยสุตฺตํ • 5. Subhāsitajayasuttaṃ
อฎฺฐกถา • Aṭṭhakathā / สุตฺตปิฎก (อฎฺฐกถา) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / สํยุตฺตนิกาย (อฎฺฐกถา) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ๕. สุภาสิตชยสุตฺตวณฺณนา • 5. Subhāsitajayasuttavaṇṇanā
