| Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Suttanipāta-aṭṭhakathā |
੩. ਸੁਭਾਸਿਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
3. Subhāsitasuttavaṇṇanā
ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿ ਸੁਭਾਸਿਤਸੁਤ੍ਤਂ। ਅਤ੍ਤਜ੍ਝਾਸਯਤੋ ਚਸ੍ਸ ਉਪ੍ਪਤ੍ਤਿ। ਭਗવਾ ਹਿ ਸੁਭਾਸਿਤਪ੍ਪਿਯੋ, ਸੋ ਅਤ੍ਤਨੋ ਸੁਭਾਸਿਤਸਮੁਦਾਚਾਰਪ੍ਪਕਾਸਨੇਨ ਸਤ੍ਤਾਨਂ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਸਮੁਦਾਚਾਰਂ ਪਟਿਸੇਧੇਨ੍ਤੋ ਇਮਂ ਸੁਤ੍ਤਮਭਾਸਿ। ਤਤ੍ਥ ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਨ੍ਤਿਆਦਿ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰવਚਨਂ। ਤਤ੍ਥ ਤਤ੍ਰ ਖੋ ਭਗવਾ…ਪੇ॰… ਭਦਨ੍ਤੇਤਿ ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਏਤਂ ਅਪੁਬ੍ਬਂ, ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯਮੇવ। ਤਸ੍ਮਾ ਅਪੁਬ੍ਬਪਦવਣ੍ਣਨਤ੍ਥਮਿਦਂ વੁਚ੍ਚਤਿ – ਤਤ੍ਰਾਤਿ ਦੇਸਕਾਲਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਤਞ੍ਹਿ ਯਂ ਸਮਯਂ વਿਹਰਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਸਮਯੇ, ਯਸ੍ਮਿਞ੍ਚ ਆਰਾਮੇ વਿਹਰਤਿ, ਤਤ੍ਰ ਆਰਾਮੇਤਿ ਦੀਪੇਤਿ। ਭਾਸਿਤਬ੍ਬਯੁਤ੍ਤੇ વਾ ਦੇਸਕਾਲੇ ਦੀਪੇਤਿ। ਨ ਹਿ ਭਗવਾ ਅਯੁਤ੍ਤੇ ਦੇਸੇ ਕਾਲੇ વਾ ਧਮ੍ਮਂ ਭਾਸਤਿ। ‘‘ਅਕਾਲੋ ਖੋ, ਤਾવ, ਬਾਹਿਯਾ’’ਤਿਆਦਿ (ਉਦਾ॰ ੧੦) ਚੇਤ੍ਥ ਸਾਧਕਂ। ਖੋਤਿ ਪਦਪੂਰਣਮਤ੍ਤੇ ਅવਧਾਰਣਾਦਿਕਾਲਤ੍ਥੇ વਾ ਨਿਪਾਤੋ। ਭਗવਾਤਿ ਲੋਕਗਰੁਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਕਥਾਸવਨਯੁਤ੍ਤਪੁਗ੍ਗਲਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਆਲਪਿ ਅਭਾਸਿ ਸਮ੍ਬੋਧੇਸਿ।
Evaṃme sutanti subhāsitasuttaṃ. Attajjhāsayato cassa uppatti. Bhagavā hi subhāsitappiyo, so attano subhāsitasamudācārappakāsanena sattānaṃ dubbhāsitasamudācāraṃ paṭisedhento imaṃ suttamabhāsi. Tattha evaṃ me sutantiādi saṅgītikāravacanaṃ. Tattha tatra kho bhagavā…pe… bhadanteti te bhikkhūti etaṃ apubbaṃ, sesaṃ vuttanayameva. Tasmā apubbapadavaṇṇanatthamidaṃ vuccati – tatrāti desakālaparidīpanaṃ. Tañhi yaṃ samayaṃ viharati, tatra samaye, yasmiñca ārāme viharati, tatra ārāmeti dīpeti. Bhāsitabbayutte vā desakāle dīpeti. Na hi bhagavā ayutte dese kāle vā dhammaṃ bhāsati. ‘‘Akālo kho, tāva, bāhiyā’’tiādi (udā. 10) cettha sādhakaṃ. Khoti padapūraṇamatte avadhāraṇādikālatthe vā nipāto. Bhagavāti lokagaruparidīpanaṃ. Bhikkhūti kathāsavanayuttapuggalaparidīpanaṃ. Āmantesīti ālapi abhāsi sambodhesi.
ਭਿਕ੍ਖવੋਤਿ ਆਮਨ੍ਤਨਾਕਾਰਪਰਿਦੀਪਨਂ। ਤਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖਨਸੀਲਤਾਦਿਗੁਣਯੋਗਸਿਦ੍ਧਤ੍ਤਾ વੁਤ੍ਤਂ। ਤੇਨ ਨੇਸਂ ਹੀਨਾਧਿਕਜਨਸੇવਿਤਂ વੁਤ੍ਤਿਂ ਪਕਾਸੇਨ੍ਤੋ ਉਦ੍ਧਤਦੀਨਭਾવਨਿਗ੍ਗਹਂ ਕਰੋਤਿ। ‘‘ਭਿਕ੍ਖવੋ’’ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਚ ਕਰੁਣਾવਿਪ੍ਫਾਰਸੋਮ੍ਮਹਦਯਨਯਨਨਿਪਾਤਪੁਬ੍ਬਙ੍ਗਮੇਨ વਚਨੇਨ ਤੇ ਅਤ੍ਤਨੋ ਮੁਖਾਭਿਮੁਖੇ ਕਰਿਤ੍વਾ ਤੇਨੇવ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਦੀਪਕੇਨ વਚਨੇਨ ਤੇਸਂ ਸੋਤੁਕਮ੍ਯਤਂ ਜਨੇਤਿ, ਤੇਨੇવ ਚ ਸਮ੍ਬੋਧਨਤ੍ਥੇਨ વਚਨੇਨ ਸਾਧੁਕਸવਨਮਨਸਿਕਾਰੇਪਿ ਤੇ ਨਿਯੋਜੇਤਿ। ਸਾਧੁਕਸવਨਮਨਸਿਕਾਰਾਯਤ੍ਤਾ ਹਿ ਸਾਸਨਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿ। ਅਪਰੇਸੁਪਿ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸੇਸੁ વਿਜ੍ਜਮਾਨੇਸੁ ਕਸ੍ਮਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવ ਆਮਨ੍ਤੇਸੀਤਿ ਚੇ? ਜੇਟ੍ਠਸੇਟ੍ਠਾਸਨ੍ਨਸਦਾਸਨ੍ਨਿਹਿਤਭਾવਤੋ। ਸਬ੍ਬਪਰਿਸਸਾਧਾਰਣਾ ਹਿ ਅਯਂ ਧਮ੍ਮਦੇਸਨਾ, ਨ ਪਾਟਿਪੁਗ੍ਗਲਿਕਾ। ਪਰਿਸਾਯ ਚ ਜੇਟ੍ਠਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਪਠਮੁਪ੍ਪਨ੍ਨਤ੍ਤਾ, ਸੇਟ੍ਠਾ ਅਨਗਾਰਿਯਭਾવਂ ਆਦਿਂ ਕਤ੍વਾ ਸਤ੍ਥੁ ਚਰਿਯਾਨੁવਿਧਾਯਕਤ੍ਤਾ ਸਕਲਸਾਸਨਪਟਿਗ੍ਗਾਹਕਤ੍ਤਾ ਚ। ਆਸਨ੍ਨਾ ਤਤ੍ਥ ਨਿਸਿਨ੍ਨੇਸੁ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਤ੍ਤਾ, ਸਦਾ ਸਨ੍ਨਿਹਿਤਾ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਾવਚਰਤ੍ਤਾ। ਤੇਨ ਭਗવਾ ਸਬ੍ਬਪਰਿਸਸਾਧਾਰਣਂ ਧਮ੍ਮਂ ਦੇਸੇਨ੍ਤੋ ਭਿਕ੍ਖੂ ਏવ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ। ਅਪਿਚ ਭਾਜਨਂ ਤੇ ਇਮਾਯ ਕਥਾਯ ਯਥਾਨੁਸਿਟ੍ਠਂ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਸਬ੍ਭਾવਤੋਤਿਪਿ ਤੇ ਏવ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ। ਭਦਨ੍ਤੇਤਿ ਗਾਰવਾਧਿવਚਨਮੇਤਂ। ਤੇ ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ ਯੇ ਭਗવਾ ਆਮਨ੍ਤੇਸਿ, ਤੇ ਏવਂ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਆਲਪਨ੍ਤਾ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸੁਨ੍ਤਿ।
Bhikkhavoti āmantanākāraparidīpanaṃ. Tañca bhikkhanasīlatādiguṇayogasiddhattā vuttaṃ. Tena nesaṃ hīnādhikajanasevitaṃ vuttiṃ pakāsento uddhatadīnabhāvaniggahaṃ karoti. ‘‘Bhikkhavo’’ti iminā ca karuṇāvipphārasommahadayanayananipātapubbaṅgamena vacanena te attano mukhābhimukhe karitvā teneva kathetukamyatādīpakena vacanena tesaṃ sotukamyataṃ janeti, teneva ca sambodhanatthena vacanena sādhukasavanamanasikārepi te niyojeti. Sādhukasavanamanasikārāyattā hi sāsanasampatti. Aparesupi devamanussesu vijjamānesu kasmā bhikkhū eva āmantesīti ce? Jeṭṭhaseṭṭhāsannasadāsannihitabhāvato. Sabbaparisasādhāraṇā hi ayaṃ dhammadesanā, na pāṭipuggalikā. Parisāya ca jeṭṭhā bhikkhū paṭhamuppannattā, seṭṭhā anagāriyabhāvaṃ ādiṃ katvā satthu cariyānuvidhāyakattā sakalasāsanapaṭiggāhakattā ca. Āsannā tattha nisinnesu satthu santikattā, sadā sannihitā satthu santikāvacarattā. Tena bhagavā sabbaparisasādhāraṇaṃ dhammaṃ desento bhikkhū eva āmantesi. Apica bhājanaṃ te imāya kathāya yathānusiṭṭhaṃ paṭipattisabbhāvatotipi te eva āmantesi. Bhadanteti gāravādhivacanametaṃ. Te bhikkhūti ye bhagavā āmantesi, te evaṃ bhagavantaṃ ālapantā bhagavato paccassosunti.
ਚਤੂਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹੀਤਿ ਚਤੂਹਿ ਕਾਰਣੇਹਿ ਅવਯવੇਹਿ વਾ। ਮੁਸਾવਾਦਾવੇਰਮਣਿਆਦੀਨਿ ਹਿ ਚਤ੍ਤਾਰਿ ਸੁਭਾਸਿਤવਾਚਾਯ ਕਾਰਣਾਨਿ। ਸਚ੍ਚવਚਨਾਦਯੋ ਚਤ੍ਤਾਰੋ ਅવਯવਾ, ਕਾਰਣਤ੍ਥੇ ਚ ਅਙ੍ਗਸਦ੍ਦੋ। ਚਤੂਹੀਤਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕવਚਨਂ ਹੋਤਿ, ਅવਯવਤ੍ਥੇ ਕਰਣવਚਨਂ। ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾਤਿ ਸਮਨੁਆਗਤਾ ਪવਤ੍ਤਾ ਯੁਤ੍ਤਾ ਚ। વਾਚਾਤਿ ਸਮੁਲ੍ਲਪਨવਾਚਾ। ਯਾ ਸਾ ‘‘વਾਚਾ ਗਿਰਾ ਬ੍ਯਪ੍ਪਥੋ’’ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੬੩੬) ਚ, ‘‘ਨੇਲਾ ਕਣ੍ਣਸੁਖਾ’’ਤਿ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੯; ਮ॰ ਨਿ॰ ੩.੧੪) ਚ ਏવਮਾਦੀਸੁ ਆਗਚ੍ਛਤਿ। ਯਾ ਪਨ ‘‘વਾਚਾਯ ਚੇ ਕਤਂ ਕਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧ ਕਾਯਕਮ੍ਮਦ੍વਾਰ) ਏવਂ વਿਞ੍ਞਤ੍ਤਿ ਚ, ‘‘ਯਾ ਚਤੂਹਿ વਚੀਦੁਚ੍ਚਰਿਤੇਹਿ ਆਰਤਿ વਿਰਤਿ…ਪੇ॰… ਅਯਂ વੁਚ੍ਚਤਿ ਸਮ੍ਮਾવਾਚਾ’’ਤਿ (ਧ॰ ਸ॰ ੨੯੯; વਿਭ॰ ੨੦੬) ਏવਂ વਿਰਤਿ ਚ, ‘‘ਫਰੁਸવਾਚਾ, ਭਿਕ੍ਖવੇ, ਆਸੇવਿਤਾ ਭਾવਿਤਾ ਬਹੁਲੀਕਤਾ ਨਿਰਯਸਂવਤ੍ਤਨਿਕਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ (ਅ॰ ਨਿ॰ ੮.੪੦) ਏવਂ ਚੇਤਨਾ ਚ વਾਚਾਤਿ ਆਗਚ੍ਛਤਿ, ਸਾ ਇਧ ਨ ਅਧਿਪ੍ਪੇਤਾ। ਕਸ੍ਮਾ? ਅਭਾਸਿਤਬ੍ਬਤੋ। ਸੁਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤੀਤਿ ਸੁਟ੍ਠੁ ਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤਿ। ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਅਤ੍ਥਾવਹਨਤਂ ਦੀਪੇਤਿ। ਨ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਾਤਿ ਨ ਦੁਟ੍ਠੁ ਭਾਸਿਤਾ। ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਅਨਤ੍ਥਾਨਾવਹਨਤਂ ਦੀਪੇਤਿ। ਅਨવਜ੍ਜਾਤਿ વਜ੍ਜਸਙ੍ਖਾਤਰਾਗਾਦਿਦੋਸવਿਰਹਿਤਾ। ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਕਾਰਣਸੁਦ੍ਧਿਂ વੁਤ੍ਤਦੋਸਾਭਾવਞ੍ਚ ਦੀਪੇਤਿ। ਅਨਨੁવਜ੍ਜਾ ਚਾਤਿ ਅਨੁવਾਦવਿਮੁਤ੍ਤਾ। ਤੇਨਸ੍ਸਾ ਸਬ੍ਬਾਕਾਰਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਦੀਪੇਤਿ। વਿਞ੍ਞੂਨਨ੍ਤਿ ਪਣ੍ਡਿਤਾਨਂ। ਤੇਨ ਨਿਨ੍ਦਾਪਸਂਸਾਸੁ ਬਾਲਾ ਅਪ੍ਪਮਾਣਾਤਿ ਦੀਪੇਤਿ।
Catūhiaṅgehīti catūhi kāraṇehi avayavehi vā. Musāvādāveramaṇiādīni hi cattāri subhāsitavācāya kāraṇāni. Saccavacanādayo cattāro avayavā, kāraṇatthe ca aṅgasaddo. Catūhīti nissakkavacanaṃ hoti, avayavatthe karaṇavacanaṃ. Samannāgatāti samanuāgatā pavattā yuttā ca. Vācāti samullapanavācā. Yā sā ‘‘vācā girā byappatho’’ti (dha. sa. 636) ca, ‘‘nelā kaṇṇasukhā’’ti (dī. ni. 1.9; ma. ni. 3.14) ca evamādīsu āgacchati. Yā pana ‘‘vācāya ce kataṃ kamma’’nti (dha. sa. aṭṭha. 1 kāyakammadvāra) evaṃ viññatti ca, ‘‘yā catūhi vacīduccaritehi ārati virati…pe… ayaṃ vuccati sammāvācā’’ti (dha. sa. 299; vibha. 206) evaṃ virati ca, ‘‘pharusavācā, bhikkhave, āsevitā bhāvitā bahulīkatā nirayasaṃvattanikā hotī’’ti (a. ni. 8.40) evaṃ cetanā ca vācāti āgacchati, sā idha na adhippetā. Kasmā? Abhāsitabbato. Subhāsitā hotīti suṭṭhu bhāsitā hoti. Tenassā atthāvahanataṃ dīpeti. Na dubbhāsitāti na duṭṭhu bhāsitā. Tenassā anatthānāvahanataṃ dīpeti. Anavajjāti vajjasaṅkhātarāgādidosavirahitā. Tenassā kāraṇasuddhiṃ vuttadosābhāvañca dīpeti. Ananuvajjā cāti anuvādavimuttā. Tenassā sabbākārasampattiṃ dīpeti. Viññūnanti paṇḍitānaṃ. Tena nindāpasaṃsāsu bālā appamāṇāti dīpeti.
ਕਤਮੇਹਿ ਚਤੂਹੀਤਿ ਕਥੇਤੁਕਮ੍ਯਤਾਪੁਚ੍ਛਾ। ਇਧਾਤਿ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਸਾਸਨੇ। ਭਿਕ੍ਖવੇਤਿ ਯੇਸਂ ਕਥੇਤੁਕਾਮੋ, ਤਦਾਲਪਨਂ। ਭਿਕ੍ਖੂਤਿ વੁਤ੍ਤਪ੍ਪਕਾਰવਾਚਾਭਾਸਨਕਪੁਗ੍ਗਲਨਿਦਸ੍ਸਨਂ। ਸੁਭਾਸਿਤਂਯੇવ ਭਾਸਤੀਤਿ ਪੁਗ੍ਗਲਾਧਿਟ੍ਠਾਨਾਯ ਦੇਸਨਾਯ ਚਤੂਸੁ વਾਚਙ੍ਗੇਸੁ ਅਞ੍ਞਤਰਙ੍ਗਨਿਦ੍ਦੇਸવਚਨਂ। ਨੋ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਨ੍ਤਿ ਤਸ੍ਸੇવ વਾਚਙ੍ਗਸ੍ਸ ਪਟਿਪਕ੍ਖਭਾਸਨਨਿવਾਰਣਂ। ਤੇਨ ‘‘ਮੁਸਾવਾਦਾਦਯੋਪਿ ਕਦਾਚਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਾ’’ਤਿ ਦਿਟ੍ਠਿਂ ਨਿਸੇਧੇਤਿ। ‘‘ਨੋ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ વਾ ਮਿਚ੍ਛਾવਾਚਪ੍ਪਹਾਨਂ ਦੀਪੇਤਿ, ‘‘ਸੁਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਹੀਨਮਿਚ੍ਛਾવਾਚੇਨ ਸਤਾ ਭਾਸਿਤਬ੍ਬવਚਨਲਕ੍ਖਣਂ। ਤਥਾ ਪਾਪਸ੍ਸ ਅਕਰਣਂ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਉਪਸਮ੍ਪਦਂ । ਅਙ੍ਗਪਰਿਦੀਪਨਤ੍ਥਂ ਪਨ ਅਭਾਸਿਤਬ੍ਬਂ ਪੁਬ੍ਬੇ ਅવਤ੍વਾ ਭਾਸਿਤਬ੍ਬਮੇવਾਹ। ਏਸ ਨਯੋ ਧਮ੍ਮਂਯੇવਾਤਿਆਦੀਸੁਪਿ।
Katamehi catūhīti kathetukamyatāpucchā. Idhāti imasmiṃ sāsane. Bhikkhaveti yesaṃ kathetukāmo, tadālapanaṃ. Bhikkhūti vuttappakāravācābhāsanakapuggalanidassanaṃ. Subhāsitaṃyeva bhāsatīti puggalādhiṭṭhānāya desanāya catūsu vācaṅgesu aññataraṅganiddesavacanaṃ. No dubbhāsitanti tasseva vācaṅgassa paṭipakkhabhāsananivāraṇaṃ. Tena ‘‘musāvādādayopi kadāci vattabbā’’ti diṭṭhiṃ nisedheti. ‘‘No dubbhāsita’’nti iminā vā micchāvācappahānaṃ dīpeti, ‘‘subhāsita’’nti iminā pahīnamicchāvācena satā bhāsitabbavacanalakkhaṇaṃ. Tathā pāpassa akaraṇaṃ, kusalassa upasampadaṃ . Aṅgaparidīpanatthaṃ pana abhāsitabbaṃ pubbe avatvā bhāsitabbamevāha. Esa nayo dhammaṃyevātiādīsupi.
ਏਤ੍ਥ ਚ ‘‘ਸੁਭਾਸਿਤਂਯੇવ ਭਾਸਤਿ ਨੋ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਪਿਸੁਣਦੋਸਰਹਿਤਂ ਸਮਗ੍ਗਕਰਣવਚਨਂ વੁਤ੍ਤਂ, ‘‘ਧਮ੍ਮਂਯੇવ ਭਾਸਤਿ ਨੋ ਅਧਮ੍ਮ’’ਨ੍ਤਿ ਇਮਿਨਾ ਸਮ੍ਫਦੋਸਰਹਿਤਂ ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਨਪੇਤਂ ਮਨ੍ਤਾવਚਨਂ વੁਤ੍ਤਂ, ਇਤਰੇਹਿ ਦ੍વੀਹਿ ਫਰੁਸਾਲਿਕਰਹਿਤਾਨਿ ਪਿਯਸਚ੍ਚવਚਨਾਨਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਇਮੇਹਿ ਖੋਤਿਆਦਿਨਾ ਪਨ ਤਾਨਿ ਅਙ੍ਗਾਨਿ ਪਚ੍ਚਕ੍ਖਤੋ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਤਂ વਾਚਂ ਨਿਗਮੇਤਿ। વਿਸੇਸਤੋ ਚੇਤ੍ਥ ‘‘ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਭਿਕ੍ਖવੇ , ਚਤੂਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ વਾਚਾ ਸੁਭਾਸਿਤਾ ਹੋਤੀ’’ਤਿ ਭਣਨ੍ਤੋ ਯਦਞ੍ਞੇ ਪਟਿਞ੍ਞਾਦੀਹਿ ਅવਯવੇਹਿ ਨਾਮਾਦੀਹਿ ਪਦੇਹਿ ਲਿਙ੍ਗવਚਨવਿਭਤ੍ਤਿਕਾਲਕਾਰਕਾਦੀਹਿ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤੀਹਿ ਚ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਂ વਾਚਂ ‘‘ਸੁਭਾਸਿਤ’’ਨ੍ਤਿ ਮਞ੍ਞਨ੍ਤਿ, ਤਂ ਧਮ੍ਮਤੋ ਪਟਿਸੇਧੇਤਿ। ਅવਯવਾਦਿਸਮ੍ਪਨ੍ਨਾਪਿ ਹਿ ਪੇਸੁਞ੍ਞਾਦਿਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ વਾਚਾ ਦੁਬ੍ਭਾਸਿਤਾવ ਹੋਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਅਨਤ੍ਥਾવਹਤ੍ਤਾ। ਇਮੇਹਿ ਪਨ ਚਤੂਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ ਸਚੇਪਿ ਮਿਲਕ੍ਖੁਭਾਸਾਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਘਟਚੇਟਿਕਾਗੀਤਿਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ વਾ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਪਿ ਸੁਭਾਸਿਤਾ ਏવ ਲੋਕਿਯਲੋਕੁਤ੍ਤਰਹਿਤਸੁਖਾવਹਤ੍ਤਾ। ਸੀਹਲ਼ਦੀਪੇ ਮਗ੍ਗਪਸ੍ਸੇ ਸਸ੍ਸਂ ਰਕ੍ਖਨ੍ਤਿਯਾ ਸੀਹਲ਼ਚੇਟਿਕਾਯ ਸੀਹਲ਼ਕੇਨੇવ ਜਾਤਿਜਰਾਮਰਣਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਂ ਗੀਤਂ ਗਾਯਨ੍ਤਿਯਾ ਸੁਤ੍વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤਾ ਸਟ੍ਠਿਮਤ੍ਤਾ વਿਪਸ੍ਸਕਭਿਕ੍ਖੂ ਚੇਤ੍ਥ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤਾ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ। ਤਥਾ ਤਿਸ੍ਸੋ ਨਾਮ ਆਰਦ੍ਧવਿਪਸ੍ਸਕੋ ਭਿਕ੍ਖੁ ਪਦੁਮਸਰਸਮੀਪੇਨ ਗਚ੍ਛਨ੍ਤੋ ਪਦੁਮਸਰੇ ਪਦੁਮਾਨਿ ਭਞ੍ਜਿਤ੍વਾ ਭਞ੍ਜਿਤ੍વਾ –
Ettha ca ‘‘subhāsitaṃyeva bhāsati no dubbhāsita’’nti iminā pisuṇadosarahitaṃ samaggakaraṇavacanaṃ vuttaṃ, ‘‘dhammaṃyeva bhāsati no adhamma’’nti iminā samphadosarahitaṃ dhammato anapetaṃ mantāvacanaṃ vuttaṃ, itarehi dvīhi pharusālikarahitāni piyasaccavacanāni vuttāni. Imehi khotiādinā pana tāni aṅgāni paccakkhato dassento taṃ vācaṃ nigameti. Visesato cettha ‘‘imehi kho, bhikkhave , catūhi aṅgehi samannāgatā vācā subhāsitā hotī’’ti bhaṇanto yadaññe paṭiññādīhi avayavehi nāmādīhi padehi liṅgavacanavibhattikālakārakādīhi sampattīhi ca samannāgataṃ vācaṃ ‘‘subhāsita’’nti maññanti, taṃ dhammato paṭisedheti. Avayavādisampannāpi hi pesuññādisamannāgatā vācā dubbhāsitāva hoti attano paresañca anatthāvahattā. Imehi pana catūhi aṅgehi samannāgatā sacepi milakkhubhāsāpariyāpannā ghaṭaceṭikāgītikapariyāpannā vā hoti, tathāpi subhāsitā eva lokiyalokuttarahitasukhāvahattā. Sīhaḷadīpe maggapasse sassaṃ rakkhantiyā sīhaḷaceṭikāya sīhaḷakeneva jātijarāmaraṇapaṭisaṃyuttaṃ gītaṃ gāyantiyā sutvā maggaṃ gacchantā saṭṭhimattā vipassakabhikkhū cettha arahattaṃ pattā nidassanaṃ. Tathā tisso nāma āraddhavipassako bhikkhu padumasarasamīpena gacchanto padumasare padumāni bhañjitvā bhañjitvā –
‘‘ਪਾਤੋ ਫੁਲ੍ਲਂ ਕੋਕਨਦਂ, ਸੂਰਿਯਾਲੋਕੇਨ ਭਜ੍ਜਿਯਤੇ।
‘‘Pāto phullaṃ kokanadaṃ, sūriyālokena bhajjiyate;
ਏવਂ ਮਨੁਸ੍ਸਤ੍ਤਗਤਾ ਸਤ੍ਤਾ, ਜਰਾਭਿવੇਗੇਨ ਮਦ੍ਦੀਯਨ੍ਤੀ’’ਤਿ॥ –
Evaṃ manussattagatā sattā, jarābhivegena maddīyantī’’ti. –
ਇਮਂ ਗੀਤਂ ਗਾਯਨ੍ਤਿਯਾ ਚੇਟਿਕਾਯ ਸੁਤ੍વਾ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਬੁਦ੍ਧਨ੍ਤਰੇ ਚ ਅਞ੍ਞਤਰੋ ਪੁਰਿਸੋ ਸਤ੍ਤਹਿ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ વਨਾ ਆਗਮ੍ਮ ਅਞ੍ਞਤਰਾਯ ਇਤ੍ਥਿਯਾ ਮੁਸਲੇਨ ਤਣ੍ਡੁਲੇ ਕੋਟ੍ਟੇਨ੍ਤਿਯਾ –
Imaṃ gītaṃ gāyantiyā ceṭikāya sutvā arahattaṃ patto, buddhantare ca aññataro puriso sattahi puttehi saddhiṃ vanā āgamma aññatarāya itthiyā musalena taṇḍule koṭṭentiyā –
‘‘ਜਰਾਯ ਪਰਿਮਦ੍ਦਿਤਂ ਏਤਂ, ਮਿਲਾਤਛવਿਚਮ੍ਮਨਿਸ੍ਸਿਤਂ।
‘‘Jarāya parimadditaṃ etaṃ, milātachavicammanissitaṃ;
ਮਰਣੇਨ ਭਿਜ੍ਜਤਿ ਏਤਂ, ਮਚ੍ਚੁਸ੍ਸ ਘਸਮਾਮਿਸਂ॥
Maraṇena bhijjati etaṃ, maccussa ghasamāmisaṃ.
‘‘ਕਿਮੀਨਂ ਆਲਯਂ ਏਤਂ, ਨਾਨਾਕੁਣਪੇਨ ਪੂਰਿਤਂ।
‘‘Kimīnaṃ ālayaṃ etaṃ, nānākuṇapena pūritaṃ;
ਅਸੁਚਿਸ੍ਸ ਭਾਜਨਂ ਏਤਂ, ਕਦਲਿਕ੍ਖਨ੍ਧਸਮਂ ਇਦ’’ਨ੍ਤਿ॥ –
Asucissa bhājanaṃ etaṃ, kadalikkhandhasamaṃ ida’’nti. –
ਇਮਂ ਗੀਤਿਕਂ ਸੁਤ੍વਾ ਸਹ ਪੁਤ੍ਤੇਹਿ ਪਚ੍ਚੇਕਬੋਧਿਂ ਪਤ੍ਤੋ, ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਈਦਿਸੇਹਿ ਉਪਾਯੇਹਿ ਅਰਿਯਭੂਮਿਂ ਪਤ੍ਤਾ ਨਿਦਸ੍ਸਨਂ। ਅਨਚ੍ਛਰਿਯਂ ਪਨੇਤਂ, ਯਂ ਭਗવਤਾ ਆਸਯਾਨੁਸਯਕੁਸਲੇਨ ‘‘ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਾ ਅਨਿਚ੍ਚਾ’’ਤਿਆਦਿਨਾ ਨਯੇਨ વੁਤ੍ਤਾ ਗਾਥਾਯੋ ਸੁਤ੍વਾ ਪਞ੍ਚਸਤਾ ਭਿਕ੍ਖੂ ਅਰਹਤ੍ਤਂ ਪਾਪੁਣਿਂਸੁ, ਅਞ੍ਞੇ ਚ ਖਨ੍ਧਾਯਤਨਾਦਿਪਟਿਸਂਯੁਤ੍ਤਾ ਕਥਾ ਸੁਤ੍વਾ ਅਨੇਕੇ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਤਿ। ਏવਂ ਇਮੇਹਿ ਚਤੂਹਿ ਅਙ੍ਗੇਹਿ ਸਮਨ੍ਨਾਗਤਾ વਾਚਾ ਸਚੇਪਿ ਮਿਲਕ੍ਖੁਭਾਸਾਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ, ਘਟਚੇਟਿਕਾਗੀਤਿਕਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ વਾ ਹੋਤਿ, ਤਥਾਪਿ ‘‘ਸੁਭਾਸਿਤਾ’’ਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਸੁਭਾਸਿਤਤ੍ਤਾ ਏવ ਚ ਅਨવਜ੍ਜਾ ਚ ਅਨਨੁવਜ੍ਜਾ ਚ વਿਞ੍ਞੂਨਂ ਅਤ੍ਥਤ੍ਥਿਕਾਨਂ ਕੁਲਪੁਤ੍ਤਾਨਂ ਅਤ੍ਥਪਟਿਸਰਣਾਨਂ, ਨੋ ਬ੍ਯਞ੍ਜਨਪਟਿਸਰਣਾਨਨ੍ਤਿ।
Imaṃ gītikaṃ sutvā saha puttehi paccekabodhiṃ patto, aññe ca īdisehi upāyehi ariyabhūmiṃ pattā nidassanaṃ. Anacchariyaṃ panetaṃ, yaṃ bhagavatā āsayānusayakusalena ‘‘sabbe saṅkhārā aniccā’’tiādinā nayena vuttā gāthāyo sutvā pañcasatā bhikkhū arahattaṃ pāpuṇiṃsu, aññe ca khandhāyatanādipaṭisaṃyuttā kathā sutvā aneke devamanussāti. Evaṃ imehi catūhi aṅgehi samannāgatā vācā sacepi milakkhubhāsāpariyāpannā, ghaṭaceṭikāgītikapariyāpannā vā hoti, tathāpi ‘‘subhāsitā’’ti veditabbā. Subhāsitattā eva ca anavajjā ca ananuvajjā ca viññūnaṃ atthatthikānaṃ kulaputtānaṃ atthapaṭisaraṇānaṃ, no byañjanapaṭisaraṇānanti.
ਇਦਮવੋਚ ਭਗવਾਤਿ ਇਦਂ ਸੁਭਾਸਿਤਲਕ੍ਖਣਂ ਭਗવਾ ਅવੋਚ। ਇਦਂ વਤ੍વਾਨ ਸੁਗਤੋ, ਅਥਾਪਰਂ ਏਤਦવੋਚ ਸਤ੍ਥਾਤਿ ਇਦਞ੍ਚ ਲਕ੍ਖਣਂ વਤ੍વਾ ਅਥ ਅਞ੍ਞਮ੍ਪਿ ਏਤਂ ਅવੋਚ ਸਤ੍ਥਾ। ਇਦਾਨਿ વਤ੍ਤਬ੍ਬਗਾਥਂ ਦਸ੍ਸੇਤ੍વਾ ਸਬ੍ਬਮੇਤਂ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕਾ ਆਹਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਅਪਰਨ੍ਤਿ ਗਾਥਾਬਨ੍ਧવਚਨਂ ਸਨ੍ਧਾਯ વੁਚ੍ਚਤਿ। ਤਂ ਦੁવਿਧਂ ਹੋਤਿ – ਪਚ੍ਛਾ ਆਗਤਪਰਿਸਂ ਅਸ੍ਸવਨਸੁਸ੍ਸવਨਆਧਾਰਣਦਲ਼੍ਹੀਕਰਣਾਦੀਨਿ વਾ ਸਨ੍ਧਾਯ ਤਦਤ੍ਥਦੀਪਕਮੇવ ਚ। ਪੁਬ੍ਬੇ ਕੇਨਚਿ ਕਾਰਣੇਨ ਪਰਿਹਾਪਿਤਸ੍ਸ ਅਤ੍ਥਸ੍ਸ ਦੀਪਨੇਨ ਅਤ੍ਥવਿਸੇਸਦੀਪਕਞ੍ਚ ‘‘ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਹਿ ਜਾਤਸ੍ਸ, ਕੁਠਾਰੀ ਜਾਯਤੇ ਮੁਖੇ’’ਤਿਆਦੀਸੁ (ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੬੬੨) વਿਯ। ਇਧ ਪਨ ਤਦਤ੍ਥਦੀਪਕਮੇવ।
Idamavocabhagavāti idaṃ subhāsitalakkhaṇaṃ bhagavā avoca. Idaṃ vatvāna sugato, athāparaṃ etadavoca satthāti idañca lakkhaṇaṃ vatvā atha aññampi etaṃ avoca satthā. Idāni vattabbagāthaṃ dassetvā sabbametaṃ saṅgītikārakā āhaṃsu. Tattha aparanti gāthābandhavacanaṃ sandhāya vuccati. Taṃ duvidhaṃ hoti – pacchā āgataparisaṃ assavanasussavanaādhāraṇadaḷhīkaraṇādīni vā sandhāya tadatthadīpakameva ca. Pubbe kenaci kāraṇena parihāpitassa atthassa dīpanena atthavisesadīpakañca ‘‘purisassa hi jātassa, kuṭhārī jāyate mukhe’’tiādīsu (su. ni. 662) viya. Idha pana tadatthadīpakameva.
੪੫੩. ਤਤ੍ਥ ਸਨ੍ਤੋਤਿ ਬੁਦ੍ਧਾਦਯੋ। ਤੇ ਹਿ ਸੁਭਾਸਿਤਂ ‘‘ਉਤ੍ਤਮਂ ਸੇਟ੍ਠ’’ਨ੍ਤਿ વਣ੍ਣਯਨ੍ਤਿ। ਦੁਤਿਯਂ ਤਤਿਯਂ ਚਤੁਤ੍ਥਨ੍ਤਿ ਇਦਂ ਪਨ ਪੁਬ੍ਬੇ ਨਿਦ੍ਦਿਟ੍ਠਕ੍ਕਮਂ ਉਪਾਦਾਯ વੁਤ੍ਤਂ। ਗਾਥਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਪਨ વਙ੍ਗੀਸਤ੍ਥੇਰੋ ਭਗવਤੋ ਸੁਭਾਸਿਤੇ ਪਸੀਦਿ।
453. Tattha santoti buddhādayo. Te hi subhāsitaṃ ‘‘uttamaṃ seṭṭha’’nti vaṇṇayanti. Dutiyaṃ tatiyaṃ catutthanti idaṃ pana pubbe niddiṭṭhakkamaṃ upādāya vuttaṃ. Gāthāpariyosāne pana vaṅgīsatthero bhagavato subhāsite pasīdi.
ਸੋ ਯਂ ਪਸਨ੍ਨਾਕਾਰਂ ਅਕਾਸਿ, ਯਞ੍ਚ વਚਨਂ ਭਗવਾ ਅਭਾਸਿ, ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤਾ ਸਙ੍ਗੀਤਿਕਾਰਕਾ ‘‘ਅਥ ਖੋ ਆਯਸ੍ਮਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹਂਸੁ। ਤਤ੍ਥ ਪਟਿਭਾਤਿ ਮਨ੍ਤਿ ਮਮ ਭਾਗੋ ਪਕਾਸਤਿ । ਪਟਿਭਾਤੁ ਤਨ੍ਤਿ ਤવ ਭਾਗੋ ਪਕਾਸਤੁ। ਸਾਰੁਪ੍ਪਾਹੀਤਿ ਅਨੁਚ੍ਛવਿਕਾਹਿ। ਅਭਿਤ੍ਥવੀਤਿ ਪਸਂਸਿ।
So yaṃ pasannākāraṃ akāsi, yañca vacanaṃ bhagavā abhāsi, taṃ dassentā saṅgītikārakā ‘‘atha kho āyasmā’’tiādimāhaṃsu. Tattha paṭibhāti manti mama bhāgo pakāsati . Paṭibhātu tanti tava bhāgo pakāsatu. Sāruppāhīti anucchavikāhi. Abhitthavīti pasaṃsi.
੪੫੪. ਨ ਤਾਪਯੇਤਿ વਿਪ੍ਪਟਿਸਾਰੇਨ ਨ ਤਾਪੇਯ੍ਯ। ਨ વਿਹਿਂਸੇਯ੍ਯਾਤਿ ਅਞ੍ਞਮਞ੍ਞਂ ਭਿਨ੍ਦਨ੍ਤੋ ਨ ਬਾਧੇਯ੍ਯ। ਸਾ વੇ વਾਚਾਤਿ ਸਾ વਾਚਾ ਏਕਂਸੇਨੇવ ਸੁਭਾਸਿਤਾ। ਏਤ੍ਤਾવਤਾ ਅਪਿਸੁਣવਾਚਾਯ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਥੋਮੇਤਿ।
454.Na tāpayeti vippaṭisārena na tāpeyya. Na vihiṃseyyāti aññamaññaṃ bhindanto na bādheyya. Sā ve vācāti sā vācā ekaṃseneva subhāsitā. Ettāvatā apisuṇavācāya bhagavantaṃ thometi.
੪੫੫. ਪਟਿਨਨ੍ਦਿਤਾਤਿ ਹਟ੍ਠੇਨ ਹਦਯੇਨ ਪਟਿਮੁਖਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ ਨਨ੍ਦਿਤਾ ਸਮ੍ਪਿਯਾਯਿਤਾ। ਯਂ ਅਨਾਦਾਯ ਪਾਪਾਨਿ, ਪਰੇਸਂ ਭਾਸਤੇ ਪਿਯਨ੍ਤਿ ਯਂ વਾਚਂ ਭਾਸਨ੍ਤੋ ਪਰੇਸਂ ਪਾਪਾਨਿ ਅਪ੍ਪਿਯਾਨਿ ਪਟਿਕ੍ਕੂਲਾਨਿ ਫਰੁਸવਚਨਾਨਿ ਅਨਾਦਾਯ ਅਤ੍ਥਬ੍ਯਞ੍ਜਨਮਧੁਰਂ ਪਿਯਮੇવ વਚਨਂ ਭਾਸਤਿ, ਤਂ ਪਿਯવਾਚਮੇવ ਭਾਸੇਯ੍ਯਾਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਪਿਯવਚਨੇਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿਤ੍ਥવਿ।
455.Paṭinanditāti haṭṭhena hadayena paṭimukhaṃ gantvā nanditā sampiyāyitā. Yaṃ anādāya pāpāni, paresaṃ bhāsate piyanti yaṃ vācaṃ bhāsanto paresaṃ pāpāni appiyāni paṭikkūlāni pharusavacanāni anādāya atthabyañjanamadhuraṃ piyameva vacanaṃ bhāsati, taṃ piyavācameva bhāseyyāti vuttaṃ hoti. Imāya gāthāya piyavacanena bhagavantaṃ abhitthavi.
੪੫੬. ਅਮਤਾਤਿ ਅਮਤਸਦਿਸਾ ਸਾਦੁਭਾવੇਨ। વੁਤ੍ਤਮ੍ਪਿ ਚੇਤਂ ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਹવੇ ਸਾਦੁਤਰਂ ਰਸਾਨ’’ਨ੍ਤਿ (ਸਂ॰ ਨਿ॰ ੧.੭੩; ਸੁ॰ ਨਿ॰ ੧੮੪)। ਨਿਬ੍ਬਾਨਾਮਤਪਚ੍ਚਯਤ੍ਤਾ વਾ ਅਮਤਾ। ਏਸ ਧਮ੍ਮੋ ਸਨਨ੍ਤਨੋਤਿ ਯਾਯਂ ਸਚ੍ਚવਾਚਾ ਨਾਮ, ਏਸ ਪੋਰਾਣੋ ਧਮ੍ਮੋ ਚਰਿਯਾ ਪવੇਣੀ, ਇਦਮੇવ ਹਿ ਪੋਰਾਣਾਨਂ ਆਚਿਣ੍ਣਂ, ਨ ਤੇ ਅਲਿਕਂ ਭਾਸਿਂਸੁ। ਤੇਨੇવਾਹ – ‘‘ਸਚ੍ਚੇ ਅਤ੍ਥੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ, ਅਹੁ ਸਨ੍ਤੋ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ’’ਤਿ। ਤਤ੍ਥ ਸਚ੍ਚੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਏવ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚ ਪਰੇਸਞ੍ਚ ਅਤ੍ਥੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ। ਅਤ੍ਥੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਤ੍ਤਾ ਏવ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ ਹੋਨ੍ਤੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਾ। ਪਰਂ વਾ ਦ੍વਯਂ ਸਚ੍ਚવਿਸੇਸਨਮਿਚ੍ਚੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਸਚ੍ਚੇ ਪਤਿਟ੍ਠਿਤਾ। ਕੀਦਿਸੇ? ਅਤ੍ਥੇ ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਚ, ਯਂ ਪਰੇਸਂ ਅਤ੍ਥਤੋ ਅਨਪੇਤਤ੍ਤਾ ਅਤ੍ਥਂ ਅਨੁਪਰੋਧਂ ਕਰੋਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਸਤਿਪਿ ਚ ਅਨੁਪਰੋਧਕਰਤ੍ਤੇ ਧਮ੍ਮਤੋ ਅਨਪੇਤਤ੍ਤਾ ਧਮ੍ਮਂ, ਯਂ ਧਮ੍ਮਿਕਮੇવ ਅਤ੍ਥਂ ਸਾਧੇਤੀਤਿ વੁਤ੍ਤਂ ਹੋਤਿ। ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਸਚ੍ਚવਚਨੇਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿਤ੍ਥવਿ।
456.Amatāti amatasadisā sādubhāvena. Vuttampi cetaṃ ‘‘saccaṃ have sādutaraṃ rasāna’’nti (saṃ. ni. 1.73; su. ni. 184). Nibbānāmatapaccayattā vā amatā. Esa dhammo sanantanoti yāyaṃ saccavācā nāma, esa porāṇo dhammo cariyā paveṇī, idameva hi porāṇānaṃ āciṇṇaṃ, na te alikaṃ bhāsiṃsu. Tenevāha – ‘‘sacce atthe ca dhamme ca, ahu santo patiṭṭhitā’’ti. Tattha sacce patiṭṭhitattā eva attano ca paresañca atthe patiṭṭhitā. Atthe patiṭṭhitattā eva ca dhamme patiṭṭhitā hontīti veditabbā. Paraṃ vā dvayaṃ saccavisesanamicceva veditabbaṃ. Sacce patiṭṭhitā. Kīdise? Atthe ca dhamme ca, yaṃ paresaṃ atthato anapetattā atthaṃ anuparodhaṃ karotīti vuttaṃ hoti. Satipi ca anuparodhakaratte dhammato anapetattā dhammaṃ, yaṃ dhammikameva atthaṃ sādhetīti vuttaṃ hoti. Imāya gāthāya saccavacanena bhagavantaṃ abhitthavi.
੪੫੭. ਖੇਮਨ੍ਤਿ ਅਭਯਂ ਨਿਰੁਪਦ੍ਦવਂ। ਕੇਨ ਕਾਰਣੇਨਾਤਿ ਚੇ? ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯ, ਯਸ੍ਮਾ ਕਿਲੇਸਨਿਬ੍ਬਾਨਂ ਪਾਪੇਤਿ, વਟ੍ਟਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸ ਚ ਅਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯ ਸਂવਤ੍ਤਤੀਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਅਥ વਾ ਯਂ ਬੁਦ੍ਧੋ ਨਿਬ੍ਬਾਨਪ੍ਪਤ੍ਤਿਯਾ ਦੁਕ੍ਖਸ੍ਸਨ੍ਤਕਿਰਿਯਾਯਾਤਿ ਦ੍વਿਨ੍ਨਂ ਨਿਬ੍ਬਾਨਧਾਤੂਨਮਤ੍ਥਾਯ ਖੇਮਮਗ੍ਗਪ੍ਪਕਾਸਨਤੋ ਖੇਮਂ વਾਚਂ ਭਾਸਤਿ, ਸਾ વੇ વਾਚਾਨਮੁਤ੍ਤਮਾਤਿ ਸਾ વਾਚਾ ਸਬ੍ਬવਾਚਾਨਂ ਸੇਟ੍ਠਾਤਿ ਏવਮੇਤ੍ਥ ਅਤ੍ਥੋ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ। ਇਮਾਯ ਗਾਥਾਯ ਮਨ੍ਤਾવਚਨੇਨ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿਤ੍ਥવਨ੍ਤੋ ਅਰਹਤ੍ਤਨਿਕੂਟੇਨ ਦੇਸਨਂ ਨਿਟ੍ਠਾਪੇਸੀਤਿ ਅਯਮੇਤ੍ਥ ਅਪੁਬ੍ਬਪਦવਣ੍ਣਨਾ। ਸੇਸਂ વੁਤ੍ਤਨਯੇਨੇવ વੇਦਿਤਬ੍ਬਨ੍ਤਿ।
457.Khemanti abhayaṃ nirupaddavaṃ. Kena kāraṇenāti ce? Nibbānappattiyā dukkhassantakiriyāya, yasmā kilesanibbānaṃ pāpeti, vaṭṭadukkhassa ca antakiriyāya saṃvattatīti attho. Atha vā yaṃ buddho nibbānappattiyā dukkhassantakiriyāyāti dvinnaṃ nibbānadhātūnamatthāya khemamaggappakāsanato khemaṃ vācaṃ bhāsati, sā ve vācānamuttamāti sā vācā sabbavācānaṃ seṭṭhāti evamettha attho veditabbo. Imāya gāthāya mantāvacanena bhagavantaṃ abhitthavanto arahattanikūṭena desanaṃ niṭṭhāpesīti ayamettha apubbapadavaṇṇanā. Sesaṃ vuttanayeneva veditabbanti.
ਪਰਮਤ੍ਥਜੋਤਿਕਾਯ ਖੁਦ੍ਦਕ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ
Paramatthajotikāya khuddaka-aṭṭhakathāya
ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤ-ਅਟ੍ਠਕਥਾਯ ਸੁਭਾਸਿਤਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Suttanipāta-aṭṭhakathāya subhāsitasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਖੁਦ੍ਦਕਨਿਕਾਯ • Khuddakanikāya / ਸੁਤ੍ਤਨਿਪਾਤਪਾਲ਼ਿ • Suttanipātapāḷi / ੩. ਸੁਭਾਸਿਤਸੁਤ੍ਤਂ • 3. Subhāsitasuttaṃ
