| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationမဇ္ဈိမ နိကာယ ၉၉
The Middle-Length Suttas Collection 99
သုဘသုတ္တ
With Subha
ဧဝံ မေ သုတံ—ဧကံ သမယံ ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ၊
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
တေန ခေါ ပန သမယေန သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော သာဝတ္ထိယံ ပဋိဝသတိ အညတရဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနေ ကေနစိဒေဝ ကရဏီယေန၊ အထ ခေါ သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ယဿ ဂဟပတိဿ နိဝေသနေ ပဋိဝသတိ တံ ဂဟပတိံ ဧတဒဝေါစ: “သုတံ မေတံ, ဂဟပတိ: ‘အဝိဝိတ္တာ သာဝတ္ထီ အရဟန္တေဟီ'တိ၊ ကံ နု ခွဇ္ဇ သမဏံ ဝါ ဗြာဟ္မဏံ ဝါ ပယိရုပါသေယျာမာ”တိ?
Now at that time the brahmin student Subha, Todeyya’s son, was residing in Sāvatthī at a certain householder’s home on some business. Then Subha said to that householder, “Householder, I have heard that Sāvatthī does not lack for perfected ones. What ascetic or brahmin might we pay homage to today?”
“အယံ, ဘန္တေ, ဘဂဝါ သာဝတ္ထိယံ ဝိဟရတိ ဇေတဝနေ အနာထပိဏ္ဍိကဿ အာရာမေ၊ တံ, ဘန္တေ, ဘဂဝန္တံ ပယိရုပါသဿူ”တိ၊
“Sir, the Buddha is staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery. You can pay homage to him.”
အထ ခေါ သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော တဿ ဂဟပတိဿ ပဋိဿုတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနုပသင်္ကမိ; ဥပသင်္ကမိတွာ ဘဂဝတာ သဒ္ဓိံ သမ္မောဒိ၊ သမ္မောဒနီယံ ကထံ သာရဏီယံ ဝီတိသာရေတွာ ဧကမန္တံ နိသီဒိ၊ ဧကမန္တံ နိသိန္နော ခေါ သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ:
Acknowledging that householder, Subha went to the Buddha and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side and said to the Buddha:
“ဗြာဟ္မဏာ, ဘော ဂေါတမ, ဧဝမာဟံသု: ‘ဂဟဋ္ဌော အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ, န ပဗ္ဗဇိတော အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလန်'တိ၊ ဣဓ ဘဝံ ဂေါတမော ကိမာဟာ”တိ?
“Master Gotama, the brahmins say: ‘Laypeople succeed in the system of the skillful teaching, not renunciates.’ What do you say about this?”
“ဝိဘဇ္ဇဝါဒေါ ခေါ အဟမေတ္ထ, မာဏဝ; နာဟမေတ္ထ ဧကံသဝါဒေါ၊ ဂိဟိဿ ဝါဟံ, မာဏဝ, ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ မိစ္ဆာပဋိပတ္တိံ န ဝဏ္ဏေမိ၊ ဂိဟီ ဝါ ဟိ, မာဏဝ, ပဗ္ဗဇိတော ဝါ မိစ္ဆာပဋိပန္နော မိစ္ဆာပဋိပတ္တာဓိကရဏဟေတု န အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလံ၊ ဂိဟိဿ ဝါဟံ, မာဏဝ, ပဗ္ဗဇိတဿ ဝါ သမ္မာပဋိပတ္တိံ ဝဏ္ဏေမိ၊ ဂိဟီ ဝါ ဟိ, မာဏဝ, ပဗ္ဗဇိတော ဝါ သမ္မာပဋိပန္နော သမ္မာပဋိပတ္တာဓိကရဏဟေတု အာရာဓကော ဟောတိ ဉာယံ ဓမ္မံ ကုသလန်”တိ၊
“On this point, student, I speak after analyzing the question, not definitively. I don’t praise wrong practice for either laypeople or renunciates. Because of wrong practice, neither laypeople nor renunciates succeed in the system of the skillful teaching. I praise right practice for both laypeople and renunciates. Because of right practice, both laypeople and renunciates succeed in the system of the skillful teaching.”
“ဗြာဟ္မဏာ, ဘော ဂေါတမ, ဧဝမာဟံသု: ‘မဟဋ္ဌမိဒံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဃရာဝါသကမ္မဋ္ဌာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ; အပ္ပဋ္ဌမိဒံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတီ'တိ၊ ဣဓ ဘဝံ ဂေါတမော ကိမာဟာ”တိ၊
“Master Gotama, the brahmins say: ‘Since the work of the lay life has many requirements, duties, issues, and undertakings it is very fruitful. But since the work of the renunciate has few requirements, duties, issues, and undertakings it is not very fruitful.’ What do you say about this?”
“ဧတ္ထာပိ ခေါ အဟံ, မာဏဝ, ဝိဘဇ္ဇဝါဒေါ; နာဟမေတ္ထ ဧကံသဝါဒေါ၊ အတ္ထိ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ, ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ; အတ္ထိ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ, သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ; အတ္ထိ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ, ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ; အတ္ထိ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ၊
“On this point, too, I speak after analyzing the question, not definitively. Some work has many requirements, duties, issues, and undertakings, and when it fails it’s not very fruitful. Some work has many requirements, duties, issues, and undertakings, and when it succeeds it is very fruitful. Some work has few requirements, duties, issues, and undertakings, and when it fails it’s not very fruitful. Some work has few requirements, duties, issues, and undertakings, and when it succeeds it is very fruitful.
ကတမဉ္စ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ? ကသိ ခေါ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ၊ ကတမဉ္စ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ? ကသိယေဝ ခေါ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ၊ ကတမဉ္စ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ? ဝဏိဇ္ဇာ ခေါ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ၊ ကတမဉ္စ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ? ဝဏိဇ္ဇာယေဝ ခေါ, မာဏဝ, ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ၊
And what work has many requirements, duties, issues, and undertakings, and when it fails it’s not very fruitful? Farming. And what work has many requirements, duties, issues, and undertakings, and when it succeeds it is very fruitful? Again, it is farming. And what work has few requirements, duties, issues, and undertakings, and when it fails it’s not very fruitful? Trade. And what work has few requirements, duties, issues, and undertakings, and when it succeeds it is very fruitful? Again, it’s trade.
သေယျထာပိ, မာဏဝ, ကသိ ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ, ဃရာဝါသကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ၊ သေယျထာပိ, မာဏဝ, ကသိယေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ, ဃရာဝါသကမ္မဋ္ဌာနံ မဟဋ္ဌံ မဟာကိစ္စံ မဟာဓိကရဏံ မဟာသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ၊ သေယျထာပိ, မာဏဝ, ဝဏိဇ္ဇာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ ဝိပဇ္ဇမာနံ အပ္ပဖလံ ဟောတိ၊ သေယျထာပိ, မာဏဝ, ဝဏိဇ္ဇာယေဝ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ, ပဗ္ဗဇ္ဇာ ကမ္မဋ္ဌာနံ အပ္ပဋ္ဌံ အပ္ပကိစ္စံ အပ္ပါဓိကရဏံ အပ္ပသမာရမ္ဘံ သမ္ပဇ္ဇမာနံ မဟပ္ဖလံ ဟောတီ”တိ၊
The lay life is like farming in that it’s work with many requirements and when it fails it’s not very fruitful; but when it succeeds it is very fruitful. The renunciate life is like trade in that it’s work with few requirements and when it fails it’s not very fruitful; but when it succeeds it is very fruitful.”
“ဗြာဟ္မဏာ, ဘော ဂေါတမ, ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယာ”တိ၊
“Master Gotama, the brahmins prescribe five things for making merit and succeeding in the skillful.”
“ယေ တေ, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယ—
သစေ တေ အဂရု—သာဓု တေ ပဉ္စ ဓမ္မေ ဣမသ္မိံ ပရိသတိ ဘာသဿူ”တိ၊
“If you don’t mind, please explain these in this assembly.”
“န ခေါ မေ, ဘော ဂေါတမ, ဂရု ယတ္ထဿု ဘဝန္တော ဝါ နိသိန္နော ဘဝန္တရူပေါ ဝါ”တိ၊
“It’s no trouble when gentlemen such as yourself are sitting here.”
“တေန ဟိ, မာဏဝ, ဘာသဿူ”တိ၊
“Well, speak then, student.”
“သစ္စံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ပဌမံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယ၊ တပံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ဒုတိယံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယ၊ ဗြဟ္မစရိယံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ တတိယံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယ၊ အဇ္ဈေနံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ စတုတ္ထံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယ၊ စာဂံ ခေါ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စမံ ဓမ္မံ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယ၊ ဗြာဟ္မဏာ, ဘော ဂေါတမ, ဣမေ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ, ကုသလဿ အာရာဓနာယာတိ၊ ဣဓ ဘဝံ ဂေါတမော ကိမာဟာ”တိ?
“Master Gotama, truth is the first thing. Fervor is the second thing. Celibacy is the third thing. Recitation is the fourth thing. Generosity is the fifth thing. These are the five things that the brahmins prescribe for making merit and succeeding in the skillful. What do you say about this?”
“ကိံ ပန, မာဏဝ, အတ္ထိ ကောစိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဧကဗြာဟ္မဏောပိ ယော ဧဝမာဟ: ‘အဟံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဝိပါကံ ပဝေဒေမီ'”တိ?
“Well, student, is there even a single one of the brahmins who says this: ‘I declare the result of these five things after realizing it with my own insight’?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“ကိံ ပန, မာဏဝ, အတ္ထိ ကောစိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဧကာစရိယောပိ ဧကာစရိယပါစရိယောပိ ယာဝ သတ္တမာ အာစရိယမဟယုဂါပိ ယော ဧဝမာဟ: ‘အဟံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဝိပါကံ ပဝေဒေမီ'”တိ?
“Well, is there even a single teacher of the brahmins, or a teacher’s teacher, or anyone back to the seventh generation of teachers, who says this: ‘I declare the result of these five things after realizing it with my own insight’?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“ကိံ ပန, မာဏဝ, ယေပိ တေ ဗြာဟ္မဏာနံ ပုဗ္ဗကာ ဣသယော မန္တာနံ ကတ္တာရော မန္တာနံ ပဝတ္တာရော ယေသမိဒံ ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ ပေါရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတံ တဒနုဂါယန္တိ တဒနုဘာသန္တိ ဘာသိတမနုဘာသန္တိ ဝါစိတမနုဝါစေန္တိ, သေယျထိဒံ—အဋ္ဌကော ဝါမကော ဝါမဒေဝေါ ဝေဿာမိတ္တော ယမတဂ္ဂိ အင်္ဂီရသော ဘာရဒွါဇော ဝါသေဋ္ဌော ကဿပေါ ဘဂု, တေပိ ဧဝမာဟံသု: ‘မယံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဝိပါကံ ပဝေဒေမာ'”တိ?
“Well, what of the ancient seers of the brahmins, namely Aṭṭhaka, Vāmaka, Vāmadeva, Vessāmitta, Yamadaggi, Aṅgīrasa, Bhāradvāja, Vāseṭṭha, Kassapa, and Bhagu? They were the authors and propagators of the hymns. Their hymnal was sung and propagated and compiled in ancient times; and these days, brahmins continue to sing and chant it, chanting what was chanted and teaching what was taught. Did even they say: ‘We declare the result of these five things after realizing it with our own insight’?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“No, Master Gotama.”
“ဣတိ ကိရ, မာဏဝ, နတ္ထိ ကောစိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဧကဗြာဟ္မဏောပိ ယော ဧဝမာဟ: ‘အဟံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဝိပါကံ ပဝေဒေမီ'တိ; နတ္ထိ ကောစိ ဗြာဟ္မဏာနံ ဧကာစရိယောပိ ဧကာစရိယပါစရိယောပိ ယာဝ သတ္တမာ အာစရိယမဟယုဂါပိ ယော ဧဝမာဟ: ‘အဟံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဝိပါကံ ပဝေဒေမီ'တိ; ယေပိ တေ ဗြာဟ္မဏာနံ ပုဗ္ဗကာ ဣသယော မန္တာနံ ကတ္တာရော မန္တာနံ ပဝတ္တာရော, ယေသမိဒံ ဧတရဟိ ဗြာဟ္မဏာ ပေါရာဏံ မန္တပဒံ ဂီတံ ပဝုတ္တံ သမိဟိတံ, တဒနုဂါယန္တိ တဒနုဘာသန္တိ ဘာသိတမနုဘာသန္တိ ဝါစိတမနုဝါစေန္တိ, သေယျထိဒံ—အဋ္ဌကော ဝါမကော ဝါမဒေဝေါ ဝေဿာမိတ္တော ယမတဂ္ဂိ အင်္ဂီရသော ဘာရဒွါဇော ဝါသေဋ္ဌော ကဿပေါ ဘဂု၊ တေပိ န ဧဝမာဟံသု: ‘မယံ ဣမေသံ ပဉ္စန္နံ ဓမ္မာနံ သယံ အဘိညာ သစ္ဆိကတွာ ဝိပါကံ ပဝေဒေမာ'တိ၊
“So, student, it seems that there is not a single one of the brahmins, not even anyone back to the seventh generation of teachers, nor even the ancient seers of the brahmins who says: ‘We declare the result of these five things after realizing it with our own insight.’
သေယျထာပိ, မာဏဝ, အန္ဓဝေဏိ ပရမ္ပရာသံသတ္တာ ပုရိမောပိ န ပဿတိ မဇ္ဈိမောပိ န ပဿတိ ပစ္ဆိမောပိ န ပဿတိ; ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ, အန္ဓဝေဏူပမံ မညေ ဗြာဟ္မဏာနံ ဘာသိတံ သမ္ပဇ္ဇတိ—ပုရိမောပိ န ပဿတိ မဇ္ဈိမောပိ န ပဿတိ ပစ္ဆိမောပိ န ပဿတီ”တိ၊
Suppose there was a queue of blind men, each holding the one in front: the first one does not see, the middle one does not see, and the last one does not see. In the same way, it seems to me that the brahmins’ statement turns out to be comparable to a queue of blind men: the first one does not see, the middle one does not see, and the last one does not see.”
ဧဝံ ဝုတ္တေ, သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ဘဂဝတာ အန္ဓဝေဏူပမေန ဝုစ္စမာနော ကုပိတော အနတ္တမနော ဘဂဝန္တံယေဝ ခုံသေန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဝမ္ဘေန္တော ဘဂဝန္တံယေဝ ဝဒမာနော: “သမဏော ဂေါတမော ပါပိတော ဘဝိဿတီ”တိ ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ:
When he said this, Subha became angry and upset with the Buddha because of the simile of the queue of blind men. He even attacked and badmouthed the Buddha himself, saying, “The ascetic Gotama will be worsted!” He said to the Buddha:
“ဗြာဟ္မဏော, ဘော ဂေါတမ, ပေါက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော ဧဝမာဟ: ‘ဧဝမေဝ ပနိဓေကစ္စေ သမဏဗြာဟ္မဏာ ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ ပဋိဇာနန္တိ၊ တေသမိဒံ ဘာသိတံ ဟဿကံယေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ, နာမကံယေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ, ရိတ္တကံယေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ, တုစ္ဆကံယေဝ သမ္ပဇ္ဇတိ၊ ကထဉှိ နာမ မနုဿဘူတော ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သစ္ဆိ ဝါ ကရိဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတီ'”တိ?
“Master Gotama, the brahmin Pokkharasādi Upamañña of the Subhaga Forest says: ‘This is exactly what happens with some ascetics and brahmins. They claim to have a superhuman distinction in knowledge and vision worthy of the noble ones. But their statement turns out to be a joke—mere words, void and hollow. For how on earth can a human being know or see or realize a superhuman distinction in knowledge and vision worthy of the noble ones? That is not possible.’”
“ကိံ ပန, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော သဗ္ဗေသံယေဝ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနာတီ”တိ?
“But student, does Pokkharasādi understand the minds of all these ascetics and brahmins, having comprehended them with his mind?”
“သကာယပိ ဟိ, ဘော ဂေါတမ, ပုဏ္ဏိကာယ ဒါသိယာ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော စေတသာ စေတော ပရိစ္စ န ပဇာနာတိ, ကုတော ပန သဗ္ဗေသံယေဝ သမဏဗြာဟ္မဏာနံ စေတသာ စေတော ပရိစ္စ ပဇာနိဿတီ”တိ?
“Master Gotama, Pokkharasādi doesn’t even know the mind of his own bonded maid Puṇṇikā, so how could he know all those ascetics and brahmins?”
“သေယျထာပိ, မာဏဝ, ဇစ္စန္ဓော ပုရိသော န ပဿေယျ ကဏှသုက္ကာနိ ရူပါနိ, န ပဿေယျ နီလကာနိ ရူပါနိ, န ပဿေယျ ပီတကာနိ ရူပါနိ, န ပဿေယျ လောဟိတကာနိ ရူပါနိ, န ပဿေယျ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနိ ရူပါနိ, န ပဿေယျ သမဝိသမံ, န ပဿေယျ တာရကရူပါနိ, န ပဿေယျ စန္ဒိမသူရိယေ၊ သော ဧဝံ ဝဒေယျ: ‘နတ္ထိ ကဏှသုက္ကာနိ ရူပါနိ, နတ္ထိ ကဏှသုက္ကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; နတ္ထိ နီလကာနိ ရူပါနိ, နတ္ထိ နီလကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; နတ္ထိ ပီတကာနိ ရူပါနိ, နတ္ထိ ပီတကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; နတ္ထိ လောဟိတကာနိ ရူပါနိ, နတ္ထိ လောဟိတကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; နတ္ထိ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနိ ရူပါနိ, နတ္ထိ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; နတ္ထိ သမဝိသမံ, နတ္ထိ သမဝိသမဿ ဒဿာဝီ; နတ္ထိ တာရကရူပါနိ, နတ္ထိ တာရကရူပါနံ ဒဿာဝီ; နတ္ထိ စန္ဒိမသူရိယာ, နတ္ထိ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဒဿာဝီ၊ အဟမေတံ န ဇာနာမိ, အဟမေတံ န ပဿာမိ; တသ္မာ တံ နတ္ထီ'တိ၊ သမ္မာ နု ခေါ သော, မာဏဝ, ဝဒမာနော ဝဒေယျာ”တိ?
“Suppose there was a person blind from birth. They couldn’t see sights that are dark or bright, or blue, yellow, red, or magenta. They couldn’t see even and uneven ground, or the stars, or the moon and sun. They’d say: ‘There’s no such thing as dark and bright sights, and no-one who sees them. There’s no such thing as blue, yellow, red, magenta, even and uneven ground, stars, moon and sun, and no-one who sees these things. I don’t know it or see it, therefore it doesn’t exist.’ Would they be speaking rightly?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ၊ အတ္ထိ ကဏှသုက္ကာနိ ရူပါနိ, အတ္ထိ ကဏှသုက္ကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; အတ္ထိ နီလကာနိ ရူပါနိ, အတ္ထိ နီလကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; အတ္ထိ ပီတကာနိ ရူပါနိ, အတ္ထိ ပီတကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; အတ္ထိ လောဟိတကာနိ ရူပါနိ, အတ္ထိ လောဟိတကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; အတ္ထိ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနိ ရူပါနိ, အတ္ထိ မဉ္ဇိဋ္ဌကာနံ ရူပါနံ ဒဿာဝီ; အတ္ထိ သမဝိသမံ, အတ္ထိ သမဝိသမဿ ဒဿာဝီ; အတ္ထိ တာရကရူပါနိ, အတ္ထိ တာရကရူပါနံ ဒဿာဝီ; အတ္ထိ စန္ဒိမသူရိယာ, အတ္ထိ စန္ဒိမသူရိယာနံ ဒဿာဝီ၊ ‘အဟမေတံ န ဇာနာမိ, အဟမေတံ န ပဿာမိ; တသ္မာ တံ နတ္ထီ'တိ; န ဟိ သော, ဘော ဂေါတမ, သမ္မာ ဝဒမာနော ဝဒေယျာ”တိ၊
“No, Master Gotama. There are such things as dark and bright sights, and one who sees them. There is blue, yellow, red, magenta, even and uneven ground, stars, moon and sun, and one who sees these things. So it’s not right to say this: ‘I don’t know it or see it, therefore it doesn’t exist.’”
“ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော အန္ဓော အစက္ခုကော၊ သော ဝတ ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သစ္ဆိ ဝါ ကရိဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊
“In the same way, Pokkharasādi is blind and sightless. It’s quite impossible for him to know or see or realize a superhuman distinction in knowledge and vision worthy of the noble ones.
တံ ကိံ မညသိ, မာဏဝ, ယေ တေ ကောသလကာ ဗြာဟ္မဏမဟာသာလာ, သေယျထိဒံ—စင်္ကီ ဗြာဟ္မဏော တာရုက္ခော ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဗြာဟ္မဏော ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော ပိတာ စ တေ တောဒေယျော, ကတမာ နေသံ သေယျော, ယံ ဝါ တေ သမ္မုစ္စာ ဝါစံ ဘာသေယျုံ ယံ ဝါ အသမ္မုစ္စာ”တိ?
What do you think, student? There are well-to-do brahmins of Kosala such as the brahmins Caṅkī, Tārukkha, Pokkharasādi, Jānussoṇi, and your father Todeyya. What’s better for them: that their speech agrees or disagrees with accepted usage?”
“သမ္မုစ္စာ, ဘော ဂေါတမ”၊
“That it agrees, Master Gotama.”
“ကတမာ နေသံ သေယျော, ယံ ဝါ တေ မန္တာ ဝါစံ ဘာသေယျုံ ယံ ဝါ အမန္တာ”တိ?
“What’s better for them: that their speech is thoughtful or thoughtless?”
“မန္တာ, ဘော ဂေါတမ”၊
“That it is thoughtful.”
“ကတမာ နေသံ သေယျော, ယံ ဝါ တေ ပဋိသင်္ခါယ ဝါစံ ဘာသေယျုံ ယံ ဝါ အပ္ပဋိသင်္ခါယာ”တိ?
“What’s better for them: that their speech follows reflection or is unreflective?”
“ပဋိသင်္ခါယ, ဘော ဂေါတမ”၊
“That it follows reflection.”
“ကတမာ နေသံ သေယျော, ယံ ဝါ တေ အတ္ထသံဟိတံ ဝါစံ ဘာသေယျုံ ယံ ဝါ အနတ္ထသံဟိတန်”တိ?
“What’s better for them: that their speech is beneficial or worthless?”
“အတ္ထသံဟိတံ, ဘော ဂေါတမ”၊
“That it’s beneficial.”
“တံ ကိံ မညသိ, မာဏဝ, ယဒိ ဧဝံ သန္တေ, ဗြာဟ္မဏေန ပေါက္ခရသာတိနာ ဩပမညေန သုဘဂဝနိကေန သမ္မုစ္စာ ဝါစာ ဘာသိတာ အသမ္မုစ္စာ”တိ?
“What do you think, student? If this is so, does Pokkharasādi’s speech agree or disagree with accepted usage?”
“အသမ္မုစ္စာ, ဘော ဂေါတမ”၊
“It disagrees, Master Gotama.”
“မန္တာ ဝါစာ ဘာသိတာ အမန္တာ ဝါ”တိ?
“Is it thoughtful or thoughtless?”
“အမန္တာ, ဘော ဂေါတမ”၊
“Thoughtless.”
“ပဋိသင်္ခါယ ဝါစာ ဘာသိတာ အပ္ပဋိသင်္ခါယာ”တိ?
“Is it reflective or unreflective?”
“အပ္ပဋိသင်္ခါယ, ဘော ဂေါတမ”၊
“Unreflective.”
“အတ္ထသံဟိတာ ဝါစာ ဘာသိတာ အနတ္ထသံဟိတာ”တိ?
“Is it beneficial or worthless?”
“အနတ္ထသံဟိတာ, ဘော ဂေါတမ”၊
“Worthless.”
“ပဉ္စ ခေါ ဣမေ, မာဏဝ, နီဝရဏာ၊ ကတမေ ပဉ္စ? ကာမစ္ဆန္ဒနီဝရဏံ, ဗျာပါဒနီဝရဏံ, ထိနမိဒ္ဓနီဝရဏံ ဥဒ္ဓစ္စကုက္ကုစ္စနီဝရဏံ, ဝိစိကိစ္ဆာနီဝရဏံ—ဣမေ ခေါ, မာဏဝ, ပဉ္စ နီဝရဏာ၊ ဣမေဟိ ခေါ, မာဏဝ, ပဉ္စဟိ နီဝရဏေဟိ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော အာဝုတော နိဝုတော ဩဖုဋော ပရိယောနဒ္ဓေါ၊ သော ဝတ ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သစ္ဆိ ဝါ ကရိဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊
“Student, there are these five hindrances. What five? The hindrances of sensual desire, ill will, dullness and drowsiness, restlessness and remorse, and doubt. These are the five hindrances. Pokkharasādi is veiled, shrouded, covered, and engulfed by these five hindrances. It’s quite impossible for him to know or see or realize a superhuman distinction in knowledge and vision worthy of the noble ones.
ပဉ္စ ခေါ ဣမေ, မာဏဝ, ကာမဂုဏာ၊ ကတမေ ပဉ္စ? စက္ခုဝိညေယျာ ရူပါ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ; သောတဝိညေယျာ သဒ္ဒါ …ပေ… ဃာနဝိညေယျာ ဂန္ဓာ … ဇိဝှါ ဝိညေယျာ ရသာ … ကာယဝိညေယျာ ဖောဋ္ဌဗ္ဗာ ဣဋ္ဌာ ကန္တာ မနာပါ ပိယရူပါ ကာမူပသံဟိတာ ရဇနီယာ—ဣမေ ခေါ, မာဏဝ, ပဉ္စ ကာမဂုဏာ၊
There are these five kinds of sensual stimulation. What five? There are sights known by the eye that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing. There are sounds known by the ear … smells known by the nose … tastes known by the tongue … touches known by the body that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing. These are the five kinds of sensual stimulation.
ဣမေဟိ ခေါ, မာဏဝ, ပဉ္စဟိ ကာမဂုဏေဟိ ဗြာဟ္မဏော ပေါက္ခရသာတိ ဩပမညော သုဘဂဝနိကော ဂထိတော မုစ္ဆိတော အဇ္ဈောပန္နော အနာဒီနဝဒဿာဝီ အနိဿရဏပညော ပရိဘုဉ္ဇတိ၊ သော ဝတ ဥတ္တရိ မနုဿဓမ္မာ အလမရိယဉာဏဒဿနဝိသေသံ ဉဿတိ ဝါ ဒက္ခတိ ဝါ သစ္ဆိ ဝါ ကရိဿတီတိ—နေတံ ဌာနံ ဝိဇ္ဇတိ၊
Pokkharasādi enjoys himself with these five kinds of sensual stimulation, tied, infatuated, attached, blind to the drawbacks, and not understanding the escape. It’s quite impossible for him to know or see or realize a superhuman distinction in knowledge and vision worthy of the noble ones.
တံ ကိံ မညသိ, မာဏဝ, ယံ ဝါ တိဏကဋ္ဌုပါဒါနံ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိံ ဇာလေယျ ယံ ဝါ နိဿဋ္ဌတိဏကဋ္ဌုပါဒါနံ အဂ္ဂိံ ဇာလေယျ, ကတမော နု ခွါဿ အဂ္ဂိ အစ္စိမာ စေဝ ဝဏ္ဏဝါ စ ပဘဿရော စာ”တိ?
What do you think, student? Which would have better flames, color, and radiance: a fire that depends on grass and logs as fuel, or one that does not?”
“သစေ တံ, ဘော ဂေါတမ, ဌာနံ နိဿဋ္ဌတိဏကဋ္ဌုပါဒါနံ အဂ္ဂိံ ဇာလေတုံ, သွာဿ အဂ္ဂိ အစ္စိမာ စေဝ ဝဏ္ဏဝါ စ ပဘဿရော စာ”တိ၊
“If it were possible for a fire to burn without depending on grass and logs as fuel, that would have better flames, color, and radiance.”
“အဋ္ဌာနံ ခေါ ဧတံ, မာဏဝ, အနဝကာသော ယံ နိဿဋ္ဌတိဏကဋ္ဌုပါဒါနံ အဂ္ဂိံ ဇာလေယျ အညတြ ဣဒ္ဓိမတာ၊ သေယျထာပိ, မာဏဝ, တိဏကဋ္ဌုပါဒါနံ ပဋိစ္စ အဂ္ဂိ ဇလတိ တထူပမာဟံ, မာဏဝ, ဣမံ ပီတိံ ဝဒါမိ ယာယံ ပီတိ ပဉ္စ ကာမဂုဏေ ပဋိစ္စ၊ သေယျထာပိ, မာဏဝ, နိဿဋ္ဌတိဏကဋ္ဌုပါဒါနော အဂ္ဂိ ဇလတိ တထူပမာဟံ, မာဏဝ, ဣမံ ပီတိံ ဝဒါမိ ယာယံ ပီတိ အညတြေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ၊
“But it isn’t possible, except by psychic power. Rapture that depends on the five kinds of sensual stimulation is like a fire that depends on grass and logs as fuel. Rapture that’s apart from sensual pleasures and unskillful qualities is like a fire that doesn’t depend on grass and logs as fuel.
ကတမာ စ, မာဏဝ, ပီတိ အညတြေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ? ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဝိဝိစ္စေဝ ကာမေဟိ …ပေ… ပဌမံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ အယမ္ပိ ခေါ, မာဏဝ, ပီတိ အညတြေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ၊
And what is rapture that’s apart from sensual pleasures and unskillful qualities? It’s when a bhikkhu, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, enters and remains in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. This is rapture that’s apart from sensual pleasures and unskillful qualities.
ပုန စပရံ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ဝိတက္ကဝိစာရာနံ ဝူပသမာ … ဒုတိယံ ဈာနံ ဥပသမ္ပဇ္ဇ ဝိဟရတိ၊ အယမ္ပိ ခေါ, မာဏဝ, ပီတိ အညတြေဝ ကာမေဟိ အညတြ အကုသလေဟိ ဓမ္မေဟိ၊
Furthermore, as the placing of the mind and keeping it connected are stilled, they enter and remain in the second jhāna, which has the rapture and bliss born of immersion, with internal clarity and mind at one, without placing the mind and keeping it connected. This too is rapture that’s apart from sensual pleasures and unskillful qualities.
ယေ တေ, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ, ကတမေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဓမ္မံ မဟပ္ဖလတရံ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယာ”တိ?
Of the five things that the brahmins prescribe for making merit and succeeding in the skillful, which do they say is the most fruitful?”
“ယေမေ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ, စာဂမေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ ဓမ္မံ မဟပ္ဖလတရံ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယာ”တိ၊
“Generosity.”
“တံ ကိံ မညသိ, မာဏဝ, ဣဓ အညတရဿ ဗြာဟ္မဏဿ မဟာယညော ပစ္စုပဋ္ဌိတော အဿ၊ အထ ဒွေ ဗြာဟ္မဏာ အာဂစ္ဆေယျုံ: ‘ဣတ္ထန္နာမဿ ဗြာဟ္မဏဿ မဟာယညံ အနုဘဝိဿာမာ'တိ၊ တတြေကဿ ဗြာဟ္မဏဿ ဧဝမဿ: ‘အဟော ဝတ အဟမေဝ လဘေယျံ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ, န အညော ဗြာဟ္မဏော လဘေယျ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍန်'တိ၊ ဌာနံ ခေါ ပနေတံ, မာဏဝ, ဝိဇ္ဇတိ ယံ အညော ဗြာဟ္မဏော လဘေယျ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ, န သော ဗြာဟ္မဏော လဘေယျ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ၊ ‘အညော ဗြာဟ္မဏော လဘတိ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍံ, နာဟံ လဘာမိ ဘတ္တဂ္ဂေ အဂ္ဂါသနံ အဂ္ဂေါဒကံ အဂ္ဂပိဏ္ဍန်'တိ—ဣတိ သော ကုပိတော ဟောတိ အနတ္တမနော၊ ဣမဿ ပန, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏာ ကိံ ဝိပါကံ ပညပေန္တီ”တိ?
“What do you think, student? Suppose a brahmin was setting up a big sacrifice. Then two brahmins came along, thinking to participate. Then one of those brahmins thought: ‘Oh, I hope that I alone get the best seat, the best drink, and the best almsfood in the refectory, not some other brahmin.’ But it’s possible that some other brahmin gets the best seat, the best drink, and the best almsfood in the refectory. Thinking, ‘Some other brahmin has got the best seat, the best drink, the best almsfood,’ they get angry and bitter. What do the brahmins say is the result of this?”
“န ခွေတ္ထ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ဧဝံ ဒါနံ ဒေန္တိ: ‘ဣမိနာ ပရော ကုပိတော ဟောတု အနတ္တမနော'တိ၊ အထ ခွေတ္ထ ဗြာဟ္မဏာ အနုကမ္ပာဇာတိကံယေဝ ဒါနံ ဒေန္တီ”တိ၊
“Master Gotama, brahmins don’t give gifts so that others will get angry and upset. Rather, they give only out of compassion.”
“ဧဝံ သန္တေ ခေါ, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏာနံ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ ပုညကိရိယဝတ္ထု ဟောတိ—ယဒိဒံ အနုကမ္ပာဇာတိကန်”တိ၊
“In that case, isn’t compassion a sixth ground for making merit?”
“ဧဝံ သန္တေ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာနံ ဣဒံ ဆဋ္ဌံ ပုညကိရိယဝတ္ထု ဟောတိ—ယဒိဒံ အနုကမ္ပာဇာတိကန်”တိ၊
“In that case, compassion is a sixth ground for making merit.”
“ယေ တေ, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ, ဣမေ တွံ ပဉ္စ ဓမ္မေ ကတ္ထ ဗဟုလံ သမနုပဿသိ—ဂဟဋ္ဌေသု ဝါ ပဗ္ဗဇိတေသု ဝါ”တိ?
“Of the five things that the brahmins prescribe for making merit and succeeding in the skillful, where do you usually find them: among laypeople or renunciates?”
“ယေမေ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ, ဣမာဟံ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပဗ္ဗဇိတေသု ဗဟုလံ သမနုပဿာမိ အပ္ပံ ဂဟဋ္ဌေသု၊ ဂဟဋ္ဌော ဟိ, ဘော ဂေါတမ, မဟဋ္ဌော မဟာကိစ္စော မဟာဓိကရဏော မဟာသမာရမ္ဘော, န သတတံ သမိတံ သစ္စဝါဒီ ဟောတိ; ပဗ္ဗဇိတော ခေါ ပန, ဘော ဂေါတမ, အပ္ပဋ္ဌော အပ္ပကိစ္စော အပ္ပါဓိကရဏော အပ္ပသမာရမ္ဘော, သတတံ သမိတံ သစ္စဝါဒီ ဟောတိ၊ ဂဟဋ္ဌော ဟိ, ဘော ဂေါတမ, မဟဋ္ဌော မဟာကိစ္စော မဟာဓိကရဏော မဟာသမာရမ္ဘော န သတတံ သမိတံ တပဿီ ဟောတိ … ဗြဟ္မစာရီ ဟောတိ … သဇ္ဈာယဗဟုလော ဟောတိ … စာဂဗဟုလော ဟောတိ; ပဗ္ဗဇိတော ခေါ ပန, ဘော ဂေါတမ, အပ္ပဋ္ဌော အပ္ပကိစ္စော အပ္ပါဓိကရဏော အပ္ပသမာရမ္ဘော သတတံ သမိတံ တပဿီ ဟောတိ … ဗြဟ္မစာရီ ဟောတိ … သဇ္ဈာယဗဟုလော ဟောတိ … စာဂဗဟုလော ဟောတိ၊ ယေမေ, ဘော ဂေါတမ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ, ဣမာဟံ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပဗ္ဗဇိတေသု ဗဟုလံ သမနုပဿာမိ အပ္ပံ ဂဟဋ္ဌေသူ”တိ၊
“Mostly among renunciates, and less so among lay people. For a lay person has many requirements, duties, issues, and undertakings, and they can’t always tell the truth, be fervent, be celibate, do lots of recitation, or be very generous. But a renunciate has few requirements, duties, issues, and undertakings, and they can always tell the truth, be fervent, be celibate, do lots of recitation, and be very generous. Of the five things that the brahmins prescribe for making merit and succeeding in the skillful, I usually find them among renunciates, and less so among laypeople.”
“ယေ တေ, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ စိတ္တဿာဟံ ဧတေ ပရိက္ခာရေ ဝဒါမိ—ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ တဿ ဘာဝနာယ၊
“I say that the five things prescribed by the brahmins for making merit are prerequisites of the mind for developing a mind free of enmity and ill will.
ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု သစ္စဝါဒီ ဟောတိ၊ သော ‘သစ္စဝါဒီမှီ'တိ လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ၊ ယံ တံ ကုသလူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ, စိတ္တဿာဟံ ဧတံ ပရိက္ခာရံ ဝဒါမိ—ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ တဿ ဘာဝနာယ၊
Take a bhikkhu who speaks the truth. Thinking, ‘I’m truthful,’ they find inspiration in the meaning and the teaching, and find joy connected with the teaching. And I say that joy connected with the skillful is a prerequisite of the mind for developing a mind free of enmity and ill will.
ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု တပဿီ ဟောတိ …ပေ… ဗြဟ္မစာရီ ဟောတိ …ပေ… သဇ္ဈာယဗဟုလော ဟောတိ …ပေ… စာဂဗဟုလော ဟောတိ၊ သော ‘စာဂဗဟုလောမှီ'တိ လဘတိ အတ္ထဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မဝေဒံ, လဘတိ ဓမ္မူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ၊ ယံ တံ ကုသလူပသံဟိတံ ပါမောဇ္ဇံ, စိတ္တဿာဟံ ဧတံ ပရိက္ခာရံ ဝဒါမိ—ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ တဿ ဘာဝနာယ၊ ယေ တေ, မာဏဝ, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ, စိတ္တဿာဟံ ဧတေ ပရိက္ခာရေ ဝဒါမိ—ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ တဿ ဘာဝနာယာ”တိ၊
Take a bhikkhu who is fervent … is celibate … does lots of recitation … and is very generous. Thinking, ‘I’m very generous,’ they find inspiration in the meaning and the teaching, and find joy connected with the teaching. And I say that joy connected with the skillful is a prerequisite of the mind for developing a mind free of enmity and ill will. I say that these five things prescribed by the brahmins for making merit are prerequisites of the mind for developing a mind free of enmity and ill will.”
ဧဝံ ဝုတ္တေ, သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “သုတံ မေတံ, ဘော ဂေါတမ: ‘သမဏော ဂေါတမော ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂံ ဇာနာတီ'”တိ၊
When he had spoken, Subha said to him, “Master Gotama, I have heard that the ascetic Gotama knows a path to company with Brahmā.”
“တံ ကိံ မညသိ, မာဏဝ, အာသန္နေ ဣတော နဠကာရဂါမော, န ယိတော ဒူရေ နဠကာရဂါမော”တိ?
“What do you think, student? Is the village of Naḷakāra nearby?”
“ဧဝံ, ဘော, အာသန္နေ ဣတော နဠကာရဂါမော, န ယိတော ဒူရေ နဠကာရဂါမော”တိ၊
“Yes it is, sir.”
“တံ, ကိံ မညသိ, မာဏဝ, ဣဓဿ ပုရိသော နဠကာရဂါမေ ဇာတဝဒ္ဓေါ; တမေနံ နဠကာရဂါမတော တာဝဒေဝ အဝသဋံ နဠကာရဂါမဿ မဂ္ဂံ ပုစ္ဆေယျုံ; သိယာ နု ခေါ, မာဏဝ, တဿ ပုရိသဿ နဠကာရဂါမေ ဇာတဝဒ္ဓဿ နဠကာရဂါမဿ မဂ္ဂံ ပုဋ္ဌဿ ဒန္ဓာယိတတ္တံ ဝါ ဝိတ္ထာယိတတ္တံ ဝါ”တိ?
“What do you think, student? Suppose a person was born and raised in Naḷakāra. And as soon as they left the town some people asked them for the road to Naḷakāra. Would they be slow or hesitant to answer?”
“နော ဟိဒံ, ဘော ဂေါတမ”၊ “တံ ကိဿ ဟေတု”? “အမု ဟိ, ဘော ဂေါတမ, ပုရိသော နဠကာရဂါမေ ဇာတဝဒ္ဓေါ၊ တဿ သဗ္ဗာနေဝ နဠကာရဂါမဿ မဂ္ဂါနိ သုဝိဒိတာနီ”တိ၊
“No, Master Gotama. Why is that? Because they were born and raised in Naḷakāra. They’re well acquainted with all the roads to the village.”
“သိယာ နု ခေါ, မာဏဝ, တဿ ပုရိသဿ နဠကာရဂါမေ ဇာတဝဒ္ဓဿ နဠကာရဂါမဿ မဂ္ဂံ ပုဋ္ဌဿ ဒန္ဓာယိတတ္တံ ဝါ ဝိတ္ထာယိတတ္တံ ဝါတိ, န တွေဝ တထာဂတဿ ဗြဟ္မလောကံ ဝါ ဗြဟ္မလောကဂါမိနိံ ဝါ ပဋိပဒံ ပုဋ္ဌဿ ဒန္ဓာယိတတ္တံ ဝါ ဝိတ္ထာယိတတ္တံ ဝါ၊ ဗြဟ္မာနဉ္စာဟံ, မာဏဝ, ပဇာနာမိ ဗြဟ္မလောကဉ္စ ဗြဟ္မလောကဂါမိနိဉ္စ ပဋိပဒံ; ယထာပဋိပန္နော စ ဗြဟ္မလောကံ ဥပပန္နော တဉ္စ ပဇာနာမီ”တိ၊
“Still, it’s possible they might be slow or hesitant to answer. But the Realized One is never slow or hesitant when questioned about the Brahmā realm or the practice that leads to the Brahmā realm. I understand Brahmā, the Brahmā realm, and the practice that leads to the Brahmā realm, practicing in accordance with which one is reborn in the Brahmā realm.”
“သုတံ မေတံ, ဘော ဂေါတမ: ‘သမဏော ဂေါတမော ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေတီ'တိ၊ သာဓု မေ ဘဝံ ဂေါတမော ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂံ ဒေသေတူ”တိ၊
“Master Gotama, I have heard that the ascetic Gotama teaches a path to company with Brahmā. Please teach me that path.”
“တေန ဟိ, မာဏဝ, သုဏာဟိ, သာဓုကံ မနသိ ကရောဟိ, ဘာသိဿာမီ”တိ၊
“Well then, student, listen and apply your mind well, I will speak.”
“ဧဝံ, ဘော”တိ ခေါ သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ဘဂဝတော ပစ္စဿောသိ၊ ဘဂဝါ ဧတဒဝေါစ:
“Yes, sir,” replied Subha. The Buddha said this:
“ကတမော စ, မာဏဝ, ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂေါ? ဣဓ, မာဏဝ, ဘိက္ခု မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ မေတ္တာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ၊ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ, မာဏဝ, မေတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ န တံ တတြာဝသိဿတိ, န တံ တတြာဝတိဋ္ဌတိ၊ သေယျထာပိ, မာဏဝ, ဗလဝါ သင်္ခဓမော အပ္ပကသိရေနေဝ စာတုဒ္ဒိသာ ဝိညာပေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ …ပေ… ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ, မာဏဝ, မေတ္တာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ န တံ တတြာဝသိဿတိ, န တံ တတြာဝတိဋ္ဌတိ၊ အယမ္ပိ ခေါ, မာဏဝ, ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂေါ၊
“And what is a path to company with Brahmā? Firstly, a bhikkhu meditates spreading a heart full of love to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of love to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will. When the heart’s release by love has been developed like this, any limited deeds they’ve done don’t remain or persist there. Suppose there was a powerful horn blower. They’d easily make themselves heard in the four quarters. In the same way, when the heart’s release by love has been developed like this, any limited deeds they’ve done don’t remain or persist there. This is a path to company with Brahmā.
“ပုန စပရံ, မာဏဝ, ဘိက္ခု ကရုဏာသဟဂတေန စေတသာ …ပေ…
Furthermore, a bhikkhu meditates spreading a heart full of compassion …
မုဒိတာသဟဂတေန စေတသာ …ပေ…
They meditate spreading a heart full of rejoicing …
ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဧကံ ဒိသံ ဖရိတွာ ဝိဟရတိ, တထာ ဒုတိယံ, တထာ တတိယံ, တထာ စတုတ္ထံ; ဣတိ ဥဒ္ဓမဓော တိရိယံ သဗ္ဗဓိ သဗ္ဗတ္တတာယ သဗ္ဗာဝန္တံ လောကံ ဥပေက္ခာသဟဂတေန စေတသာ ဝိပုလေန မဟဂ္ဂတေန အပ္ပမာဏေန အဝေရေန အဗျာဗဇ္ဈေန ဖရိတွာ ဝိဟရတိ၊ ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ, မာဏဝ, ဥပေက္ခာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ န တံ တတြာဝသိဿတိ, န တံ တတြာဝတိဋ္ဌတိ၊ သေယျထာပိ, မာဏဝ, ဗလဝါ သင်္ခဓမော အပ္ပကသိရေနေဝ စာတုဒ္ဒိသာ ဝိညာပေယျ; ဧဝမေဝ ခေါ, မာဏဝ …ပေ… ဧဝံ ဘာဝိတာယ ခေါ, မာဏဝ, ဥပေက္ခာယ စေတောဝိမုတ္တိယာ ယံ ပမာဏကတံ ကမ္မံ န တံ တတြာဝသိဿတိ, န တံ တတြာဝတိဋ္ဌတိ၊ အယမ္ပိ ခေါ, မာဏဝ, ဗြဟ္မာနံ သဟဗျတာယ မဂ္ဂေါ”တိ၊
They meditate spreading a heart full of equanimity to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of equanimity to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will. When the heart’s release by equanimity has been developed and cultivated like this, any limited deeds they’ve done don’t remain or persist there. Suppose there was a powerful horn blower. They’d easily make themselves heard in the four quarters. In the same way, when the heart’s release by equanimity has been developed and cultivated like this, any limited deeds they’ve done don’t remain or persist there. This too is a path to company with Brahmā.”
ဧဝံ ဝုတ္တေ, သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ဘဂဝန္တံ ဧတဒဝေါစ: “အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ, အဘိက္ကန္တံ, ဘော ဂေါတမ၊ သေယျထာပိ, ဘော ဂေါတမ, နိက္ကုဇ္ဇိတံ ဝါ ဥက္ကုဇ္ဇေယျ, ပဋိစ္ဆန္နံ ဝါ ဝိဝရေယျ, မူဠှဿ ဝါ မဂ္ဂံ အာစိက္ခေယျ, အန္ဓကာရေ ဝါ တေလပဇ္ဇောတံ ဓာရေယျ: ‘စက္ခုမန္တော ရူပါနိ ဒက္ခန္တီ'တိ; ဧဝမေဝံ ဘောတာ ဂေါတမေန အနေကပရိယာယေန ဓမ္မော ပကာသိတော၊ ဧသာဟံ ဘဝန္တံ ဂေါတမံ သရဏံ ဂစ္ဆာမိ ဓမ္မဉ္စ ဘိက္ခုသင်္ဃဉ္စ၊ ဥပါသကံ မံ ဘဝံ ဂေါတမော ဓာရေတု အဇ္ဇတဂ္ဂေ ပါဏုပေတံ သရဏံ ဂတံ၊ ဟန္ဒ စ ဒါနိ မယံ, ဘော ဂေါတမ, ဂစ္ဆာမ; ဗဟုကိစ္စာ မယံ ဗဟုကရဏီယာ”တိ၊
When he had spoken, Subha said to him, “Excellent, Master Gotama! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with clear eyes can see what’s there, Master Gotama has made the teaching clear in many ways. I go for refuge to Master Gotama, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may Master Gotama remember me as a lay follower who has gone for refuge for life. Well, now, Master Gotama, I must go. I have many duties, and much to do.”
“ယဿဒါနိ တွံ, မာဏဝ, ကာလံ မညသီ”တိ၊ အထ ခေါ သုဘော မာဏဝေါ တောဒေယျပုတ္တော ဘဂဝတော ဘာသိတံ အဘိနန္ဒိတွာ အနုမောဒိတွာ ဥဋ္ဌာယာသနာ ဘဂဝန္တံ အဘိဝါဒေတွာ ပဒက္ခိဏံ ကတွာ ပက္ကာမိ၊
“Please, student, go at your convenience.” And then Subha approved and agreed with what the Buddha said. He got up from his seat, bowed, and respectfully circled the Buddha, keeping him on his right, before leaving.
တေန ခေါ ပန သမယေန ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော သဗ္ဗသေတေန ဝဠဝါဘိရထေန သာဝတ္ထိယာ နိယျာတိ ဒိဝါ ဒိဝဿ၊ အဒ္ဒသာ ခေါ ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော သုဘံ မာဏဝံ တောဒေယျပုတ္တံ ဒူရတောဝ အာဂစ္ဆန္တံ၊ ဒိသွာန သုဘံ မာဏဝံ တောဒေယျပုတ္တံ ဧတဒဝေါစ: “ဟန္ဒ ကုတော နု ဘဝံ ဘာရဒွါဇော အာဂစ္ဆတိ ဒိဝါ ဒိဝဿာ”တိ?
Now at that time the brahmin Jānussoṇi drove out from Sāvatthī in the middle of the day in an all-white chariot drawn by mares. He saw the student Subha coming off in the distance, and said to him, “So, Master Bhāradvāja, where are you coming from in the middle of the day?”
“ဣတော ဟိ ခေါ အဟံ, ဘော, အာဂစ္ဆာမိ သမဏဿ ဂေါတမဿ သန္တိကာ”တိ၊
“Just now, good sir, I’ve come from the presence of the ascetic Gotama.”
“တံ ကိံ မညသိ, ဘဝံ ဘာရဒွါဇော သမဏဿ ဂေါတမဿ ပညာဝေယျတ္တိယံ ပဏ္ဍိတော မညေတိ”?
“What do you think of the ascetic Gotama’s lucidity of wisdom? Do you think he’s astute?”
“ကော စာဟံ, ဘော, ကော စ သမဏဿ ဂေါတမဿ ပညာဝေယျတ္တိယံ ဇာနိဿာမိ? သောပိ နူနဿ တာဒိသောဝ ယော သမဏဿ ဂေါတမဿ ပညာဝေယျတ္တိယံ ဇာနေယျာ”တိ၊
“My good man, who am I to judge the ascetic Gotama’s lucidity of wisdom? You’d really have to be on the same level to judge his lucidity of wisdom.”
“ဥဠာရာယ ခလု ဘဝံ ဘာရဒွါဇော သမဏံ ဂေါတမံ ပသံသာယ ပသံသတီ”တိ၊
“Master Bhāradvāja praises the ascetic Gotama with lofty praise indeed.”
“ကော စာဟံ, ဘော, ကော စ သမဏံ ဂေါတမံ ပသံသိဿာမိ? ပသတ္ထပသတ္ထောဝ သော ဘဝံ ဂေါတမော သေဋ္ဌော ဒေဝမနုဿာနံ၊ ယေ စိမေ, ဘော, ဗြာဟ္မဏာ ပဉ္စ ဓမ္မေ ပညပေန္တိ ပုညဿ ကိရိယာယ ကုသလဿ အာရာဓနာယ; စိတ္တဿေတေ သမဏော ဂေါတမော ပရိက္ခာရေ ဝဒေတိ—ယဒိဒံ စိတ္တံ အဝေရံ အဗျာဗဇ္ဈံ တဿ ဘာဝနာယာ”တိ၊
“Who am I to praise the ascetic Gotama? He is praised by the praised as the best among gods and humans. The five things that the brahmins prescribe for making merit and succeeding in the skillful he says are prerequisites of the mind for developing a mind free of enmity and ill will.”
ဧဝံ ဝုတ္တေ, ဇာဏုဿောဏိ ဗြာဟ္မဏော သဗ္ဗသေတာ ဝဠဝါဘိရထာ ဩရောဟိတွာ ဧကံသံ ဥတ္တရာသင်္ဂံ ကရိတွာ ယေန ဘဂဝါ တေနဉ္ဇလိံ ပဏာမေတွာ ဥဒါနံ ဥဒါနေသိ: “လာဘာ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ, သုလဒ္ဓလာဘာ ရညော ပသေနဒိဿ ကောသလဿ ယဿ ဝိဇိတေ တထာဂတော ဝိဟရတိ အရဟံ သမ္မာသမ္ဗုဒ္ဓေါ”တိ၊
When he had spoken, Jānussoṇi got down from his chariot, arranged his robe over one shoulder, raised his joined palms toward the Buddha, and expressed this heartfelt sentiment three times, “King Pasenadi of Kosala is lucky, so very lucky that the Realized One, the perfected one, the fully awakened Buddha is living in his realm!”
သုဘသုတ္တံ နိဋ္ဌိတံ နဝမံ၊
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
