Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Dīgha Nikāya, English translation

    දීඝ නිකාය 10

    Long Discourses 10

    සුභසුත්ත

    With Subha

    ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං ආයස්මා ආනන්දෝ සාවත්ථියං විහරති ජේතවනේ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමේ අචිරපරිනිබ්බුතේ භගවති.

    So I have heard. At one time Venerable Ānanda was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery. It was not long after the Buddha had become fully extinguished.

    තේන ඛෝ පන සමයේන සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ සාවත්ථියං පටිවසති කේනචිදේව කරණීයේන. අථ ඛෝ සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ අඤ්ඤතරං මාණවකං ආමන්තේසි: “ඒහි ත්වං, මාණවක, යේන සමණෝ ආනන්දෝ තේනුපසඞ්කම; උපසඞ්කමිත්වා මම වචනේන සමණං ආනන්දං අප්පාබාධං අප්පාතඞ්කං ලහුට්ඨානං බලං ඵාසුවිහාරං පුච්ඡ: ‘සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ භවන්තං ආනන්දං අප්පාබාධං අප්පාතඞ්කං ලහුට්ඨානං බලං ඵාසුවිහාරං පුච්ඡතී(අ)ති. ඒවඤ්ච වදේහි: ‘සාධු කිර භවං ආනන්දෝ යේන සුභස්ස මාණවස්ස තෝදේය්‍යපුත්තස්ස නිවේසනං තේනුපසඞ්කමතු අනුකම්පං උපාදායා(අ)”ති.

    Now at that time the brahmin student Subha, Todeyya’s son, was residing in Sāvatthī on some business. Then he addressed a certain student, “Here, student, go to the ascetic Ānanda and in my name bow with your head to his feet. Ask him if he is healthy and well, nimble, strong, and living comfortably. And then say: ‘Sir, please visit the student Subha, Todeyya’s son, at his home out of compassion.’”

    “ඒවං, භෝ”ති ඛෝ සෝ මාණවකෝ සුභස්ස මාණවස්ස තෝදේය්‍යපුත්තස්ස පටිස්සුත්වා යේනායස්මා ආනන්දෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා ආනන්දේන සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ සෝ මාණවකෝ ආයස්මන්තං ආනන්දං ඒතදවෝච: “සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ භවන්තං ආනන්දං අප්පාබාධං අප්පාතඞ්කං ලහුට්ඨානං බලං ඵාසුවිහාරං පුච්ඡති; ඒවඤ්ච වදේති: ‘සාධු කිර භවං ආනන්දෝ යේන සුභස්ස මාණවස්ස තෝදේය්‍යපුත්තස්ස නිවේසනං තේනුපසඞ්කමතු අනුකම්පං උපාදායා(අ)”ති.

    “Yes, sir,” replied the student, and did as he was asked.

    ඒවං වුත්තේ, ආයස්මා ආනන්දෝ තං මාණවකං ඒතදවෝච: “අකාලෝ ඛෝ, මාණවක. අත්ථි මේ අජ්ජ භේසජ්ජමත්තා පීතා. අප්පේවනාම ස්වේපි උපසඞ්කමේය්‍යාම කාලඤ්ච සමයඤ්ච උපාදායා”ති.

    When he had spoken, Venerable Ānanda said to him, “It’s not the right time, student. I have drunk a dose of medicine today. But hopefully tomorrow I’ll get a chance to visit him.”

    “ඒවං, භෝ”ති ඛෝ සෝ මාණවකෝ ආයස්මතෝ ආනන්දස්ස පටිස්සුත්වා උට්ඨායාසනා යේන සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා සුභං මාණවං තෝදේය්‍යපුත්තං ඒතදවෝච: “අවෝචුම්හා ඛෝ මයං භෝතෝ වචනේන තං භවන්තං ආනන්දං: ‘සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ භවන්තං ආනන්දං අප්පාබාධං අප්පාතඞ්කං ලහුට්ඨානං බලං ඵාසුවිහාරං පුච්ඡති, ඒවඤ්ච වදේති: “සාධු කිර භවං ආනන්දෝ යේන සුභස්ස මාණවස්ස තෝදේය්‍යපුත්තස්ස නිවේසනං තේනුපසඞ්කමතු අනුකම්පං උපාදායා”(අ)ති. ඒවං වුත්තේ, භෝ, සමණෝ ආනන්දෝ මං ඒතදවෝච: ‘අකාලෝ ඛෝ, මාණවක. අත්ථි මේ අජ්ජ භේසජ්ජමත්තා පීතා. අප්පේවනාම ස්වේපි උපසඞ්කමේය්‍යාම කාලඤ්ච සමයඤ්ච උපාදායා(අ)ති. ඒත්තාවතාපි ඛෝ, භෝ, කතමේව ඒතං, යතෝ ඛෝ සෝ භවං ආනන්දෝ ඕකාසමකාසි ස්වාතනායපි උපසඞ්කමනායා”ති.

    “Yes, sir,” replied the student. He went back to Subha, and told him what had happened, adding, “This much, sir, I managed to do. At least Master Ānanda will take the opportunity to visit tomorrow.”

    අථ ඛෝ ආයස්මා ආනන්දෝ තස්සා රත්තියා අච්චයේන පුබ්බණ්හසමයං නිවාසේත්වා පත්තචීවරමාදාය චේතකේන භික්ඛුනා පච්ඡාසමණේන යේන සුභස්ස මාණවස්ස තෝදේය්‍යපුත්තස්ස නිවේසනං තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා පඤ්ඤත්තේ ආසනේ නිසීදි. අථ ඛෝ සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ යේනායස්මා ආනන්දෝ තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා ආයස්මතා ආනන්දේන සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ ආයස්මන්තං ආනන්දං ඒතදවෝච:

    Then when the night had passed, Ānanda robed up in the morning and, taking his bowl and robe, went with Venerable Cetaka as his second monk to Subha’s home, where he sat on the seat spread out. Then Subha went up to Ānanda, and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side and said to Ānanda:

    “භවඤ්හි ආනන්දෝ තස්ස භෝතෝ ගෝතමස්ස දීඝරත්තං උපට්ඨාකෝ සන්තිකාවචරෝ සමීපචාරී. භවමේතං ආනන්දෝ ජානේය්‍ය, යේසං සෝ භවං ගෝතමෝ ධම්මානං වණ්ණවාදී අහෝසි, යත්ථ ච ඉමං ජනතං සමාදපේසි නිවේසේසි පතිට්ඨාපේසි. කතමේසානං ඛෝ, භෝ ආනන්ද, ධම්මානං සෝ භවං ගෝතමෝ වණ්ණවාදී අහෝසි; කත්ථ ච ඉමං ජනතං සමාදපේසි නිවේසේසි පතිට්ඨාපේසී”ති?

    “Master Ānanda, you were Master Gotama’s attendant. You were close to him, living in his presence. You ought to know what things Master Gotama praised, and in which he encouraged, settled, and grounded all these people. What were those things?”

    “තිණ්ණං ඛෝ, මාණව, ඛන්ධානං සෝ භගවා වණ්ණවාදී අහෝසි; ඒත්ථ ච ඉමං ජනතං සමාදපේසි නිවේසේසි පතිට්ඨාපේසි. කතමේසං තිණ්ණං? අරියස්ස සීලක්ඛන්ධස්ස, අරියස්ස සමාධික්ඛන්ධස්ස, අරියස්ස පඤ්ඤාක්ඛන්ධස්ස. ඉමේසං ඛෝ, මාණව, තිණ්ණං ඛන්ධානං සෝ භගවා වණ්ණවාදී අහෝසි; ඒත්ථ ච ඉමං ජනතං සමාදපේසි නිවේසේසි පතිට්ඨාපේසී”ති.

    “Student, the Buddha praised three sets of things, and that’s what he encouraged, settled, and grounded all these people in. What three? The entire spectrum of noble ethics, immersion, and wisdom. These are the three sets of things that the Buddha praised.”

    1. සීලක්ඛන්ධ

    1. The Entire Spectrum of Ethics

    “කතමෝ පන සෝ, භෝ ආනන්ද, අරියෝ සීලක්ඛන්ධෝ, යස්ස සෝ භවං ගෝතමෝ වණ්ණවාදී අහෝසි, යත්ථ ච ඉමං ජනතං සමාදපේසි නිවේසේසි පතිට්ඨාපේසී”ති?

    “But what was that entire spectrum of noble ethics that the Buddha praised?”

    “ඉධ, මාණව, තථාගතෝ ලෝකේ උප්පජ්ජති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ විජ්ජාචරණසම්පන්නෝ සුගතෝ ලෝකවිදූ අනුත්තරෝ පුරිසදම්මසාරථි සත්ථා දේවමනුස්සානං බුද්ධෝ භගවා. සෝ ඉමං ලෝකං සදේවකං සමාරකං සබ්‍රහ්මකං සස්සමණබ්‍රාහ්මණිං පජං සදේවමනුස්සං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා පවේදේති. සෝ ධම්මං දේසේති ආදිකල්‍යාණං මජ්ඣේකල්‍යාණං පරියෝසානකල්‍යාණං සාත්ථං සබ්‍යඤ්ජනං කේවලපරිපුණ්ණං පරිසුද්ධං බ්‍රහ්මචරියං පකාසේති. තං ධම්මං සුණාති ගහපති වා ගහපතිපුත්තෝ වා අඤ්ඤතරස්මිං වා කුලේ පච්චාජාතෝ. සෝ තං ධම්මං සුත්වා තථාගතේ සද්ධං පටිලභති. සෝ තේන සද්ධාපටිලාභේන සමන්නාගතෝ ඉති පටිසඤ්චික්ඛති: ‘සම්බාධෝ ඝරාවාසෝ රජෝපථෝ, අබ්භෝකාසෝ පබ්බජ්ජා, නයිදං සුකරං අගාරං අජ්ඣාවසතා ඒකන්තපරිපුණ්ණං ඒකන්තපරිසුද්ධං සඞ්ඛලිඛිතං බ්‍රහ්මචරියං චරිතුං. යන්නූනාහං කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජේය්‍යන්(අ)ති. සෝ අපරේන සමයේන අප්පං වා භෝගක්ඛන්ධං පහාය මහන්තං වා භෝගක්ඛන්ධං පහාය අප්පං වා ඤාතිපරිවට්ටං පහාය මහන්තං වා ඤාතිපරිවට්ටං පහාය කේසමස්සුං ඕහාරේත්වා කාසායානි වත්ථානි අච්ඡාදේත්වා අගාරස්මා අනගාරියං පබ්බජති. සෝ ඒවං පබ්බජිතෝ සමානෝ පාතිමෝක්ඛසංවරසංවුතෝ විහරති, ආචාරගෝචරසම්පන්නෝ, අනුමත්තේසු වජ්ජේසු භයදස්සාවී, සමාදාය සික්ඛති සික්ඛාපදේසු, කායකම්මවචීකම්මේන සමන්නාගතෝ කුසලේන, පරිසුද්ධාජීවෝ, සීලසම්පන්නෝ, ඉන්ද්‍රියේසු ගුත්තද්වාරෝ, සතිසම්පජඤ්ඤේන සමන්නාගතෝ, සන්තුට්ඨෝ.

    “Student, it’s when a Realized One arises in the world, perfected, a fully awakened Buddha, accomplished in knowledge and conduct, holy, knower of the world, supreme guide for those who wish to train, teacher of gods and humans, awakened, blessed. He has realized with his own insight this world—with its gods, Māras and Brahmās, this population with its ascetics and brahmins, gods and humans—and he makes it known to others. He teaches Dhamma that’s good in the beginning, good in the middle, and good in the end, meaningful and well-phrased. And he reveals a spiritual practice that’s entirely full and pure. A householder hears that teaching, or a householder’s child, or someone reborn in a good family. They gain faith in the Realized One and reflect: ‘Living in a house is cramped and dirty, but the life of one gone forth is wide open. It’s not easy for someone living at home to lead the spiritual life utterly full and pure, like a polished shell. Why don’t I shave off my hair and beard, dress in ocher robes, and go forth from the lay life to homelessness?’ After some time they give up a large or small fortune, and a large or small family circle. They shave off hair and beard, dress in ocher robes, and go forth from the lay life to homelessness. Once they’ve gone forth, they live restrained in the monastic code, conducting themselves well and seeking alms in suitable places. Seeing danger in the slightest fault, they keep the rules they’ve undertaken. They act skillfully by body and speech. They’re purified in livelihood and accomplished in ethical conduct. They guard the sense doors, have mindfulness and situational awareness, and are content.

    කථඤ්ච, මාණව, භික්ඛු සීලසම්පන්නෝ හෝති? ඉධ, මාණව, භික්ඛු පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතෝ හෝති, නිහිතදණ්ඩෝ නිහිතසත්ථෝ ලජ්ජී දයාපන්නෝ, සබ්බපාණභූතහිතානුකම්පී විහරති. යම්පි, මාණව, භික්ඛු පාණාතිපාතං පහාය පාණාතිපාතා පටිවිරතෝ හෝති, නිහිතදණ්ඩෝ නිහිතසත්ථෝ ලජ්ජී දයාපන්නෝ, සබ්බපාණභූතහිතානුකම්පී විහරති;

    And how is a bhikkhu accomplished in ethics? It’s when a bhikkhu gives up killing living creatures. They renounce the rod and the sword. They’re scrupulous and kind, living full of compassion for all living beings. …

    ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    This pertains to their ethics.

    යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවේන ජීවිතං කප්පේන්ති, සේය්‍යථිදං—සන්තිකම්මං පණිධිකම්මං භූතකම්මං භූරිකම්මං වස්සකම්මං වෝස්සකම්මං වත්ථුකම්මං වත්ථුපරිකම්මං ආචමනං න්හාපනං ජුහනං වමනං විරේචනං උද්ධංවිරේචනං අධෝවිරේචනං සීසවිරේචනං කණ්ණතේලං නේත්තතප්පනං නත්ථුකම්මං අඤ්ජනං පච්චඤ්ජනං සාලාකියං සල්ලකත්තියං දාරකතිකිච්ඡා මූලභේසජ්ජානං අනුප්පදානං ඕසධීනං පටිමෝක්ඛෝ ඉති වා ඉති ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවා පටිවිරතෝ හෝති. යම්පි, මාණව, භික්ඛු යථා වා පනේකේ භෝන්තෝ සමණබ්‍රාහ්මණා සද්ධාදේය්‍යානි භෝජනානි භුඤ්ජිත්වා තේ ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවේන ජීවිතං කප්පේන්ති, සේය්‍යථිදං—සන්තිකම්මං පණිධිකම්මං …පේ… ඕසධීනං පටිමෝක්ඛෝ ඉති වා ඉති ඒවරූපාය තිරච්ඡානවිජ්ජාය මිච්ඡාජීවා පටිවිරතෝ හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සීලස්මිං.

    There are some ascetics and brahmins who, while enjoying food given in faith, still earn a living by low lore, by wrong livelihood. This includes rites for propitiation, for granting wishes, for ghosts, for the earth, for rain, for property settlement, and for preparing and consecrating house sites, and rites involving rinsing and bathing, and oblations. It also includes administering emetics, purgatives, expectorants, and phlegmagogues; administering ear-oils, eye restoratives, nasal medicine, ointments, and counter-ointments; surgery with needle and scalpel, treating children, prescribing root medicines, and binding on herbs. They refrain from such low lore, such wrong livelihood. … This pertains to their ethics.

    ස ඛෝ සෝ, මාණව, භික්ඛු ඒවං සීලසම්පන්නෝ න කුතෝචි භයං සමනුපස්සති, යදිදං සීලසංවරතෝ. සේය්‍යථාපි, මාණව, රාජා ඛත්තියෝ මුද්ධාවසිත්තෝ නිහතපච්චාමිත්තෝ න කුතෝචි භයං සමනුපස්සති, යදිදං පච්චත්ථිකතෝ; ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු ඒවං සීලසම්පන්නෝ න කුතෝචි භයං සමනුපස්සති, යදිදං සීලසංවරතෝ. සෝ ඉමිනා අරියේන සීලක්ඛන්ධේන සමන්නාගතෝ අජ්ඣත්තං අනවජ්ජසුඛං පටිසංවේදේති. ඒවං ඛෝ, මාණව, භික්ඛු සීලසම්පන්නෝ හෝති.

    A bhikkhu thus accomplished in ethics sees no danger in any quarter in regards to their ethical restraint. It’s like a king who has defeated his enemies. He sees no danger from his foes in any quarter. A bhikkhu thus accomplished in ethics sees no danger in any quarter in regards to their ethical restraint. When they have this entire spectrum of noble ethics, they experience a blameless happiness inside themselves. That’s how a bhikkhu is accomplished in ethics.

    අයං ඛෝ සෝ, මාණව, අරියෝ සීලක්ඛන්ධෝ යස්ස සෝ භගවා වණ්ණවාදී අහෝසි, යත්ථ ච ඉමං ජනතං සමාදපේසි නිවේසේසි පතිට්ඨාපේසි. අත්ථි චේවේත්ථ උත්තරිකරණීයන්”ති.

    This is that entire spectrum of noble ethics that the Buddha praised. But there is still more to be done.”

    “අච්ඡරියං, භෝ ආනන්ද, අබ්භුතං, භෝ ආනන්ද. සෝ චායං, භෝ ආනන්ද, අරියෝ සීලක්ඛන්ධෝ පරිපුණ්ණෝ, නෝ අපරිපුණ්ණෝ. ඒවං පරිපුණ්ණඤ්චාහං, භෝ ආනන්ද, අරියං සීලක්ඛන්ධං ඉතෝ බහිද්ධා අඤ්ඤේසු සමණබ්‍රාහ්මණේසු න සමනුපස්සාමි. ඒවං පරිපුණ්ණඤ්ච, භෝ ආනන්ද, අරියං සීලක්ඛන්ධං ඉතෝ බහිද්ධා අඤ්ඤේ සමණබ්‍රාහ්මණා අත්තනි සමනුපස්සේය්‍යුං, තේ තාවතකේනේව අත්තමනා අස්සු: ‘අලමේත්තාවතා, කතමේත්තාවතා, අනුප්පත්තෝ නෝ සාමඤ්ඤත්ථෝ, නත්ථි නෝ කිඤ්චි උත්තරිකරණීයන්(අ)ති. අථ ච පන භවං ආනන්දෝ ඒවමාහ: ‘අත්ථි චේවේත්ථ උත්තරිකරණීයන්(අ)”ති.

    “It’s incredible, Master Ānanda, it’s amazing, This entire spectrum of noble ethics is complete, not lacking anything! Such a complete spectrum of ethics cannot be seen among the other ascetics and brahmins. Were other ascetics and brahmins to see such an entire spectrum of noble ethics in themselves, they’d be delighted with just that much: ‘At this point it’s enough; at this point our work is done. We’ve reached the goal of our ascetic life. There is nothing more to be done.’ And yet you say: ‘But there is still more to be done.’

    2. සමාධික්ඛන්ධ

    2. The Spectrum of Immersion

    “කතමෝ පන සෝ, භෝ ආනන්ද, අරියෝ සමාධික්ඛන්ධෝ, යස්ස සෝ භවං ගෝතමෝ වණ්ණවාදී අහෝසි, යත්ථ ච ඉමං ජනතං සමාදපේසි නිවේසේසි පතිට්ඨාපේසී”ති?

    But what, Master Ānanda, was that noble spectrum of immersion that the Buddha praised?”

    “කථඤ්ච, මාණව, භික්ඛු ඉන්ද්‍රියේසු ගුත්තද්වාරෝ හෝති? ඉධ, මාණව, භික්ඛු චක්ඛුනා රූපං දිස්වා න නිමිත්තග්ගාහී හෝති නානුබ්‍යඤ්ජනග්ගාහී; යත්වාධිකරණමේනං චක්ඛුන්ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්තං අභිජ්ඣාදෝමනස්සා පාපකා අකුසලා ධම්මා අන්වාස්සවේය්‍යුං; තස්ස සංවරාය පටිපජ්ජති, රක්ඛති චක්ඛුන්ද්‍රියං, චක්ඛුන්ද්‍රියේ සංවරං ආපජ්ජති. සෝතේන සද්දං සුත්වා …පේ… ඝානේන ගන්ධං ඝායිත්වා … ජිව්හාය රසං සායිත්වා … කායේන ඵෝට්ඨබ්බං ඵුසිත්වා … මනසා ධම්මං විඤ්ඤාය න නිමිත්තග්ගාහී හෝති නානුබ්‍යඤ්ජනග්ගාහී; යත්වාධිකරණමේනං මනින්ද්‍රියං අසංවුතං විහරන්තං අභිජ්ඣාදෝමනස්සා පාපකා අකුසලා ධම්මා අන්වාස්සවේය්‍යුං; තස්ස සංවරාය පටිපජ්ජති, රක්ඛති මනින්ද්‍රියං, මනින්ද්‍රියේ සංවරං ආපජ්ජති. සෝ ඉමිනා අරියේන ඉන්ද්‍රියසංවරේන සමන්නාගතෝ අජ්ඣත්තං අබ්‍යාසේකසුඛං පටිසංවේදේති. ඒවං ඛෝ, මාණව, භික්ඛු ඉන්ද්‍රියේසු ගුත්තද්වාරෝ හෝති.

    “And how, student, does a bhikkhu guard the sense doors? When a bhikkhu sees a sight with their eyes, they don’t get caught up in the features and details. If the faculty of sight were left unrestrained, bad unskillful qualities of covetousness and displeasure would become overwhelming. For this reason, they practice restraint, protecting the faculty of sight, and achieving its restraint. When they hear a sound with their ears … When they smell an odor with their nose … When they taste a flavor with their tongue … When they feel a touch with their body … When they know a thought with their mind, they don’t get caught up in the features and details. If the faculty of mind were left unrestrained, bad unskillful qualities of covetousness and displeasure would become overwhelming. For this reason, they practice restraint, protecting the faculty of mind, and achieving its restraint. When they have this noble sense restraint, they experience an unsullied bliss inside themselves. That’s how a bhikkhu guards the sense doors.

    කථඤ්ච, මාණව, භික්ඛු සතිසම්පජඤ්ඤේන සමන්නාගතෝ හෝති? ඉධ, මාණව, භික්ඛු අභික්කන්තේ පටික්කන්තේ සම්පජානකාරී හෝති, ආලෝකිතේ විලෝකිතේ සම්පජානකාරී හෝති, සමිඤ්ජිතේ පසාරිතේ සම්පජානකාරී හෝති, සඞ්ඝාටිපත්තචීවරධාරණේ සම්පජානකාරී හෝති, අසිතේ පීතේ ඛායිතේ සායිතේ සම්පජානකාරී හෝති, උච්චාරපස්සාවකම්මේ සම්පජානකාරී හෝති, ගතේ ඨිතේ නිසින්නේ සුත්තේ ජාගරිතේ භාසිතේ තුණ්හීභාවේ සම්පජානකාරී හෝති. ඒවං ඛෝ, මාණව, භික්ඛු සතිසම්පජඤ්ඤේන සමන්නාගතෝ හෝති.

    And how does a bhikkhu have mindfulness and situational awareness? It’s when a bhikkhu acts with situational awareness when going out and coming back; when looking ahead and aside; when bending and extending the limbs; when bearing the outer robe, bowl and robes; when eating, drinking, chewing, and tasting; when urinating and defecating; when walking, standing, sitting, sleeping, waking, speaking, and keeping silent. That’s how a bhikkhu has mindfulness and situational awareness.

    කථඤ්ච, මාණව, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති? ඉධ, මාණව, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති කායපරිහාරිකේන චීවරේන කුච්ඡිපරිහාරිකේන පිණ්ඩපාතේන. සෝ යේන යේනේව පක්කමති, සමාදායේව පක්කමති. සේය්‍යථාපි, මාණව, පක්ඛී සකුණෝ යේන යේනේව ඩේති, සපත්තභාරෝව ඩේති; ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති කායපරිහාරිකේන චීවරේන කුච්ඡිපරිහාරිකේන පිණ්ඩපාතේන. සෝ යේන යේනේව පක්කමති, සමාදායේව පක්කමති. ඒවං ඛෝ, මාණව, භික්ඛු සන්තුට්ඨෝ හෝති.

    And how is a bhikkhu content? It’s when a bhikkhu is content with robes to look after the body and almsfood to look after the belly. Wherever they go, they set out taking only these things. They’re like a bird: wherever it flies, wings are its only burden. In the same way, a bhikkhu is content with robes to look after the body and almsfood to look after the belly. Wherever they go, they set out taking only these things. That’s how a bhikkhu is content.

    සෝ ඉමිනා ච අරියේන සීලක්ඛන්ධේන සමන්නාගතෝ, ඉමිනා ච අරියේන ඉන්ද්‍රියසංවරේන සමන්නාගතෝ, ඉමිනා ච අරියේන සතිසම්පජඤ්ඤේන සමන්නාගතෝ, ඉමාය ච අරියාය සන්තුට්ඨියා සමන්නාගතෝ විවිත්තං සේනාසනං භජති අරඤ්ඤං රුක්ඛමූලං පබ්බතං කන්දරං ගිරිගුහං සුසානං වනපත්ථං අබ්භෝකාසං පලාලපුඤ්ජං. සෝ පච්ඡාභත්තං පිණ්ඩපාතපටික්කන්තෝ නිසීදති පල්ලඞ්කං ආභුජිත්වා, උජුං කායං පණිධාය, පරිමුඛං සතිං උපට්ඨපේත්වා.

    When they have this entire spectrum of noble ethics, this noble sense restraint, this noble mindfulness and situational awareness, and this noble contentment, they frequent a secluded lodging—a wilderness, the root of a tree, a hill, a ravine, a mountain cave, a charnel ground, a forest, the open air, a heap of straw. After the meal, they return from almsround, sit down cross-legged, set their body straight, and establish mindfulness in front of them.

    සෝ අභිජ්ඣං ලෝකේ පහාය විගතාභිජ්ඣේන චේතසා විහරති අභිජ්ඣාය චිත්තං පරිසෝධේති. බ්‍යාපාදපදෝසං පහාය අබ්‍යාපන්නචිත්තෝ විහරති සබ්බපාණභූතහිතානුකම්පී බ්‍යාපාදපදෝසා චිත්තං පරිසෝධේති. ථිනමිද්ධං පහාය විගතථිනමිද්ධෝ විහරති ආලෝකසඤ්ඤී සතෝ සම්පජානෝ, ථිනමිද්ධා චිත්තං පරිසෝධේති. උද්ධච්චකුක්කුච්චං පහාය අනුද්ධතෝ විහරති අජ්ඣත්තං වූපසන්තචිත්තෝ උද්ධච්චකුක්කුච්චා චිත්තං පරිසෝධේති. විචිකිච්ඡං පහාය තිණ්ණවිචිකිච්ඡෝ විහරති අකථඞ්කථී කුසලේසු ධම්මේසු, විචිකිච්ඡාය චිත්තං පරිසෝධේති.

    Giving up covetousness for the world, they meditate with a heart rid of covetousness, cleansing the mind of covetousness. Giving up ill will and malevolence, they meditate with a mind rid of ill will, full of compassion for all living beings, cleansing the mind of ill will. Giving up dullness and drowsiness, they meditate with a mind rid of dullness and drowsiness, perceiving light, mindful and aware, cleansing the mind of dullness and drowsiness. Giving up restlessness and remorse, they meditate without restlessness, their mind peaceful inside, cleansing the mind of restlessness and remorse. Giving up doubt, they meditate having gone beyond doubt, not undecided about skillful qualities, cleansing the mind of doubt.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, පුරිසෝ ඉණං ආදාය කම්මන්තේ පයෝජේය්‍ය. තස්ස තේ කම්මන්තා සමිජ්ඣේය්‍යුං. සෝ යානි ච පෝරාණානි ඉණමූලානි තානි ච බ්‍යන්තිං කරේය්‍ය, සියා චස්ස උත්තරිං අවසිට්ඨං දාරභරණාය. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අහං ඛෝ පුබ්බේ ඉණං ආදාය කම්මන්තේ පයෝජේසිං. තස්ස මේ තේ කම්මන්තා සමිජ්ඣිංසු. සෝහං යානි ච පෝරාණානි ඉණමූලානි තානි ච බ්‍යන්තිං අකාසිං, අත්ථි ච මේ උත්තරිං අවසිට්ඨං දාරභරණායා(අ)ති. සෝ තතෝනිදානං ලභේථ පාමෝජ්ජං, අධිගච්ඡේය්‍ය සෝමනස්සං.

    Suppose a man who has gotten into debt were to apply himself to work, and his efforts proved successful. He would pay off the original loan and have enough left over to support his partner. Thinking about this, he’d be filled with joy and happiness.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, පුරිසෝ ආබාධිකෝ අස්ස දුක්ඛිතෝ බාළ්හගිලානෝ; භත්තඤ්චස්ස නච්ඡාදේය්‍ය, න චස්ස කායේ බලමත්තා. සෝ අපරේන සමයේන තම්හා ආබාධා මුච්චේය්‍ය, භත්තඤ්චස්ස ඡාදේය්‍ය, සියා චස්ස කායේ බලමත්තා. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අහං ඛෝ පුබ්බේ ආබාධිකෝ අහෝසිං දුක්ඛිතෝ බාළ්හගිලානෝ, භත්තඤ්ච මේ නච්ඡාදේසි, න ච මේ ආසි කායේ බලමත්තා. සෝම්හි ඒතරහි තම්හා ආබාධා මුත්තෝ භත්තඤ්ච මේ ඡාදේති, අත්ථි ච මේ කායේ බලමත්තා(අ)ති. සෝ තතෝනිදානං ලභේථ පාමෝජ්ජං, අධිගච්ඡේය්‍ය සෝමනස්සං.

    Suppose there was a person who was sick, suffering, gravely ill. They’d lose their appetite and get physically weak. But after some time they’d recover from that illness, and regain their appetite and their strength. Thinking about this, they’d be filled with joy and happiness.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, පුරිසෝ බන්ධනාගාරේ බද්ධෝ අස්ස. සෝ අපරේන සමයේන තම්හා බන්ධනාගාරා මුච්චේය්‍ය සෝත්ථිනා අබ්භයේන, න චස්ස කිඤ්චි භෝගානං වයෝ. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අහං ඛෝ පුබ්බේ බන්ධනාගාරේ බද්ධෝ අහෝසිං. සෝම්හි ඒතරහි තම්හා බන්ධනාගාරා මුත්තෝ සෝත්ථිනා අබ්භයේන, නත්ථි ච මේ කිඤ්චි භෝගානං වයෝ(අ)ති. සෝ තතෝනිදානං ලභේථ පාමෝජ්ජං, අධිගච්ඡේය්‍ය සෝමනස්සං.

    Suppose a person was imprisoned in a jail. But after some time they were released from jail, safe and sound, with no loss of wealth. Thinking about this, they’d be filled with joy and happiness.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, පුරිසෝ දාසෝ අස්ස අනත්තාධීනෝ පරාධීනෝ න යේනකාමඞ්ගමෝ. සෝ අපරේන සමයේන තම්හා දාසබ්‍යා මුච්චේය්‍ය, අත්තාධීනෝ අපරාධීනෝ භුජිස්සෝ යේනකාමඞ්ගමෝ. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අහං ඛෝ පුබ්බේ දාසෝ අහෝසිං අනත්තාධීනෝ පරාධීනෝ න යේනකාමඞ්ගමෝ. සෝම්හි ඒතරහි තම්හා දාසබ්‍යා මුත්තෝ අත්තාධීනෝ අපරාධීනෝ භුජිස්සෝ යේනකාමඞ්ගමෝ(අ)ති. සෝ තතෝනිදානං ලභේථ පාමෝජ්ජං, අධිගච්ඡේය්‍ය සෝමනස්සං.

    Suppose a person was a bondservant. They would not be their own master, but indentured to another, unable to go where they wish. But after some time they’d be freed from servitude. They would be their own master, not indentured to another, an emancipated individual able to go where they wish. Thinking about this, they’d be filled with joy and happiness.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, පුරිසෝ සධනෝ සභෝගෝ කන්තාරද්ධානමග්ගං පටිපජ්ජේය්‍ය දුබ්භික්ඛං සප්පටිභයං. සෝ අපරේන සමයේන තං කන්තාරං නිත්ථරේය්‍ය, සෝත්ථිනා ගාමන්තං අනුපාපුණේය්‍ය ඛේමං අප්පටිභයං. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අහං ඛෝ පුබ්බේ සධනෝ සභෝගෝ කන්තාරද්ධානමග්ගං පටිපජ්ජිං දුබ්භික්ඛං සප්පටිභයං. සෝම්හි ඒතරහි තං කන්තාරං නිත්ථිණ්ණෝ, සෝත්ථිනා ගාමන්තං අනුප්පත්තෝ ඛේමං අප්පටිභයන්(අ)ති. සෝ තතෝනිදානං ලභේථ පාමෝජ්ජං, අධිගච්ඡේය්‍ය සෝමනස්සං.

    Suppose there was a person with wealth and property who was traveling along a desert road, which was perilous, with nothing to eat. But after some time they crossed over the desert safely, arriving within a village, a sanctuary free of peril. Thinking about this, they’d be filled with joy and happiness.

    ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු යථා ඉණං යථා රෝගං යථා බන්ධනාගාරං යථා දාසබ්‍යං යථා කන්තාරද්ධානමග්ගං, ඒවං ඉමේ පඤ්ච නීවරණේ අප්පහීනේ අත්තනි සමනුපස්සති.

    In the same way, as long as these five hindrances are not given up inside themselves, a bhikkhu regards them as a debt, a disease, a prison, slavery, and a desert crossing.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, යථා ආණණ්‍යං යථා ආරෝග්‍යං යථා බන්ධනාමෝක්ඛං යථා භුජිස්සං යථා ඛේමන්තභූමිං. ඒවමේව ඛෝ භික්ඛු ඉමේ පඤ්ච නීවරණේ පහීනේ අත්තනි සමනුපස්සති.

    But when these five hindrances are given up inside themselves, a bhikkhu regards this as freedom from debt, good health, release from prison, emancipation, and a place of sanctuary at last.

    තස්සිමේ පඤ්ච නීවරණේ පහීනේ අත්තනි සමනුපස්සතෝ පාමෝජ්ජං ජායති, පමුදිතස්ස පීති ජායති, පීතිමනස්ස කායෝ පස්සම්භති, පස්සද්ධකායෝ සුඛං වේදේති, සුඛිනෝ චිත්තං සමාධියති.

    Seeing that the hindrances have been given up in them, joy springs up. Being joyful, rapture springs up. When the mind is full of rapture, the body becomes tranquil. When the body is tranquil, they feel bliss. And when blissful, the mind becomes immersed.

    සෝ විවිච්චේව කාමේහි විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි සවිතක්කං සවිචාරං විවේකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං විවේකජේන පීතිසුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස විවේකජේන පීතිසුඛේන අප්ඵුටං හෝති.

    Quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, they enter and remain in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. They drench, steep, fill, and spread their body with rapture and bliss born of seclusion. There’s no part of the body that’s not spread with rapture and bliss born of seclusion.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, දක්ඛෝ න්හාපකෝ වා න්හාපකන්තේවාසී වා කංසථාලේ න්හානීයචුණ්ණානි ආකිරිත්වා උදකේන පරිප්ඵෝසකං පරිප්ඵෝසකං සන්නේය්‍ය. සායං න්හානීයපිණ්ඩි ස්නේහානුගතා ස්නේහපරේතා සන්තරබාහිරා ඵුටා ස්නේහේන, න ච පග්ඝරණී.

    It’s like when a deft bathroom attendant or their apprentice pours bath powder into a bronze dish, sprinkling it little by little with water. They knead it until the ball of bath powder is soaked and saturated with moisture, spread through inside and out; yet no moisture oozes out.

    ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු ඉමමේව කායං විවේකජේන පීතිසුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස විවේකජේන පීතිසුඛේන අප්ඵුටං හෝති. යම්පි, මාණව, භික්ඛු විවිච්චේව කාමේහි විවිච්ච අකුසලේහි ධම්මේහි සවිතක්කං සවිචාරං විවේකජං පීතිසුඛං පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං විවේකජේන පීතිසුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස විවේකජේන පීතිසුඛේන අප්ඵුටං හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සමාධිස්මිං.

    In the same way, a bhikkhu drenches, steeps, fills, and spreads their body with rapture and bliss born of seclusion. There’s no part of the body that’s not spread with rapture and bliss born of seclusion. This pertains to their immersion.

    පුන චපරං, මාණව, භික්ඛු විතක්කවිචාරානං වූපසමා අජ්ඣත්තං සම්පසාදනං චේතසෝ ඒකෝදිභාවං අවිතක්කං අවිචාරං සමාධිජං පීතිසුඛං දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං සමාධිජේන පීතිසුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස සමාධිජේන පීතිසුඛේන අප්ඵුටං හෝති.

    Furthermore, as the placing of the mind and keeping it connected are stilled, a bhikkhu enters and remains in the second jhāna, which has the rapture and bliss born of immersion, with internal clarity and mind at one, without placing the mind and keeping it connected. They drench, steep, fill, and spread their body with rapture and bliss born of immersion. There’s no part of the body that’s not spread with rapture and bliss born of immersion.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, උදකරහදෝ ගම්භීරෝ උබ්භිදෝදකෝ. තස්ස නේවස්ස පුරත්ථිමාය දිසාය උදකස්ස ආයමුඛං, න දක්ඛිණාය දිසාය උදකස්ස ආයමුඛං, න පච්ඡිමාය දිසාය උදකස්ස ආයමුඛං, න උත්තරාය දිසාය උදකස්ස ආයමුඛං, දේවෝ ච න කාලේන කාලං සම්මා ධාරං අනුපවේච්ඡේය්‍ය. අථ ඛෝ තම්හාව උදකරහදා සීතා වාරිධාරා උබ්භිජ්ජිත්වා තමේව උදකරහදං සීතේන වාරිනා අභිසන්දේය්‍ය පරිසන්දේය්‍ය පරිපූරේය්‍ය පරිප්ඵරේය්‍ය, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ උදකරහදස්ස සීතේන වාරිනා අප්ඵුටං අස්ස.

    It’s like a deep lake fed by spring water. There’s no inlet to the east, west, north, or south, and no rainfall to replenish it from time to time. But the stream of cool water welling up in the lake drenches, steeps, fills, and spreads throughout the lake. There’s no part of the lake that’s not spread through with cool water.

    ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු …පේ… යම්පි, මාණව, භික්ඛු විතක්කවිචාරානං වූපසමා …පේ… දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං සමාධිජේන පීතිසුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස සමාධිජේන පීතිසුඛේන අප්ඵුටං හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සමාධිස්මිං.

    In the same way, a bhikkhu drenches, steeps, fills, and spreads their body with rapture and bliss born of immersion. There’s no part of the body that’s not spread with rapture and bliss born of immersion. This pertains to their immersion.

    පුන චපරං, මාණව, භික්ඛු පීතියා ච විරාගා උපේක්ඛකෝ ච විහරති සතෝ සම්පජානෝ, සුඛඤ්ච කායේන පටිසංවේදේති, යං තං අරියා ආචික්ඛන්ති: ‘උපේක්ඛකෝ සතිමා සුඛවිහාරී(අ)ති, තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං නිප්පීතිකේන සුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස නිප්පීතිකේන සුඛේන අප්ඵුටං හෝති.

    Furthermore, with the fading away of rapture, a bhikkhu enters and remains in the third jhāna, where they meditate with equanimity, mindful and aware, personally experiencing the bliss of which the noble ones declare, ‘Equanimous and mindful, one meditates in bliss.’ They drench, steep, fill, and spread their body with bliss free of rapture. There’s no part of the body that’s not spread with bliss free of rapture.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, උප්පලිනියං වා පදුමිනියං වා පුණ්ඩරීකිනියං වා අප්පේකච්චානි උප්පලානි වා පදුමානි වා පුණ්ඩරීකානි වා උදකේ ජාතානි උදකේ සංවඩ්ඪානි උදකානුග්ගතානි අන්තෝනිමුග්ගපෝසීනි, තානි යාව චග්ගා යාව ච මූලා සීතේන වාරිනා අභිසන්නානි පරිසන්නානි පරිපූරානි පරිප්ඵුටානි, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතං උප්පලානං වා පදුමානං වා පුණ්ඩරීකානං වා සීතේන වාරිනා අප්ඵුටං අස්ස.

    It’s like a pool with blue water lilies, or pink or white lotuses. Some of them sprout and grow in the water without rising above it, thriving underwater. From the tip to the root they’re drenched, steeped, filled, and soaked with cool water. There’s no part of them that’s not soaked with cool water.

    ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු …පේ… යම්පි, මාණව, භික්ඛු පීතියා ච විරාගා …පේ… තතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං නිප්පීතිකේන සුඛේන අභිසන්දේති පරිසන්දේති පරිපූරේති පරිප්ඵරති, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස නිප්පීතිකේන සුඛේන අප්ඵුටං හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සමාධිස්මිං.

    In the same way, a bhikkhu drenches, steeps, fills, and spreads their body with bliss free of rapture. There’s no part of the body that’s not spread with bliss free of rapture. This pertains to their immersion.

    පුන චපරං, මාණව, භික්ඛු සුඛස්ස ච පහානා දුක්ඛස්ස ච පහානා පුබ්බේව සෝමනස්සදෝමනස්සානං අත්ථඞ්ගමා අදුක්ඛමසුඛං උපේක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං පරිසුද්ධේන චේතසා පරියෝදාතේන ඵරිත්වා නිසින්නෝ හෝති; නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස පරිසුද්ධේන චේතසා පරියෝදාතේන අප්ඵුටං හෝති.

    Furthermore, giving up pleasure and pain, and ending former happiness and sadness, a bhikkhu enters and remains in the fourth jhāna, without pleasure or pain, with pure equanimity and mindfulness. They sit spreading their body through with pure bright mind. There’s no part of the body that’s not spread with pure bright mind.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, පුරිසෝ ඕදාතේන වත්ථේන සසීසං පාරුපිත්වා නිසින්නෝ අස්ස, නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස ඕදාතේන වත්ථේන අප්ඵුටං අස්ස.

    It’s like someone sitting wrapped from head to foot with white cloth. There’s no part of the body that’s not spread over with white cloth.

    ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු …පේ… යම්පි, මාණව, භික්ඛු සුඛස්ස ච පහානා දුක්ඛස්ස ච පහානා පුබ්බේව සෝමනස්සදෝමනස්සානං අත්ථඞ්ගමා අදුක්ඛමසුඛං උපේක්ඛාසතිපාරිසුද්ධිං චතුත්ථං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. සෝ ඉමමේව කායං පරිසුද්ධේන චේතසා පරියෝදාතේන ඵරිත්වා නිසින්නෝ හෝති; නාස්ස කිඤ්චි සබ්බාවතෝ කායස්ස පරිසුද්ධේන චේතසා පරියෝදාතේන අප්ඵුටං හෝති. ඉදම්පිස්ස හෝති සමාධිස්මිං.

    In the same way, a bhikkhu sits spreading their body through with pure bright mind. There's no part of their body that's not spread with pure bright mind. This pertains to their immersion.

    අයං ඛෝ සෝ, මාණව, අරියෝ සමාධික්ඛන්ධෝ යස්ස සෝ භගවා වණ්ණවාදී අහෝසි, යත්ථ ච ඉමං ජනතං සමාදපේසි නිවේසේසි පතිට්ඨාපේසි. අත්ථි චේවේත්ථ උත්තරිකරණීයන්”ති.

    This is that noble spectrum of immersion that the Buddha praised. But there is still more to be done.”

    “අච්ඡරියං, භෝ ආනන්ද, අබ්භුතං, භෝ ආනන්ද. සෝ චායං, භෝ ආනන්ද, අරියෝ සමාධික්ඛන්ධෝ පරිපුණ්ණෝ, නෝ අපරිපුණ්ණෝ. ඒවං පරිපුණ්ණඤ්චාහං, භෝ ආනන්ද, අරියං සමාධික්ඛන්ධං ඉතෝ බහිද්ධා අඤ්ඤේසු සමණබ්‍රාහ්මණේසු න සමනුපස්සාමි. ඒවං පරිපුණ්ණඤ්ච, භෝ ආනන්ද, අරියං සමාධික්ඛන්ධං ඉතෝ බහිද්ධා අඤ්ඤේ සමණබ්‍රාහ්මණා අත්තනි සමනුපස්සේය්‍යුං, තේ තාවතකේනේව අත්තමනා අස්සු: ‘අලමේත්තාවතා, කතමේත්තාවතා, අනුප්පත්තෝ නෝ සාමඤ්ඤත්ථෝ, නත්ථි නෝ කිඤ්චි උත්තරිකරණීයන්(අ)ති. අථ ච පන භවං ආනන්දෝ ඒවමාහ: ‘අත්ථි චේවේත්ථ උත්තරිකරණීයන්(අ)ති.

    “It’s incredible, Master Ānanda, it’s amazing! This noble spectrum of immersion is complete, not lacking anything! Such a complete spectrum of immersion cannot be seen among the other ascetics and brahmins. Were other ascetics and brahmins to see such a complete spectrum of noble immersion in themselves, they’d be delighted with just that much: ‘At this point it’s enough; at this point our work is done. We’ve reached the goal of our ascetic life. There is nothing more to be done.’ And yet you say: ‘But there is still more to be done.’

    3. පඤ්ඤාක්ඛන්ධ

    3. The Spectrum of Wisdom

    කතමෝ පන සෝ, භෝ ආනන්ද, අරියෝ පඤ්ඤාක්ඛන්ධෝ, යස්ස භෝ භවං ගෝතමෝ වණ්ණවාදී අහෝසි, යත්ථ ච ඉමං ජනතං සමාදපේසි නිවේසේසි පතිට්ඨාපේසී”ති?

    But what, Master Ānanda, was that spectrum of noble wisdom that the Buddha praised?”

    “සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ඤාණදස්සනාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ ඒවං පජානාති: ‘අයං ඛෝ මේ කායෝ රූපී චාතුමහාභූතිකෝ මාතාපේත්තිකසම්භවෝ ඕදනකුම්මාසූපචයෝ අනිච්චුච්ඡාදනපරිමද්දනභේදනවිද්ධංසනධම්මෝ; ඉදඤ්ච පන මේ විඤ්ඤාණං ඒත්ථ සිතං ඒත්ථ පටිබද්ධන්(අ)ති.

    “When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward knowledge and vision. They understand: ‘This body of mine is physical. It’s made up of the four primary elements, produced by mother and father, built up from rice and porridge, liable to impermanence, to wearing away and erosion, to breaking up and destruction. And this consciousness of mine is attached to it, tied to it.’

    සේය්‍යථාපි, මාණව, මණි වේළුරියෝ සුභෝ ජාතිමා අට්ඨංසෝ සුපරිකම්මකතෝ අච්ඡෝ විප්පසන්නෝ අනාවිලෝ සබ්බාකාරසම්පන්නෝ. තත්‍රාස්ස සුත්තං ආවුතං නීලං වා පීතං වා ලෝහිතං වා ඕදාතං වා පණ්ඩුසුත්තං වා. තමේනං චක්ඛුමා පුරිසෝ හත්ථේ කරිත්වා පච්චවේක්ඛේය්‍ය: ‘අයං ඛෝ මණි වේළුරියෝ සුභෝ ජාතිමා අට්ඨංසෝ සුපරිකම්මකතෝ අච්ඡෝ විප්පසන්නෝ අනාවිලෝ සබ්බාකාරසම්පන්නෝ. තත්‍රිදං සුත්තං ආවුතං නීලං වා පීතං වා ලෝහිතං වා ඕදාතං වා පණ්ඩුසුත්තං වා(අ)ති.

    Suppose there was a beryl gem that was naturally beautiful, eight-faceted, well-worked, transparent, clear, and unclouded, endowed with all good qualities. And it was strung with a thread of blue, yellow, red, white, or golden brown. And someone with clear eyes were to take it in their hand and examine it: ‘This beryl gem is naturally beautiful, eight-faceted, well-worked, transparent, clear, and unclouded, endowed with all good qualities. And it’s strung with a thread of blue, yellow, red, white, or golden brown.’

    ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ඤාණදස්සනාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ ඒවං පජානාති: ‘අයං ඛෝ මේ කායෝ රූපී චාතුමහාභූතිකෝ මාතාපේත්තිකසම්භවෝ ඕදනකුම්මාසූපචයෝ අනිච්චුච්ඡාදනපරිමද්දනභේදනවිද්ධංසනධම්මෝ. ඉදඤ්ච පන මේ විඤ්ඤාණං ඒත්ථ සිතං ඒත්ථ පටිබද්ධන්(අ)ති. යම්පි, මාණව, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ …පේ… ආනේඤ්ජප්පත්තේ ඤාණදස්සනාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ ඒවං පජානාති …පේ… ඒත්ථ පටිබද්ධන්ති. ඉදම්පිස්ස හෝති පඤ්ඤාය.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward knowledge and vision. This pertains to their wisdom.

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ මනෝමයං කායං අභිනිම්මානාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ ඉමම්හා කායා අඤ්ඤං කායං අභිනිම්මිනාති රූපිං මනෝමයං සබ්බඞ්ගපච්චඞ්ගිං අහීනින්ද්‍රියං.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward the creation of a mind-made body. From this body they create another body, physical, mind-made, complete in all its various parts, not deficient in any faculty.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, පුරිසෝ මුඤ්ජම්හා ඊසිකං පවාහේය්‍ය. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අයං මුඤ්ජෝ අයං ඊසිකා; අඤ්ඤෝ මුඤ්ජෝ අඤ්ඤා ඊසිකා; මුඤ්ජම්හා ත්වේව ඊසිකා පවාළ්හා(අ)ති. සේය්‍යථා වා පන, මාණව, පුරිසෝ අසිං කෝසියා පවාහේය්‍ය. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අයං අසි, අයං කෝසි; අඤ්ඤෝ අසි, අඤ්ඤා කෝසි; කෝසියා ත්වේව අසි පවාළ්හෝ(අ)ති. සේය්‍යථා වා පන, මාණව, පුරිසෝ අහිං කරණ්ඩා උද්ධරේය්‍ය. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අයං අහි, අයං කරණ්ඩෝ; අඤ්ඤෝ අහි, අඤ්ඤෝ කරණ්ඩෝ; කරණ්ඩා ත්වේව අහි උබ්භතෝ(අ)ති.

    Suppose a person was to draw a reed out from its sheath. They’d think: ‘This is the reed, this is the sheath. The reed and the sheath are different things. The reed has been drawn out from the sheath.’ Or suppose a person was to draw a sword out from its scabbard. They’d think: ‘This is the sword, this is the scabbard. The sword and the scabbard are different things. The sword has been drawn out from the scabbard.’ Or suppose a person was to draw a snake out from its slough. They’d think: ‘This is the snake, this is the slough. The snake and the slough are different things. The snake has been drawn out from the slough.’

    ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු …පේ… යම්පි, මාණව, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ මනෝමයං කායං අභිනිම්මානාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති …පේ…. ඉදම්පිස්ස හෝති පඤ්ඤාය.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward the creation of a mind-made body. This pertains to their wisdom.

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ඉද්ධිවිධාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ අනේකවිහිතං ඉද්ධිවිධං පච්චනුභෝති—ඒකෝපි හුත්වා බහුධා හෝති, බහුධාපි හුත්වා ඒකෝ හෝති; ආවිභාවං තිරෝභාවං තිරෝකුට්ටං තිරෝපාකාරං තිරෝපබ්බතං අසජ්ජමානෝ ගච්ඡති සේය්‍යථාපි ආකාසේ; පථවියාපි උම්මුජ්ජනිමුජ්ජං කරෝති සේය්‍යථාපි උදකේ; උදකේපි අභිජ්ජමානේ ගච්ඡති සේය්‍යථාපි පථවියං; ආකාසේපි පල්ලඞ්කේන කමති සේය්‍යථාපි පක්ඛී සකුණෝ; ඉමේපි චන්දිමසූරියේ ඒවං මහිද්ධිකේ ඒවං මහානුභාවේ පාණිනා පරාමසති පරිමජ්ජති; යාව බ්‍රහ්මලෝකාපි කායේන වසං වත්තේති.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward psychic power. They wield the many kinds of psychic power: multiplying themselves and becoming one again; appearing and disappearing; going unimpeded through a wall, a rampart, or a mountain as if through space; diving in and out of the earth as if it were water; walking on water as if it were earth; flying cross-legged through the sky like a bird; touching and stroking with the hand the sun and moon, so mighty and powerful; controlling the body as far as the Brahmā realm.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, දක්ඛෝ කුම්භකාරෝ වා කුම්භකාරන්තේවාසී වා සුපරිකම්මකතාය මත්තිකාය යඤ්ඤදේව භාජනවිකතිං ආකඞ්ඛේය්‍ය, තං තදේව කරේය්‍ය අභිනිප්ඵාදේය්‍ය. සේය්‍යථා වා පන, මාණව, දක්ඛෝ දන්තකාරෝ වා දන්තකාරන්තේවාසී වා සුපරිකම්මකතස්මිං දන්තස්මිං යඤ්ඤදේව දන්තවිකතිං ආකඞ්ඛේය්‍ය, තං තදේව කරේය්‍ය අභිනිප්ඵාදේය්‍ය. සේය්‍යථා වා පන, මාණව, දක්ඛෝ සුවණ්ණකාරෝ වා සුවණ්ණකාරන්තේවාසී වා සුපරිකම්මකතස්මිං සුවණ්ණස්මිං යඤ්ඤදේව සුවණ්ණවිකතිං ආකඞ්ඛේය්‍ය, තං තදේව කරේය්‍ය අභිනිප්ඵාදේය්‍ය.

    Suppose a deft potter or their apprentice had some well-prepared clay. They could produce any kind of pot that they like. Or suppose a deft ivory-carver or their apprentice had some well-prepared ivory. They could produce any kind of ivory item that they like. Or suppose a deft goldsmith or their apprentice had some well-prepared gold. They could produce any kind of gold item that they like.

    ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු …පේ… යම්පි මාණව භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ඉද්ධිවිධාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ අනේකවිහිතං ඉද්ධිවිධං පච්චනුභෝති—ඒකෝපි හුත්වා බහුධා හෝති …පේ… යාව බ්‍රහ්මලෝකාපි කායේන වසං වත්තේති. ඉදම්පිස්ස හෝති පඤ්ඤාය.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward psychic power. This pertains to their wisdom.

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ …පේ… ආනේඤ්ජප්පත්තේ දිබ්බාය සෝතධාතුයා චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති සෝ දිබ්බාය සෝතධාතුයා විසුද්ධාය අතික්කන්තමානුසිකාය උභෝ සද්දේ සුණාති දිබ්බේ ච මානුසේ ච යේ දූරේ සන්තිකේ ච. සේය්‍යථාපි, මාණව, පුරිසෝ අද්ධානමග්ගප්පටිපන්නෝ. සෝ සුණේය්‍ය භේරිසද්දම්පි මුදිඞ්ගසද්දම්පි සඞ්ඛපණවදින්දිමසද්දම්පි. තස්ස ඒවමස්ස—භේරිසද්දෝ ඉතිපි මුදිඞ්ගසද්දෝ ඉතිපි සඞ්ඛපණවදින්දිමසද්දෝ ඉතිපි.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward clairaudience. With clairaudience that is purified and superhuman, they hear both kinds of sounds, human and divine, whether near or far. Suppose there was a person traveling along the road. They’d hear the sound of drums, clay drums, horns, kettledrums, and tom-toms. They’d think: ‘That’s the sound of drums,’ and ‘that’s the sound of clay drums,’ and ‘that’s the sound of horns, kettledrums, and tom-toms.’

    ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු …පේ… යම්පි, මාණව, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ …පේ… ආනේඤ්ජප්පත්තේ දිබ්බාය සෝතධාතුයා චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ දිබ්බාය සෝතධාතුයා විසුද්ධාය අතික්කන්තමානුසිකාය උභෝ සද්දේ සුණාති දිබ්බේ ච මානුසේ ච යේ දූරේ සන්තිකේ ච. ඉදම්පිස්ස හෝති පඤ්ඤාය.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward clairaudience. This pertains to their wisdom.

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ චේතෝපරියඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ පරසත්තානං පරපුග්ගලානං චේතසා චේතෝ පරිච්ච පජානාති, සරාගං වා චිත්තං ‘සරාගං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වීතරාගං වා චිත්තං ‘වීතරාගං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සදෝසං වා චිත්තං ‘සදෝසං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වීතදෝසං වා චිත්තං ‘වීතදෝසං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සමෝහං වා චිත්තං ‘සමෝහං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වීතමෝහං වා චිත්තං ‘වීතමෝහං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සඞ්ඛිත්තං වා චිත්තං ‘සඞ්ඛිත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, වික්ඛිත්තං වා චිත්තං ‘වික්ඛිත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, මහග්ගතං වා චිත්තං ‘මහග්ගතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අමහග්ගතං වා චිත්තං ‘අමහග්ගතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සෞත්තරං වා චිත්තං ‘සෞත්තරං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අනුත්තරං වා චිත්තං ‘අනුත්තරං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, සමාහිතං වා චිත්තං ‘සමාහිතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අසමාහිතං වා චිත්තං ‘අසමාහිතං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, විමුත්තං වා චිත්තං ‘විමුත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති, අවිමුත්තං වා චිත්තං ‘අවිමුත්තං චිත්තන්(අ)ති පජානාති.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward comprehending the minds of others. They understand mind with greed as ‘mind with greed’, and mind without greed as ‘mind without greed’. They understand mind with hate … mind without hate … mind with delusion … mind without delusion … constricted mind … scattered mind … expansive mind … unexpansive mind … mind that is not supreme … mind that is supreme … immersed mind … unimmersed mind … freed mind … They understand unfreed mind as ‘unfreed mind’.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, ඉත්ථී වා පුරිසෝ වා දහරෝ යුවා මණ්ඩනජාතිකෝ ආදාසේ වා පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අච්ඡේ වා උදකපත්තේ සකං මුඛනිමිත්තං පච්චවේක්ඛමානෝ සකණිකං වා සකණිකන්ති ජානේය්‍ය, අකණිකං වා අකණිකන්ති ජානේය්‍ය.

    Suppose there was a woman or man who was young, youthful, and fond of adornments, and they check their own reflection in a clean bright mirror or a clear bowl of water. If they had a spot they’d know ‘I have a spot,’ and if they had no spots they’d know ‘I have no spots.’

    ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු …පේ… යම්පි, මාණව, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ …පේ… ආනේඤ්ජප්පත්තේ චේතෝපරියඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ පරසත්තානං පරපුග්ගලානං චේතසා චේතෝ පරිච්ච පජානාති, සරාගං වා චිත්තං සරාගං චිත්තන්ති පජානාති …පේ… අවිමුත්තං වා චිත්තං අවිමුත්තං චිත්තන්ති පජානාති. ඉදම්පිස්ස හෝති පඤ්ඤාය.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward comprehending the minds of others. This pertains to their wisdom.

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ …පේ… ආනේඤ්ජප්පත්තේ පුබ්බේනිවාසානුස්සතිඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති සෝ අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති. සේය්‍යථිදං—ඒකම්පි ජාතිං ද්වේපි ජාතියෝ තිස්සෝපි ජාතියෝ චතස්සෝපි ජාතියෝ පඤ්චපි ජාතියෝ දසපි ජාතියෝ වීසම්පි ජාතියෝ තිංසම්පි ජාතියෝ චත්තාලීසම්පි ජාතියෝ පඤ්ඤාසම්පි ජාතියෝ ජාතිසතම්පි ජාතිසහස්සම්පි ජාතිසතසහස්සම්පි අනේකේපි සංවට්ටකප්පේ අනේකේපි විවට්ටකප්පේ අනේකේපි සංවට්ටවිවට්ටකප්පේ: ‘අමුත්‍රාසිං ඒවංනාමෝ ඒවඞ්ගෝත්තෝ ඒවංවණ්ණෝ ඒවමාහාරෝ ඒවංසුඛදුක්ඛප්පටිසංවේදී ඒවමායුපරියන්තෝ. සෝ තතෝ චුතෝ අමුත්‍ර උදපාදිං; තත්‍රාපාසිං ඒවංනාමෝ ඒවඞ්ගෝත්තෝ ඒවංවණ්ණෝ ඒවමාහාරෝ ඒවංසුඛදුක්ඛප්පටිසංවේදී ඒවමායුපරියන්තෝ; සෝ තතෝ චුතෝ ඉධූපපන්නෝ(අ)ති. ඉති සාකාරං සෞද්දේසං අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward recollection of past lives. They recollect many kinds of past lives, that is, one, two, three, four, five, ten, twenty, thirty, forty, fifty, a hundred, a thousand, a hundred thousand rebirths; many eons of the world contracting, many eons of the world expanding, many eons of the world contracting and expanding. They remember: ‘There, I was named this, my clan was that, I looked like this, and that was my food. This was how I felt pleasure and pain, and that was how my life ended. When I passed away from that place I was reborn somewhere else. There, too, I was named this, my clan was that, I looked like this, and that was my food. This was how I felt pleasure and pain, and that was how my life ended. When I passed away from that place I was reborn here.’ And so they recollect their many kinds of past lives, with features and details.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, පුරිසෝ සකම්හා ගාමා අඤ්ඤං ගාමං ගච්ඡේය්‍ය; තම්හාපි ගාමා අඤ්ඤං ගාමං ගච්ඡේය්‍ය; සෝ තම්හා ගාමා සකංයේව ගාමං පච්චාගච්ඡේය්‍ය. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අහං ඛෝ සකම්හා ගාමා අමුං ගාමං අගච්ඡිං, තත්‍ර ඒවං අට්ඨාසිං ඒවං නිසීදිං ඒවං අභාසිං ඒවං තුණ්හී අහෝසිං. සෝ තම්හාපි ගාමා අමුං ගාමං ගච්ඡිං, තත්‍රාපි ඒවං අට්ඨාසිං ඒවං නිසීදිං ඒවං අභාසිං ඒවං තුණ්හී අහෝසිං. සෝම්හි තම්හා ගාමා සකංයේව ගාමං පච්චාගතෝ(අ)ති.

    Suppose a person was to leave their home village and go to another village. From that village they’d go to yet another village. And from that village they’d return to their home village. They’d think: ‘I went from my home village to another village. There I stood like this, sat like that, spoke like this, or kept silent like that. From that village I went to yet another village. There too I stood like this, sat like that, spoke like this, or kept silent like that. And from that village I returned to my home village.’

    ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු …පේ… යම්පි, මාණව, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ …පේ… ආනේඤ්ජප්පත්තේ පුබ්බේනිවාසානුස්සතිඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති. සේය්‍යථිදං—ඒකම්පි ජාතිං …පේ… ඉති සාකාරං සෞද්දේසං අනේකවිහිතං පුබ්බේනිවාසං අනුස්සරති. ඉදම්පිස්ස හෝති පඤ්ඤාය.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward recollection of past lives. This pertains to their wisdom.

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ …පේ… ආනේඤ්ජප්පත්තේ සත්තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ සුගතේ දුග්ගතේ, යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාති: ‘ඉමේ වත භෝන්තෝ සත්තා කායදුච්චරිතේන සමන්නාගතා වචීදුච්චරිතේන සමන්නාගතා මනෝදුච්චරිතේන සමන්නාගතා අරියානං උපවාදකා මිච්ඡාදිට්ඨිකා මිච්ඡාදිට්ඨිකම්මසමාදානා. තේ කායස්ස භේදා පරං මරණා අපායං දුග්ගතිං විනිපාතං නිරයං උපපන්නා. ඉමේ වා පන භෝන්තෝ සත්තා කායසුචරිතේන සමන්නාගතා වචීසුචරිතේන සමන්නාගතා මනෝසුචරිතේන සමන්නාගතා අරියානං අනුපවාදකා සම්මාදිට්ඨිකා සම්මාදිට්ඨිකම්මසමාදානා. තේ කායස්ස භේදා පරං මරණා සුගතිං සග්ගං ලෝකං උපපන්නා(අ)ති. ඉති දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ සුගතේ දුග්ගතේ, යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාති.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward knowledge of the death and rebirth of sentient beings. With clairvoyance that is purified and superhuman, they see sentient beings passing away and being reborn—inferior and superior, beautiful and ugly, in a good place or a bad place. They understand how sentient beings are reborn according to their deeds. ‘These dear beings did bad things by way of body, speech, and mind. They spoke ill of the noble ones; they had wrong view; and they chose to act out of that wrong view. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a place of loss, a bad place, the underworld, hell. These dear beings, however, did good things by way of body, speech, and mind. They never spoke ill of the noble ones; they had right view; and they chose to act out of that right view. When their body breaks up, after death, they’re reborn in a good place, a heavenly realm.’ And so, with clairvoyance that is purified and superhuman, they see sentient beings passing away and being reborn—inferior and superior, beautiful and ugly, in a good place or a bad place. They understand how sentient beings are reborn according to their deeds.

    සේය්‍යථාපි, මාණව, මජ්ඣේසිඞ්ඝාටකේ පාසාදෝ, තත්ථ චක්ඛුමා පුරිසෝ ඨිතෝ පස්සේය්‍ය මනුස්සේ ගේහං පවිසන්තේපි නික්ඛමන්තේපි රථිකායපි වීථිං සඤ්චරන්තේ මජ්ඣේසිඞ්ඝාටකේ නිසින්නේපි. තස්ස ඒවමස්ස: ‘ඒතේ මනුස්සා ගේහං පවිසන්ති, ඒතේ නික්ඛමන්ති, ඒතේ රථිකාය වීථිං සඤ්චරන්ති, ඒතේ මජ්ඣේසිඞ්ඝාටකේ නිසින්නා(අ)ති.

    Suppose there was a stilt longhouse at the central square. A person with clear eyes standing there might see people entering and leaving a house, walking along the streets and paths, and sitting at the central square. They’d think: ‘These are people entering and leaving a house, walking along the streets and paths, and sitting at the central square.’

    ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු …පේ… යම්පි, මාණව, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ …පේ… ආනේඤ්ජප්පත්තේ සත්තානං චුතූපපාතඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ දිබ්බේන චක්ඛුනා විසුද්ධේන අතික්කන්තමානුසකේන සත්තේ පස්සති චවමානේ උපපජ්ජමානේ හීනේ පණීතේ සුවණ්ණේ දුබ්බණ්ණේ සුගතේ දුග්ගතේ, යථාකම්මූපගේ සත්තේ පජානාති. ඉදම්පිස්ස හෝති පඤ්ඤාය.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend and project it toward knowledge of the death and rebirth of sentient beings. This pertains to their wisdom.

    සෝ ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ පරිසුද්ධේ පරියෝදාතේ අනඞ්ගණේ විගතූපක්කිලේසේ මුදුභූතේ කම්මනියේ ඨිතේ ආනේඤ්ජප්පත්තේ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ ඉදං දුක්ඛන්ති යථාභූතං පජානාති, අයං දුක්ඛසමුදයෝති යථාභූතං පජානාති, අයං දුක්ඛනිරෝධෝති යථාභූතං පජානාති, අයං දුක්ඛනිරෝධගාමිනී පටිපදාති යථාභූතං පජානාති; ඉමේ ආසවාති යථාභූතං පජානාති, අයං ආසවසමුදයෝති යථාභූතං පජානාති, අයං ආසවනිරෝධෝති යථාභූතං පජානාති, අයං ආසවනිරෝධගාමිනී පටිපදාති යථාභූතං පජානාති. තස්ස ඒවං ජානතෝ ඒවං පස්සතෝ කාමාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, භවාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, අවිජ්ජාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, විමුත්තස්මිං විමුත්තමිති ඤාණං හෝති.

    When their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward knowledge of the ending of defilements. They truly understand: ‘This is suffering’ … ‘This is the origin of suffering’ … ‘This is the cessation of suffering’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of suffering’. They truly understand: ‘These are defilements’ … ‘This is the origin of defilements’ … ‘This is the cessation of defilements’ … ‘This is the practice that leads to the cessation of defilements’. Knowing and seeing like this, their mind is freed from the defilements of sensuality, desire to be reborn, and ignorance. When they’re freed, they know they’re freed.

    ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා(අ)ති පජානාති.

    They understand: ‘Rebirth is ended, the spiritual journey has been completed, what had to be done has been done, there is no return to any state of existence.’

    සේය්‍යථාපි, මාණව, පබ්බතසඞ්ඛේපේ උදකරහදෝ අච්ඡෝ විප්පසන්නෝ අනාවිලෝ. තත්ථ චක්ඛුමා පුරිසෝ තීරේ ඨිතෝ පස්සේය්‍ය සිප්පිසම්බුකම්පි සක්ඛරකථලම්පි මච්ඡගුම්බම්පි චරන්තම්පි තිට්ඨන්තම්පි. තස්ස ඒවමස්ස: ‘අයං ඛෝ උදකරහදෝ අච්ඡෝ විප්පසන්නෝ අනාවිලෝ. තත්‍රිමේ සිප්පිසම්බුකාපි සක්ඛරකථලාපි මච්ඡගුම්බාපි චරන්තිපි තිට්ඨන්තිපී(අ)ති.

    Suppose that in a mountain glen there was a lake that was transparent, clear, and unclouded. A person with clear eyes standing on the bank would see the clams and mussels, and pebbles and gravel, and schools of fish swimming about or staying still. They’d think: ‘This lake is transparent, clear, and unclouded. And here are the clams and mussels, and pebbles and gravel, and schools of fish swimming about or staying still.’

    ඒවමේව ඛෝ, මාණව, භික්ඛු …පේ… යම්පි, මාණව, භික්ඛු ඒවං සමාහිතේ චිත්තේ …පේ… ආනේඤ්ජප්පත්තේ ආසවානං ඛයඤාණාය චිත්තං අභිනීහරති අභිනින්නාමේති. සෝ ඉදං දුක්ඛන්ති යථාභූතං පජානාති …පේ… ආසවනිරෝධගාමිනී පටිපදාති යථාභූතං පජානාති. තස්ස ඒවං ජානතෝ ඒවං පස්සතෝ කාමාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, භවාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, අවිජ්ජාසවාපි චිත්තං විමුච්චති, විමුත්තස්මිං විමුත්තමිති ඤාණං හෝති, ‘ඛීණා ජාති, වුසිතං බ්‍රහ්මචරියං, කතං කරණීයං, නාපරං ඉත්ථත්තායා(අ)ති පජානාති. ඉදම්පිස්ස හෝති පඤ්ඤාය.

    In the same way, when their mind has become immersed in samādhi like this—purified, bright, flawless, rid of corruptions, pliable, workable, steady, and imperturbable—they extend it and project it toward knowledge of the ending of defilements. This pertains to their wisdom.

    අයං ඛෝ සෝ, මාණව, අරියෝ පඤ්ඤාක්ඛන්ධෝ යස්ස සෝ භගවා වණ්ණවාදී අහෝසි, යත්ථ ච ඉමං ජනතං සමාදපේසි නිවේසේසි පතිට්ඨාපේසි. නත්ථි චේවේත්ථ උත්තරිකරණීයන්”ති.

    This is that spectrum of noble wisdom that the Buddha praised. And there is nothing more to be done.”

    “අච්ඡරියං, භෝ ආනන්ද, අබ්භුතං, භෝ ආනන්ද. සෝ චායං, භෝ ආනන්ද, අරියෝ පඤ්ඤාක්ඛන්ධෝ පරිපුණ්ණෝ, නෝ අපරිපුණ්ණෝ. ඒවං පරිපුණ්ණඤ්චාහං, භෝ ආනන්ද, අරියං පඤ්ඤාක්ඛන්ධං ඉතෝ බහිද්ධා අඤ්ඤේසු සමණබ්‍රාහ්මණේසු න සමනුපස්සාමි. නත්ථි චේවේත්ථ උත්තරිකරණීයං. අභික්කන්තං, භෝ ආනන්ද, අභික්කන්තං, භෝ ආනන්ද. සේය්‍යථාපි, භෝ ආනන්ද, නික්කුජ්ජිතං වා උක්කුජ්ජේය්‍ය, පටිච්ඡන්නං වා විවරේය්‍ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛේය්‍ය, අන්ධකාරේ වා තේලපජ්ජෝතං ධාරේය්‍ය: ‘චක්ඛුමන්තෝ රූපානි දක්ඛන්තී(අ)ති; ඒවමේවං භෝතා ආනන්දේන අනේකපරියායේන ධම්මෝ පකාසිතෝ. ඒසාහං, භෝ ආනන්ද, තං භවන්තං ගෝතමං සරණං ගච්ඡාමි ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං මං භවං ආනන්දෝ ධාරේතු අජ්ජතග්ගේ පාණුපේතං සරණං ගතන්”ති.

    “It’s incredible, Master Ānanda, it’s amazing! This noble spectrum of wisdom is complete, not lacking anything! Such a complete spectrum of wisdom cannot be seen among the other ascetics and brahmins. And there is nothing more to be done. Excellent, Master Ānanda! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with clear eyes can see what’s there, Master Ānanda has made the teaching clear in many ways. I go for refuge to Master Gotama, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may Master Ānanda remember me as a lay follower who has gone for refuge for life.”

    සුභසුත්තං නිට්ඨිතං දසමං.





    The authoritative text of the Dīgha Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]


    © 1991-2024 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact