| Tipiṭaka / Tipiṭaka (English) / Majjhima Nikāya, English translation |
Show IAST transliterationමජ්ඣිම නිකාය 99
The Middle-Length Suttas Collection 99
සුභසුත්ත
With Subha
ඒවං මේ සුතං—ඒකං සමයං භගවා සාවත්ථියං විහරති ජේතවනේ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමේ.
So I have heard. At one time the Buddha was staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery.
තේන ඛෝ පන සමයේන සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ සාවත්ථියං පටිවසති අඤ්ඤතරස්ස ගහපතිස්ස නිවේසනේ කේනචිදේව කරණීයේන. අථ ඛෝ සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ යස්ස ගහපතිස්ස නිවේසනේ පටිවසති තං ගහපතිං ඒතදවෝච: “සුතං මේතං, ගහපති: ‘අවිවිත්තා සාවත්ථී අරහන්තේහී(අ)ති. කං නු ඛ්වජ්ජ සමණං වා බ්‍රාහ්මණං වා පයිරුපාසේය්‍යාමා”ති?
Now at that time the brahmin student Subha, Todeyya’s son, was residing in Sāvatthī at a certain householder’s home on some business. Then Subha said to that householder, “Householder, I have heard that Sāvatthī does not lack for perfected ones. What ascetic or brahmin might we pay homage to today?”
“අයං, භන්තේ, භගවා සාවත්ථියං විහරති ජේතවනේ අනාථපිණ්ඩිකස්ස ආරාමේ. තං, භන්තේ, භගවන්තං පයිරුපාසස්සූ”ති.
“Sir, the Buddha is staying near Sāvatthī in Jeta’s Grove, Anāthapiṇḍika’s monastery. You can pay homage to him.”
අථ ඛෝ සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ තස්ස ගහපතිස්ස පටිස්සුත්වා යේන භගවා තේනුපසඞ්කමි; උපසඞ්කමිත්වා භගවතා සද්ධිං සම්මෝදි. සම්මෝදනීයං කථං සාරණීයං වීතිසාරේත්වා ඒකමන්තං නිසීදි. ඒකමන්තං නිසින්නෝ ඛෝ සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ භගවන්තං ඒතදවෝච:
Acknowledging that householder, Subha went to the Buddha and exchanged greetings with him. When the greetings and polite conversation were over, he sat down to one side and said to the Buddha:
“බ්‍රාහ්මණා, භෝ ගෝතම, ඒවමාහංසු: ‘ගහට්ඨෝ ආරාධකෝ හෝති ඤායං ධම්මං කුසලං, න පබ්බජිතෝ ආරාධකෝ හෝති ඤායං ධම්මං කුසලන්(අ)ති. ඉධ භවං ගෝතමෝ කිමාහා”ති?
“Master Gotama, the brahmins say: ‘Laypeople succeed in the system of the skillful teaching, not renunciates.’ What do you say about this?”
“විභජ්ජවාදෝ ඛෝ අහමේත්ථ, මාණව; නාහමේත්ථ ඒකංසවාදෝ. ගිහිස්ස වාහං, මාණව, පබ්බජිතස්ස වා මිච්ඡාපටිපත්තිං න වණ්ණේමි. ගිහී වා හි, මාණව, පබ්බජිතෝ වා මිච්ඡාපටිපන්නෝ මිච්ඡාපටිපත්තාධිකරණහේතු න ආරාධකෝ හෝති ඤායං ධම්මං කුසලං. ගිහිස්ස වාහං, මාණව, පබ්බජිතස්ස වා සම්මාපටිපත්තිං වණ්ණේමි. ගිහී වා හි, මාණව, පබ්බජිතෝ වා සම්මාපටිපන්නෝ සම්මාපටිපත්තාධිකරණහේතු ආරාධකෝ හෝති ඤායං ධම්මං කුසලන්”ති.
“On this point, student, I speak after analyzing the question, not definitively. I don’t praise wrong practice for either laypeople or renunciates. Because of wrong practice, neither laypeople nor renunciates succeed in the system of the skillful teaching. I praise right practice for both laypeople and renunciates. Because of right practice, both laypeople and renunciates succeed in the system of the skillful teaching.”
“බ්‍රාහ්මණා, භෝ ගෝතම, ඒවමාහංසු: ‘මහට්ඨමිදං මහාකිච්චං මහාධිකරණං මහාසමාරම්භං ඝරාවාසකම්මට්ඨානං මහප්ඵලං හෝති; අප්පට්ඨමිදං අප්පකිච්චං අප්පාධිකරණං අප්පසමාරම්භං පබ්බජ්ජා කම්මට්ඨානං අප්පඵලං හෝතී(අ)ති. ඉධ භවං ගෝතමෝ කිමාහා”ති.
“Master Gotama, the brahmins say: ‘Since the work of the lay life has many requirements, duties, issues, and undertakings it is very fruitful. But since the work of the renunciate has few requirements, duties, issues, and undertakings it is not very fruitful.’ What do you say about this?”
“ඒත්ථාපි ඛෝ අහං, මාණව, විභජ්ජවාදෝ; නාහමේත්ථ ඒකංසවාදෝ. අත්ථි, මාණව, කම්මට්ඨානං මහට්ඨං මහාකිච්චං මහාධිකරණං මහාසමාරම්භං, විපජ්ජමානං අප්පඵලං හෝති; අත්ථි, මාණව, කම්මට්ඨානං මහට්ඨං මහාකිච්චං මහාධිකරණං මහාසමාරම්භං, සම්පජ්ජමානං මහප්ඵලං හෝති; අත්ථි, මාණව, කම්මට්ඨානං අප්පට්ඨං අප්පකිච්චං අප්පාධිකරණං අප්පසමාරම්භං, විපජ්ජමානං අප්පඵලං හෝති; අත්ථි, මාණව, කම්මට්ඨානං අප්පට්ඨං අප්පකිච්චං අප්පාධිකරණං අප්පසමාරම්භං සම්පජ්ජමානං මහප්ඵලං හෝති.
“On this point, too, I speak after analyzing the question, not definitively. Some work has many requirements, duties, issues, and undertakings, and when it fails it’s not very fruitful. Some work has many requirements, duties, issues, and undertakings, and when it succeeds it is very fruitful. Some work has few requirements, duties, issues, and undertakings, and when it fails it’s not very fruitful. Some work has few requirements, duties, issues, and undertakings, and when it succeeds it is very fruitful.
කතමඤ්ච, මාණව, කම්මට්ඨානං මහට්ඨං මහාකිච්චං මහාධිකරණං මහාසමාරම්භං විපජ්ජමානං අප්පඵලං හෝති? කසි ඛෝ, මාණව, කම්මට්ඨානං මහට්ඨං මහාකිච්චං මහාධිකරණං මහාසමාරම්භං විපජ්ජමානං අප්පඵලං හෝති. කතමඤ්ච, මාණව, කම්මට්ඨානං මහට්ඨං මහාකිච්චං මහාධිකරණං මහාසමාරම්භං සම්පජ්ජමානං මහප්ඵලං හෝති? කසියේව ඛෝ, මාණව, කම්මට්ඨානං මහට්ඨං මහාකිච්චං මහාධිකරණං මහාසමාරම්භං සම්පජ්ජමානං මහප්ඵලං හෝති. කතමඤ්ච, මාණව, කම්මට්ඨානං අප්පට්ඨං අප්පකිච්චං අප්පාධිකරණං අප්පසමාරම්භං විපජ්ජමානං අප්පඵලං හෝති? වණිජ්ජා ඛෝ, මාණව, කම්මට්ඨානං අප්පට්ඨං අප්පකිච්චං අප්පාධිකරණං අප්පසමාරම්භං විපජ්ජමානං අප්පඵලං හෝති. කතමඤ්ච, මාණව, කම්මට්ඨානං අප්පට්ඨං අප්පකිච්චං අප්පාධිකරණං අප්පසමාරම්භං සම්පජ්ජමානං මහප්ඵලං හෝති? වණිජ්ජායේව ඛෝ, මාණව, කම්මට්ඨානං අප්පට්ඨං අප්පකිච්චං අප්පාධිකරණං අප්පසමාරම්භං සම්පජ්ජමානං මහප්ඵලං හෝති.
And what work has many requirements, duties, issues, and undertakings, and when it fails it’s not very fruitful? Farming. And what work has many requirements, duties, issues, and undertakings, and when it succeeds it is very fruitful? Again, it is farming. And what work has few requirements, duties, issues, and undertakings, and when it fails it’s not very fruitful? Trade. And what work has few requirements, duties, issues, and undertakings, and when it succeeds it is very fruitful? Again, it’s trade.
සේය්‍යථාපි, මාණව, කසි කම්මට්ඨානං මහට්ඨං මහාකිච්චං මහාධිකරණං මහාසමාරම්භං විපජ්ජමානං අප්පඵලං හෝති; ඒවමේව ඛෝ, මාණව, ඝරාවාසකම්මට්ඨානං මහට්ඨං මහාකිච්චං මහාධිකරණං මහාසමාරම්භං විපජ්ජමානං අප්පඵලං හෝති. සේය්‍යථාපි, මාණව, කසියේව කම්මට්ඨානං මහට්ඨං මහාකිච්චං මහාධිකරණං මහාසමාරම්භං සම්පජ්ජමානං මහප්ඵලං හෝති; ඒවමේව ඛෝ, මාණව, ඝරාවාසකම්මට්ඨානං මහට්ඨං මහාකිච්චං මහාධිකරණං මහාසමාරම්භං සම්පජ්ජමානං මහප්ඵලං හෝති. සේය්‍යථාපි, මාණව, වණිජ්ජා කම්මට්ඨානං අප්පට්ඨං අප්පකිච්චං අප්පාධිකරණං අප්පසමාරම්භං විපජ්ජමානං අප්පඵලං හෝති; ඒවමේව ඛෝ, මාණව, පබ්බජ්ජා කම්මට්ඨානං අප්පට්ඨං අප්පකිච්චං අප්පාධිකරණං අප්පසමාරම්භං විපජ්ජමානං අප්පඵලං හෝති. සේය්‍යථාපි, මාණව, වණිජ්ජායේව කම්මට්ඨානං අප්පට්ඨං අප්පකිච්චං අප්පාධිකරණං අප්පසමාරම්භං සම්පජ්ජමානං මහප්ඵලං හෝති; ඒවමේව ඛෝ, මාණව, පබ්බජ්ජා කම්මට්ඨානං අප්පට්ඨං අප්පකිච්චං අප්පාධිකරණං අප්පසමාරම්භං සම්පජ්ජමානං මහප්ඵලං හෝතී”ති.
The lay life is like farming in that it’s work with many requirements and when it fails it’s not very fruitful; but when it succeeds it is very fruitful. The renunciate life is like trade in that it’s work with few requirements and when it fails it’s not very fruitful; but when it succeeds it is very fruitful.”
“බ්‍රාහ්මණා, භෝ ගෝතම, පඤ්ච ධම්මේ පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය, කුසලස්ස ආරාධනායා”ති.
“Master Gotama, the brahmins prescribe five things for making merit and succeeding in the skillful.”
“යේ තේ, මාණව, බ්‍රාහ්මණා පඤ්ච ධම්මේ පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය, කුසලස්ස ආරාධනාය—
සචේ තේ අගරු—සාධු තේ පඤ්ච ධම්මේ ඉමස්මිං පරිසති භාසස්සූ”ති.
“If you don’t mind, please explain these in this assembly.”
“න ඛෝ මේ, භෝ ගෝතම, ගරු යත්ථස්සු භවන්තෝ වා නිසින්නෝ භවන්තරූපෝ වා”ති.
“It’s no trouble when gentlemen such as yourself are sitting here.”
“තේන හි, මාණව, භාසස්සූ”ති.
“Well, speak then, student.”
“සච්චං ඛෝ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණා පඨමං ධම්මං පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය, කුසලස්ස ආරාධනාය. තපං ඛෝ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණා දුතියං ධම්මං පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය, කුසලස්ස ආරාධනාය. බ්‍රහ්මචරියං ඛෝ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණා තතියං ධම්මං පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය, කුසලස්ස ආරාධනාය. අජ්ඣේනං ඛෝ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණා චතුත්ථං ධම්මං පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය, කුසලස්ස ආරාධනාය. චාගං ඛෝ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණා පඤ්චමං ධම්මං පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය, කුසලස්ස ආරාධනාය. බ්‍රාහ්මණා, භෝ ගෝතම, ඉමේ පඤ්ච ධම්මේ පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය, කුසලස්ස ආරාධනායාති. ඉධ භවං ගෝතමෝ කිමාහා”ති?
“Master Gotama, truth is the first thing. Fervor is the second thing. Celibacy is the third thing. Recitation is the fourth thing. Generosity is the fifth thing. These are the five things that the brahmins prescribe for making merit and succeeding in the skillful. What do you say about this?”
“කිං පන, මාණව, අත්ථි කෝචි බ්‍රාහ්මණානං ඒකබ්‍රාහ්මණෝපි යෝ ඒවමාහ: ‘අහං ඉමේසං පඤ්චන්නං ධම්මානං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා විපාකං පවේදේමී(අ)”ති?
“Well, student, is there even a single one of the brahmins who says this: ‘I declare the result of these five things after realizing it with my own insight’?”
“නෝ හිදං, භෝ ගෝතම”.
“No, Master Gotama.”
“කිං පන, මාණව, අත්ථි කෝචි බ්‍රාහ්මණානං ඒකාචරියෝපි ඒකාචරියපාචරියෝපි යාව සත්තමා ආචරියමහයුගාපි යෝ ඒවමාහ: ‘අහං ඉමේසං පඤ්චන්නං ධම්මානං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා විපාකං පවේදේමී(අ)”ති?
“Well, is there even a single teacher of the brahmins, or a teacher’s teacher, or anyone back to the seventh generation of teachers, who says this: ‘I declare the result of these five things after realizing it with my own insight’?”
“නෝ හිදං, භෝ ගෝතම”.
“No, Master Gotama.”
“කිං පන, මාණව, යේපි තේ බ්‍රාහ්මණානං පුබ්බකා ඉසයෝ මන්තානං කත්තාරෝ මන්තානං පවත්තාරෝ යේසමිදං ඒතරහි බ්‍රාහ්මණා පෝරාණං මන්තපදං ගීතං පවුත්තං සමිහිතං තදනුගායන්ති තදනුභාසන්ති භාසිතමනුභාසන්ති වාචිතමනුවාචේන්ති, සේය්‍යථිදං—අට්ඨකෝ වාමකෝ වාමදේවෝ වේස්සාමිත්තෝ යමතග්ගි අඞ්ගීරසෝ භාරද්වාජෝ වාසේට්ඨෝ කස්සපෝ භගු, තේපි ඒවමාහංසු: ‘මයං ඉමේසං පඤ්චන්නං ධම්මානං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා විපාකං පවේදේමා(අ)”ති?
“Well, what of the ancient seers of the brahmins, namely Aṭṭhaka, Vāmaka, Vāmadeva, Vessāmitta, Yamadaggi, Aṅgīrasa, Bhāradvāja, Vāseṭṭha, Kassapa, and Bhagu? They were the authors and propagators of the hymns. Their hymnal was sung and propagated and compiled in ancient times; and these days, brahmins continue to sing and chant it, chanting what was chanted and teaching what was taught. Did even they say: ‘We declare the result of these five things after realizing it with our own insight’?”
“නෝ හිදං, භෝ ගෝතම”.
“No, Master Gotama.”
“ඉති කිර, මාණව, නත්ථි කෝචි බ්‍රාහ්මණානං ඒකබ්‍රාහ්මණෝපි යෝ ඒවමාහ: ‘අහං ඉමේසං පඤ්චන්නං ධම්මානං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා විපාකං පවේදේමී(අ)ති; නත්ථි කෝචි බ්‍රාහ්මණානං ඒකාචරියෝපි ඒකාචරියපාචරියෝපි යාව සත්තමා ආචරියමහයුගාපි යෝ ඒවමාහ: ‘අහං ඉමේසං පඤ්චන්නං ධම්මානං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා විපාකං පවේදේමී(අ)ති; යේපි තේ බ්‍රාහ්මණානං පුබ්බකා ඉසයෝ මන්තානං කත්තාරෝ මන්තානං පවත්තාරෝ, යේසමිදං ඒතරහි බ්‍රාහ්මණා පෝරාණං මන්තපදං ගීතං පවුත්තං සමිහිතං, තදනුගායන්ති තදනුභාසන්ති භාසිතමනුභාසන්ති වාචිතමනුවාචේන්ති, සේය්‍යථිදං—අට්ඨකෝ වාමකෝ වාමදේවෝ වේස්සාමිත්තෝ යමතග්ගි අඞ්ගීරසෝ භාරද්වාජෝ වාසේට්ඨෝ කස්සපෝ භගු. තේපි න ඒවමාහංසු: ‘මයං ඉමේසං පඤ්චන්නං ධම්මානං සයං අභිඤ්ඤා සච්ඡිකත්වා විපාකං පවේදේමා(අ)ති.
“So, student, it seems that there is not a single one of the brahmins, not even anyone back to the seventh generation of teachers, nor even the ancient seers of the brahmins who says: ‘We declare the result of these five things after realizing it with our own insight.’
සේය්‍යථාපි, මාණව, අන්ධවේණි පරම්පරාසංසත්තා පුරිමෝපි න පස්සති මජ්ඣිමෝපි න පස්සති පච්ඡිමෝපි න පස්සති; ඒවමේව ඛෝ, මාණව, අන්ධවේණූපමං මඤ්ඤේ බ්‍රාහ්මණානං භාසිතං සම්පජ්ජති—පුරිමෝපි න පස්සති මජ්ඣිමෝපි න පස්සති පච්ඡිමෝපි න පස්සතී”ති.
Suppose there was a queue of blind men, each holding the one in front: the first one does not see, the middle one does not see, and the last one does not see. In the same way, it seems to me that the brahmins’ statement turns out to be comparable to a queue of blind men: the first one does not see, the middle one does not see, and the last one does not see.”
ඒවං වුත්තේ, සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ භගවතා අන්ධවේණූපමේන වුච්චමානෝ කුපිතෝ අනත්තමනෝ භගවන්තංයේව ඛුංසේන්තෝ භගවන්තංයේව වම්භේන්තෝ භගවන්තංයේව වදමානෝ: “සමණෝ ගෝතමෝ පාපිතෝ භවිස්සතී”ති භගවන්තං ඒතදවෝච:
When he said this, Subha became angry and upset with the Buddha because of the simile of the queue of blind men. He even attacked and badmouthed the Buddha himself, saying, “The ascetic Gotama will be worsted!” He said to the Buddha:
“බ්‍රාහ්මණෝ, භෝ ගෝතම, පෝක්ඛරසාති ඕපමඤ්ඤෝ සුභගවනිකෝ ඒවමාහ: ‘ඒවමේව පනිධේකච්චේ සමණබ්‍රාහ්මණා උත්තරි මනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසේසං පටිජානන්ති. තේසමිදං භාසිතං හස්සකංයේව සම්පජ්ජති, නාමකංයේව සම්පජ්ජති, රිත්තකංයේව සම්පජ්ජති, තුච්ඡකංයේව සම්පජ්ජති. කථඤ්හි නාම මනුස්සභූතෝ උත්තරි මනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසේසං ඤස්සති වා දක්ඛති වා සච්ඡි වා කරිස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජතී(අ)”ති?
“Master Gotama, the brahmin Pokkharasādi Upamañña of the Subhaga Forest says: ‘This is exactly what happens with some ascetics and brahmins. They claim to have a superhuman distinction in knowledge and vision worthy of the noble ones. But their statement turns out to be a joke—mere words, void and hollow. For how on earth can a human being know or see or realize a superhuman distinction in knowledge and vision worthy of the noble ones? That is not possible.’”
“කිං පන, මාණව, බ්‍රාහ්මණෝ පෝක්ඛරසාති ඕපමඤ්ඤෝ සුභගවනිකෝ සබ්බේසංයේව සමණබ්‍රාහ්මණානං චේතසා චේතෝ පරිච්ච පජානාතී”ති?
“But student, does Pokkharasādi understand the minds of all these ascetics and brahmins, having comprehended them with his mind?”
“සකායපි හි, භෝ ගෝතම, පුණ්ණිකාය දාසියා බ්‍රාහ්මණෝ පෝක්ඛරසාති ඕපමඤ්ඤෝ සුභගවනිකෝ චේතසා චේතෝ පරිච්ච න පජානාති, කුතෝ පන සබ්බේසංයේව සමණබ්‍රාහ්මණානං චේතසා චේතෝ පරිච්ච පජානිස්සතී”ති?
“Master Gotama, Pokkharasādi doesn’t even know the mind of his own bonded maid Puṇṇikā, so how could he know all those ascetics and brahmins?”
“සේය්‍යථාපි, මාණව, ජච්චන්ධෝ පුරිසෝ න පස්සේය්‍ය කණ්හසුක්කානි රූපානි, න පස්සේය්‍ය නීලකානි රූපානි, න පස්සේය්‍ය පීතකානි රූපානි, න පස්සේය්‍ය ලෝහිතකානි රූපානි, න පස්සේය්‍ය මඤ්ජිට්ඨකානි රූපානි, න පස්සේය්‍ය සමවිසමං, න පස්සේය්‍ය තාරකරූපානි, න පස්සේය්‍ය චන්දිමසූරියේ. සෝ ඒවං වදේය්‍ය: ‘නත්ථි කණ්හසුක්කානි රූපානි, නත්ථි කණ්හසුක්කානං රූපානං දස්සාවී; නත්ථි නීලකානි රූපානි, නත්ථි නීලකානං රූපානං දස්සාවී; නත්ථි පීතකානි රූපානි, නත්ථි පීතකානං රූපානං දස්සාවී; නත්ථි ලෝහිතකානි රූපානි, නත්ථි ලෝහිතකානං රූපානං දස්සාවී; නත්ථි මඤ්ජිට්ඨකානි රූපානි, නත්ථි මඤ්ජිට්ඨකානං රූපානං දස්සාවී; නත්ථි සමවිසමං, නත්ථි සමවිසමස්ස දස්සාවී; නත්ථි තාරකරූපානි, නත්ථි තාරකරූපානං දස්සාවී; නත්ථි චන්දිමසූරියා, නත්ථි චන්දිමසූරියානං දස්සාවී. අහමේතං න ජානාමි, අහමේතං න පස්සාමි; තස්මා තං නත්ථී(අ)ති. සම්මා නු ඛෝ සෝ, මාණව, වදමානෝ වදේය්‍යා”ති?
“Suppose there was a person blind from birth. They couldn’t see sights that are dark or bright, or blue, yellow, red, or magenta. They couldn’t see even and uneven ground, or the stars, or the moon and sun. They’d say: ‘There’s no such thing as dark and bright sights, and no-one who sees them. There’s no such thing as blue, yellow, red, magenta, even and uneven ground, stars, moon and sun, and no-one who sees these things. I don’t know it or see it, therefore it doesn’t exist.’ Would they be speaking rightly?”
“නෝ හිදං, භෝ ගෝතම. අත්ථි කණ්හසුක්කානි රූපානි, අත්ථි කණ්හසුක්කානං රූපානං දස්සාවී; අත්ථි නීලකානි රූපානි, අත්ථි නීලකානං රූපානං දස්සාවී; අත්ථි පීතකානි රූපානි, අත්ථි පීතකානං රූපානං දස්සාවී; අත්ථි ලෝහිතකානි රූපානි, අත්ථි ලෝහිතකානං රූපානං දස්සාවී; අත්ථි මඤ්ජිට්ඨකානි රූපානි, අත්ථි මඤ්ජිට්ඨකානං රූපානං දස්සාවී; අත්ථි සමවිසමං, අත්ථි සමවිසමස්ස දස්සාවී; අත්ථි තාරකරූපානි, අත්ථි තාරකරූපානං දස්සාවී; අත්ථි චන්දිමසූරියා, අත්ථි චන්දිමසූරියානං දස්සාවී. ‘අහමේතං න ජානාමි, අහමේතං න පස්සාමි; තස්මා තං නත්ථී(අ)ති; න හි සෝ, භෝ ගෝතම, සම්මා වදමානෝ වදේය්‍යා”ති.
“No, Master Gotama. There are such things as dark and bright sights, and one who sees them. There is blue, yellow, red, magenta, even and uneven ground, stars, moon and sun, and one who sees these things. So it’s not right to say this: ‘I don’t know it or see it, therefore it doesn’t exist.’”
“ඒවමේව ඛෝ, මාණව, බ්‍රාහ්මණෝ පෝක්ඛරසාති ඕපමඤ්ඤෝ සුභගවනිකෝ අන්ධෝ අචක්ඛුකෝ. සෝ වත උත්තරි මනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසේසං ඤස්සති වා දක්ඛති වා සච්ඡි වා කරිස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති.
“In the same way, Pokkharasādi is blind and sightless. It’s quite impossible for him to know or see or realize a superhuman distinction in knowledge and vision worthy of the noble ones.
තං කිං මඤ්ඤසි, මාණව, යේ තේ කෝසලකා බ්‍රාහ්මණමහාසාලා, සේය්‍යථිදං—චඞ්කී බ්‍රාහ්මණෝ තාරුක්ඛෝ බ්‍රාහ්මණෝ පෝක්ඛරසාති බ්‍රාහ්මණෝ ජාණුස්සෝණි බ්‍රාහ්මණෝ පිතා ච තේ තෝදේය්‍යෝ, කතමා නේසං සේය්‍යෝ, යං වා තේ සම්මුච්චා වාචං භාසේය්‍යුං යං වා අසම්මුච්චා”ති?
What do you think, student? There are well-to-do brahmins of Kosala such as the brahmins Caṅkī, Tārukkha, Pokkharasādi, Jānussoṇi, and your father Todeyya. What’s better for them: that their speech agrees or disagrees with accepted usage?”
“සම්මුච්චා, භෝ ගෝතම”.
“That it agrees, Master Gotama.”
“කතමා නේසං සේය්‍යෝ, යං වා තේ මන්තා වාචං භාසේය්‍යුං යං වා අමන්තා”ති?
“What’s better for them: that their speech is thoughtful or thoughtless?”
“මන්තා, භෝ ගෝතම”.
“That it is thoughtful.”
“කතමා නේසං සේය්‍යෝ, යං වා තේ පටිසඞ්ඛාය වාචං භාසේය්‍යුං යං වා අප්පටිසඞ්ඛායා”ති?
“What’s better for them: that their speech follows reflection or is unreflective?”
“පටිසඞ්ඛාය, භෝ ගෝතම”.
“That it follows reflection.”
“කතමා නේසං සේය්‍යෝ, යං වා තේ අත්ථසංහිතං වාචං භාසේය්‍යුං යං වා අනත්ථසංහිතන්”ති?
“What’s better for them: that their speech is beneficial or worthless?”
“අත්ථසංහිතං, භෝ ගෝතම”.
“That it’s beneficial.”
“තං කිං මඤ්ඤසි, මාණව, යදි ඒවං සන්තේ, බ්‍රාහ්මණේන පෝක්ඛරසාතිනා ඕපමඤ්ඤේන සුභගවනිකේන සම්මුච්චා වාචා භාසිතා අසම්මුච්චා”ති?
“What do you think, student? If this is so, does Pokkharasādi’s speech agree or disagree with accepted usage?”
“අසම්මුච්චා, භෝ ගෝතම”.
“It disagrees, Master Gotama.”
“මන්තා වාචා භාසිතා අමන්තා වා”ති?
“Is it thoughtful or thoughtless?”
“අමන්තා, භෝ ගෝතම”.
“Thoughtless.”
“පටිසඞ්ඛාය වාචා භාසිතා අප්පටිසඞ්ඛායා”ති?
“Is it reflective or unreflective?”
“අප්පටිසඞ්ඛාය, භෝ ගෝතම”.
“Unreflective.”
“අත්ථසංහිතා වාචා භාසිතා අනත්ථසංහිතා”ති?
“Is it beneficial or worthless?”
“අනත්ථසංහිතා, භෝ ගෝතම”.
“Worthless.”
“පඤ්ච ඛෝ ඉමේ, මාණව, නීවරණා. කතමේ පඤ්ච? කාමච්ඡන්දනීවරණං, බ්‍යාපාදනීවරණං, ථිනමිද්ධනීවරණං උද්ධච්චකුක්කුච්චනීවරණං, විචිකිච්ඡානීවරණං—ඉමේ ඛෝ, මාණව, පඤ්ච නීවරණා. ඉමේහි ඛෝ, මාණව, පඤ්චහි නීවරණේහි බ්‍රාහ්මණෝ පෝක්ඛරසාති ඕපමඤ්ඤෝ සුභගවනිකෝ ආවුතෝ නිවුතෝ ඕඵුටෝ පරියෝනද්ධෝ. සෝ වත උත්තරි මනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසේසං ඤස්සති වා දක්ඛති වා සච්ඡි වා කරිස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති.
“Student, there are these five hindrances. What five? The hindrances of sensual desire, ill will, dullness and drowsiness, restlessness and remorse, and doubt. These are the five hindrances. Pokkharasādi is veiled, shrouded, covered, and engulfed by these five hindrances. It’s quite impossible for him to know or see or realize a superhuman distinction in knowledge and vision worthy of the noble ones.
පඤ්ච ඛෝ ඉමේ, මාණව, කාමගුණා. කතමේ පඤ්ච? චක්ඛුවිඤ්ඤේය්‍යා රූපා ඉට්ඨා කන්තා මනාපා පියරූපා කාමූපසංහිතා රජනීයා; සෝතවිඤ්ඤේය්‍යා සද්දා …පේ… ඝානවිඤ්ඤේය්‍යා ගන්ධා … ජිව්හා විඤ්ඤේය්‍යා රසා … කායවිඤ්ඤේය්‍යා ඵෝට්ඨබ්බා ඉට්ඨා කන්තා මනාපා පියරූපා කාමූපසංහිතා රජනීයා—ඉමේ ඛෝ, මාණව, පඤ්ච කාමගුණා.
There are these five kinds of sensual stimulation. What five? There are sights known by the eye that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing. There are sounds known by the ear … smells known by the nose … tastes known by the tongue … touches known by the body that are likable, desirable, agreeable, pleasant, sensual, and arousing. These are the five kinds of sensual stimulation.
ඉමේහි ඛෝ, මාණව, පඤ්චහි කාමගුණේහි බ්‍රාහ්මණෝ පෝක්ඛරසාති ඕපමඤ්ඤෝ සුභගවනිකෝ ගථිතෝ මුච්ඡිතෝ අජ්ඣෝපන්නෝ අනාදීනවදස්සාවී අනිස්සරණපඤ්ඤෝ පරිභුඤ්ජති. සෝ වත උත්තරි මනුස්සධම්මා අලමරියඤාණදස්සනවිසේසං ඤස්සති වා දක්ඛති වා සච්ඡි වා කරිස්සතීති—නේතං ඨානං විජ්ජති.
Pokkharasādi enjoys himself with these five kinds of sensual stimulation, tied, infatuated, attached, blind to the drawbacks, and not understanding the escape. It’s quite impossible for him to know or see or realize a superhuman distinction in knowledge and vision worthy of the noble ones.
තං කිං මඤ්ඤසි, මාණව, යං වා තිණකට්ඨුපාදානං පටිච්ච අග්ගිං ජාලේය්‍ය යං වා නිස්සට්ඨතිණකට්ඨුපාදානං අග්ගිං ජාලේය්‍ය, කතමෝ නු ඛ්වාස්ස අග්ගි අච්චිමා චේව වණ්ණවා ච පභස්සරෝ චා”ති?
What do you think, student? Which would have better flames, color, and radiance: a fire that depends on grass and logs as fuel, or one that does not?”
“සචේ තං, භෝ ගෝතම, ඨානං නිස්සට්ඨතිණකට්ඨුපාදානං අග්ගිං ජාලේතුං, ස්වාස්ස අග්ගි අච්චිමා චේව වණ්ණවා ච පභස්සරෝ චා”ති.
“If it were possible for a fire to burn without depending on grass and logs as fuel, that would have better flames, color, and radiance.”
“අට්ඨානං ඛෝ ඒතං, මාණව, අනවකාසෝ යං නිස්සට්ඨතිණකට්ඨුපාදානං අග්ගිං ජාලේය්‍ය අඤ්ඤත්‍ර ඉද්ධිමතා. සේය්‍යථාපි, මාණව, තිණකට්ඨුපාදානං පටිච්ච අග්ගි ජලති තථූපමාහං, මාණව, ඉමං පීතිං වදාමි යායං පීති පඤ්ච කාමගුණේ පටිච්ච. සේය්‍යථාපි, මාණව, නිස්සට්ඨතිණකට්ඨුපාදානෝ අග්ගි ජලති තථූපමාහං, මාණව, ඉමං පීතිං වදාමි යායං පීති අඤ්ඤත්‍රේව කාමේහි අඤ්ඤත්‍ර අකුසලේහි ධම්මේහි.
“But it isn’t possible, except by psychic power. Rapture that depends on the five kinds of sensual stimulation is like a fire that depends on grass and logs as fuel. Rapture that’s apart from sensual pleasures and unskillful qualities is like a fire that doesn’t depend on grass and logs as fuel.
කතමා ච, මාණව, පීති අඤ්ඤත්‍රේව කාමේහි අඤ්ඤත්‍ර අකුසලේහි ධම්මේහි? ඉධ, මාණව, භික්ඛු විවිච්චේව කාමේහි …පේ… පඨමං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. අයම්පි ඛෝ, මාණව, පීති අඤ්ඤත්‍රේව කාමේහි අඤ්ඤත්‍ර අකුසලේහි ධම්මේහි.
And what is rapture that’s apart from sensual pleasures and unskillful qualities? It’s when a bhikkhu, quite secluded from sensual pleasures, secluded from unskillful qualities, enters and remains in the first jhāna, which has the rapture and bliss born of seclusion, while placing the mind and keeping it connected. This is rapture that’s apart from sensual pleasures and unskillful qualities.
පුන චපරං, මාණව, භික්ඛු විතක්කවිචාරානං වූපසමා … දුතියං ඣානං උපසම්පජ්ජ විහරති. අයම්පි ඛෝ, මාණව, පීති අඤ්ඤත්‍රේව කාමේහි අඤ්ඤත්‍ර අකුසලේහි ධම්මේහි.
Furthermore, as the placing of the mind and keeping it connected are stilled, they enter and remain in the second jhāna, which has the rapture and bliss born of immersion, with internal clarity and mind at one, without placing the mind and keeping it connected. This too is rapture that’s apart from sensual pleasures and unskillful qualities.
යේ තේ, මාණව, බ්‍රාහ්මණා පඤ්ච ධම්මේ පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය කුසලස්ස ආරාධනාය, කතමේත්ථ බ්‍රාහ්මණා ධම්මං මහප්ඵලතරං පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය කුසලස්ස ආරාධනායා”ති?
Of the five things that the brahmins prescribe for making merit and succeeding in the skillful, which do they say is the most fruitful?”
“යේමේ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණා පඤ්ච ධම්මේ පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය කුසලස්ස ආරාධනාය, චාගමේත්ථ බ්‍රාහ්මණා ධම්මං මහප්ඵලතරං පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය කුසලස්ස ආරාධනායා”ති.
“Generosity.”
“තං කිං මඤ්ඤසි, මාණව, ඉධ අඤ්ඤතරස්ස බ්‍රාහ්මණස්ස මහායඤ්ඤෝ පච්චුපට්ඨිතෝ අස්ස. අථ ද්වේ බ්‍රාහ්මණා ආගච්ඡේය්‍යුං: ‘ඉත්ථන්නාමස්ස බ්‍රාහ්මණස්ස මහායඤ්ඤං අනුභවිස්සාමා(අ)ති. තත්‍රේකස්ස බ්‍රාහ්මණස්ස ඒවමස්ස: ‘අහෝ වත අහමේව ලභේය්‍යං භත්තග්ගේ අග්ගාසනං අග්ගෝදකං අග්ගපිණ්ඩං, න අඤ්ඤෝ බ්‍රාහ්මණෝ ලභේය්‍ය භත්තග්ගේ අග්ගාසනං අග්ගෝදකං අග්ගපිණ්ඩන්(අ)ති. ඨානං ඛෝ පනේතං, මාණව, විජ්ජති යං අඤ්ඤෝ බ්‍රාහ්මණෝ ලභේය්‍ය භත්තග්ගේ අග්ගාසනං අග්ගෝදකං අග්ගපිණ්ඩං, න සෝ බ්‍රාහ්මණෝ ලභේය්‍ය භත්තග්ගේ අග්ගාසනං අග්ගෝදකං අග්ගපිණ්ඩං. ‘අඤ්ඤෝ බ්‍රාහ්මණෝ ලභති භත්තග්ගේ අග්ගාසනං අග්ගෝදකං අග්ගපිණ්ඩං, නාහං ලභාමි භත්තග්ගේ අග්ගාසනං අග්ගෝදකං අග්ගපිණ්ඩන්(අ)ති—ඉති සෝ කුපිතෝ හෝති අනත්තමනෝ. ඉමස්ස පන, මාණව, බ්‍රාහ්මණා කිං විපාකං පඤ්ඤපේන්තී”ති?
“What do you think, student? Suppose a brahmin was setting up a big sacrifice. Then two brahmins came along, thinking to participate. Then one of those brahmins thought: ‘Oh, I hope that I alone get the best seat, the best drink, and the best almsfood in the refectory, not some other brahmin.’ But it’s possible that some other brahmin gets the best seat, the best drink, and the best almsfood in the refectory. Thinking, ‘Some other brahmin has got the best seat, the best drink, the best almsfood,’ they get angry and bitter. What do the brahmins say is the result of this?”
“න ඛ්වේත්ථ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණා ඒවං දානං දේන්ති: ‘ඉමිනා පරෝ කුපිතෝ හෝතු අනත්තමනෝ(අ)ති. අථ ඛ්වේත්ථ බ්‍රාහ්මණා අනුකම්පාජාතිකංයේව දානං දේන්තී”ති.
“Master Gotama, brahmins don’t give gifts so that others will get angry and upset. Rather, they give only out of compassion.”
“ඒවං සන්තේ ඛෝ, මාණව, බ්‍රාහ්මණානං ඉදං ඡට්ඨං පුඤ්ඤකිරියවත්ථු හෝති—යදිදං අනුකම්පාජාතිකන්”ති.
“In that case, isn’t compassion a sixth ground for making merit?”
“ඒවං සන්තේ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණානං ඉදං ඡට්ඨං පුඤ්ඤකිරියවත්ථු හෝති—යදිදං අනුකම්පාජාතිකන්”ති.
“In that case, compassion is a sixth ground for making merit.”
“යේ තේ, මාණව, බ්‍රාහ්මණා පඤ්ච ධම්මේ පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය කුසලස්ස ආරාධනාය, ඉමේ ත්වං පඤ්ච ධම්මේ කත්ථ බහුලං සමනුපස්සසි—ගහට්ඨේසු වා පබ්බජිතේසු වා”ති?
“Of the five things that the brahmins prescribe for making merit and succeeding in the skillful, where do you usually find them: among laypeople or renunciates?”
“යේමේ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණා පඤ්ච ධම්මේ පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය කුසලස්ස ආරාධනාය, ඉමාහං පඤ්ච ධම්මේ පබ්බජිතේසු බහුලං සමනුපස්සාමි අප්පං ගහට්ඨේසු. ගහට්ඨෝ හි, භෝ ගෝතම, මහට්ඨෝ මහාකිච්චෝ මහාධිකරණෝ මහාසමාරම්භෝ, න සතතං සමිතං සච්චවාදී හෝති; පබ්බජිතෝ ඛෝ පන, භෝ ගෝතම, අප්පට්ඨෝ අප්පකිච්චෝ අප්පාධිකරණෝ අප්පසමාරම්භෝ, සතතං සමිතං සච්චවාදී හෝති. ගහට්ඨෝ හි, භෝ ගෝතම, මහට්ඨෝ මහාකිච්චෝ මහාධිකරණෝ මහාසමාරම්භෝ න සතතං සමිතං තපස්සී හෝති … බ්‍රහ්මචාරී හෝති … සජ්ඣායබහුලෝ හෝති … චාගබහුලෝ හෝති; පබ්බජිතෝ ඛෝ පන, භෝ ගෝතම, අප්පට්ඨෝ අප්පකිච්චෝ අප්පාධිකරණෝ අප්පසමාරම්භෝ සතතං සමිතං තපස්සී හෝති … බ්‍රහ්මචාරී හෝති … සජ්ඣායබහුලෝ හෝති … චාගබහුලෝ හෝති. යේමේ, භෝ ගෝතම, බ්‍රාහ්මණා පඤ්ච ධම්මේ පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය කුසලස්ස ආරාධනාය, ඉමාහං පඤ්ච ධම්මේ පබ්බජිතේසු බහුලං සමනුපස්සාමි අප්පං ගහට්ඨේසූ”ති.
“Mostly among renunciates, and less so among lay people. For a lay person has many requirements, duties, issues, and undertakings, and they can’t always tell the truth, be fervent, be celibate, do lots of recitation, or be very generous. But a renunciate has few requirements, duties, issues, and undertakings, and they can always tell the truth, be fervent, be celibate, do lots of recitation, and be very generous. Of the five things that the brahmins prescribe for making merit and succeeding in the skillful, I usually find them among renunciates, and less so among laypeople.”
“යේ තේ, මාණව, බ්‍රාහ්මණා පඤ්ච ධම්මේ පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය කුසලස්ස ආරාධනාය චිත්තස්සාහං ඒතේ පරික්ඛාරේ වදාමි—යදිදං චිත්තං අවේරං අබ්‍යාබජ්ඣං තස්ස භාවනාය.
“I say that the five things prescribed by the brahmins for making merit are prerequisites of the mind for developing a mind free of enmity and ill will.
ඉධ, මාණව, භික්ඛු සච්චවාදී හෝති. සෝ ‘සච්චවාදීම්හී(අ)ති ලභති අත්ථවේදං, ලභති ධම්මවේදං, ලභති ධම්මූපසංහිතං පාමෝජ්ජං. යං තං කුසලූපසංහිතං පාමෝජ්ජං, චිත්තස්සාහං ඒතං පරික්ඛාරං වදාමි—යදිදං චිත්තං අවේරං අබ්‍යාබජ්ඣං තස්ස භාවනාය.
Take a bhikkhu who speaks the truth. Thinking, ‘I’m truthful,’ they find inspiration in the meaning and the teaching, and find joy connected with the teaching. And I say that joy connected with the skillful is a prerequisite of the mind for developing a mind free of enmity and ill will.
ඉධ, මාණව, භික්ඛු තපස්සී හෝති …පේ… බ්‍රහ්මචාරී හෝති …පේ… සජ්ඣායබහුලෝ හෝති …පේ… චාගබහුලෝ හෝති. සෝ ‘චාගබහුලෝම්හී(අ)ති ලභති අත්ථවේදං, ලභති ධම්මවේදං, ලභති ධම්මූපසංහිතං පාමෝජ්ජං. යං තං කුසලූපසංහිතං පාමෝජ්ජං, චිත්තස්සාහං ඒතං පරික්ඛාරං වදාමි—යදිදං චිත්තං අවේරං අබ්‍යාබජ්ඣං තස්ස භාවනාය. යේ තේ, මාණව, බ්‍රාහ්මණා පඤ්ච ධම්මේ පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය කුසලස්ස ආරාධනාය, චිත්තස්සාහං ඒතේ පරික්ඛාරේ වදාමි—යදිදං චිත්තං අවේරං අබ්‍යාබජ්ඣං තස්ස භාවනායා”ති.
Take a bhikkhu who is fervent … is celibate … does lots of recitation … and is very generous. Thinking, ‘I’m very generous,’ they find inspiration in the meaning and the teaching, and find joy connected with the teaching. And I say that joy connected with the skillful is a prerequisite of the mind for developing a mind free of enmity and ill will. I say that these five things prescribed by the brahmins for making merit are prerequisites of the mind for developing a mind free of enmity and ill will.”
ඒවං වුත්තේ, සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “සුතං මේතං, භෝ ගෝතම: ‘සමණෝ ගෝතමෝ බ්‍රහ්මානං සහබ්‍යතාය මග්ගං ජානාතී(අ)”ති.
When he had spoken, Subha said to him, “Master Gotama, I have heard that the ascetic Gotama knows a path to company with Brahmā.”
“තං කිං මඤ්ඤසි, මාණව, ආසන්නේ ඉතෝ නළකාරගාමෝ, න යිතෝ දූරේ නළකාරගාමෝ”ති?
“What do you think, student? Is the village of Naḷakāra nearby?”
“ඒවං, භෝ, ආසන්නේ ඉතෝ නළකාරගාමෝ, න යිතෝ දූරේ නළකාරගාමෝ”ති.
“Yes it is, sir.”
“තං, කිං මඤ්ඤසි, මාණව, ඉධස්ස පුරිසෝ නළකාරගාමේ ජාතවද්ධෝ; තමේනං නළකාරගාමතෝ තාවදේව අවසටං නළකාරගාමස්ස මග්ගං පුච්ඡේය්‍යුං; සියා නු ඛෝ, මාණව, තස්ස පුරිසස්ස නළකාරගාමේ ජාතවද්ධස්ස නළකාරගාමස්ස මග්ගං පුට්ඨස්ස දන්ධායිතත්තං වා විත්ථායිතත්තං වා”ති?
“What do you think, student? Suppose a person was born and raised in Naḷakāra. And as soon as they left the town some people asked them for the road to Naḷakāra. Would they be slow or hesitant to answer?”
“නෝ හිදං, භෝ ගෝතම”. “තං කිස්ස හේතු”? “අමු හි, භෝ ගෝතම, පුරිසෝ නළකාරගාමේ ජාතවද්ධෝ. තස්ස සබ්බානේව නළකාරගාමස්ස මග්ගානි සුවිදිතානී”ති.
“No, Master Gotama. Why is that? Because they were born and raised in Naḷakāra. They’re well acquainted with all the roads to the village.”
“සියා නු ඛෝ, මාණව, තස්ස පුරිසස්ස නළකාරගාමේ ජාතවද්ධස්ස නළකාරගාමස්ස මග්ගං පුට්ඨස්ස දන්ධායිතත්තං වා විත්ථායිතත්තං වාති, න ත්වේව තථාගතස්ස බ්‍රහ්මලෝකං වා බ්‍රහ්මලෝකගාමිනිං වා පටිපදං පුට්ඨස්ස දන්ධායිතත්තං වා විත්ථායිතත්තං වා. බ්‍රහ්මානඤ්චාහං, මාණව, පජානාමි බ්‍රහ්මලෝකඤ්ච බ්‍රහ්මලෝකගාමිනිඤ්ච පටිපදං; යථාපටිපන්නෝ ච බ්‍රහ්මලෝකං උපපන්නෝ තඤ්ච පජානාමී”ති.
“Still, it’s possible they might be slow or hesitant to answer. But the Realized One is never slow or hesitant when questioned about the Brahmā realm or the practice that leads to the Brahmā realm. I understand Brahmā, the Brahmā realm, and the practice that leads to the Brahmā realm, practicing in accordance with which one is reborn in the Brahmā realm.”
“සුතං මේතං, භෝ ගෝතම: ‘සමණෝ ගෝතමෝ බ්‍රහ්මානං සහබ්‍යතාය මග්ගං දේසේතී(අ)ති. සාධු මේ භවං ගෝතමෝ බ්‍රහ්මානං සහබ්‍යතාය මග්ගං දේසේතූ”ති.
“Master Gotama, I have heard that the ascetic Gotama teaches a path to company with Brahmā. Please teach me that path.”
“තේන හි, මාණව, සුණාහි, සාධුකං මනසි කරෝහි, භාසිස්සාමී”ති.
“Well then, student, listen and apply your mind well, I will speak.”
“ඒවං, භෝ”ති ඛෝ සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ භගවතෝ පච්චස්සෝසි. භගවා ඒතදවෝච:
“Yes, sir,” replied Subha. The Buddha said this:
“කතමෝ ච, මාණව, බ්‍රහ්මානං සහබ්‍යතාය මග්ගෝ? ඉධ, මාණව, භික්ඛු මේත්තාසහගතේන චේතසා ඒකං දිසං ඵරිත්වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්ථං; ඉති උද්ධමධෝ තිරියං සබ්බධි සබ්බත්තතාය සබ්බාවන්තං ලෝකං මේත්තාසහගතේන චේතසා විපුලේන මහග්ගතේන අප්පමාණේන අවේරේන අබ්‍යාබජ්ඣේන ඵරිත්වා විහරති. ඒවං භාවිතාය ඛෝ, මාණව, මේත්තාය චේතෝවිමුත්තියා යං පමාණකතං කම්මං න තං තත්‍රාවසිස්සති, න තං තත්‍රාවතිට්ඨති. සේය්‍යථාපි, මාණව, බලවා සඞ්ඛධමෝ අප්පකසිරේනේව චාතුද්දිසා විඤ්ඤාපේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ, මාණව …පේ… ඒවං භාවිතාය ඛෝ, මාණව, මේත්තාය චේතෝවිමුත්තියා යං පමාණකතං කම්මං න තං තත්‍රාවසිස්සති, න තං තත්‍රාවතිට්ඨති. අයම්පි ඛෝ, මාණව, බ්‍රහ්මානං සහබ්‍යතාය මග්ගෝ.
“And what is a path to company with Brahmā? Firstly, a bhikkhu meditates spreading a heart full of love to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of love to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will. When the heart’s release by love has been developed like this, any limited deeds they’ve done don’t remain or persist there. Suppose there was a powerful horn blower. They’d easily make themselves heard in the four quarters. In the same way, when the heart’s release by love has been developed like this, any limited deeds they’ve done don’t remain or persist there. This is a path to company with Brahmā.
“පුන චපරං, මාණව, භික්ඛු කරුණාසහගතේන චේතසා …පේ…
Furthermore, a bhikkhu meditates spreading a heart full of compassion …
මුදිතාසහගතේන චේතසා …පේ…
They meditate spreading a heart full of rejoicing …
උපේක්ඛාසහගතේන චේතසා ඒකං දිසං ඵරිත්වා විහරති, තථා දුතියං, තථා තතියං, තථා චතුත්ථං; ඉති උද්ධමධෝ තිරියං සබ්බධි සබ්බත්තතාය සබ්බාවන්තං ලෝකං උපේක්ඛාසහගතේන චේතසා විපුලේන මහග්ගතේන අප්පමාණේන අවේරේන අබ්‍යාබජ්ඣේන ඵරිත්වා විහරති. ඒවං භාවිතාය ඛෝ, මාණව, උපේක්ඛාය චේතෝවිමුත්තියා යං පමාණකතං කම්මං න තං තත්‍රාවසිස්සති, න තං තත්‍රාවතිට්ඨති. සේය්‍යථාපි, මාණව, බලවා සඞ්ඛධමෝ අප්පකසිරේනේව චාතුද්දිසා විඤ්ඤාපේය්‍ය; ඒවමේව ඛෝ, මාණව …පේ… ඒවං භාවිතාය ඛෝ, මාණව, උපේක්ඛාය චේතෝවිමුත්තියා යං පමාණකතං කම්මං න තං තත්‍රාවසිස්සති, න තං තත්‍රාවතිට්ඨති. අයම්පි ඛෝ, මාණව, බ්‍රහ්මානං සහබ්‍යතාය මග්ගෝ”ති.
They meditate spreading a heart full of equanimity to one direction, and to the second, and to the third, and to the fourth. In the same way above, below, across, everywhere, all around, they spread a heart full of equanimity to the whole world—abundant, expansive, limitless, free of enmity and ill will. When the heart’s release by equanimity has been developed and cultivated like this, any limited deeds they’ve done don’t remain or persist there. Suppose there was a powerful horn blower. They’d easily make themselves heard in the four quarters. In the same way, when the heart’s release by equanimity has been developed and cultivated like this, any limited deeds they’ve done don’t remain or persist there. This too is a path to company with Brahmā.”
ඒවං වුත්තේ, සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ භගවන්තං ඒතදවෝච: “අභික්කන්තං, භෝ ගෝතම, අභික්කන්තං, භෝ ගෝතම. සේය්‍යථාපි, භෝ ගෝතම, නික්කුජ්ජිතං වා උක්කුජ්ජේය්‍ය, පටිච්ඡන්නං වා විවරේය්‍ය, මූළ්හස්ස වා මග්ගං ආචික්ඛේය්‍ය, අන්ධකාරේ වා තේලපජ්ජෝතං ධාරේය්‍ය: ‘චක්ඛුමන්තෝ රූපානි දක්ඛන්තී(අ)ති; ඒවමේවං භෝතා ගෝතමේන අනේකපරියායේන ධම්මෝ පකාසිතෝ. ඒසාහං භවන්තං ගෝතමං සරණං ගච්ඡාමි ධම්මඤ්ච භික්ඛුසඞ්ඝඤ්ච. උපාසකං මං භවං ගෝතමෝ ධාරේතු අජ්ජතග්ගේ පාණුපේතං සරණං ගතං. හන්ද ච දානි මයං, භෝ ගෝතම, ගච්ඡාම; බහුකිච්චා මයං බහුකරණීයා”ති.
When he had spoken, Subha said to him, “Excellent, Master Gotama! Excellent! As if he were righting the overturned, or revealing the hidden, or pointing out the path to the lost, or lighting a lamp in the dark so people with clear eyes can see what’s there, Master Gotama has made the teaching clear in many ways. I go for refuge to Master Gotama, to the teaching, and to the bhikkhu Saṅgha. From this day forth, may Master Gotama remember me as a lay follower who has gone for refuge for life. Well, now, Master Gotama, I must go. I have many duties, and much to do.”
“යස්සදානි ත්වං, මාණව, කාලං මඤ්ඤසී”ති. අථ ඛෝ සුභෝ මාණවෝ තෝදේය්‍යපුත්තෝ භගවතෝ භාසිතං අභිනන්දිත්වා අනුමෝදිත්වා උට්ඨායාසනා භගවන්තං අභිවාදේත්වා පදක්ඛිණං කත්වා පක්කාමි.
“Please, student, go at your convenience.” And then Subha approved and agreed with what the Buddha said. He got up from his seat, bowed, and respectfully circled the Buddha, keeping him on his right, before leaving.
තේන ඛෝ පන සමයේන ජාණුස්සෝණි බ්‍රාහ්මණෝ සබ්බසේතේන වළවාභිරථේන සාවත්ථියා නිය්‍යාති දිවා දිවස්ස. අද්දසා ඛෝ ජාණුස්සෝණි බ්‍රාහ්මණෝ සුභං මාණවං තෝදේය්‍යපුත්තං දූරතෝව ආගච්ඡන්තං. දිස්වාන සුභං මාණවං තෝදේය්‍යපුත්තං ඒතදවෝච: “හන්ද කුතෝ නු භවං භාරද්වාජෝ ආගච්ඡති දිවා දිවස්සා”ති?
Now at that time the brahmin Jānussoṇi drove out from Sāvatthī in the middle of the day in an all-white chariot drawn by mares. He saw the student Subha coming off in the distance, and said to him, “So, Master Bhāradvāja, where are you coming from in the middle of the day?”
“ඉතෝ හි ඛෝ අහං, භෝ, ආගච්ඡාමි සමණස්ස ගෝතමස්ස සන්තිකා”ති.
“Just now, good sir, I’ve come from the presence of the ascetic Gotama.”
“තං කිං මඤ්ඤසි, භවං භාරද්වාජෝ සමණස්ස ගෝතමස්ස පඤ්ඤාවේය්‍යත්තියං පණ්ඩිතෝ මඤ්ඤේති”?
“What do you think of the ascetic Gotama’s lucidity of wisdom? Do you think he’s astute?”
“කෝ චාහං, භෝ, කෝ ච සමණස්ස ගෝතමස්ස පඤ්ඤාවේය්‍යත්තියං ජානිස්සාමි? සෝපි නූනස්ස තාදිසෝව යෝ සමණස්ස ගෝතමස්ස පඤ්ඤාවේය්‍යත්තියං ජානේය්‍යා”ති.
“My good man, who am I to judge the ascetic Gotama’s lucidity of wisdom? You’d really have to be on the same level to judge his lucidity of wisdom.”
“උළාරාය ඛලු භවං භාරද්වාජෝ සමණං ගෝතමං පසංසාය පසංසතී”ති.
“Master Bhāradvāja praises the ascetic Gotama with lofty praise indeed.”
“කෝ චාහං, භෝ, කෝ ච සමණං ගෝතමං පසංසිස්සාමි? පසත්ථපසත්ථෝව සෝ භවං ගෝතමෝ සේට්ඨෝ දේවමනුස්සානං. යේ චිමේ, භෝ, බ්‍රාහ්මණා පඤ්ච ධම්මේ පඤ්ඤපේන්ති පුඤ්ඤස්ස කිරියාය කුසලස්ස ආරාධනාය; චිත්තස්සේතේ සමණෝ ගෝතමෝ පරික්ඛාරේ වදේති—යදිදං චිත්තං අවේරං අබ්‍යාබජ්ඣං තස්ස භාවනායා”ති.
“Who am I to praise the ascetic Gotama? He is praised by the praised as the best among gods and humans. The five things that the brahmins prescribe for making merit and succeeding in the skillful he says are prerequisites of the mind for developing a mind free of enmity and ill will.”
ඒවං වුත්තේ, ජාණුස්සෝණි බ්‍රාහ්මණෝ සබ්බසේතා වළවාභිරථා ඕරෝහිත්වා ඒකංසං උත්තරාසඞ්ගං කරිත්වා යේන භගවා තේනඤ්ජලිං පණාමේත්වා උදානං උදානේසි: “ලාභා රඤ්ඤෝ පසේනදිස්ස කෝසලස්ස, සුලද්ධලාභා රඤ්ඤෝ පසේනදිස්ස කෝසලස්ස යස්ස විජිතේ තථාගතෝ විහරති අරහං සම්මාසම්බුද්ධෝ”ති.
When he had spoken, Jānussoṇi got down from his chariot, arranged his robe over one shoulder, raised his joined palms toward the Buddha, and expressed this heartfelt sentiment three times, “King Pasenadi of Kosala is lucky, so very lucky that the Realized One, the perfected one, the fully awakened Buddha is living in his realm!”
සුභසුත්තං නිට්ඨිතං නවමං.
The authoritative text of the Majjhima Nikāya is the Pāli text. The English translation is provided as an aid to the study of the original Pāli text. [CREDITS »]
