Library / Tipiṭaka / తిపిటక • Tipiṭaka / దీఘనికాయ • Dīghanikāya |
౧౦. సుభసుత్తం
10. Subhasuttaṃ
సుభమాణవవత్థు
Subhamāṇavavatthu
౪౪౪. ఏవం మే సుతం – ఏకం సమయం ఆయస్మా ఆనన్దో సావత్థియం విహరతి జేతవనే అనాథపిణ్డికస్స ఆరామే అచిరపరినిబ్బుతే భగవతి. తేన ఖో పన సమయేన సుభో మాణవో తోదేయ్యపుత్తో సావత్థియం పటివసతి కేనచిదేవ కరణీయేన.
444. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ āyasmā ānando sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme aciraparinibbute bhagavati. Tena kho pana samayena subho māṇavo todeyyaputto sāvatthiyaṃ paṭivasati kenacideva karaṇīyena.
౪౪౫. అథ ఖో సుభో మాణవో తోదేయ్యపుత్తో అఞ్ఞతరం మాణవకం ఆమన్తేసి – ‘‘ఏహి త్వం, మాణవక, యేన సమణో ఆనన్దో తేనుపసఙ్కమ; ఉపసఙ్కమిత్వా మమ వచనేన సమణం ఆనన్దం అప్పాబాధం అప్పాతఙ్కం లహుట్ఠానం బలం ఫాసువిహారం పుచ్ఛ – ‘సుభో మాణవో తోదేయ్యపుత్తో భవన్తం ఆనన్దం అప్పాబాధం అప్పాతఙ్కం లహుట్ఠానం బలం ఫాసువిహారం పుచ్ఛతీ’తి. ఏవఞ్చ వదేహి – ‘సాధు కిర భవం ఆనన్దో యేన సుభస్స మాణవస్స తోదేయ్యపుత్తస్స నివేసనం తేనుపసఙ్కమతు అనుకమ్పం ఉపాదాయా’’’తి.
445. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto aññataraṃ māṇavakaṃ āmantesi – ‘‘ehi tvaṃ, māṇavaka, yena samaṇo ānando tenupasaṅkama; upasaṅkamitvā mama vacanena samaṇaṃ ānandaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ puccha – ‘subho māṇavo todeyyaputto bhavantaṃ ānandaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchatī’ti. Evañca vadehi – ‘sādhu kira bhavaṃ ānando yena subhassa māṇavassa todeyyaputtassa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti.
౪౪౬. ‘‘ఏవం, భో’’తి ఖో సో మాణవకో సుభస్స మాణవస్స తోదేయ్యపుత్తస్స పటిస్సుత్వా యేనాయస్మా ఆనన్దో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మతా ఆనన్దేన సద్ధిం సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో సో మాణవకో ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఏతదవోచ – ‘‘సుభో మాణవో తోదేయ్యపుత్తో భవన్తం ఆనన్దం అప్పాబాధం అప్పాతఙ్కం లహుట్ఠానం బలం ఫాసువిహారం పుచ్ఛతి; ఏవఞ్చ వదేతి – ‘సాధు కిర భవం ఆనన్దో యేన సుభస్స మాణవస్స తోదేయ్యపుత్తస్స నివేసనం తేనుపసఙ్కమతు అనుకమ్పం ఉపాదాయా’’’తి.
446. ‘‘Evaṃ, bho’’ti kho so māṇavako subhassa māṇavassa todeyyaputtassa paṭissutvā yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho so māṇavako āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘subho māṇavo todeyyaputto bhavantaṃ ānandaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati; evañca vadeti – ‘sādhu kira bhavaṃ ānando yena subhassa māṇavassa todeyyaputtassa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti.
౪౪౭. ఏవం వుత్తే, ఆయస్మా ఆనన్దో తం మాణవకం ఏతదవోచ – ‘‘అకాలో ఖో, మాణవక . అత్థి మే అజ్జ భేసజ్జమత్తా పీతా. అప్పేవనామ స్వేపి ఉపసఙ్కమేయ్యామ కాలఞ్చ సమయఞ్చ ఉపాదాయా’’తి.
447. Evaṃ vutte, āyasmā ānando taṃ māṇavakaṃ etadavoca – ‘‘akālo kho, māṇavaka . Atthi me ajja bhesajjamattā pītā. Appevanāma svepi upasaṅkameyyāma kālañca samayañca upādāyā’’ti.
‘‘ఏవం, భో’’తి ఖో సో మాణవకో ఆయస్మతో ఆనన్దస్స పటిస్సుత్వా ఉట్ఠాయాసనా యేన సుభో మాణవో తోదేయ్యపుత్తో తేనుపసఙ్కమి ; ఉపసఙ్కమిత్వా సుభం మాణవం తోదేయ్యపుత్తం ఏతదవోచ, ‘‘అవోచుమ్హా ఖో మయం భోతో వచనేన తం భవన్తం ఆనన్దం – ‘సుభో మాణవో తోదేయ్యపుత్తో భవన్తం ఆనన్దం అప్పాబాధం అప్పాతఙ్కం లహుట్ఠానం బలం ఫాసువిహారం పుచ్ఛతి, ఏవఞ్చ వదేతి – ‘‘సాధు కిర భవం ఆనన్దో యేన సుభస్స మాణవస్స తోదేయ్యపుత్తస్స నివేసనం తేనుపసఙ్కమతు అనుకమ్పం ఉపాదాయా’’’తి. ఏవం వుత్తే, భో, సమణో ఆనన్దో మం ఏతదవోచ – ‘అకాలో ఖో, మాణవక. అత్థి మే అజ్జ భేసజ్జమత్తా పీతా. అప్పేవనామ స్వేపి ఉపసఙ్కమేయ్యామ కాలఞ్చ సమయఞ్చ ఉపాదాయా’తి. ఏత్తావతాపి ఖో, భో, కతమేవ ఏతం, యతో ఖో సో భవం ఆనన్దో ఓకాసమకాసి స్వాతనాయపి ఉపసఙ్కమనాయా’’తి.
‘‘Evaṃ, bho’’ti kho so māṇavako āyasmato ānandassa paṭissutvā uṭṭhāyāsanā yena subho māṇavo todeyyaputto tenupasaṅkami ; upasaṅkamitvā subhaṃ māṇavaṃ todeyyaputtaṃ etadavoca, ‘‘avocumhā kho mayaṃ bhoto vacanena taṃ bhavantaṃ ānandaṃ – ‘subho māṇavo todeyyaputto bhavantaṃ ānandaṃ appābādhaṃ appātaṅkaṃ lahuṭṭhānaṃ balaṃ phāsuvihāraṃ pucchati, evañca vadeti – ‘‘sādhu kira bhavaṃ ānando yena subhassa māṇavassa todeyyaputtassa nivesanaṃ tenupasaṅkamatu anukampaṃ upādāyā’’’ti. Evaṃ vutte, bho, samaṇo ānando maṃ etadavoca – ‘akālo kho, māṇavaka. Atthi me ajja bhesajjamattā pītā. Appevanāma svepi upasaṅkameyyāma kālañca samayañca upādāyā’ti. Ettāvatāpi kho, bho, katameva etaṃ, yato kho so bhavaṃ ānando okāsamakāsi svātanāyapi upasaṅkamanāyā’’ti.
౪౪౮. అథ ఖో ఆయస్మా ఆనన్దో తస్సా రత్తియా అచ్చయేన పుబ్బణ్హసమయం నివాసేత్వా పత్తచీవరమాదాయ చేతకేన భిక్ఖునా పచ్ఛాసమణేన యేన సుభస్స మాణవస్స తోదేయ్యపుత్తస్స నివేసనం తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా పఞ్ఞత్తే ఆసనే నిసీది.
448. Atha kho āyasmā ānando tassā rattiyā accayena pubbaṇhasamayaṃ nivāsetvā pattacīvaramādāya cetakena bhikkhunā pacchāsamaṇena yena subhassa māṇavassa todeyyaputtassa nivesanaṃ tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā paññatte āsane nisīdi.
అథ ఖో సుభో మాణవో తోదేయ్యపుత్తో యేనాయస్మా ఆనన్దో తేనుపసఙ్కమి; ఉపసఙ్కమిత్వా ఆయస్మతా ఆనన్దేన సద్ధిం సమ్మోది. సమ్మోదనీయం కథం సారణీయం వీతిసారేత్వా ఏకమన్తం నిసీది. ఏకమన్తం నిసిన్నో ఖో సుభో మాణవో తోదేయ్యపుత్తో ఆయస్మన్తం ఆనన్దం ఏతదవోచ – ‘‘భవఞ్హి ఆనన్దో తస్స భోతో గోతమస్స దీఘరత్తం ఉపట్ఠాకో సన్తికావచరో సమీపచారీ. భవమేతం ఆనన్దో జానేయ్య, యేసం సో భవం గోతమో ధమ్మానం వణ్ణవాదీ అహోసి, యత్థ చ ఇమం జనతం సమాదపేసి నివేసేసి పతిట్ఠాపేసి. కతమేసానం ఖో, భో ఆనన్ద, ధమ్మానం సో భవం గోతమో వణ్ణవాదీ అహోసి; కత్థ చ ఇమం జనతం సమాదపేసి నివేసేసి పతిట్ఠాపేసీ’’తి?
Atha kho subho māṇavo todeyyaputto yenāyasmā ānando tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā āyasmatā ānandena saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho subho māṇavo todeyyaputto āyasmantaṃ ānandaṃ etadavoca – ‘‘bhavañhi ānando tassa bhoto gotamassa dīgharattaṃ upaṭṭhāko santikāvacaro samīpacārī. Bhavametaṃ ānando jāneyya, yesaṃ so bhavaṃ gotamo dhammānaṃ vaṇṇavādī ahosi, yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesi. Katamesānaṃ kho, bho ānanda, dhammānaṃ so bhavaṃ gotamo vaṇṇavādī ahosi; kattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesī’’ti?
౪౪౯. ‘‘తిణ్ణం ఖో, మాణవ, ఖన్ధానం సో భగవా వణ్ణవాదీ అహోసి; ఏత్థ చ ఇమం జనతం సమాదపేసి నివేసేసి పతిట్ఠాపేసి. కతమేసం తిణ్ణం? అరియస్స సీలక్ఖన్ధస్స, అరియస్స సమాధిక్ఖన్ధస్స, అరియస్స పఞ్ఞాక్ఖన్ధస్స. ఇమేసం ఖో, మాణవ, తిణ్ణం ఖన్ధానం సో భగవా వణ్ణవాదీ అహోసి; ఏత్థ చ ఇమం జనతం సమాదపేసి నివేసేసి పతిట్ఠాపేసీ’’తి.
449. ‘‘Tiṇṇaṃ kho, māṇava, khandhānaṃ so bhagavā vaṇṇavādī ahosi; ettha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesi. Katamesaṃ tiṇṇaṃ? Ariyassa sīlakkhandhassa, ariyassa samādhikkhandhassa, ariyassa paññākkhandhassa. Imesaṃ kho, māṇava, tiṇṇaṃ khandhānaṃ so bhagavā vaṇṇavādī ahosi; ettha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesī’’ti.
సీలక్ఖన్ధో
Sīlakkhandho
౪౫౦. ‘‘కతమో పన సో, భో ఆనన్ద, అరియో సీలక్ఖన్ధో, యస్స సో భవం గోతమో వణ్ణవాదీ అహోసి, యత్థ చ ఇమం జనతం సమాదపేసి నివేసేసి పతిట్ఠాపేసీ’’తి?
450. ‘‘Katamo pana so, bho ānanda, ariyo sīlakkhandho, yassa so bhavaṃ gotamo vaṇṇavādī ahosi, yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesī’’ti?
‘‘ఇధ, మాణవ, తథాగతో లోకే ఉప్పజ్జతి అరహం సమ్మాసమ్బుద్ధో విజ్జాచరణసమ్పన్నో సుగతో లోకవిదూ అనుత్తరో పురిసదమ్మసారథి సత్థా దేవమనుస్సానం బుద్ధో భగవా. సో ఇమం లోకం సదేవకం సమారకం సబ్రహ్మకం సస్సమణబ్రాహ్మణిం పజం సదేవమనుస్సం సయం అభిఞ్ఞా సచ్ఛికత్వా పవేదేతి. సో ధమ్మం దేసేతి ఆదికల్యాణం మజ్ఝేకల్యాణం పరియోసానకల్యాణం సాత్థం సబ్యఞ్జనం కేవలపరిపుణ్ణం పరిసుద్ధం బ్రహ్మచరియం పకాసేతి. తం ధమ్మం సుణాతి గహపతి వా గహపతిపుత్తో వా అఞ్ఞతరస్మిం వా కులే పచ్చాజాతో. సో తం ధమ్మం సుత్వా తథాగతే సద్ధం పటిలభతి. సో తేన సద్ధాపటిలాభేన సమన్నాగతో ఇతి పటిసఞ్చిక్ఖతి – ‘సమ్బాధో ఘరావాసో రజోపథో, అబ్భోకాసో పబ్బజ్జా, నయిదం సుకరం అగారం అజ్ఝావసతా ఏకన్తపరిపుణ్ణం ఏకన్తపరిసుద్ధం సఙ్ఖలిఖితం బ్రహ్మచరియం చరితుం. యంనూనాహం కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజేయ్య’న్తి. సో అపరేన సమయేన అప్పం వా భోగక్ఖన్ధం పహాయ మహన్తం వా భోగక్ఖన్ధం పహాయ అప్పం వా ఞాతిపరివట్టం పహాయ మహన్తం వా ఞాతిపరివట్టం పహాయ కేసమస్సుం ఓహారేత్వా కాసాయాని వత్థాని అచ్ఛాదేత్వా అగారస్మా అనగారియం పబ్బజతి. సో ఏవం పబ్బజితో సమానో పాతిమోక్ఖసంవరసంవుతో విహరతి, ఆచారగోచరసమ్పన్నో, అనుమత్తేసు వజ్జేసు భయదస్సావీ, సమాదాయ సిక్ఖతి సిక్ఖాపదేసు, కాయకమ్మవచీకమ్మేన సమన్నాగతో కుసలేన, పరిసుద్ధాజీవో, సీలసమ్పన్నో, ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారో, సతిసమ్పజఞ్ఞేన సమన్నాగతో, సన్తుట్ఠో.
‘‘Idha, māṇava, tathāgato loke uppajjati arahaṃ sammāsambuddho vijjācaraṇasampanno sugato lokavidū anuttaro purisadammasārathi satthā devamanussānaṃ buddho bhagavā. So imaṃ lokaṃ sadevakaṃ samārakaṃ sabrahmakaṃ sassamaṇabrāhmaṇiṃ pajaṃ sadevamanussaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā pavedeti. So dhammaṃ deseti ādikalyāṇaṃ majjhekalyāṇaṃ pariyosānakalyāṇaṃ sātthaṃ sabyañjanaṃ kevalaparipuṇṇaṃ parisuddhaṃ brahmacariyaṃ pakāseti. Taṃ dhammaṃ suṇāti gahapati vā gahapatiputto vā aññatarasmiṃ vā kule paccājāto. So taṃ dhammaṃ sutvā tathāgate saddhaṃ paṭilabhati. So tena saddhāpaṭilābhena samannāgato iti paṭisañcikkhati – ‘sambādho gharāvāso rajopatho, abbhokāso pabbajjā, nayidaṃ sukaraṃ agāraṃ ajjhāvasatā ekantaparipuṇṇaṃ ekantaparisuddhaṃ saṅkhalikhitaṃ brahmacariyaṃ carituṃ. Yaṃnūnāhaṃ kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajeyya’nti. So aparena samayena appaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya mahantaṃ vā bhogakkhandhaṃ pahāya appaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya mahantaṃ vā ñātiparivaṭṭaṃ pahāya kesamassuṃ ohāretvā kāsāyāni vatthāni acchādetvā agārasmā anagāriyaṃ pabbajati. So evaṃ pabbajito samāno pātimokkhasaṃvarasaṃvuto viharati, ācāragocarasampanno, anumattesu vajjesu bhayadassāvī, samādāya sikkhati sikkhāpadesu, kāyakammavacīkammena samannāgato kusalena, parisuddhājīvo, sīlasampanno, indriyesu guttadvāro, satisampajaññena samannāgato, santuṭṭho.
౪౫౧. ‘‘కథఞ్చ, మాణవ, భిక్ఖు సీలసమ్పన్నో హోతి? ఇధ, మాణవ, భిక్ఖు పాణాతిపాతం పహాయ పాణాతిపాతా పటివిరతో హోతి, నిహితదణ్డో నిహితసత్థో లజ్జీ దయాపన్నో, సబ్బపాణభూతహితానుకమ్పీ విహరతి. యమ్పి, మాణవ, భిక్ఖు పాణాతిపాతం పహాయ పాణాతిపాతా పటివిరతో హోతి, నిహితదణ్డో నిహితసత్థో లజ్జీ దయాపన్నో, సబ్బపాణభూతహితానుకమ్పీ విహరతి; ఇదమ్పిస్స హోతి సీలస్మిం. (యథా ౧౯౪ యావ ౨౧౦ అనుచ్ఛేదేసు ఏవం విత్థారేతబ్బం).
451. ‘‘Kathañca, māṇava, bhikkhu sīlasampanno hoti? Idha, māṇava, bhikkhu pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti, nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno, sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati. Yampi, māṇava, bhikkhu pāṇātipātaṃ pahāya pāṇātipātā paṭivirato hoti, nihitadaṇḍo nihitasattho lajjī dayāpanno, sabbapāṇabhūtahitānukampī viharati; idampissa hoti sīlasmiṃ. (Yathā 194 yāva 210 anucchedesu evaṃ vitthāretabbaṃ).
‘‘యథా వా పనేకే భోన్తో సమణబ్రాహ్మణా సద్ధాదేయ్యాని భోజనాని భుఞ్జిత్వా తే ఏవరూపాయ తిరచ్ఛానవిజ్జాయ మిచ్ఛాజీవేన జీవితం కప్పేన్తి, సేయ్యథిదం – సన్తికమ్మం పణిధికమ్మం భూతకమ్మం భూరికమ్మం వస్సకమ్మం వోస్సకమ్మం వత్థుకమ్మం వత్థుపరికమ్మం ఆచమనం న్హాపనం జుహనం వమనం విరేచనం ఉద్ధంవిరేచనం అధోవిరేచనం సీసవిరేచనం కణ్ణతేలం నేత్తతప్పనం నత్థుకమ్మం అఞ్జనం పచ్చఞ్జనం సాలాకియం సల్లకత్తియం దారకతికిచ్ఛా మూలభేసజ్జానం అనుప్పదానం ఓసధీనం పటిమోక్ఖో ఇతి వా ఇతి ఏవరూపాయ తిరచ్ఛానవిజ్జాయ మిచ్ఛాజీవా పటివిరతో హోతి. యమ్పి, మాణవ, భిక్ఖు యథా వా పనేకే భోన్తో సమణబ్రాహ్మణా సద్ధాదేయ్యాని భోజనాని భుఞ్జిత్వా తే ఏవరూపాయ తిరచ్ఛానవిజ్జాయ మిచ్ఛాజీవేన జీవితం కప్పేన్తి, సేయ్యథిదం, సన్తికమ్మం పణిధికమ్మం…పే॰… ఓసధీనం పటిమోక్ఖో ఇతి వా ఇతి ఏవరూపాయ తిరచ్ఛానవిజ్జాయ మిచ్ఛాజీవా పటివిరతో హోతి. ఇదమ్పిస్స హోతి సీలస్మిం.
‘‘Yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti, seyyathidaṃ – santikammaṃ paṇidhikammaṃ bhūtakammaṃ bhūrikammaṃ vassakammaṃ vossakammaṃ vatthukammaṃ vatthuparikammaṃ ācamanaṃ nhāpanaṃ juhanaṃ vamanaṃ virecanaṃ uddhaṃvirecanaṃ adhovirecanaṃ sīsavirecanaṃ kaṇṇatelaṃ nettatappanaṃ natthukammaṃ añjanaṃ paccañjanaṃ sālākiyaṃ sallakattiyaṃ dārakatikicchā mūlabhesajjānaṃ anuppadānaṃ osadhīnaṃ paṭimokkho iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Yampi, māṇava, bhikkhu yathā vā paneke bhonto samaṇabrāhmaṇā saddhādeyyāni bhojanāni bhuñjitvā te evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvena jīvitaṃ kappenti, seyyathidaṃ, santikammaṃ paṇidhikammaṃ…pe… osadhīnaṃ paṭimokkho iti vā iti evarūpāya tiracchānavijjāya micchājīvā paṭivirato hoti. Idampissa hoti sīlasmiṃ.
౪౫౨. ‘‘స ఖో సో 1, మాణవ, భిక్ఖు ఏవం సీలసమ్పన్నో న కుతోచి భయం సమనుపస్సతి, యదిదం సీలసంవరతో. సేయ్యథాపి, మాణవ, రాజా ఖత్తియో ముద్ధావసిత్తో నిహతపచ్చామిత్తో న కుతోచి భయం సమనుపస్సతి, యదిదం పచ్చత్థికతో. ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు ఏవం సీలసమ్పన్నో న కుతోచి భయం సమనుపస్సతి, యదిదం సీలసంవరతో. సో ఇమినా అరియేన సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో అజ్ఝత్తం అనవజ్జసుఖం పటిసంవేదేతి. ఏవం ఖో, మాణవ, భిక్ఖు సీలసమ్పన్నో హోతి.
452. ‘‘Sa kho so 2, māṇava, bhikkhu evaṃ sīlasampanno na kutoci bhayaṃ samanupassati, yadidaṃ sīlasaṃvarato. Seyyathāpi, māṇava, rājā khattiyo muddhāvasitto nihatapaccāmitto na kutoci bhayaṃ samanupassati, yadidaṃ paccatthikato. Evameva kho, māṇava, bhikkhu evaṃ sīlasampanno na kutoci bhayaṃ samanupassati, yadidaṃ sīlasaṃvarato. So iminā ariyena sīlakkhandhena samannāgato ajjhattaṃ anavajjasukhaṃ paṭisaṃvedeti. Evaṃ kho, māṇava, bhikkhu sīlasampanno hoti.
౪౫౩. ‘‘అయం ఖో సో, మాణవ, అరియో సీలక్ఖన్ధో యస్స సో భగవా వణ్ణవాదీ అహోసి, యత్థ చ ఇమం జనతం సమాదపేసి నివేసేసి పతిట్ఠాపేసి. అత్థి చేవేత్థ ఉత్తరికరణీయ’’న్తి.
453. ‘‘Ayaṃ kho so, māṇava, ariyo sīlakkhandho yassa so bhagavā vaṇṇavādī ahosi, yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesi. Atthi cevettha uttarikaraṇīya’’nti.
‘‘అచ్ఛరియం, భో ఆనన్ద, అబ్భుతం, భో ఆనన్ద! సో చాయం, భో ఆనన్ద, అరియో సీలక్ఖన్ధో పరిపుణ్ణో, నో అపరిపుణ్ణో. ఏవం పరిపుణ్ణం చాహం, భో, ఆనన్ద, అరియం సీలక్ఖన్ధం ఇతో బహిద్ధా అఞ్ఞేసు సమణబ్రాహ్మణేసు న సమనుపస్సామి. ఏవం పరిపుణ్ణఞ్చ, భో ఆనన్ద, అరియం సీలక్ఖన్ధం ఇతో బహిద్ధా అఞ్ఞే సమణబ్రాహ్మణా అత్తని సమనుపస్సేయ్యుం, తే తావతకేనేవ అత్తమనా అస్సు – ‘అలమేత్తావతా, కతమేత్తావతా, అనుప్పత్తో నో సామఞ్ఞత్థో, నత్థి నో కిఞ్చి ఉత్తరికరణీయ’న్తి. అథ చ పన భవం ఆనన్దో ఏవమాహ – ‘అత్థి చేవేత్థ ఉత్తరికరణీయ’’’న్తి 3.
‘‘Acchariyaṃ, bho ānanda, abbhutaṃ, bho ānanda! So cāyaṃ, bho ānanda, ariyo sīlakkhandho paripuṇṇo, no aparipuṇṇo. Evaṃ paripuṇṇaṃ cāhaṃ, bho, ānanda, ariyaṃ sīlakkhandhaṃ ito bahiddhā aññesu samaṇabrāhmaṇesu na samanupassāmi. Evaṃ paripuṇṇañca, bho ānanda, ariyaṃ sīlakkhandhaṃ ito bahiddhā aññe samaṇabrāhmaṇā attani samanupasseyyuṃ, te tāvatakeneva attamanā assu – ‘alamettāvatā, katamettāvatā, anuppatto no sāmaññattho, natthi no kiñci uttarikaraṇīya’nti. Atha ca pana bhavaṃ ānando evamāha – ‘atthi cevettha uttarikaraṇīya’’’nti 4.
సమాధిక్ఖన్ధో
Samādhikkhandho
౪౫౪. ‘‘కతమో పన సో, భో ఆనన్ద, అరియో సమాధిక్ఖన్ధో, యస్స సో భవం గోతమో వణ్ణవాదీ అహోసి, యత్థ చ ఇమం జనతం సమాదపేసి నివేసేసి పతిట్ఠాపేసీ’’తి?
454. ‘‘Katamo pana so, bho ānanda, ariyo samādhikkhandho, yassa so bhavaṃ gotamo vaṇṇavādī ahosi, yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesī’’ti?
‘‘కథఞ్చ, మాణవ, భిక్ఖు ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారో హోతి? ఇధ, మాణవ, భిక్ఖు చక్ఖునా రూపం దిస్వా న నిమిత్తగ్గాహీ హోతి నానుబ్యఞ్జనగ్గాహీ; యత్వాధికరణమేనం చక్ఖున్ద్రియం అసంవుతం విహరన్తం అభిజ్ఝాదోమనస్సా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అన్వాస్సవేయ్యుం తస్స సంవరాయ పటిపజ్జతి, రక్ఖతి చక్ఖున్ద్రియం, చక్ఖున్ద్రియే సంవరం ఆపజ్జతి. సోతేన సద్దం సుత్వా…పే॰… ఘానేన గన్ధం ఘాయిత్వా… జివ్హాయ రసం సాయిత్వా… కాయేన ఫోట్ఠబ్బం ఫుసిత్వా… మనసా ధమ్మం విఞ్ఞాయ న నిమిత్తగ్గాహీ హోతి నానుబ్యఞ్జనగ్గాహీ; యత్వాధికరణమేనం మనిన్ద్రియం అసంవుతం విహరన్తం అభిజ్ఝాదోమనస్సా పాపకా అకుసలా ధమ్మా అన్వాస్సవేయ్యుం తస్స సంవరాయ పటిపజ్జతి, రక్ఖతి మనిన్ద్రియం, మనిన్ద్రియే సంవరం ఆపజ్జతి. సో ఇమినా అరియేన ఇన్ద్రియసంవరేన సమన్నాగతో అజ్ఝత్తం అబ్యాసేకసుఖం పటిసంవేదేతి. ఏవం ఖో, మాణవ, భిక్ఖు ఇన్ద్రియేసు గుత్తద్వారో హోతి.
‘‘Kathañca, māṇava, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti? Idha, māṇava, bhikkhu cakkhunā rūpaṃ disvā na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ cakkhundriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati cakkhundriyaṃ, cakkhundriye saṃvaraṃ āpajjati. Sotena saddaṃ sutvā…pe… ghānena gandhaṃ ghāyitvā… jivhāya rasaṃ sāyitvā… kāyena phoṭṭhabbaṃ phusitvā… manasā dhammaṃ viññāya na nimittaggāhī hoti nānubyañjanaggāhī; yatvādhikaraṇamenaṃ manindriyaṃ asaṃvutaṃ viharantaṃ abhijjhādomanassā pāpakā akusalā dhammā anvāssaveyyuṃ tassa saṃvarāya paṭipajjati, rakkhati manindriyaṃ, manindriye saṃvaraṃ āpajjati. So iminā ariyena indriyasaṃvarena samannāgato ajjhattaṃ abyāsekasukhaṃ paṭisaṃvedeti. Evaṃ kho, māṇava, bhikkhu indriyesu guttadvāro hoti.
౪౫౫. ‘‘కథఞ్చ, మాణవ, భిక్ఖు సతిసమ్పజఞ్ఞేన సమన్నాగతో హోతి? ఇధ, మాణవ, భిక్ఖు అభిక్కన్తే పటిక్కన్తే సమ్పజానకారీ హోతి, ఆలోకితే విలోకితే సమ్పజానకారీ హోతి, సమిఞ్జితే పసారితే సమ్పజానకారీ హోతి, సఙ్ఘాటిపత్తచీవరధారణే సమ్పజానకారీ హోతి, అసితే పీతే ఖాయితే సాయితే సమ్పజానకారీ హోతి, ఉచ్చారపస్సావకమ్మే సమ్పజానకారీ హోతి, గతే ఠితే నిసిన్నే సుత్తే జాగరితే భాసితే తుణ్హీభావే సమ్పజానకారీ హోతి. ఏవం ఖో, మాణవ, భిక్ఖు సతిసమ్పజఞ్ఞేన సమన్నాగతో హోతి.
455. ‘‘Kathañca, māṇava, bhikkhu satisampajaññena samannāgato hoti? Idha, māṇava, bhikkhu abhikkante paṭikkante sampajānakārī hoti, ālokite vilokite sampajānakārī hoti, samiñjite pasārite sampajānakārī hoti, saṅghāṭipattacīvaradhāraṇe sampajānakārī hoti, asite pīte khāyite sāyite sampajānakārī hoti, uccārapassāvakamme sampajānakārī hoti, gate ṭhite nisinne sutte jāgarite bhāsite tuṇhībhāve sampajānakārī hoti. Evaṃ kho, māṇava, bhikkhu satisampajaññena samannāgato hoti.
౪౫౬. ‘‘కథఞ్చ, మాణవ, భిక్ఖు సన్తుట్ఠో హోతి? ఇధ, మాణవ, భిక్ఖు సన్తుట్ఠో హోతి కాయపరిహారికేన చీవరేన కుచ్ఛిపరిహారికేన పిణ్డపాతేన. సో యేన యేనేవ పక్కమతి, సమాదాయేవ పక్కమతి. సేయ్యథాపి, మాణవ, పక్ఖీ సకుణో యేన యేనేవ డేతి, సపత్తభారోవ డేతి ; ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు సన్తుట్ఠో హోతి కాయపరిహారికేన చీవరేన కుచ్ఛిపరిహారికేన పిణ్డపాతేన. సో యేన యేనేవ పక్కమతి, సమాదాయేవ పక్కమతి. ఏవం ఖో, మాణవ, భిక్ఖు సన్తుట్ఠో హోతి.
456. ‘‘Kathañca, māṇava, bhikkhu santuṭṭho hoti? Idha, māṇava, bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena yeneva pakkamati, samādāyeva pakkamati. Seyyathāpi, māṇava, pakkhī sakuṇo yena yeneva ḍeti, sapattabhārova ḍeti ; evameva kho, māṇava, bhikkhu santuṭṭho hoti kāyaparihārikena cīvarena kucchiparihārikena piṇḍapātena. So yena yeneva pakkamati, samādāyeva pakkamati. Evaṃ kho, māṇava, bhikkhu santuṭṭho hoti.
౪౫౭. ‘‘సో ఇమినా చ అరియేన సీలక్ఖన్ధేన సమన్నాగతో, ఇమినా చ అరియేన ఇన్ద్రియసంవరేన సమన్నాగతో, ఇమినా చ అరియేన సతిసమ్పజఞ్ఞేన సమన్నాగతో, ఇమాయ చ అరియాయ సన్తుట్ఠియా సమన్నాగతో వివిత్తం సేనాసనం భజతి అరఞ్ఞం రుక్ఖమూలం పబ్బతం కన్దరం గిరిగుహం సుసానం వనపత్థం అబ్భోకాసం పలాలపుఞ్జం. సో పచ్ఛాభత్తం పిణ్డపాతప్పటిక్కన్తో నిసీదతి పల్లఙ్కం ఆభుజిత్వా, ఉజుం కాయం పణిధాయ, పరిముఖం సతిం ఉపట్ఠపేత్వా.
457. ‘‘So iminā ca ariyena sīlakkhandhena samannāgato, iminā ca ariyena indriyasaṃvarena samannāgato, iminā ca ariyena satisampajaññena samannāgato, imāya ca ariyāya santuṭṭhiyā samannāgato vivittaṃ senāsanaṃ bhajati araññaṃ rukkhamūlaṃ pabbataṃ kandaraṃ giriguhaṃ susānaṃ vanapatthaṃ abbhokāsaṃ palālapuñjaṃ. So pacchābhattaṃ piṇḍapātappaṭikkanto nisīdati pallaṅkaṃ ābhujitvā, ujuṃ kāyaṃ paṇidhāya, parimukhaṃ satiṃ upaṭṭhapetvā.
౪౫౮. ‘‘సో అభిజ్ఝం లోకే పహాయ విగతాభిజ్ఝేన చేతసా విహరతి అభిజ్ఝాయ చిత్తం పరిసోధేతి. బ్యాపాదపదోసం పహాయ అబ్యాపన్నచిత్తో విహరతి సబ్బపాణభూతహితానుకమ్పీ బ్యాపాదపదోసా చిత్తం పరిసోధేతి. థినమిద్ధం పహాయ విగతథినమిద్ధో విహరతి ఆలోకసఞ్ఞీ సతో సమ్పజానో, థినమిద్ధా చిత్తం పరిసోధేతి. ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చం పహాయ అనుద్ధతో విహరతి అజ్ఝత్తం వూపసన్తచిత్తో ఉద్ధచ్చకుక్కుచ్చా చిత్తం పరిసోధేతి. విచికిచ్ఛం పహాయ తిణ్ణవిచికిచ్ఛో విహరతి అకథంకథీ కుసలేసు ధమ్మేసు, విచికిచ్ఛాయ చిత్తం పరిసోధేతి.
458. ‘‘So abhijjhaṃ loke pahāya vigatābhijjhena cetasā viharati abhijjhāya cittaṃ parisodheti. Byāpādapadosaṃ pahāya abyāpannacitto viharati sabbapāṇabhūtahitānukampī byāpādapadosā cittaṃ parisodheti. Thinamiddhaṃ pahāya vigatathinamiddho viharati ālokasaññī sato sampajāno, thinamiddhā cittaṃ parisodheti. Uddhaccakukkuccaṃ pahāya anuddhato viharati ajjhattaṃ vūpasantacitto uddhaccakukkuccā cittaṃ parisodheti. Vicikicchaṃ pahāya tiṇṇavicikiccho viharati akathaṃkathī kusalesu dhammesu, vicikicchāya cittaṃ parisodheti.
౪౫౯. ‘‘సేయ్యథాపి, మాణవ, పురిసో ఇణం ఆదాయ కమ్మన్తే పయోజేయ్య. తస్స తే కమ్మన్తా సమిజ్ఝేయ్యుం. సో యాని చ పోరాణాని ఇణమూలాని తాని చ బ్యన్తిం కరేయ్య, సియా చస్స ఉత్తరిం అవసిట్ఠం దారభరణాయ. తస్స ఏవమస్స – ‘అహం ఖో పుబ్బే ఇణం ఆదాయ కమ్మన్తే పయోజేసిం . తస్స మే తే కమ్మన్తా సమిజ్ఝింసు. సోహం యాని చ పోరాణాని ఇణమూలాని తాని చ బ్యన్తిం అకాసిం, అత్థి చ మే ఉత్తరిం అవసిట్ఠం దారభరణాయా’తి. సో తతోనిదానం లభేథ పామోజ్జం, అధిగచ్ఛేయ్య సోమనస్సం.
459. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, puriso iṇaṃ ādāya kammante payojeyya. Tassa te kammantā samijjheyyuṃ. So yāni ca porāṇāni iṇamūlāni tāni ca byantiṃ kareyya, siyā cassa uttariṃ avasiṭṭhaṃ dārabharaṇāya. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe iṇaṃ ādāya kammante payojesiṃ . Tassa me te kammantā samijjhiṃsu. Sohaṃ yāni ca porāṇāni iṇamūlāni tāni ca byantiṃ akāsiṃ, atthi ca me uttariṃ avasiṭṭhaṃ dārabharaṇāyā’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.
౪౬౦. ‘‘సేయ్యథాపి, మాణవ, పురిసో ఆబాధికో అస్స దుక్ఖితో బాళ్హగిలానో; భత్తఞ్చస్స నచ్ఛాదేయ్య, న చస్స కాయే బలమత్తా. సో అపరేన సమయేన తమ్హా ఆబాధా ముచ్చేయ్య, భత్తఞ్చస్స ఛాదేయ్య, సియా చస్స కాయే బలమత్తా. తస్స ఏవమస్స – ‘అహం ఖో పుబ్బే ఆబాధికో అహోసిం దుక్ఖితో బాళ్హగిలానో, భత్తఞ్చ మే నచ్ఛాదేసి, న చ మే ఆసి కాయే బలమత్తా. సోమ్హి ఏతరహి తమ్హా ఆబాధా ముత్తో భత్తఞ్చ మే ఛాదేతి, అత్థి చ మే కాయే బలమత్తా’తి. సో తతోనిదానం లభేథ పామోజ్జం, అధిగచ్ఛేయ్య సోమనస్సం.
460. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, puriso ābādhiko assa dukkhito bāḷhagilāno; bhattañcassa nacchādeyya, na cassa kāye balamattā. So aparena samayena tamhā ābādhā mucceyya, bhattañcassa chādeyya, siyā cassa kāye balamattā. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe ābādhiko ahosiṃ dukkhito bāḷhagilāno, bhattañca me nacchādesi, na ca me āsi kāye balamattā. Somhi etarahi tamhā ābādhā mutto bhattañca me chādeti, atthi ca me kāye balamattā’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.
౪౬౧. ‘‘సేయ్యథాపి, మాణవ, పురిసో బన్ధనాగారే బద్ధో అస్స. సో అపరేన సమయేన తమ్హా బన్ధనాగారా ముచ్చేయ్య సోత్థినా అబ్భయేన, న చస్స కిఞ్చి భోగానం వయో. తస్స ఏవమస్స – ‘అహం ఖో పుబ్బే బన్ధనాగారే బద్ధో అహోసిం. సోమ్హి ఏతరహి తమ్హా బన్ధనాగారా ముత్తో సోత్థినా అబ్భయేన, నత్థి చ మే కిఞ్చి భోగానం వయో’తి. సో తతోనిదానం లభేథ పామోజ్జం, అధిగచ్ఛేయ్య సోమనస్సం.
461. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, puriso bandhanāgāre baddho assa. So aparena samayena tamhā bandhanāgārā mucceyya sotthinā abbhayena, na cassa kiñci bhogānaṃ vayo. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe bandhanāgāre baddho ahosiṃ. Somhi etarahi tamhā bandhanāgārā mutto sotthinā abbhayena, natthi ca me kiñci bhogānaṃ vayo’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.
౪౬౨. ‘‘సేయ్యథాపి, మాణవ, పురిసో దాసో అస్స అనత్తాధీనో పరాధీనో న యేనకామంగమో. సో అపరేన సమయేన తమ్హా దాసబ్యా ముచ్చేయ్య, అత్తాధీనో అపరాధీనో భుజిస్సో యేనకామంగమో. తస్స ఏవమస్స – ‘అహం ఖో పుబ్బే దాసో అహోసిం అనత్తాధీనో పరాధీనో న యేనకామంగమో. సోమ్హి ఏతరహి తమ్హా దాసబ్యా ముత్తో అత్తాధీనో అపరాధీనో భుజిస్సో యేనకామంగమో’తి. సో తతోనిదానం లభేథ పామోజ్జం, అధిగచ్ఛేయ్య సోమనస్సం.
462. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, puriso dāso assa anattādhīno parādhīno na yenakāmaṃgamo. So aparena samayena tamhā dāsabyā mucceyya, attādhīno aparādhīno bhujisso yenakāmaṃgamo. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe dāso ahosiṃ anattādhīno parādhīno na yenakāmaṃgamo. Somhi etarahi tamhā dāsabyā mutto attādhīno aparādhīno bhujisso yenakāmaṃgamo’ti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.
౪౬౩. ‘‘సేయ్యథాపి, మాణవ, పురిసో సధనో సభోగో కన్తారద్ధానమగ్గం పటిపజ్జేయ్య దుబ్భిక్ఖం సప్పటిభయం. సో అపరేన సమయేన తం కన్తారం నిత్థరేయ్య, సోత్థినా గామన్తం అనుపాపుణేయ్య ఖేమం అప్పటిభయం. తస్స ఏవమస్స – ‘అహం ఖో పుబ్బే సధనో సభోగో కన్తారద్ధానమగ్గం పటిపజ్జిం దుబ్భిక్ఖం సప్పటిభయం. సోమ్హి ఏతరహి కన్తారం నిత్థిణ్ణో, సోత్థినా గామన్తం అనుప్పత్తో ఖేమం అప్పటిభయ’న్తి. సో తతోనిదానం లభేథ పామోజ్జం, అధిగచ్ఛేయ్య సోమనస్సం.
463. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, puriso sadhano sabhogo kantāraddhānamaggaṃ paṭipajjeyya dubbhikkhaṃ sappaṭibhayaṃ. So aparena samayena taṃ kantāraṃ nitthareyya, sotthinā gāmantaṃ anupāpuṇeyya khemaṃ appaṭibhayaṃ. Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho pubbe sadhano sabhogo kantāraddhānamaggaṃ paṭipajjiṃ dubbhikkhaṃ sappaṭibhayaṃ. Somhi etarahi kantāraṃ nitthiṇṇo, sotthinā gāmantaṃ anuppatto khemaṃ appaṭibhaya’nti. So tatonidānaṃ labhetha pāmojjaṃ, adhigaccheyya somanassaṃ.
౪౬౪. ‘‘ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు యథా ఇణం యథా రోగం యథా బన్ధనాగారం యథా దాసబ్యం యథా కన్తారద్ధానమగ్గం, ఏవం ఇమే పఞ్చ నీవరణే అప్పహీనే అత్తని సమనుపస్సతి.
464. ‘‘Evameva kho, māṇava, bhikkhu yathā iṇaṃ yathā rogaṃ yathā bandhanāgāraṃ yathā dāsabyaṃ yathā kantāraddhānamaggaṃ, evaṃ ime pañca nīvaraṇe appahīne attani samanupassati.
౪౬౫. ‘‘సేయ్యథాపి, మాణవ, యథా ఆణణ్యం యథా ఆరోగ్యం యథా బన్ధనామోక్ఖం యథా భుజిస్సం యథా ఖేమన్తభూమిం. ఏవమేవ భిక్ఖు ఇమే పఞ్చ నీవరణే పహీనే అత్తని సమనుపస్సతి.
465. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, yathā āṇaṇyaṃ yathā ārogyaṃ yathā bandhanāmokkhaṃ yathā bhujissaṃ yathā khemantabhūmiṃ. Evameva bhikkhu ime pañca nīvaraṇe pahīne attani samanupassati.
౪౬౬. ‘‘తస్సిమే పఞ్చ నీవరణే పహీనే అత్తని సమనుపస్సతో పామోజ్జం జాయతి, పముదితస్స పీతి జాయతి, పీతిమనస్స కాయో పస్సమ్భతి, పస్సద్ధకాయో సుఖం వేదేతి, సుఖినో చిత్తం సమాధియతి.
466. ‘‘Tassime pañca nīvaraṇe pahīne attani samanupassato pāmojjaṃ jāyati, pamuditassa pīti jāyati, pītimanassa kāyo passambhati, passaddhakāyo sukhaṃ vedeti, sukhino cittaṃ samādhiyati.
౪౬౭. ‘‘సో వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సో ఇమమేవ కాయం వివేకజేన పీతిసుఖేన అభిసన్దేతి పరిసన్దేతి పరిపూరేతి పరిప్ఫరతి, నాస్స కిఞ్చి సబ్బావతో కాయస్స వివేకజేన పీతిసుఖేన అప్ఫుటం హోతి.
467. ‘‘So vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.
‘‘సేయ్యథాపి, మాణవ, దక్ఖో న్హాపకో వా న్హాపకన్తేవాసీ వా కంసథాలే న్హానీయచుణ్ణాని ఆకిరిత్వా ఉదకేన పరిప్ఫోసకం పరిప్ఫోసకం సన్దేయ్య. సాయం న్హానీయపిణ్డి స్నేహానుగతా స్నేహపరేతా సన్తరబాహిరా ఫుటా స్నేహేన, న చ పగ్ఘరణీ. ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు ఇమమేవ కాయం వివేకజేన పీతిసుఖేన అభిసన్దేతి పరిసన్దేతి పరిపూరేతి పరిప్ఫరతి, నాస్స కిఞ్చి సబ్బావతో కాయస్స వివేకజేన పీతిసుఖేన అప్ఫుటం హోతి. యమ్పి, మాణవ, భిక్ఖు వివిచ్చేవ కామేహి వివిచ్చ అకుసలేహి ధమ్మేహి సవితక్కం సవిచారం వివేకజం పీతిసుఖం పఠమం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సో ఇమమేవ కాయం వివేకజేన పీతిసుఖేన అభిసన్దేతి పరిసన్దేతి పరిపూరేతి పరిప్ఫరతి, నాస్స కిఞ్చి సబ్బావతో కాయస్స వివేకజేన పీతిసుఖేన అప్ఫుటం హోతి. ఇదమ్పిస్స హోతి సమాధిస్మిం.
‘‘Seyyathāpi, māṇava, dakkho nhāpako vā nhāpakantevāsī vā kaṃsathāle nhānīyacuṇṇāni ākiritvā udakena paripphosakaṃ paripphosakaṃ sandeyya. Sāyaṃ nhānīyapiṇḍi snehānugatā snehaparetā santarabāhirā phuṭā snehena, na ca paggharaṇī. Evameva kho, māṇava, bhikkhu imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti. Yampi, māṇava, bhikkhu vivicceva kāmehi vivicca akusalehi dhammehi savitakkaṃ savicāraṃ vivekajaṃ pītisukhaṃ paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ vivekajena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa vivekajena pītisukhena apphuṭaṃ hoti. Idampissa hoti samādhismiṃ.
౪౬౮. ‘‘పున చపరం, మాణవ, భిక్ఖు వితక్కవిచారానం వూపసమా అజ్ఝత్తం సమ్పసాదనం చేతసో ఏకోదిభావం అవితక్కం అవిచారం సమాధిజం పీతిసుఖం దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సో ఇమమేవ కాయం సమాధిజేన పీతిసుఖేన అభిసన్దేతి పరిసన్దేతి పరిపూరేతి పరిప్ఫరతి, నాస్స కిఞ్చి సబ్బావతో కాయస్స సమాధిజేన పీతిసుఖేన అప్ఫుటం హోతి.
468. ‘‘Puna caparaṃ, māṇava, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā ajjhattaṃ sampasādanaṃ cetaso ekodibhāvaṃ avitakkaṃ avicāraṃ samādhijaṃ pītisukhaṃ dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti.
‘‘సేయ్యథాపి , మాణవ, ఉదకరహదో గమ్భీరో ఉబ్భిదోదకో. తస్స నేవస్స పురత్థిమాయ దిసాయ ఉదకస్స ఆయముఖం, న దక్ఖిణాయ దిసాయ ఉదకస్స ఆయముఖం, న పచ్ఛిమాయ దిసాయ ఉదకస్స ఆయముఖం, న ఉత్తరాయ దిసాయ ఉదకస్స ఆయముఖం, దేవో చ న కాలేన కాలం సమ్మా ధారం అనుపవేచ్ఛేయ్య. అథ ఖో తమ్హావ ఉదకరహదా సీతా వారిధారా ఉబ్భిజ్జిత్వా తమేవ ఉదకరహదం సీతేన వారినా అభిసన్దేయ్య పరిసన్దేయ్య పరిపూరేయ్య పరిప్ఫరేయ్య, నాస్స కిఞ్చి సబ్బావతో ఉదకరహదస్స సీతేన వారినా అప్ఫుటం అస్స. ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు…పే॰… యమ్పి, మాణవ, భిక్ఖు వితక్కవిచారానం వూపసమా… పే॰… దుతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి, సో ఇమమేవ కాయం సమాధిజేన పీతిసుఖేన అభిసన్దేతి పరిసన్దేతి పరిపూరేతి పరిప్ఫరతి, నాస్స కిఞ్చి సబ్బావతో కాయస్స సమాధిజేన పీతిసుఖేన అప్ఫుటం హోతి. ఇదమ్పిస్స హోతి సమాధిస్మిం.
‘‘Seyyathāpi , māṇava, udakarahado gambhīro ubbhidodako. Tassa nevassa puratthimāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na dakkhiṇāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na pacchimāya disāya udakassa āyamukhaṃ, na uttarāya disāya udakassa āyamukhaṃ, devo ca na kālena kālaṃ sammā dhāraṃ anupaveccheyya. Atha kho tamhāva udakarahadā sītā vāridhārā ubbhijjitvā tameva udakarahadaṃ sītena vārinā abhisandeyya parisandeyya paripūreyya paripphareyya, nāssa kiñci sabbāvato udakarahadassa sītena vārinā apphuṭaṃ assa. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā… pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati, so imameva kāyaṃ samādhijena pītisukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa samādhijena pītisukhena apphuṭaṃ hoti. Idampissa hoti samādhismiṃ.
౪౬౯. ‘‘పున చపరం, మాణవ, భిక్ఖు పీతియా చ విరాగా ఉపేక్ఖకో చ విహరతి సతో సమ్పజానో , సుఖఞ్చ కాయేన పటిసంవేదేతి, యం తం అరియా ఆచిక్ఖన్తి – ‘‘ఉపేక్ఖకో సతిమా సుఖవిహారీ’’తి, తతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సో ఇమమేవ కాయం నిప్పీతికేన సుఖేన అభిసన్దేతి పరిసన్దేతి పరిపూరేతి పరిప్ఫరతి, నాస్స కిఞ్చి సబ్బావతో కాయస్స నిప్పీతికేన సుఖేన అప్ఫుటం హోతి.
469. ‘‘Puna caparaṃ, māṇava, bhikkhu pītiyā ca virāgā upekkhako ca viharati sato sampajāno , sukhañca kāyena paṭisaṃvedeti, yaṃ taṃ ariyā ācikkhanti – ‘‘upekkhako satimā sukhavihārī’’ti, tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti.
‘‘సేయ్యథాపి, మాణవ, ఉప్పలినియం వా పదుమినియం వా పుణ్డరీకినియం వా అప్పేకచ్చాని ఉప్పలాని వా పదుమాని వా పుణ్డరీకాని వా ఉదకే జాతాని ఉదకే సంవడ్ఢాని ఉదకానుగ్గతాని అన్తోనిముగ్గపోసీని, తాని యావ చగ్గా యావ చ మూలా సీతేన వారినా అభిసన్నాని పరిసన్నాని పరిపూరాని పరిప్ఫుటాని, నాస్స కిఞ్చి సబ్బావతం ఉప్పలానం వా పదుమానం వా పుణ్డరీకానం వా సీతేన వారినా అప్ఫుటం అస్స. ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు…పే॰… యమ్పి, మాణవ, భిక్ఖు పీతియా చ విరాగా…పే॰… తతియం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సో ఇమమేవ కాయం నిప్పీతికేన సుఖేన అభిసన్దేతి పరిసన్దేతి పరిపూరేతి పరిప్ఫరతి, నాస్స కిఞ్చి సబ్బావతో కాయస్స నిప్పీతికేన సుఖేన అప్ఫుటం హోతి. ఇదమ్పిస్స హోతి సమాధిస్మిం.
‘‘Seyyathāpi, māṇava, uppaliniyaṃ vā paduminiyaṃ vā puṇḍarīkiniyaṃ vā appekaccāni uppalāni vā padumāni vā puṇḍarīkāni vā udake jātāni udake saṃvaḍḍhāni udakānuggatāni antonimuggaposīni, tāni yāva caggā yāva ca mūlā sītena vārinā abhisannāni parisannāni paripūrāni paripphuṭāni, nāssa kiñci sabbāvataṃ uppalānaṃ vā padumānaṃ vā puṇḍarīkānaṃ vā sītena vārinā apphuṭaṃ assa. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu pītiyā ca virāgā…pe… tatiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ nippītikena sukhena abhisandeti parisandeti paripūreti parippharati, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa nippītikena sukhena apphuṭaṃ hoti. Idampissa hoti samādhismiṃ.
౪౭౦. ‘‘పున చపరం, మాణవ, భిక్ఖు సుఖస్స చ పహానా దుక్ఖస్స చ పహానా పుబ్బేవ సోమనస్సదోమనస్సానం అత్థఙ్గమా అదుక్ఖమసుఖం ఉపేక్ఖాసతిపారిసుద్ధిం చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సో ఇమమేవ కాయం పరిసుద్ధేన చేతసా పరియోదాతేన ఫరిత్వా నిసిన్నో హోతి; నాస్స కిఞ్చి సబ్బావతో కాయస్స పరిసుద్ధేన చేతసా పరియోదాతేన అప్ఫుటం హోతి.
470. ‘‘Puna caparaṃ, māṇava, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti; nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti.
‘‘సేయ్యథాపి, మాణవ, పురిసో ఓదాతేన వత్థేన ససీసం పారుపిత్వా నిసిన్నో అస్స, నాస్స కిఞ్చి సబ్బావతో కాయస్స ఓదాతేన వత్థేన అప్ఫుటం అస్స. ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు…పే॰… యమ్పి, మాణవ, భిక్ఖు సుఖస్స చ పహానా దుక్ఖస్స చ పహానా పుబ్బేవ సోమనస్సదోమనస్సానం అత్థఙ్గమా అదుక్ఖమసుఖం ఉపేక్ఖాసతిపారిసుద్ధిం చతుత్థం ఝానం ఉపసమ్పజ్జ విహరతి. సో ఇమమేవ కాయం పరిసుద్ధేన చేతసా పరియోదాతేన ఫరిత్వా నిసిన్నో హోతి; నాస్స కిఞ్చి సబ్బావతో కాయస్స పరిసుద్ధేన చేతసా పరియోదాతేన అప్ఫుటం హోతి. ఇదమ్పిస్స హోతి సమాధిస్మిం.
‘‘Seyyathāpi, māṇava, puriso odātena vatthena sasīsaṃ pārupitvā nisinno assa, nāssa kiñci sabbāvato kāyassa odātena vatthena apphuṭaṃ assa. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu sukhassa ca pahānā dukkhassa ca pahānā pubbeva somanassadomanassānaṃ atthaṅgamā adukkhamasukhaṃ upekkhāsatipārisuddhiṃ catutthaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. So imameva kāyaṃ parisuddhena cetasā pariyodātena pharitvā nisinno hoti; nāssa kiñci sabbāvato kāyassa parisuddhena cetasā pariyodātena apphuṭaṃ hoti. Idampissa hoti samādhismiṃ.
౪౭౧. ‘‘అయం ఖో సో, మాణవ, అరియో సమాధిక్ఖన్ధో యస్స సో భగవా వణ్ణవాదీ అహోసి , యత్థ చ ఇమం జనతం సమాదపేసి నివేసేసి పతిట్ఠాపేసి. అత్థి చేవేత్థ ఉత్తరికరణీయ’’న్తి.
471. ‘‘Ayaṃ kho so, māṇava, ariyo samādhikkhandho yassa so bhagavā vaṇṇavādī ahosi , yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesi. Atthi cevettha uttarikaraṇīya’’nti.
‘‘అచ్ఛరియం, భో ఆనన్ద, అబ్భుతం, భో ఆనన్ద! సో చాయం, భో ఆనన్ద, అరియో సమాధిక్ఖన్ధో పరిపుణ్ణో, నో అపరిపుణ్ణో. ఏవం పరిపుణ్ణం చాహం, భో ఆనన్ద, అరియం సమాధిక్ఖన్ధం ఇతో బహిద్ధా అఞ్ఞేసు సమణబ్రాహ్మణేసు న సమనుపస్సామి. ఏవం పరిపుణ్ణఞ్చ, భో ఆనన్ద, అరియం సమాధిక్ఖన్ధం ఇతో బహిద్ధా అఞ్ఞే సమణబ్రాహ్మణా అత్తని సమనుపస్సేయ్యుం, తే తావతకేనేవ అత్తమనా అస్సు – ‘అలమేత్తావతా, కతమేత్తావతా, అనుప్పత్తో నో సామఞ్ఞత్థో, నత్థి నో కిఞ్చి ఉత్తరికరణీయ’న్తి. అథ చ పన భవం ఆనన్దో ఏవమాహ – ‘అత్థి చేవేత్థ ఉత్తరికరణీయ’’’న్తి.
‘‘Acchariyaṃ, bho ānanda, abbhutaṃ, bho ānanda! So cāyaṃ, bho ānanda, ariyo samādhikkhandho paripuṇṇo, no aparipuṇṇo. Evaṃ paripuṇṇaṃ cāhaṃ, bho ānanda, ariyaṃ samādhikkhandhaṃ ito bahiddhā aññesu samaṇabrāhmaṇesu na samanupassāmi. Evaṃ paripuṇṇañca, bho ānanda, ariyaṃ samādhikkhandhaṃ ito bahiddhā aññe samaṇabrāhmaṇā attani samanupasseyyuṃ, te tāvatakeneva attamanā assu – ‘alamettāvatā, katamettāvatā, anuppatto no sāmaññattho, natthi no kiñci uttarikaraṇīya’nti. Atha ca pana bhavaṃ ānando evamāha – ‘atthi cevettha uttarikaraṇīya’’’nti.
పఞ్ఞాక్ఖన్ధో
Paññākkhandho
౪౭౨. ‘‘కతమో పన సో, భో ఆనన్ద, అరియో పఞ్ఞాక్ఖన్ధో, యస్స భో భవం గోతమో వణ్ణవాదీ అహోసి, యత్థ చ ఇమం జనతం సమాదపేసి నివేసేసి పతిట్ఠాపేసీ’’తి?
472. ‘‘Katamo pana so, bho ānanda, ariyo paññākkhandho, yassa bho bhavaṃ gotamo vaṇṇavādī ahosi, yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesī’’ti?
‘‘సో ఏవం సమాహితే చిత్తే పరిసుద్ధే పరియోదాతే అనఙ్గణే విగతూపక్కిలేసే ముదుభూతే కమ్మనియే ఠితే ఆనేఞ్జప్పత్తే ఞాణదస్సనాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో ఏవం పజానాతి – ‘అయం ఖో మే కాయో రూపీ చాతుమహాభూతికో మాతాపేత్తికసమ్భవో ఓదనకుమ్మాసూపచయో అనిచ్చుచ్ఛాదనపరిమద్దనభేదనవిద్ధంసనధమ్మో; ఇదఞ్చ పన మే విఞ్ఞాణం ఏత్థ సితం ఏత్థ పటిబద్ధ’న్తి.
‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So evaṃ pajānāti – ‘ayaṃ kho me kāyo rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo odanakummāsūpacayo aniccucchādanaparimaddanabhedanaviddhaṃsanadhammo; idañca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddha’nti.
‘‘సేయ్యథాపి, మాణవ, మణి వేళురియో సుభో జాతిమా అట్ఠంసో సుపరికమ్మకతో అచ్ఛో విప్పసన్నో అనావిలో సబ్బాకారసమ్పన్నో. తత్రాస్స సుత్తం ఆవుతం నీలం వా పీతం వా లోహితం వా ఓదాతం వా పణ్డుసుత్తం వా. తమేనం చక్ఖుమా పురిసో హత్థే కరిత్వా పచ్చవేక్ఖేయ్య – ‘అయం ఖో మణి వేళురియో సుభో జాతిమా అట్ఠంసో సుపరికమ్మకతో అచ్ఛో విప్పసన్నో అనావిలో సబ్బాకారసమ్పన్నో. తత్రిదం సుత్తం ఆవుతం నీలం వా పీతం వా లోహితం వా ఓదాతం వా పణ్డుసుత్తం వా’తి. ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు ఏవం సమాహితే చిత్తే పరిసుద్ధే పరియోదాతే అనఙ్గణే విగతూపక్కిలేసే ముదుభూతే కమ్మనియే ఠితే ఆనేఞ్జప్పత్తే ఞాణదస్సనాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో ఏవం పజానాతి – ‘అయం ఖో మే కాయో రూపీ చాతుమహాభూతికో మాతాపేత్తికసమ్భవో ఓదనకుమ్మాసూపచయో అనిచ్చుచ్ఛాదనపరిమద్దనభేదన-విద్ధంసనధమ్మో. ఇదఞ్చ పన మే విఞ్ఞాణం ఏత్థ సితం ఏత్థ పటిబద్ధ’న్తి. యమ్పి, మాణవ, భిక్ఖు ఏవం సమాహితే చిత్తే…పే॰… ఆనేఞ్జప్పత్తే ఞాణదస్సనాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో ఏవం పజానాతి…పే॰… ఏత్థ పటిబద్ధన్తి. ఇదమ్పిస్స హోతి పఞ్ఞాయ.
‘‘Seyyathāpi, māṇava, maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno anāvilo sabbākārasampanno. Tatrāssa suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā. Tamenaṃ cakkhumā puriso hatthe karitvā paccavekkheyya – ‘ayaṃ kho maṇi veḷuriyo subho jātimā aṭṭhaṃso suparikammakato accho vippasanno anāvilo sabbākārasampanno. Tatridaṃ suttaṃ āvutaṃ nīlaṃ vā pītaṃ vā lohitaṃ vā odātaṃ vā paṇḍusuttaṃ vā’ti. Evameva kho, māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So evaṃ pajānāti – ‘ayaṃ kho me kāyo rūpī cātumahābhūtiko mātāpettikasambhavo odanakummāsūpacayo aniccucchādanaparimaddanabhedana-viddhaṃsanadhammo. Idañca pana me viññāṇaṃ ettha sitaṃ ettha paṭibaddha’nti. Yampi, māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte ñāṇadassanāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So evaṃ pajānāti…pe… ettha paṭibaddhanti. Idampissa hoti paññāya.
౪౭౩. ‘‘సో ఏవం సమాహితే చిత్తే పరిసుద్ధే పరియోదాతే అనఙ్గణే విగతూపక్కిలేసే ముదుభూతే కమ్మనియే ఠితే ఆనేఞ్జప్పత్తే మనోమయం కాయం అభినిమ్మానాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో ఇమమ్హా కాయా అఞ్ఞం కాయం అభినిమ్మినాతి రూపిం మనోమయం సబ్బఙ్గపచ్చఙ్గిం అహీనిన్ద్రియం.
473. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte manomayaṃ kāyaṃ abhinimmānāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So imamhā kāyā aññaṃ kāyaṃ abhinimmināti rūpiṃ manomayaṃ sabbaṅgapaccaṅgiṃ ahīnindriyaṃ.
‘‘సేయ్యథాపి , మాణవ, పురిసో ముఞ్జమ్హా ఈసికం పవాహేయ్య. తస్స ఏవమస్స – ‘అయం ముఞ్జో అయం ఈసికా; అఞ్ఞో ముఞ్జో అఞ్ఞా ఈసికా; ముఞ్జమ్హా త్వేవ ఈసికా పవాళ్హా’తి. సేయ్యథా వా పన, మాణవ, పురిసో అసిం కోసియా పవాహేయ్య. తస్స ఏవమస్స – ‘అయం అసి, అయం కోసి; అఞ్ఞో అసి, అఞ్ఞా కోసి; కోసియా త్వేవ అసి పవాళ్హో’తి. సేయ్యథా వా పన, మాణవ, పురిసో అహిం కరణ్డా ఉద్ధరేయ్య. తస్స ఏవమస్స – ‘అయం అహి, అయం కరణ్డో; అఞ్ఞో అహి, అఞ్ఞో కరణ్డో; కరణ్డా త్వేవ అహి ఉబ్భతో’తి . ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు…పే॰… యమ్పి, మాణవ, భిక్ఖు ఏవం సమాహితే చిత్తే పరిసుద్ధే పరియోదాతే అనఙ్గణే విగతూపక్కిలేసే ముదుభూతే కమ్మనియే ఠితే ఆనేఞ్జప్పత్తే మనోమయం కాయం అభినిమ్మానాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి…పే॰…. ఇదమ్పిస్స హోతి పఞ్ఞాయ.
‘‘Seyyathāpi , māṇava, puriso muñjamhā īsikaṃ pavāheyya. Tassa evamassa – ‘ayaṃ muñjo ayaṃ īsikā; añño muñjo aññā īsikā; muñjamhā tveva īsikā pavāḷhā’ti. Seyyathā vā pana, māṇava, puriso asiṃ kosiyā pavāheyya. Tassa evamassa – ‘ayaṃ asi, ayaṃ kosi; añño asi, aññā kosi; kosiyā tveva asi pavāḷho’ti. Seyyathā vā pana, māṇava, puriso ahiṃ karaṇḍā uddhareyya. Tassa evamassa – ‘ayaṃ ahi, ayaṃ karaṇḍo; añño ahi, añño karaṇḍo; karaṇḍā tveva ahi ubbhato’ti . Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte manomayaṃ kāyaṃ abhinimmānāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti…pe…. Idampissa hoti paññāya.
౪౭౪. ‘‘సో ఏవం సమాహితే చిత్తే పరిసుద్ధే పరియోదాతే అనఙ్గణే విగతూపక్కిలేసే ముదుభూతే కమ్మనియే ఠితే ఆనేఞ్జప్పత్తే ఇద్ధివిధాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో అనేకవిహితం ఇద్ధివిధం పచ్చనుభోతి. ఏకోపి హుత్వా బహుధా హోతి, బహుధాపి హుత్వా ఏకో హోతి. ఆవిభావం తిరోభావం తిరోకుట్టం తిరోపాకారం తిరోపబ్బతం అసజ్జమానో గచ్ఛతి సేయ్యథాపి ఆకాసే. పథవియాపి ఉమ్ముజ్జనిముజ్జం కరోతి, సేయ్యథాపి ఉదకే. ఉదకేపి అభిజ్జమానే గచ్ఛతి సేయ్యథాపి పథవియం. ఆకాసేపి పల్లఙ్కేన కమతి సేయ్యథాపి పక్ఖీ సకుణో. ఇమేపి చన్దిమసూరియే ఏవం మహిద్ధికే ఏవం మహానుభావే పాణినా పరామసతి పరిమజ్జతి. యావ బ్రహ్మలోకాపి కాయేన వసం వత్తేతి.
474. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte iddhividhāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti. Ekopi hutvā bahudhā hoti, bahudhāpi hutvā eko hoti. Āvibhāvaṃ tirobhāvaṃ tirokuṭṭaṃ tiropākāraṃ tiropabbataṃ asajjamāno gacchati seyyathāpi ākāse. Pathaviyāpi ummujjanimujjaṃ karoti, seyyathāpi udake. Udakepi abhijjamāne gacchati seyyathāpi pathaviyaṃ. Ākāsepi pallaṅkena kamati seyyathāpi pakkhī sakuṇo. Imepi candimasūriye evaṃ mahiddhike evaṃ mahānubhāve pāṇinā parāmasati parimajjati. Yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti.
‘‘సేయ్యథాపి , మాణవ, దక్ఖో కుమ్భకారో వా కుమ్భకారన్తేవాసీ వా సుపరికమ్మకతాయ మత్తికాయ యఞ్ఞదేవ భాజనవికతిం ఆకఙ్ఖేయ్య, తం తదేవ కరేయ్య అభినిప్ఫాదేయ్య. సేయ్యథా వా పన, మాణవ, దక్ఖో దన్తకారో వా దన్తకారన్తేవాసీ వా సుపరికమ్మకతస్మిం దన్తస్మిం యఞ్ఞదేవ దన్తవికతిం ఆకఙ్ఖేయ్య, తం తదేవ కరేయ్య అభినిప్ఫాదేయ్య. సేయ్యథా వా పన, మాణవ, దక్ఖో సువణ్ణకారో వా సువణ్ణకారన్తేవాసీ వా సుపరికమ్మకతస్మిం సువణ్ణస్మిం యఞ్ఞదేవ సువణ్ణవికతిం ఆకఙ్ఖేయ్య, తం తదేవ కరేయ్య అభినిప్ఫాదేయ్య. ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు …పే॰… యమ్పి మాణవ భిక్ఖు ఏవం సమాహితే చిత్తే పరిసుద్ధే పరియోదాతే అనఙ్గణే విగతూపక్కిలేసే ముదుభూతే కమ్మనియే ఠితే ఆనేఞ్జప్పత్తే ఇద్ధివిధాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో అనేకవిహితం ఇద్ధివిధం పచ్చనుభోతి. ఏకోపి హుత్వా బహుధా హోతి …పే॰… యావ బ్రహ్మలోకాపి కాయేన వసం వత్తేతి. ఇదమ్పిస్స హోతి పఞ్ఞాయ.
‘‘Seyyathāpi , māṇava, dakkho kumbhakāro vā kumbhakārantevāsī vā suparikammakatāya mattikāya yaññadeva bhājanavikatiṃ ākaṅkheyya, taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya. Seyyathā vā pana, māṇava, dakkho dantakāro vā dantakārantevāsī vā suparikammakatasmiṃ dantasmiṃ yaññadeva dantavikatiṃ ākaṅkheyya, taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya. Seyyathā vā pana, māṇava, dakkho suvaṇṇakāro vā suvaṇṇakārantevāsī vā suparikammakatasmiṃ suvaṇṇasmiṃ yaññadeva suvaṇṇavikatiṃ ākaṅkheyya, taṃ tadeva kareyya abhinipphādeyya. Evameva kho, māṇava, bhikkhu …pe… yampi māṇava bhikkhu evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte iddhividhāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So anekavihitaṃ iddhividhaṃ paccanubhoti. Ekopi hutvā bahudhā hoti …pe… yāva brahmalokāpi kāyena vasaṃ vatteti. Idampissa hoti paññāya.
౪౭౫. ‘‘సో ఏవం సమాహితే చిత్తే…పే॰… ఆనేఞ్జప్పత్తే దిబ్బాయ సోతధాతుయా చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో దిబ్బాయ సోతధాతుయా విసుద్ధాయ అతిక్కన్తమానుసికాయ ఉభో సద్దే సుణాతి దిబ్బే చ మానుసే చ యే దూరే సన్తికే చ. సేయ్యథాపి, మాణవ, పురిసో అద్ధానమగ్గప్పటిపన్నో. సో సుణేయ్య భేరిసద్దమ్పి ముదిఙ్గసద్దమ్పి సఙ్ఖపణవదిన్దిమసద్దమ్పి. తస్స ఏవమస్స – ‘భేరిసద్దో ఇతిపి ముదిఙ్గసద్దో ఇతిపి సఙ్ఖపణవదిన్దిమసద్దో ఇతి’పి 5. ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు…పే॰…. యమ్పి మాణవ, భిక్ఖు ఏవం సమాహితే చిత్తే…పే॰… ఆనేఞ్జప్పత్తే దిబ్బాయ సోతధాతుయా చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో దిబ్బాయ సోతధాతుయా విసుద్ధాయ అతిక్కన్తమానుసికాయ ఉభో సద్దే సుణాతి దిబ్బే చ మానుసే చ యే దూరే సన్తికే చ. ఇదమ్పిస్స హోతి పఞ్ఞాయ.
475. ‘‘So evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte dibbāya sotadhātuyā cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca. Seyyathāpi, māṇava, puriso addhānamaggappaṭipanno. So suṇeyya bherisaddampi mudiṅgasaddampi saṅkhapaṇavadindimasaddampi. Tassa evamassa – ‘bherisaddo itipi mudiṅgasaddo itipi saṅkhapaṇavadindimasaddo iti’pi 6. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe…. Yampi māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte dibbāya sotadhātuyā cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbāya sotadhātuyā visuddhāya atikkantamānusikāya ubho sadde suṇāti dibbe ca mānuse ca ye dūre santike ca. Idampissa hoti paññāya.
౪౭౬. ‘‘సో ఏవం సమాహితే చిత్తే పరిసుద్ధే పరియోదాతే అనఙ్గణే విగతూపక్కిలేసే ముదుభూతే కమ్మనియే ఠితే ఆనేఞ్జప్పత్తే చేతోపరియఞాణాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో పరసత్తానం పరపుగ్గలానం చేతసా చేతో పరిచ్చ పజానాతి, ‘సరాగం వా చిత్తం సరాగం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘వీతరాగం వా చిత్తం వీతరాగం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘సదోసం వా చిత్తం సదోసం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘వీతదోసం వా చిత్తం వీతదోసం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘సమోహం వా చిత్తం సమోహం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘వీతమోహం వా చిత్తం వీతమోహం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘సఙ్ఖిత్తం వా చిత్తం సఙ్ఖిత్తం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘విక్ఖిత్తం వా చిత్తం విక్ఖిత్తం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘మహగ్గతం వా చిత్తం మహగ్గతం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘అమహగ్గతం వా చిత్తం అమహగ్గతం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘సఉత్తరం వా చిత్తం సఉత్తరం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘అనుత్తరం వా చిత్తం అనుత్తరం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘సమాహితం వా చిత్తం సమాహితం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘అసమాహితం వా చిత్తం అసమాహితం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘విముత్తం వా చిత్తం విముత్తం చిత్త’న్తి పజానాతి, ‘అవిముత్తం వా చిత్తం అవిముత్తం చిత్త’న్తి పజానాతి.
476. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte cetopariyañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So parasattānaṃ parapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti, ‘sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ citta’nti pajānāti, ‘vītarāgaṃ vā cittaṃ vītarāgaṃ citta’nti pajānāti, ‘sadosaṃ vā cittaṃ sadosaṃ citta’nti pajānāti, ‘vītadosaṃ vā cittaṃ vītadosaṃ citta’nti pajānāti, ‘samohaṃ vā cittaṃ samohaṃ citta’nti pajānāti, ‘vītamohaṃ vā cittaṃ vītamohaṃ citta’nti pajānāti, ‘saṅkhittaṃ vā cittaṃ saṅkhittaṃ citta’nti pajānāti, ‘vikkhittaṃ vā cittaṃ vikkhittaṃ citta’nti pajānāti, ‘mahaggataṃ vā cittaṃ mahaggataṃ citta’nti pajānāti, ‘amahaggataṃ vā cittaṃ amahaggataṃ citta’nti pajānāti, ‘sauttaraṃ vā cittaṃ sauttaraṃ citta’nti pajānāti, ‘anuttaraṃ vā cittaṃ anuttaraṃ citta’nti pajānāti, ‘samāhitaṃ vā cittaṃ samāhitaṃ citta’nti pajānāti, ‘asamāhitaṃ vā cittaṃ asamāhitaṃ citta’nti pajānāti, ‘vimuttaṃ vā cittaṃ vimuttaṃ citta’nti pajānāti, ‘avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ citta’nti pajānāti.
‘‘సేయ్యథాపి, మాణవ, ఇత్థీ వా పురిసో వా దహరో యువా మణ్డనజాతికో ఆదాసే వా పరిసుద్ధే పరియోదాతే అచ్ఛే వా ఉదకపత్తే సకం ముఖనిమిత్తం పచ్చవేక్ఖమానో సకణికం వా సకణికన్తి జానేయ్య, అకణికం వా అకణికన్తి జానేయ్య. ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు…పే॰… యమ్పి, మాణవ, భిక్ఖు ఏవం సమాహితే…పే॰… ఆనేఞ్జప్పత్తే చేతోపరియఞాణాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో పరసత్తానం పురపుగ్గలానం చేతసా చేతో పరిచ్చ పజానాతి, సరాగం వా చిత్తం సరాగం చిత్తన్తి పజానాతి…పే॰… అవిముత్తం వా చిత్తం అవిముత్తం చిత్తన్తి పజానాతి. ఇదమ్పిస్స హోతి పఞ్ఞాయ.
‘‘Seyyathāpi, māṇava, itthī vā puriso vā daharo yuvā maṇḍanajātiko ādāse vā parisuddhe pariyodāte acche vā udakapatte sakaṃ mukhanimittaṃ paccavekkhamāno sakaṇikaṃ vā sakaṇikanti jāneyya, akaṇikaṃ vā akaṇikanti jāneyya. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite…pe… āneñjappatte cetopariyañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So parasattānaṃ purapuggalānaṃ cetasā ceto paricca pajānāti, sarāgaṃ vā cittaṃ sarāgaṃ cittanti pajānāti…pe… avimuttaṃ vā cittaṃ avimuttaṃ cittanti pajānāti. Idampissa hoti paññāya.
౪౭౭. ‘‘సో ఏవం సమాహితే చిత్తే…పే॰… ఆనేఞ్జప్పత్తే పుబ్బేనివాసానుస్సతిఞాణాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో అనేకవిహితం పుబ్బేనివాసం అనుస్సరతి. సేయ్యథిదం, ఏకమ్పి జాతిం ద్వేపి జాతియో తిస్సోపి జాతియో చతస్సోపి జాతియో పఞ్చపి జాతియో దసపి జాతియో వీసమ్పి జాతియో తింసమ్పి జాతియో చత్తాలీసమ్పి జాతియో పఞ్ఞాసమ్పి జాతియో జాతిసతమ్పి జాతిసహస్సమ్పి జాతిసతసహస్సమ్పి అనేకేపి సంవట్టకప్పే అనేకేపి వివట్టకప్పే అనేకేపి సంవట్టవివట్టకప్పే – ‘అముత్రాసిం ఏవంనామో ఏవంగోత్తో ఏవంవణ్ణో ఏవమాహారో ఏవంసుఖదుక్ఖప్పటిసంవేదీ ఏవమాయుపరియన్తో. సో తతో చుతో అముత్ర ఉదపాదిం; తత్రాపాసిం ఏవంనామో ఏవంగోత్తో ఏవంవణ్ణో ఏవమాహారో ఏవంసుఖదుక్ఖప్పటిసంవేదీ ఏవమాయుపరియన్తో; సో తతో చుతో ఇధూపపన్నో’తి. ఇతి సాకారం సఉద్దేసం అనేకవిహితం పుబ్బేనివాసం అనుస్సరతి.
477. ‘‘So evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathidaṃ, ekampi jātiṃ dvepi jātiyo tissopi jātiyo catassopi jātiyo pañcapi jātiyo dasapi jātiyo vīsampi jātiyo tiṃsampi jātiyo cattālīsampi jātiyo paññāsampi jātiyo jātisatampi jātisahassampi jātisatasahassampi anekepi saṃvaṭṭakappe anekepi vivaṭṭakappe anekepi saṃvaṭṭavivaṭṭakappe – ‘amutrāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto. So tato cuto amutra udapādiṃ; tatrāpāsiṃ evaṃnāmo evaṃgotto evaṃvaṇṇo evamāhāro evaṃsukhadukkhappaṭisaṃvedī evamāyupariyanto; so tato cuto idhūpapanno’ti. Iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati.
‘‘సేయ్యథాపి, మాణవ, పురిసో సకమ్హా గామా అఞ్ఞం గామం గచ్ఛేయ్య; తమ్హాపి గామా అఞ్ఞం గామం గచ్ఛేయ్య; సో తమ్హా గామా సకంయేవ గామం పచ్చాగచ్ఛేయ్య . తస్స ఏవమస్స – ‘అహం ఖో సకమ్హా గామా అముం గామం అగచ్ఛిం, తత్ర ఏవం అట్ఠాసిం ఏవం నిసీదిం ఏవం అభాసిం ఏవం తుణ్హీ అహోసిం. సో తమ్హాపి గామా అముం గామం గచ్ఛిం, తత్రాపి ఏవం అట్ఠాసిం ఏవం నిసీదిం ఏవం అభాసిం ఏవం తుణ్హీ అహోసిం. సోమ్హి తమ్హా గామా సకంయేవ గామం పచ్చాగతో’తి. ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు…పే॰… యమ్పి, మాణవ, భిక్ఖు ఏవం సమాహితే చిత్తే…పే॰… ఆనేఞ్జప్పత్తే పుబ్బేనివాసానుస్సతిఞాణాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి . సో అనేకవిహితం పుబ్బేనివాసం అనుస్సరతి. సేయ్యథిదం – ఏకమ్పి జాతిం…పే॰… ఇతి సాకారం సఉద్దేసం అనేకవిహితం పుబ్బేనివాసం అనుస్సరతి. ఇదమ్పిస్స హోతి పఞ్ఞాయ.
‘‘Seyyathāpi, māṇava, puriso sakamhā gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya; tamhāpi gāmā aññaṃ gāmaṃ gaccheyya; so tamhā gāmā sakaṃyeva gāmaṃ paccāgaccheyya . Tassa evamassa – ‘ahaṃ kho sakamhā gāmā amuṃ gāmaṃ agacchiṃ, tatra evaṃ aṭṭhāsiṃ evaṃ nisīdiṃ evaṃ abhāsiṃ evaṃ tuṇhī ahosiṃ. So tamhāpi gāmā amuṃ gāmaṃ gacchiṃ, tatrāpi evaṃ aṭṭhāsiṃ evaṃ nisīdiṃ evaṃ abhāsiṃ evaṃ tuṇhī ahosiṃ. Somhi tamhā gāmā sakaṃyeva gāmaṃ paccāgato’ti. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte pubbenivāsānussatiñāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti . So anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Seyyathidaṃ – ekampi jātiṃ…pe… iti sākāraṃ sauddesaṃ anekavihitaṃ pubbenivāsaṃ anussarati. Idampissa hoti paññāya.
౪౭౮. ‘‘సో ఏవం సమాహితే చిత్తే…పే॰… ఆనేఞ్జప్పత్తే సత్తానం చుతూపపాతఞాణాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన సత్తే పస్సతి చవమానే ఉపపజ్జమానే హీనే పణీతే సువణ్ణే దుబ్బణ్ణే సుగతే దుగ్గతే, యథాకమ్మూపగే సత్తే పజానాతి – ‘ఇమే వత భోన్తో సత్తా కాయదుచ్చరితేన సమన్నాగతా వచీదుచ్చరితేన సమన్నాగతా మనోదుచ్చరితేన సమన్నాగతా అరియానం ఉపవాదకా మిచ్ఛాదిట్ఠికా మిచ్ఛాదిట్ఠికమ్మసమాదానా. తే కాయస్స భేదా పరం మరణా అపాయం దుగ్గతిం వినిపాతం నిరయం ఉపపన్నా. ఇమే వా పన భోన్తో సత్తా కాయసుచరితేన సమన్నాగతా వచీసుచరితేన సమన్నాగతా మనోసుచరితేన సమన్నాగతా అరియానం అనుపవాదకా సమ్మాదిట్ఠికా సమ్మాదిట్ఠికమ్మసమాదానా. తే కాయస్స భేదా పరం మరణా సుగతిం సగ్గం లోకం ఉపపన్నా’తి. ఇతి దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన సత్తే పస్సతి చవమానే ఉపపజ్జమానే హీనే పణీతే సువణ్ణే దుబ్బణ్ణే సుగతే దుగ్గతే, యథాకమ్మూపగే సత్తే పజానాతి.
478. ‘‘So evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti – ‘ime vata bhonto sattā kāyaduccaritena samannāgatā vacīduccaritena samannāgatā manoduccaritena samannāgatā ariyānaṃ upavādakā micchādiṭṭhikā micchādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā apāyaṃ duggatiṃ vinipātaṃ nirayaṃ upapannā. Ime vā pana bhonto sattā kāyasucaritena samannāgatā vacīsucaritena samannāgatā manosucaritena samannāgatā ariyānaṃ anupavādakā sammādiṭṭhikā sammādiṭṭhikammasamādānā. Te kāyassa bhedā paraṃ maraṇā sugatiṃ saggaṃ lokaṃ upapannā’ti. Iti dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti.
‘‘సేయ్యథాపి, మాణవ, మజ్ఝేసిఙ్ఘాటకే పాసాదో, తత్థ చక్ఖుమా పురిసో ఠితో పస్సేయ్య మనుస్సే గేహం పవిసన్తేపి నిక్ఖమన్తేపి రథికాయపి వీథిం సఞ్చరన్తే మజ్ఝేసిఙ్ఘాటకే నిసిన్నేపి. తస్స ఏవమస్స – ‘ఏతే మనుస్సా గేహం పవిసన్తి, ఏతే నిక్ఖమన్తి, ఏతే రథికాయ వీథిం సఞ్చరన్తి, ఏతే మజ్ఝేసిఙ్ఘాటకే నిసిన్నా’తి. ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు…పే॰… యమ్పి, మాణవ, భిక్ఖు ఏవం సమాహితే చిత్తే…పే॰… ఆనేఞ్జప్పత్తే సత్తానం చుతూపపాతఞాణాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో దిబ్బేన చక్ఖునా విసుద్ధేన అతిక్కన్తమానుసకేన సత్తే పస్సతి చవమానే ఉపపజ్జమానే హీనే పణీతే సువణ్ణే దుబ్బణ్ణే సుగతే దుగ్గతే, యథాకమ్మూపగే సత్తే పజానాతి. ఇదమ్పిస్స హోతి పఞ్ఞాయ.
‘‘Seyyathāpi, māṇava, majjhesiṅghāṭake pāsādo, tattha cakkhumā puriso ṭhito passeyya manusse gehaṃ pavisantepi nikkhamantepi rathikāyapi vīthiṃ sañcarante majjhesiṅghāṭake nisinnepi. Tassa evamassa – ‘ete manussā gehaṃ pavisanti, ete nikkhamanti, ete rathikāya vīthiṃ sañcaranti, ete majjhesiṅghāṭake nisinnā’ti. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte sattānaṃ cutūpapātañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So dibbena cakkhunā visuddhena atikkantamānusakena satte passati cavamāne upapajjamāne hīne paṇīte suvaṇṇe dubbaṇṇe sugate duggate, yathākammūpage satte pajānāti. Idampissa hoti paññāya.
౪౭౯. ‘‘సో ఏవం సమాహితే చిత్తే పరిసుద్ధే పరియోదాతే అనఙ్గణే విగతూపక్కిలేసే ముదుభూతే కమ్మనియే ఠితే ఆనేఞ్జప్పత్తే ఆసవానం ఖయఞాణాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో ఇదం దుక్ఖన్తి యథాభూతం పజానాతి, అయం దుక్ఖసముదయోతి యథాభూతం పజానాతి, అయం దుక్ఖనిరోధోతి యథాభూతం పజానాతి, అయం దుక్ఖనిరోధగామినీ పటిపదాతి యథాభూతం పజానాతి; ఇమే ఆసవాతి యథాభూతం పజానాతి, అయం ఆసవసముదయోతి యథాభూతం పజానాతి, అయం ఆసవనిరోధోతి యథాభూతం పజానాతి , అయం ఆసవనిరోధగామినీ పటిపదాతి యథాభూతం పజానాతి. తస్స ఏవం జానతో ఏవం పస్సతో కామాసవాపి చిత్తం విముచ్చతి, భవాసవాపి చిత్తం విముచ్చతి, అవిజ్జాసవాపి చిత్తం విముచ్చతి, విముత్తస్మిం విముత్తమితి ఞాణం హోతి. ‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’తి పజానాతి.
479. ‘‘So evaṃ samāhite citte parisuddhe pariyodāte anaṅgaṇe vigatūpakkilese mudubhūte kammaniye ṭhite āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ dukkhanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti; ime āsavāti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavasamudayoti yathābhūtaṃ pajānāti, ayaṃ āsavanirodhoti yathābhūtaṃ pajānāti , ayaṃ āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti. ‘Khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti.
‘‘సేయ్యథాపి, మాణవ, పబ్బతసఙ్ఖేపే ఉదకరహదో అచ్ఛో విప్పసన్నో అనావిలో. తత్థ చక్ఖుమా పురిసో తీరే ఠితో పస్సేయ్య సిప్పికసమ్బుకమ్పి సక్ఖరకథలమ్పి మచ్ఛగుమ్బమ్పి చరన్తమ్పి తిట్ఠన్తమ్పి. తస్స ఏవమస్స – ‘అయం ఖో ఉదకరహదో అచ్ఛో విప్పసన్నో అనావిలో. తత్రిమే సిప్పికసమ్బుకాపి సక్ఖరకథలాపి మచ్ఛగుమ్బాపి చరన్తిపి తిట్ఠన్తిపీ’తి. ఏవమేవ ఖో, మాణవ, భిక్ఖు…పే॰… యమ్పి, మాణవ, భిక్ఖు ఏవం సమాహితే చిత్తే…పే॰… ఆనేఞ్జప్పత్తే ఆసవానం ఖయఞాణాయ చిత్తం అభినీహరతి అభినిన్నామేతి. సో ఇదం దుక్ఖన్తి యథాభూతం పజానాతి…పే॰… ఆసవనిరోధగామినీ పటిపదాతి యథాభూతం పజానాతి. తస్స ఏవం జానతో ఏవం పస్సతో కామాసవాపి చిత్తం విముచ్చతి, భవాసవాపి చిత్తం విముచ్చతి, అవిజ్జాసవాపి చిత్తం విముచ్చతి, విముత్తస్మిం విముత్తమితి ఞాణం హోతి, ‘ఖీణా జాతి, వుసితం బ్రహ్మచరియం, కతం కరణీయం, నాపరం ఇత్థత్తాయా’తి పజానాతి . ఇదమ్పిస్స హోతి పఞ్ఞాయ.
‘‘Seyyathāpi, māṇava, pabbatasaṅkhepe udakarahado accho vippasanno anāvilo. Tattha cakkhumā puriso tīre ṭhito passeyya sippikasambukampi sakkharakathalampi macchagumbampi carantampi tiṭṭhantampi. Tassa evamassa – ‘ayaṃ kho udakarahado accho vippasanno anāvilo. Tatrime sippikasambukāpi sakkharakathalāpi macchagumbāpi carantipi tiṭṭhantipī’ti. Evameva kho, māṇava, bhikkhu…pe… yampi, māṇava, bhikkhu evaṃ samāhite citte…pe… āneñjappatte āsavānaṃ khayañāṇāya cittaṃ abhinīharati abhininnāmeti. So idaṃ dukkhanti yathābhūtaṃ pajānāti…pe… āsavanirodhagāminī paṭipadāti yathābhūtaṃ pajānāti. Tassa evaṃ jānato evaṃ passato kāmāsavāpi cittaṃ vimuccati, bhavāsavāpi cittaṃ vimuccati, avijjāsavāpi cittaṃ vimuccati, vimuttasmiṃ vimuttamiti ñāṇaṃ hoti, ‘khīṇā jāti, vusitaṃ brahmacariyaṃ, kataṃ karaṇīyaṃ, nāparaṃ itthattāyā’ti pajānāti . Idampissa hoti paññāya.
౪౮౦. ‘‘అయం ఖో, సో మాణవ, అరియో పఞ్ఞాక్ఖన్ధో యస్స సో భగవా వణ్ణవాదీ అహోసి, యత్థ చ ఇమం జనతం సమాదపేసి నివేసేసి పతిట్ఠాపేసి. నత్థి చేవేత్థ ఉత్తరికరణీయ’’న్తి.
480. ‘‘Ayaṃ kho, so māṇava, ariyo paññākkhandho yassa so bhagavā vaṇṇavādī ahosi, yattha ca imaṃ janataṃ samādapesi nivesesi patiṭṭhāpesi. Natthi cevettha uttarikaraṇīya’’nti.
‘‘అచ్ఛరియం , భో ఆనన్ద, అబ్భుతం, భో ఆనన్ద! సో చాయం, భో ఆనన్ద, అరియో పఞ్ఞాక్ఖన్ధో పరిపుణ్ణో, నో అపరిపుణ్ణో. ఏవం పరిపుణ్ణం చాహం, భో ఆనన్ద, అరియం పఞ్ఞాక్ఖన్ధం ఇతో బహిద్ధా అఞ్ఞేసు సమణబ్రాహ్మణేసు న సమనుపస్సామి. నత్థి చేవేత్థ 7 ఉత్తరికరణీయం 8. అభిక్కన్తం, భో ఆనన్ద, అభిక్కన్తం, భో ఆనన్ద! సేయ్యథాపి, భో ఆనన్ద, నిక్కుజ్జితం వా ఉక్కుజ్జేయ్య, పటిచ్ఛన్నం వా వివరేయ్య, మూళ్హస్స వా మగ్గం ఆచిక్ఖేయ్య, అన్ధకారే వా తేలపజ్జోతం ధారేయ్య ‘చక్ఖుమన్తో రూపాని దక్ఖన్తీ’తి. ఏవమేవం భోతా ఆనన్దేన అనేకపరియాయేన ధమ్మో పకాసితో. ఏసాహం, భో ఆనన్ద, తం భవన్తం గోతమం సరణం గచ్ఛామి ధమ్మఞ్చ భిక్ఖుసఙ్ఘఞ్చ. ఉపాసకం మం భవం ఆనన్దో ధారేతు అజ్జతగ్గే పాణుపేతం సరణం గత’’న్తి.
‘‘Acchariyaṃ , bho ānanda, abbhutaṃ, bho ānanda! So cāyaṃ, bho ānanda, ariyo paññākkhandho paripuṇṇo, no aparipuṇṇo. Evaṃ paripuṇṇaṃ cāhaṃ, bho ānanda, ariyaṃ paññākkhandhaṃ ito bahiddhā aññesu samaṇabrāhmaṇesu na samanupassāmi. Natthi cevettha 9 uttarikaraṇīyaṃ 10. Abhikkantaṃ, bho ānanda, abhikkantaṃ, bho ānanda! Seyyathāpi, bho ānanda, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya ‘cakkhumanto rūpāni dakkhantī’ti. Evamevaṃ bhotā ānandena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ, bho ānanda, taṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ ānando dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gata’’nti.
సుభసుత్తం నిట్ఠితం దసమం.
Subhasuttaṃ niṭṭhitaṃ dasamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
అట్ఠకథా • Aṭṭhakathā / సుత్తపిటక (అట్ఠకథా) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / దీఘ నికాయ (అట్ఠకథా) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ౧౦. సుభసుత్తవణ్ణనా • 10. Subhasuttavaṇṇanā
టీకా • Tīkā / సుత్తపిటక (టీకా) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / దీఘనికాయ (టీకా) • Dīghanikāya (ṭīkā) / ౧౦. సుభసుత్తవణ్ణనా • 10. Subhasuttavaṇṇanā