| Library / Tipiṭaka / ತಿಪಿಟಕ • Tipiṭaka / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ • Majjhimanikāya |
೯. ಸುಭಸುತ್ತಂ
9. Subhasuttaṃ
೪೬೨. ಏವಂ ಮೇ ಸುತಂ – ಏಕಂ ಸಮಯಂ ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಸುಭೋ ಮಾಣವೋ ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತೋ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ಪಟಿವಸತಿ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ನಿವೇಸನೇ ಕೇನಚಿದೇವ ಕರಣೀಯೇನ। ಅಥ ಖೋ ಸುಭೋ ಮಾಣವೋ ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತೋ ಯಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ನಿವೇಸನೇ ಪಟಿವಸತಿ ತಂ ಗಹಪತಿಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸುತಂ ಮೇತಂ, ಗಹಪತಿ – ‘ಅವಿವಿತ್ತಾ ಸಾವತ್ಥೀ ಅರಹನ್ತೇಹೀ’ತಿ। ಕಂ ನು ಖ್ವಜ್ಜ ಸಮಣಂ ವಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಂ ವಾ ಪಯಿರುಪಾಸೇಯ್ಯಾಮಾ’’ತಿ? ‘‘ಅಯಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವಾ ಸಾವತ್ಥಿಯಂ ವಿಹರತಿ ಜೇತವನೇ ಅನಾಥಪಿಣ್ಡಿಕಸ್ಸ ಆರಾಮೇ। ತಂ, ಭನ್ತೇ, ಭಗವನ್ತಂ ಪಯಿರುಪಾಸಸ್ಸೂ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸುಭೋ ಮಾಣವೋ ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತೋ ತಸ್ಸ ಗಹಪತಿಸ್ಸ ಪಟಿಸ್ಸುತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನುಪಸಙ್ಕಮಿ; ಉಪಸಙ್ಕಮಿತ್ವಾ ಭಗವತಾ ಸದ್ಧಿಂ ಸಮ್ಮೋದಿ। ಸಮ್ಮೋದನೀಯಂ ಕಥಂ ಸಾರಣೀಯಂ ವೀತಿಸಾರೇತ್ವಾ ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸೀದಿ। ಏಕಮನ್ತಂ ನಿಸಿನ್ನೋ ಖೋ ಸುಭೋ ಮಾಣವೋ ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಗಹಟ್ಠೋ ಆರಾಧಕೋ ಹೋತಿ ಞಾಯಂ ಧಮ್ಮಂ ಕುಸಲಂ, ನ ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಆರಾಧಕೋ ಹೋತಿ ಞಾಯಂ ಧಮ್ಮಂ ಕುಸಲ’ನ್ತಿ। ಇಧ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಕಿಮಾಹಾ’’ತಿ?
462. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena subho māṇavo todeyyaputto sāvatthiyaṃ paṭivasati aññatarassa gahapatissa nivesane kenacideva karaṇīyena. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto yassa gahapatissa nivesane paṭivasati taṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, gahapati – ‘avivittā sāvatthī arahantehī’ti. Kaṃ nu khvajja samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā payirupāseyyāmā’’ti? ‘‘Ayaṃ, bhante, bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Taṃ, bhante, bhagavantaṃ payirupāsassū’’ti. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto tassa gahapatissa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘brāhmaṇā, bho gotama, evamāhaṃsu – ‘gahaṭṭho ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ, na pabbajito ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusala’nti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā’’ti?
೪೬೩. ‘‘ವಿಭಜ್ಜವಾದೋ ಖೋ ಅಹಮೇತ್ಥ, ಮಾಣವ; ನಾಹಮೇತ್ಥ ಏಕಂಸವಾದೋ। ಗಿಹಿಸ್ಸ ವಾಹಂ, ಮಾಣವ, ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ವಾ ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪತ್ತಿಂ ನ ವಣ್ಣೇಮಿ। ಗಿಹೀ ವಾ ಹಿ , ಮಾಣವ, ಪಬ್ಬಜಿತೋ ವಾ ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪನ್ನೋ ಮಿಚ್ಛಾಪಟಿಪತ್ತಾಧಿಕರಣಹೇತು ನ ಆರಾಧಕೋ ಹೋತಿ ಞಾಯಂ ಧಮ್ಮಂ ಕುಸಲಂ। ಗಿಹಿಸ್ಸ ವಾಹಂ, ಮಾಣವ, ಪಬ್ಬಜಿತಸ್ಸ ವಾ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಿಂ ವಣ್ಣೇಮಿ। ಗಿಹೀ ವಾ ಹಿ, ಮಾಣವ, ಪಬ್ಬಜಿತೋ ವಾ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪನ್ನೋ ಸಮ್ಮಾಪಟಿಪತ್ತಾಧಿಕರಣಹೇತು ಆರಾಧಕೋ ಹೋತಿ ಞಾಯಂ ಧಮ್ಮಂ ಕುಸಲ’’ನ್ತಿ।
463. ‘‘Vibhajjavādo kho ahamettha, māṇava; nāhamettha ekaṃsavādo. Gihissa vāhaṃ, māṇava, pabbajitassa vā micchāpaṭipattiṃ na vaṇṇemi. Gihī vā hi , māṇava, pabbajito vā micchāpaṭipanno micchāpaṭipattādhikaraṇahetu na ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ. Gihissa vāhaṃ, māṇava, pabbajitassa vā sammāpaṭipattiṃ vaṇṇemi. Gihī vā hi, māṇava, pabbajito vā sammāpaṭipanno sammāpaṭipattādhikaraṇahetu ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusala’’nti.
‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಮಹಟ್ಠಮಿದಂ ಮಹಾಕಿಚ್ಚಂ ಮಹಾಧಿಕರಣಂ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭಂ ಘರಾವಾಸಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ; ಅಪ್ಪಟ್ಠಮಿದಂ ಅಪ್ಪಕಿಚ್ಚಂ ಅಪ್ಪಾಧಿಕರಣಂ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಂ ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಹೋತೀ’ತಿ। ಇಧ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಕಿಮಾಹಾ’’ತಿ।
‘‘Brāhmaṇā, bho gotama, evamāhaṃsu – ‘mahaṭṭhamidaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahapphalaṃ hoti; appaṭṭhamidaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ pabbajjā kammaṭṭhānaṃ appaphalaṃ hotī’ti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā’’ti.
‘‘ಏತ್ಥಾಪಿ ಖೋ ಅಹಂ, ಮಾಣವ, ವಿಭಜ್ಜವಾದೋ; ನಾಹಮೇತ್ಥ ಏಕಂಸವಾದೋ। ಅತ್ಥಿ, ಮಾಣವ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮಹಟ್ಠಂ ಮಹಾಕಿಚ್ಚಂ ಮಹಾಧಿಕರಣಂ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭಂ ವಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಹೋತಿ; ಅತ್ಥಿ, ಮಾಣವ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮಹಟ್ಠಂ ಮಹಾಕಿಚ್ಚಂ ಮಹಾಧಿಕರಣಂ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ; ಅತ್ಥಿ, ಮಾಣವ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅಪ್ಪಟ್ಠಂ ಅಪ್ಪಕಿಚ್ಚಂ ಅಪ್ಪಾಧಿಕರಣಂ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಂ ವಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಹೋತಿ; ಅತ್ಥಿ, ಮಾಣವ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅಪ್ಪಟ್ಠಂ ಅಪ್ಪಕಿಚ್ಚಂ ಅಪ್ಪಾಧಿಕರಣಂ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ। ಕತಮಞ್ಚ, ಮಾಣವ , ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮಹಟ್ಠಂ ಮಹಾಕಿಚ್ಚಂ ಮಹಾಧಿಕರಣಂ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭಂ ವಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಹೋತಿ? ಕಸಿ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮಹಟ್ಠಂ ಮಹಾಕಿಚ್ಚಂ ಮಹಾಧಿಕರಣಂ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭಂ ವಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಹೋತಿ। ಕತಮಞ್ಚ, ಮಾಣವ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮಹಟ್ಠಂ ಮಹಾಕಿಚ್ಚಂ ಮಹಾಧಿಕರಣಂ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ? ಕಸಿಯೇವ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮಹಟ್ಠಂ ಮಹಾಕಿಚ್ಚಂ ಮಹಾಧಿಕರಣಂ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ। ಕತಮಞ್ಚ, ಮಾಣವ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅಪ್ಪಟ್ಠಂ ಅಪ್ಪಕಿಚ್ಚಂ ಅಪ್ಪಾಧಿಕರಣಂ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಂ ವಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಹೋತಿ? ವಣಿಜ್ಜಾ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅಪ್ಪಟ್ಠಂ ಅಪ್ಪಕಿಚ್ಚಂ ಅಪ್ಪಾಧಿಕರಣಂ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಂ ವಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಹೋತಿ। ಕತಮಞ್ಚ ಮಾಣವ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅಪ್ಪಟ್ಠಂ ಅಪ್ಪಕಿಚ್ಚಂ ಅಪ್ಪಾಧಿಕರಣಂ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ? ವಣಿಜ್ಜಾಯೇವ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅಪ್ಪಟ್ಠಂ ಅಪ್ಪಕಿಚ್ಚಂ ಅಪ್ಪಾಧಿಕರಣಂ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ।
‘‘Etthāpi kho ahaṃ, māṇava, vibhajjavādo; nāhamettha ekaṃsavādo. Atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti; atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti. Katamañca, māṇava , kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti? Kasi kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Katamañca, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti? Kasiyeva kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti. Katamañca, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti? Vaṇijjā kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Katamañca māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti? Vaṇijjāyeva kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti.
೪೬೪. ‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಾಣವ, ಕಸಿ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮಹಟ್ಠಂ ಮಹಾಕಿಚ್ಚಂ ಮಹಾಧಿಕರಣಂ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭಂ ವಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಹೋತಿ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಘರಾವಾಸಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮಹಟ್ಠಂ ಮಹಾಕಿಚ್ಚಂ ಮಹಾಧಿಕರಣಂ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭಂ ವಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಹೋತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಾಣವ, ಕಸಿಯೇವ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮಹಟ್ಠಂ ಮಹಾಕಿಚ್ಚಂ ಮಹಾಧಿಕರಣಂ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಘರಾವಾಸಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಮಹಟ್ಠಂ ಮಹಾಕಿಚ್ಚಂ ಮಹಾಧಿಕರಣಂ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಾಣವ, ವಣಿಜ್ಜಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅಪ್ಪಟ್ಠಂ ಅಪ್ಪಕಿಚ್ಚಂ ಅಪ್ಪಾಧಿಕರಣಂ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಂ ವಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಹೋತಿ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅಪ್ಪಟ್ಠಂ ಅಪ್ಪಕಿಚ್ಚಂ ಅಪ್ಪಾಧಿಕರಣಂ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಂ ವಿಪಜ್ಜಮಾನಂ ಅಪ್ಪಫಲಂ ಹೋತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಾಣವ, ವಣಿಜ್ಜಾಯೇವ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅಪ್ಪಟ್ಠಂ ಅಪ್ಪಕಿಚ್ಚಂ ಅಪ್ಪಾಧಿಕರಣಂ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತಿ; ಏವಮೇವ ಖೋ , ಮಾಣವ, ಪಬ್ಬಜ್ಜಾ ಕಮ್ಮಟ್ಠಾನಂ ಅಪ್ಪಟ್ಠಂ ಅಪ್ಪಕಿಚ್ಚಂ ಅಪ್ಪಾಧಿಕರಣಂ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜಮಾನಂ ಮಹಪ್ಫಲಂ ಹೋತೀ’’ತಿ।
464. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, kasi kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; evameva kho, māṇava, gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Seyyathāpi, māṇava, kasiyeva kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti; evameva kho, māṇava, gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti. Seyyathāpi, māṇava, vaṇijjā kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; evameva kho, māṇava, pabbajjā kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Seyyathāpi, māṇava, vaṇijjāyeva kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti; evameva kho , māṇava, pabbajjā kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hotī’’ti.
‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ , ಭೋ ಗೋತಮ, ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಯೇ ತೇ, ಮಾಣವ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯ – ಸಚೇ ತೇ ಅಗರು – ಸಾಧು ತೇ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಇಮಸ್ಮಿಂ ಪರಿಸತಿ ಭಾಸಸ್ಸೂ’’ತಿ। ‘‘ನ ಖೋ ಮೇ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಗರು ಯತ್ಥಸ್ಸು ಭವನ್ತೋ ವಾ ನಿಸಿನ್ನೋ ಭವನ್ತರೂಪೋ ವಾ’’ತಿ 1। ‘‘ತೇನ ಹಿ, ಮಾಣವ, ಭಾಸಸ್ಸೂ’’ತಿ। ‘‘ಸಚ್ಚಂ ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಠಮಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯ। ತಪಂ ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ದುತಿಯಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯ। ಬ್ರಹ್ಮಚರಿಯಂ ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ತತಿಯಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯ। ಅಜ್ಝೇನಂ ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಚತುತ್ಥಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯ। ಚಾಗಂ ಖೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಞ್ಚಮಂ ಧಮ್ಮಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯ। ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಇಮೇ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ, ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯಾತಿ। ಇಧ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಕಿಮಾಹಾ’’ತಿ?
‘‘Brāhmaṇā , bho gotama, pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāyā’’ti. ‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya – sace te agaru – sādhu te pañca dhamme imasmiṃ parisati bhāsassū’’ti. ‘‘Na kho me, bho gotama, garu yatthassu bhavanto vā nisinno bhavantarūpo vā’’ti 2. ‘‘Tena hi, māṇava, bhāsassū’’ti. ‘‘Saccaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā paṭhamaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Tapaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā dutiyaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Brahmacariyaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā tatiyaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Ajjhenaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā catutthaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Cāgaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā pañcamaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Brāhmaṇā, bho gotama, ime pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāyāti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā’’ti?
೪೬೫. ‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಮಾಣವ, ಅತ್ಥಿ ಕೋಚಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಏಕಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಪಿ ಯೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಅಹಂ ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ವಿಪಾಕಂ ಪವೇದೇಮೀ’’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಭೋ ಗೋತಮ’’। ‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಮಾಣವ, ಅತ್ಥಿ ಕೋಚಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಏಕಾಚರಿಯೋಪಿ ಏಕಾಚರಿಯಪಾಚರಿಯೋಪಿ ಯಾವ ಸತ್ತಮಾ ಆಚರಿಯಮಹಯುಗಾಪಿ ಯೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಅಹಂ ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ವಿಪಾಕಂ ಪವೇದೇಮೀ’’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಭೋ ಗೋತಮ’’। ‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಮಾಣವ, ಯೇಪಿ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಪುಬ್ಬಕಾ ಇಸಯೋ ಮನ್ತಾನಂ ಕತ್ತಾರೋ ಮನ್ತಾನಂ ಪವತ್ತಾರೋ ಯೇಸಮಿದಂ ಏತರಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪೋರಾಣಂ ಮನ್ತಪದಂ ಗೀತಂ ಪವುತ್ತಂ ಸಮಿಹಿತಂ ತದನುಗಾಯನ್ತಿ ತದನುಭಾಸನ್ತಿ ಭಾಸಿತಮನುಭಾಸನ್ತಿ ವಾಚಿತಮನುವಾಚೇನ್ತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಅಟ್ಠಕೋ ವಾಮಕೋ ವಾಮದೇವೋ ವೇಸ್ಸಾಮಿತ್ತೋ ಯಮತಗ್ಗಿ ಅಙ್ಗೀರಸೋ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ವಾಸೇಟ್ಠೋ ಕಸ್ಸಪೋ ಭಗು, ತೇಪಿ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಮಯಂ ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ವಿಪಾಕಂ ಪವೇದೇಮಾ’’’ತಿ? ‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಭೋ ಗೋತಮ’’।
465. ‘‘Kiṃ pana, māṇava, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Kiṃ pana, māṇava, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekācariyopi ekācariyapācariyopi yāva sattamā ācariyamahayugāpi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Kiṃ pana, māṇava, yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi evamāhaṃsu – ‘mayaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
‘‘ಇತಿ ಕಿರ, ಮಾಣವ, ನತ್ಥಿ ಕೋಚಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಏಕಬ್ರಾಹ್ಮಣೋಪಿ ಯೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಅಹಂ ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ವಿಪಾಕಂ ಪವೇದೇಮೀ’ತಿ; ನತ್ಥಿ ಕೋಚಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಏಕಾಚರಿಯೋಪಿ ಏಕಾಚರಿಯಪಾಚರಿಯೋಪಿ ಯಾವ ಸತ್ತಮಾ ಆಚರಿಯಮಹಯುಗಾಪಿ ಯೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಅಹಂ ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ವಿಪಾಕಂ ಪವೇದೇಮೀ’ತಿ; ಯೇಪಿ ತೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಪುಬ್ಬಕಾ ಇಸಯೋ ಮನ್ತಾನಂ ಕತ್ತಾರೋ ಮನ್ತಾನಂ ಪವತ್ತಾರೋ, ಯೇಸಮಿದಂ ಏತರಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪೋರಾಣಂ ಮನ್ತಪದಂ ಗೀತಂ ಪವುತ್ತಂ ಸಮಿಹಿತಂ, ತದನುಗಾಯನ್ತಿ ತದನುಭಾಸನ್ತಿ ಭಾಸಿತಮನುಭಾಸನ್ತಿ ವಾಚಿತಮನುವಾಚೇನ್ತಿ, ಸೇಯ್ಯಥಿದಂ – ಅಟ್ಠಕೋ ವಾಮಕೋ ವಾಮದೇವೋ ವೇಸ್ಸಾಮಿತ್ತೋ ಯಮತಗ್ಗಿ ಅಙ್ಗೀರಸೋ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ವಾಸೇಟ್ಠೋ ಕಸ್ಸಪೋ ಭಗು। ತೇಪಿ ನ ಏವಮಾಹಂಸು – ‘ಮಯಂ ಇಮೇಸಂ ಪಞ್ಚನ್ನಂ ಧಮ್ಮಾನಂ ಸಯಂ ಅಭಿಞ್ಞಾ ಸಚ್ಛಿಕತ್ವಾ ವಿಪಾಕಂ ಪವೇದೇಮಾ’ತಿ।
‘‘Iti kira, māṇava, natthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’ti; natthi koci brāhmaṇānaṃ ekācariyopi ekācariyapācariyopi yāva sattamā ācariyamahayugāpi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’ti; yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu. Tepi na evamāhaṃsu – ‘mayaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemā’ti.
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಾಣವ, ಅನ್ಧವೇಣಿ ಪರಮ್ಪರಾಸಂಸತ್ತಾ ಪುರಿಮೋಪಿ ನ ಪಸ್ಸತಿ ಮಜ್ಝಿಮೋಪಿ ನ ಪಸ್ಸತಿ ಪಚ್ಛಿಮೋಪಿ ನ ಪಸ್ಸತಿ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಅನ್ಧವೇಣೂಪಮಂ ಮಞ್ಞೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಭಾಸಿತಂ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ – ಪುರಿಮೋಪಿ ನ ಪಸ್ಸತಿ ಮಜ್ಝಿಮೋಪಿ ನ ಪಸ್ಸತಿ ಪಚ್ಛಿಮೋಪಿ ನ ಪಸ್ಸತೀ’’ತಿ।
‘‘Seyyathāpi, māṇava, andhaveṇi paramparāsaṃsattā purimopi na passati majjhimopi na passati pacchimopi na passati; evameva kho, māṇava, andhaveṇūpamaṃ maññe brāhmaṇānaṃ bhāsitaṃ sampajjati – purimopi na passati majjhimopi na passati pacchimopi na passatī’’ti.
೪೬೬. ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಸುಭೋ ಮಾಣವೋ ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತೋ ಭಗವತಾ ಅನ್ಧವೇಣೂಪಮೇನ ವುಚ್ಚಮಾನೋ ಕುಪಿತೋ ಅನತ್ತಮನೋ ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ಖುಂಸೇನ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ವಮ್ಭೇನ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂಯೇವ ವದಮಾನೋ – ‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಪಾಪಿತೋ ಭವಿಸ್ಸತೀ’ತಿ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿ ಓಪಮಞ್ಞೋ ಸುಭಗವನಿಕೋ ಏವಮಾಹ – ‘ಏವಮೇವ ಪನಿಧೇಕಚ್ಚೇ 3 ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸಂ ಪಟಿಜಾನನ್ತಿ। ತೇಸಮಿದಂ ಭಾಸಿತಂ ಹಸ್ಸಕಂಯೇವ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ, ನಾಮಕಂಯೇವ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ, ರಿತ್ತಕಂಯೇವ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ, ತುಚ್ಛಕಂಯೇವ ಸಮ್ಪಜ್ಜತಿ। ಕಥಞ್ಹಿ ನಾಮ ಮನುಸ್ಸಭೂತೋ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸಂ ಞಸ್ಸತಿ ವಾ ದಕ್ಖತಿ ವಾ ಸಚ್ಛಿ ವಾ ಕರಿಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತೀ’’’ತಿ?
466. Evaṃ vutte, subho māṇavo todeyyaputto bhagavatā andhaveṇūpamena vuccamāno kupito anattamano bhagavantaṃyeva khuṃsento bhagavantaṃyeva vambhento bhagavantaṃyeva vadamāno – ‘samaṇo gotamo pāpito bhavissatī’ti bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘brāhmaṇo, bho gotama, pokkharasāti opamañño subhagavaniko evamāha – ‘evameva panidhekacce 4 samaṇabrāhmaṇā uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ paṭijānanti. Tesamidaṃ bhāsitaṃ hassakaṃyeva sampajjati, nāmakaṃyeva sampajjati, rittakaṃyeva sampajjati, tucchakaṃyeva sampajjati. Kathañhi nāma manussabhūto uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’’ti?
‘‘ಕಿಂ ಪನ, ಮಾಣವ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿ ಓಪಮಞ್ಞೋ ಸುಭಗವನಿಕೋ ಸಬ್ಬೇಸಂಯೇವ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಾತೀ’’ತಿ? ‘‘ಸಕಾಯಪಿ ಹಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಪುಣ್ಣಿಕಾಯ ದಾಸಿಯಾ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿ ಓಪಮಞ್ಞೋ ಸುಭಗವನಿಕೋ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ನ ಪಜಾನಾತಿ, ಕುತೋ ಪನ ಸಬ್ಬೇಸಂಯೇವ ಸಮಣಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಚೇತಸಾ ಚೇತೋ ಪರಿಚ್ಚ ಪಜಾನಿಸ್ಸತೀ’’ತಿ?
‘‘Kiṃ pana, māṇava, brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko sabbesaṃyeva samaṇabrāhmaṇānaṃ cetasā ceto paricca pajānātī’’ti? ‘‘Sakāyapi hi, bho gotama, puṇṇikāya dāsiyā brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko cetasā ceto paricca na pajānāti, kuto pana sabbesaṃyeva samaṇabrāhmaṇānaṃ cetasā ceto paricca pajānissatī’’ti?
‘‘ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಾಣವ, ಜಚ್ಚನ್ಧೋ ಪುರಿಸೋ ನ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ನ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ನೀಲಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ನ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಪೀತಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ನ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಲೋಹಿತಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ನ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ನ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಸಮವಿಸಮಂ, ನ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ತಾರಕರೂಪಾನಿ, ನ ಪಸ್ಸೇಯ್ಯ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯೇ। ಸೋ ಏವಂ ವದೇಯ್ಯ – ‘ನತ್ಥಿ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ನತ್ಥಿ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕಾನಂ ರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ; ನತ್ಥಿ ನೀಲಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ನತ್ಥಿ ನೀಲಕಾನಂ ರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ; ನತ್ಥಿ ಪೀತಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ನತ್ಥಿ ಪೀತಕಾನಂ ರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ; ನತ್ಥಿ ಲೋಹಿತಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ನತ್ಥಿ ಲೋಹಿತಕಾನಂ ರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ; ನತ್ಥಿ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ನತ್ಥಿ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕಾನಂ ರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ; ನತ್ಥಿ ಸಮವಿಸಮಂ, ನತ್ಥಿ ಸಮವಿಸಮಸ್ಸ ದಸ್ಸಾವೀ; ನತ್ಥಿ ತಾರಕರೂಪಾನಿ, ನತ್ಥಿ ತಾರಕರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ; ನತ್ಥಿ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ, ನತ್ಥಿ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ। ಅಹಮೇತಂ ನ ಜಾನಾಮಿ, ಅಹಮೇತಂ ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ; ತಸ್ಮಾ ತಂ ನತ್ಥೀ’ತಿ। ಸಮ್ಮಾ ನು ಖೋ ಸೋ, ಮಾಣವ, ವದಮಾನೋ ವದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ?
‘‘Seyyathāpi, māṇava, jaccandho puriso na passeyya kaṇhasukkāni rūpāni, na passeyya nīlakāni rūpāni, na passeyya pītakāni rūpāni, na passeyya lohitakāni rūpāni, na passeyya mañjiṭṭhakāni rūpāni, na passeyya samavisamaṃ, na passeyya tārakarūpāni, na passeyya candimasūriye. So evaṃ vadeyya – ‘natthi kaṇhasukkāni rūpāni, natthi kaṇhasukkānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi nīlakāni rūpāni, natthi nīlakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi pītakāni rūpāni, natthi pītakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi lohitakāni rūpāni, natthi lohitakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi mañjiṭṭhakāni rūpāni, natthi mañjiṭṭhakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi samavisamaṃ, natthi samavisamassa dassāvī; natthi tārakarūpāni, natthi tārakarūpānaṃ dassāvī; natthi candimasūriyā, natthi candimasūriyānaṃ dassāvī. Ahametaṃ na jānāmi, ahametaṃ na passāmi; tasmā taṃ natthī’ti. Sammā nu kho so, māṇava, vadamāno vadeyyā’’ti?
‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಭೋ ಗೋತಮ। ಅತ್ಥಿ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ಅತ್ಥಿ ಕಣ್ಹಸುಕ್ಕಾನಂ ರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ; ಅತ್ಥಿ ನೀಲಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ಅತ್ಥಿ ನೀಲಕಾನಂ ರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ; ಅತ್ಥಿ ಪೀತಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ಅತ್ಥಿ ಪೀತಕಾನಂ ರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ; ಅತ್ಥಿ ಲೋಹಿತಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ಅತ್ಥಿ ಲೋಹಿತಕಾನಂ ರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ; ಅತ್ಥಿ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕಾನಿ ರೂಪಾನಿ, ಅತ್ಥಿ ಮಞ್ಜಿಟ್ಠಕಾನಂ ರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ; ಅತ್ಥಿ ಸಮವಿಸಮಂ, ಅತ್ಥಿ ಸಮವಿಸಮಸ್ಸ ದಸ್ಸಾವೀ; ಅತ್ಥಿ ತಾರಕರೂಪಾನಿ, ಅತ್ಥಿ ತಾರಕರೂಪಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ ; ಅತ್ಥಿ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾ, ಅತ್ಥಿ ಚನ್ದಿಮಸೂರಿಯಾನಂ ದಸ್ಸಾವೀ। ‘ಅಹಮೇತಂ ನ ಜಾನಾಮಿ, ಅಹಮೇತಂ ನ ಪಸ್ಸಾಮಿ; ತಸ್ಮಾ ತಂ ನತ್ಥೀ’ತಿ; ನ ಹಿ ಸೋ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಸಮ್ಮಾ ವದಮಾನೋ ವದೇಯ್ಯಾ’’ತಿ।
‘‘No hidaṃ, bho gotama. Atthi kaṇhasukkāni rūpāni, atthi kaṇhasukkānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi nīlakāni rūpāni, atthi nīlakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi pītakāni rūpāni, atthi pītakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi lohitakāni rūpāni, atthi lohitakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi mañjiṭṭhakāni rūpāni, atthi mañjiṭṭhakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi samavisamaṃ, atthi samavisamassa dassāvī; atthi tārakarūpāni, atthi tārakarūpānaṃ dassāvī ; atthi candimasūriyā, atthi candimasūriyānaṃ dassāvī. ‘Ahametaṃ na jānāmi, ahametaṃ na passāmi; tasmā taṃ natthī’ti; na hi so, bho gotama, sammā vadamāno vadeyyā’’ti.
‘‘ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿ ಓಪಮಞ್ಞೋ ಸುಭಗವನಿಕೋ ಅನ್ಧೋ ಅಚಕ್ಖುಕೋ। ಸೋ ವತ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸಂ ಞಸ್ಸತಿ ವಾ ದಕ್ಖತಿ ವಾ ಸಚ್ಛಿ ವಾ ಕರಿಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ’’।
‘‘Evameva kho, māṇava, brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko andho acakkhuko. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’’.
‘‘ಕತಮಾ ನೇಸಂ ಸೇಯ್ಯೋ, ಯಂ ವಾ ತೇ ಮನ್ತಾ ವಾಚಂ ಭಾಸೇಯ್ಯುಂ ಯಂ ವಾ ಅಮನ್ತಾ’’ತಿ? ‘‘ಮನ್ತಾ, ಭೋ ಗೋತಮ’’।
‘‘Katamā nesaṃ seyyo, yaṃ vā te mantā vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā amantā’’ti? ‘‘Mantā, bho gotama’’.
‘‘ಕತಮಾ ನೇಸಂ ಸೇಯ್ಯೋ, ಯಂ ವಾ ತೇ ಪಟಿಸಙ್ಖಾಯ ವಾಚಂ ಭಾಸೇಯ್ಯುಂ ಯಂ ವಾ ಅಪ್ಪಟಿಸಙ್ಖಾಯಾ’’ತಿ? ‘‘ಪಟಿಸಙ್ಖಾಯ, ಭೋ ಗೋತಮ’’।
‘‘Katamā nesaṃ seyyo, yaṃ vā te paṭisaṅkhāya vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā appaṭisaṅkhāyā’’ti? ‘‘Paṭisaṅkhāya, bho gotama’’.
‘‘ಕತಮಾ ನೇಸಂ ಸೇಯ್ಯೋ, ಯಂ ವಾ ತೇ ಅತ್ಥಸಂಹಿತಂ ವಾಚಂ ಭಾಸೇಯ್ಯುಂ ಯಂ ವಾ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತ’’ನ್ತಿ? ‘‘ಅತ್ಥಸಂಹಿತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ’’।
‘‘Katamā nesaṃ seyyo, yaṃ vā te atthasaṃhitaṃ vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā anatthasaṃhita’’nti? ‘‘Atthasaṃhitaṃ, bho gotama’’.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಾಣವ, ಯದಿ ಏವಂ ಸನ್ತೇ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣೇನ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿನಾ ಓಪಮಞ್ಞೇನ ಸುಭಗವನಿಕೇನ ಸಮ್ಮುಚ್ಚಾ ವಾಚಾ ಭಾಸಿತಾ ಅಸಮ್ಮುಚ್ಚಾ’’ತಿ 11? ‘‘ಅಸಮ್ಮುಚ್ಚಾ, ಭೋ ಗೋತಮ’’।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, yadi evaṃ sante, brāhmaṇena pokkharasātinā opamaññena subhagavanikena sammuccā vācā bhāsitā asammuccā’’ti 12? ‘‘Asammuccā, bho gotama’’.
‘‘ಮನ್ತಾ ವಾಚಾ ಭಾಸಿತಾ ಅಮನ್ತಾ ವಾ’’ತಿ? ‘‘ಅಮನ್ತಾ, ಭೋ ಗೋತಮ’’।
‘‘Mantā vācā bhāsitā amantā vā’’ti? ‘‘Amantā, bho gotama’’.
‘‘ಪಟಿಸಙ್ಖಾಯ ವಾಚಾ ಭಾಸಿತಾ ಅಪ್ಪಟಿಸಙ್ಖಾಯಾ’’ತಿ? ‘‘ಅಪ್ಪಟಿಸಙ್ಖಾಯ, ಭೋ ಗೋತಮ’’।
‘‘Paṭisaṅkhāya vācā bhāsitā appaṭisaṅkhāyā’’ti? ‘‘Appaṭisaṅkhāya, bho gotama’’.
‘‘ಅತ್ಥಸಂಹಿತಾ ವಾಚಾ ಭಾಸಿತಾ ಅನತ್ಥಸಂಹಿತಾ’’ತಿ? ‘‘ಅನತ್ಥಸಂಹಿತಾ, ಭೋ ಗೋತಮ’’।
‘‘Atthasaṃhitā vācā bhāsitā anatthasaṃhitā’’ti? ‘‘Anatthasaṃhitā, bho gotama’’.
‘‘ಪಞ್ಚ ಖೋ ಇಮೇ, ಮಾಣವ, ನೀವರಣಾ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಕಾಮಚ್ಛನ್ದನೀವರಣಂ, ಬ್ಯಾಪಾದನೀವರಣಂ, ಥೀನಮಿದ್ಧನೀವರಣಂ ಉದ್ಧಚ್ಚಕುಕ್ಕುಚ್ಚನೀವರಣಂ, ವಿಚಿಕಿಚ್ಛಾನೀವರಣಂ – ಇಮೇ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಪಞ್ಚ ನೀವರಣಾ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ ಮಾಣವ, ಪಞ್ಚಹಿ ನೀವರಣೇಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿ ಓಪಮಞ್ಞೋ ಸುಭಗವನಿಕೋ ಆವುತೋ ನಿವುತೋ ಓಫುಟೋ 13 ಪರಿಯೋನದ್ಧೋ। ಸೋ ವತ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸಂ ಞಸ್ಸತಿ ವಾ ದಕ್ಖತಿ ವಾ ಸಚ್ಛಿ ವಾ ಕರಿಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ।
‘‘Pañca kho ime, māṇava, nīvaraṇā. Katame pañca? Kāmacchandanīvaraṇaṃ, byāpādanīvaraṇaṃ, thīnamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ, vicikicchānīvaraṇaṃ – ime kho, māṇava, pañca nīvaraṇā. Imehi kho māṇava, pañcahi nīvaraṇehi brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko āvuto nivuto ophuṭo 14 pariyonaddho. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
೪೬೮. ‘‘ಪಞ್ಚ ಖೋ ಇಮೇ, ಮಾಣವ, ಕಾಮಗುಣಾ। ಕತಮೇ ಪಞ್ಚ? ಚಕ್ಖುವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರೂಪಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ, ಸೋತವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಸದ್ದಾ…ಪೇ॰… ಘಾನವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಗನ್ಧಾ… ಜಿವ್ಹಾ ವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ರಸಾ… ಕಾಯವಿಞ್ಞೇಯ್ಯಾ ಫೋಟ್ಠಬ್ಬಾ ಇಟ್ಠಾ ಕನ್ತಾ ಮನಾಪಾ ಪಿಯರೂಪಾ ಕಾಮೂಪಸಂಹಿತಾ ರಜನೀಯಾ – ಇಮೇ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣಾ। ಇಮೇಹಿ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಪಞ್ಚಹಿ ಕಾಮಗುಣೇಹಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಪೋಕ್ಖರಸಾತಿ ಓಪಮಞ್ಞೋ ಸುಭಗವನಿಕೋ ಗಥಿತೋ ಮುಚ್ಛಿತೋ ಅಜ್ಝೋಪನ್ನೋ ಅನಾದೀನವದಸ್ಸಾವೀ ಅನಿಸ್ಸರಣಪಞ್ಞೋ ಪರಿಭುಞ್ಜತಿ। ಸೋ ವತ ಉತ್ತರಿಮನುಸ್ಸಧಮ್ಮಾ ಅಲಮರಿಯಞಾಣದಸ್ಸನವಿಸೇಸಂ ಞಸ್ಸತಿ ವಾ ದಕ್ಖತಿ ವಾ ಸಚ್ಛಿ ವಾ ಕರಿಸ್ಸತೀತಿ – ನೇತಂ ಠಾನಂ ವಿಜ್ಜತಿ।
468. ‘‘Pañca kho ime, māṇava, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhā viññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā – ime kho, māṇava, pañca kāmaguṇā. Imehi kho, māṇava, pañcahi kāmaguṇehi brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko gathito mucchito ajjhopanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjati. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಾಣವ, ಯಂ ವಾ ತಿಣಕಟ್ಠುಪಾದಾನಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಅಗ್ಗಿಂ ಜಾಲೇಯ್ಯ ಯಂ ವಾ ನಿಸ್ಸಟ್ಠತಿಣಕಟ್ಠುಪಾದಾನಂ ಅಗ್ಗಿಂ ಜಾಲೇಯ್ಯ, ಕತಮೋ ನು ಖ್ವಾಸ್ಸ ಅಗ್ಗಿ ಅಚ್ಚಿಮಾ ಚೇವ ವಣ್ಣವಾ ಚ ಪಭಸ್ಸರೋ ಚಾ’’ತಿ? ‘‘ಸಚೇ ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಠಾನಂ ನಿಸ್ಸಟ್ಠತಿಣಕಟ್ಠುಪಾದಾನಂ ಅಗ್ಗಿಂ ಜಾಲೇತುಂ, ಸ್ವಾಸ್ಸ ಅಗ್ಗಿ ಅಚ್ಚಿಮಾ ಚೇವ ವಣ್ಣವಾ ಚ ಪಭಸ್ಸರೋ ಚಾ’’ತಿ। ‘‘ಅಟ್ಠಾನಂ ಖೋ ಏತಂ, ಮಾಣವ, ಅನವಕಾಸೋ ಯಂ ನಿಸ್ಸಟ್ಠತಿಣಕಟ್ಠುಪಾದಾನಂ ಅಗ್ಗಿಂ ಜಾಲೇಯ್ಯ ಅಞ್ಞತ್ರ ಇದ್ಧಿಮತಾ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಾಣವ, ತಿಣಕಟ್ಠುಪಾದಾನಂ ಪಟಿಚ್ಚ ಅಗ್ಗಿ ಜಲತಿ ತಥೂಪಮಾಹಂ, ಮಾಣವ, ಇಮಂ ಪೀತಿಂ ವದಾಮಿ ಯಾಯಂ ಪೀತಿ ಪಞ್ಚ ಕಾಮಗುಣೇ ಪಟಿಚ್ಚ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಾಣವ, ನಿಸ್ಸಟ್ಠತಿಣಕಟ್ಠುಪಾದಾನೋ 15 ಅಗ್ಗಿ ಜಲತಿ ತಥೂಪಮಾಹಂ, ಮಾಣವ , ಇಮಂ ಪೀತಿಂ ವದಾಮಿ ಯಾಯಂ ಪೀತಿ ಅಞ್ಞತ್ರೇವ ಕಾಮೇಹಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ।
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, yaṃ vā tiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca aggiṃ jāleyya yaṃ vā nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ aggiṃ jāleyya, katamo nu khvāssa aggi accimā ceva vaṇṇavā ca pabhassaro cā’’ti? ‘‘Sace taṃ, bho gotama, ṭhānaṃ nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ aggiṃ jāletuṃ, svāssa aggi accimā ceva vaṇṇavā ca pabhassaro cā’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, māṇava, anavakāso yaṃ nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ aggiṃ jāleyya aññatra iddhimatā. Seyyathāpi, māṇava, tiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca aggi jalati tathūpamāhaṃ, māṇava, imaṃ pītiṃ vadāmi yāyaṃ pīti pañca kāmaguṇe paṭicca. Seyyathāpi, māṇava, nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādāno 16 aggi jalati tathūpamāhaṃ, māṇava , imaṃ pītiṃ vadāmi yāyaṃ pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi.
‘‘ಕತಮಾ ಚ, ಮಾಣವ, ಪೀತಿ ಅಞ್ಞತ್ರೇವ ಕಾಮೇಹಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ? ಇಧ, ಮಾಣವ, ಭಿಕ್ಖು ವಿವಿಚ್ಚೇವ ಕಾಮೇಹಿ…ಪೇ॰… ಪಠಮಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಪೀತಿ ಅಞ್ಞತ್ರೇವ ಕಾಮೇಹಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ। ಪುನ ಚಪರಂ, ಮಾಣವ, ಭಿಕ್ಖು ವಿತಕ್ಕವಿಚಾರಾನಂ ವೂಪಸಮಾ…ಪೇ॰… ದುತಿಯಂ ಝಾನಂ ಉಪಸಮ್ಪಜ್ಜ ವಿಹರತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಪೀತಿ ಅಞ್ಞತ್ರೇವ ಕಾಮೇಹಿ ಅಞ್ಞತ್ರ ಅಕುಸಲೇಹಿ ಧಮ್ಮೇಹಿ।
‘‘Katamā ca, māṇava, pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi? Idha, māṇava, bhikkhu vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayampi kho, māṇava, pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi. Puna caparaṃ, māṇava, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayampi kho, māṇava, pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi.
೪೬೯. ‘‘ಯೇ ತೇ, ಮಾಣವ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯ, ಕತಮೇತ್ಥ 17 ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಧಮ್ಮಂ ಮಹಪ್ಫಲತರಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯಾ’’ತಿ? ‘‘ಯೇಮೇ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯ, ಚಾಗಮೇತ್ಥ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಧಮ್ಮಂ ಮಹಪ್ಫಲತರಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯಾ’’ತಿ।
469. ‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, katamettha 18 brāhmaṇā dhammaṃ mahapphalataraṃ paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāyā’’ti? ‘‘Yeme, bho gotama, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, cāgamettha brāhmaṇā dhammaṃ mahapphalataraṃ paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāyā’’ti.
‘‘ತಂ ಕಿ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಾಣವ, ಇಧ ಅಞ್ಞತರಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಮಹಾಯಞ್ಞೋ ಪಚ್ಚುಪಟ್ಠಿತೋ ಅಸ್ಸ। ಅಥ ದ್ವೇ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಆಗಚ್ಛೇಯ್ಯುಂ – ‘ಇತ್ಥನ್ನಾಮಸ್ಸ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಮಹಾಯಞ್ಞಂ ಅನುಭವಿಸ್ಸಾಮಾ’ತಿ। ತತ್ರೇಕಸ್ಸ 19 ಬ್ರಾಹ್ಮಣಸ್ಸ ಏವಮಸ್ಸ – ‘ಅಹೋ ವತ! ಅಹಮೇವ ಲಭೇಯ್ಯಂ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಅಗ್ಗಾಸನಂ ಅಗ್ಗೋದಕಂ ಅಗ್ಗಪಿಣ್ಡಂ, ನ ಅಞ್ಞೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಲಭೇಯ್ಯ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಅಗ್ಗಾಸನಂ ಅಗ್ಗೋದಕಂ ಅಗ್ಗಪಿಣ್ಡ’ನ್ತಿ। ಠಾನಂ ಖೋ ಪನೇತಂ, ಮಾಣವ , ವಿಜ್ಜತಿ ಯಂ ಅಞ್ಞೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಲಭೇಯ್ಯ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಅಗ್ಗಾಸನಂ ಅಗ್ಗೋದಕಂ ಅಗ್ಗಪಿಣ್ಡಂ, ನ ಸೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಲಭೇಯ್ಯ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಅಗ್ಗಾಸನಂ ಅಗ್ಗೋದಕಂ ಅಗ್ಗಪಿಣ್ಡಂ। ‘ಅಞ್ಞೋ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಲಭತಿ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಅಗ್ಗಾಸನಂ ಅಗ್ಗೋದಕಂ ಅಗ್ಗಪಿಣ್ಡಂ, ನಾಹಂ ಲಭಾಮಿ ಭತ್ತಗ್ಗೇ ಅಗ್ಗಾಸನಂ ಅಗ್ಗೋದಕಂ ಅಗ್ಗಪಿಣ್ಡ’ನ್ತಿ – ಇತಿ ಸೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತಿ ಅನತ್ತಮನೋ। ಇಮಸ್ಸ ಪನ, ಮಾಣವ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಕಿಂ ವಿಪಾಕಂ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತೀ’’ತಿ? ‘‘ನ ಖ್ವೇತ್ಥ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಏವಂ ದಾನಂ ದೇನ್ತಿ – ‘ಇಮಿನಾ ಪರೋ ಕುಪಿತೋ ಹೋತು ಅನತ್ತಮನೋ’ತಿ। ಅಥ ಖ್ವೇತ್ಥ ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಅನುಕಮ್ಪಾಜಾತಿಕಂಯೇವ 20 ದಾನಂ ದೇನ್ತೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ ಸನ್ತೇ, ಖೋ, ಮಾಣವ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಇದಂ ಛಟ್ಠಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು ಹೋತಿ – ಯದಿದಂ ಅನುಕಮ್ಪಾಜಾತಿಕ’’ನ್ತಿ। ‘‘ಏವಂ ಸನ್ತೇ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾನಂ ಇದಂ ಛಟ್ಠಂ ಪುಞ್ಞಕಿರಿಯವತ್ಥು ಹೋತಿ – ಯದಿದಂ ಅನುಕಮ್ಪಾಜಾತಿಕ’’ನ್ತಿ।
‘‘Taṃ ki maññasi, māṇava, idha aññatarassa brāhmaṇassa mahāyañño paccupaṭṭhito assa. Atha dve brāhmaṇā āgaccheyyuṃ – ‘itthannāmassa brāhmaṇassa mahāyaññaṃ anubhavissāmā’ti. Tatrekassa 21 brāhmaṇassa evamassa – ‘aho vata! Ahameva labheyyaṃ bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, na añño brāhmaṇo labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍa’nti. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, māṇava , vijjati yaṃ añño brāhmaṇo labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, na so brāhmaṇo labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ. ‘Añño brāhmaṇo labhati bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, nāhaṃ labhāmi bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍa’nti – iti so kupito hoti anattamano. Imassa pana, māṇava, brāhmaṇā kiṃ vipākaṃ paññapentī’’ti? ‘‘Na khvettha, bho gotama, brāhmaṇā evaṃ dānaṃ denti – ‘iminā paro kupito hotu anattamano’ti. Atha khvettha brāhmaṇā anukampājātikaṃyeva 22 dānaṃ dentī’’ti. ‘‘Evaṃ sante, kho, māṇava, brāhmaṇānaṃ idaṃ chaṭṭhaṃ puññakiriyavatthu hoti – yadidaṃ anukampājātika’’nti. ‘‘Evaṃ sante, bho gotama, brāhmaṇānaṃ idaṃ chaṭṭhaṃ puññakiriyavatthu hoti – yadidaṃ anukampājātika’’nti.
‘‘ಯೇ ತೇ, ಮಾಣವ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯ, ಇಮೇ ತ್ವಂ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಕತ್ಥ ಬಹುಲಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಸಿ – ಗಹಟ್ಠೇಸು ವಾ ಪಬ್ಬಜಿತೇಸು ವಾ’’ತಿ? ‘‘ಯೇಮೇ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯ, ಇಮಾಹಂ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇಸು ಬಹುಲಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಪ್ಪಂ ಗಹಟ್ಠೇಸು। ಗಹಟ್ಠೋ ಹಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಮಹಟ್ಠೋ ಮಹಾಕಿಚ್ಚೋ ಮಹಾಧಿಕರಣೋ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭೋ, ನ ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ಸಚ್ಚವಾದೀ ಹೋತಿ; ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಖೋ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಪ್ಪಟ್ಠೋ ಅಪ್ಪಕಿಚ್ಚೋ ಅಪ್ಪಾಧಿಕರಣೋ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭೋ, ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ಸಚ್ಚವಾದೀ ಹೋತಿ। ಗಹಟ್ಠೋ ಹಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಮಹಟ್ಠೋ ಮಹಾಕಿಚ್ಚೋ ಮಹಾಧಿಕರಣೋ ಮಹಾಸಮಾರಮ್ಭೋ ನ ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ತಪಸ್ಸೀ ಹೋತಿ… ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಹೋತಿ… ಸಜ್ಝಾಯಬಹುಲೋ ಹೋತಿ… ಚಾಗಬಹುಲೋ ಹೋತಿ; ಪಬ್ಬಜಿತೋ ಖೋ ಪನ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಪ್ಪಟ್ಠೋ ಅಪ್ಪಕಿಚ್ಚೋ ಅಪ್ಪಾಧಿಕರಣೋ ಅಪ್ಪಸಮಾರಮ್ಭೋ ಸತತಂ ಸಮಿತಂ ತಪಸ್ಸೀ ಹೋತಿ… ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಹೋತಿ… ಸಜ್ಝಾಯಬಹುಲೋ ಹೋತಿ… ಚಾಗಬಹುಲೋ ಹೋತಿ। ಯೇಮೇ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯ, ಇಮಾಹಂ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಬ್ಬಜಿತೇಸು ಬಹುಲಂ ಸಮನುಪಸ್ಸಾಮಿ ಅಪ್ಪಂ ಗಹಟ್ಠೇಸೂ’’ತಿ।
‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, ime tvaṃ pañca dhamme kattha bahulaṃ samanupassasi – gahaṭṭhesu vā pabbajitesu vā’’ti? ‘‘Yeme, bho gotama, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, imāhaṃ pañca dhamme pabbajitesu bahulaṃ samanupassāmi appaṃ gahaṭṭhesu. Gahaṭṭho hi, bho gotama, mahaṭṭho mahākicco mahādhikaraṇo mahāsamārambho, na satataṃ samitaṃ saccavādī hoti; pabbajito kho pana, bho gotama, appaṭṭho appakicco appādhikaraṇo appasamārambho, satataṃ samitaṃ saccavādī hoti. Gahaṭṭho hi, bho gotama, mahaṭṭho mahākicco mahādhikaraṇo mahāsamārambho na satataṃ samitaṃ tapassī hoti… brahmacārī hoti… sajjhāyabahulo hoti… cāgabahulo hoti; pabbajito kho pana, bho gotama, appaṭṭho appakicco appādhikaraṇo appasamārambho satataṃ samitaṃ tapassī hoti… brahmacārī hoti… sajjhāyabahulo hoti… cāgabahulo hoti. Yeme, bho gotama, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, imāhaṃ pañca dhamme pabbajitesu bahulaṃ samanupassāmi appaṃ gahaṭṭhesū’’ti.
‘‘ಯೇ ತೇ, ಮಾಣವ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯ ಚಿತ್ತಸ್ಸಾಹಂ ಏತೇ ಪರಿಕ್ಖಾರೇ ವದಾಮಿ – ಯದಿದಂ ಚಿತ್ತಂ ಅವೇರಂ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝಂ ತಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ। ಇಧ, ಮಾಣವ, ಭಿಕ್ಖು ಸಚ್ಚವಾದೀ ಹೋತಿ। ಸೋ ‘ಸಚ್ಚವಾದೀಮ್ಹೀ’ತಿ ಲಭತಿ ಅತ್ಥವೇದಂ, ಲಭತಿ ಧಮ್ಮವೇದಂ, ಲಭತಿ ಧಮ್ಮೂಪಸಂಹಿತಂ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ। ಯಂ ತಂ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸಾಹಂ ಏತಂ ಪರಿಕ್ಖಾರಂ ವದಾಮಿ – ಯದಿದಂ ಚಿತ್ತಂ ಅವೇರಂ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝಂ ತಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ। ಇಧ, ಮಾಣವ, ಭಿಕ್ಖು ತಪಸ್ಸೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಬ್ರಹ್ಮಚಾರೀ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಸಜ್ಝಾಯಬಹುಲೋ ಹೋತಿ…ಪೇ॰… ಚಾಗಬಹುಲೋ ಹೋತಿ। ಸೋ ‘ಚಾಗಬಹುಲೋಮ್ಹೀ’ತಿ ಲಭತಿ ಅತ್ಥವೇದಂ, ಲಭತಿ ಧಮ್ಮವೇದಂ, ಲಭತಿ ಧಮ್ಮೂಪಸಂಹಿತಂ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ। ಯಂ ತಂ ಕುಸಲೂಪಸಂಹಿತಂ ಪಾಮೋಜ್ಜಂ, ಚಿತ್ತಸ್ಸಾಹಂ ಏತಂ ಪರಿಕ್ಖಾರಂ ವದಾಮಿ – ಯದಿದಂ ಚಿತ್ತಂ ಅವೇರಂ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝಂ ತಸ್ಸ ಭಾವನಾಯ। ಯೇ ತೇ ಮಾಣವ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ, ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯ, ಚಿತ್ತಸ್ಸಾಹಂ ಏತೇ ಪರಿಕ್ಖಾರೇ ವದಾಮಿ – ಯದಿದಂ ಚಿತ್ತಂ ಅವೇರಂ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝಂ ತಸ್ಸ ಭಾವನಾಯಾ’’ತಿ।
‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya cittassāhaṃ ete parikkhāre vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāya. Idha, māṇava, bhikkhu saccavādī hoti. So ‘saccavādīmhī’ti labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ. Yaṃ taṃ kusalūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ, cittassāhaṃ etaṃ parikkhāraṃ vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāya. Idha, māṇava, bhikkhu tapassī hoti…pe… brahmacārī hoti…pe… sajjhāyabahulo hoti…pe… cāgabahulo hoti. So ‘cāgabahulomhī’ti labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ. Yaṃ taṃ kusalūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ, cittassāhaṃ etaṃ parikkhāraṃ vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāya. Ye te māṇava, brāhmaṇā, pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, cittassāhaṃ ete parikkhāre vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāyā’’ti.
೪೭೦. ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಸುಭೋ ಮಾಣವೋ ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಸುತಂ ಮೇತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ – ‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಾಯ ಮಗ್ಗಂ ಜಾನಾತೀ’’’ತಿ।
470. Evaṃ vutte, subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bho gotama – ‘samaṇo gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ jānātī’’’ti.
‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಮಾಣವ, ಆಸನ್ನೇ ಇತೋ ನಳಕಾರಗಾಮೋ, ನ ಯಿತೋ ದೂರೇ ನಳಕಾರಗಾಮೋ’’ತಿ?
‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, āsanne ito naḷakāragāmo, na yito dūre naḷakāragāmo’’ti?
‘‘ಏವಂ, ಭೋ, ಆಸನ್ನೇ ಇತೋ ನಳಕಾರಗಾಮೋ , ನ ಯಿತೋ ದೂರೇ ನಳಕಾರಗಾಮೋ’’ತಿ।
‘‘Evaṃ, bho, āsanne ito naḷakāragāmo , na yito dūre naḷakāragāmo’’ti.
‘‘ನೋ ಹಿದಂ, ಭೋ ಗೋತಮ’’।
‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.
‘‘ತಂ ಕಿಸ್ಸ ಹೇತು’’?
‘‘Taṃ kissa hetu’’?
‘‘ಅಮು ಹಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಪುರಿಸೋ ನಳಕಾರಗಾಮೇ ಜಾತವದ್ಧೋ। ತಸ್ಸ ಸಬ್ಬಾನೇವ ನಳಕಾರಗಾಮಸ್ಸ ಮಗ್ಗಾನಿ ಸುವಿದಿತಾನೀ’’ತಿ। ‘‘ಸಿಯಾ ನು ಖೋ, ಮಾಣವ, ತಸ್ಸ ಪುರಿಸಸ್ಸ ನಳಕಾರಗಾಮೇ ಜಾತವದ್ಧಸ್ಸ ನಳಕಾರಗಾಮಸ್ಸ ಮಗ್ಗಂ ಪುಟ್ಠಸ್ಸ ದನ್ಧಾಯಿತತ್ತಂ ವಾ ವಿತ್ಥಾಯಿತತ್ತಂ ವಾತಿ, ನ ತ್ವೇವ ತಥಾಗತಸ್ಸ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ವಾ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಗಾಮಿನಿಂ ವಾ ಪಟಿಪದಂ ಪುಟ್ಠಸ್ಸ ದನ್ಧಾಯಿತತ್ತಂ ವಾ ವಿತ್ಥಾಯಿತತ್ತಂ ವಾ। ಬ್ರಹ್ಮಾನಞ್ಚಾಹಂ, ಮಾಣವ, ಪಜಾನಾಮಿ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಞ್ಚ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಗಾಮಿನಿಞ್ಚ ಪಟಿಪದಂ; ಯಥಾಪಟಿಪನ್ನೋ ಚ ಬ್ರಹ್ಮಲೋಕಂ ಉಪಪನ್ನೋ ತಞ್ಚ ಪಜಾನಾಮೀ’’ತಿ ।
‘‘Amu hi, bho gotama, puriso naḷakāragāme jātavaddho. Tassa sabbāneva naḷakāragāmassa maggāni suviditānī’’ti. ‘‘Siyā nu kho, māṇava, tassa purisassa naḷakāragāme jātavaddhassa naḷakāragāmassa maggaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vāti, na tveva tathāgatassa brahmalokaṃ vā brahmalokagāminiṃ vā paṭipadaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā. Brahmānañcāhaṃ, māṇava, pajānāmi brahmalokañca brahmalokagāminiñca paṭipadaṃ; yathāpaṭipanno ca brahmalokaṃ upapanno tañca pajānāmī’’ti .
‘‘ಸುತಂ ಮೇತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ – ‘ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಾಯ ಮಗ್ಗಂ ದೇಸೇತೀ’ತಿ। ಸಾಧು ಮೇ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಾಯ ಮಗ್ಗಂ ದೇಸೇತೂ’’ತಿ।
‘‘Sutaṃ metaṃ, bho gotama – ‘samaṇo gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetī’ti. Sādhu me bhavaṃ gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetū’’ti.
‘‘ತೇನ ಹಿ, ಮಾಣವ, ಸುಣಾಹಿ, ಸಾಧುಕಂ ಮನಸಿ ಕರೋಹಿ, ಭಾಸಿಸ್ಸಾಮೀ’’ತಿ। ‘‘ಏವಂ ಭೋ’’ತಿ ಖೋ ಸುಭೋ ಮಾಣವೋ ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತೋ ಭಗವತೋ ಪಚ್ಚಸ್ಸೋಸಿ। ಭಗವಾ ಏತದವೋಚ –
‘‘Tena hi, māṇava, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ bho’’ti kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –
೪೭೧. ‘‘ಕತಮೋ ಚ, ಮಾಣವ, ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಾಯ ಮಗ್ಗೋ? ಇಧ, ಮಾಣವ, ಭಿಕ್ಖು ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಏಕಂ ದಿಸಂ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ, ತಥಾ ದುತಿಯಂ, ತಥಾ ತತಿಯಂ, ತಥಾ ಚತುತ್ಥಂ; ಇತಿ ಉದ್ಧಮಧೋ ತಿರಿಯಂ ಸಬ್ಬಧಿ ಸಬ್ಬತ್ತತಾಯ ಸಬ್ಬಾವನ್ತಂ ಲೋಕಂ ಮೇತ್ತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝೇನ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ। ಏವಂ ಭಾವಿತಾಯ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಮೇತ್ತಾಯ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಯಂ ಪಮಾಣಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ನ ತಂ ತತ್ರಾವಸಿಸ್ಸತಿ, ನ ತಂ ತತ್ರಾವತಿಟ್ಠತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಾಣವ, ಬಲವಾ ಸಙ್ಖಧಮೋ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನೇವ ಚಾತುದ್ದಿಸಾ ವಿಞ್ಞಾಪೇಯ್ಯ 27; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಾಣವ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಭಾವಿತಾಯ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಮೇತ್ತಾಯ 28 ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಯಂ ಪಮಾಣಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ನ ತಂ ತತ್ರಾವಸಿಸ್ಸತಿ, ನ ತಂ ತತ್ರಾವತಿಟ್ಠತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಾಯ ಮಗ್ಗೋ। ‘‘ಪುನ ಚಪರಂ, ಮಾಣವ, ಭಿಕ್ಖು ಕರುಣಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ…ಪೇ॰… ಮುದಿತಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ…ಪೇ॰… ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ಏಕಂ ದಿಸಂ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ, ತಥಾ ದುತಿಯಂ, ತಥಾ ತತಿಯಂ, ತಥಾ ಚತುತ್ಥಂ; ಇತಿ ಉದ್ಧಮಧೋ ತಿರಿಯಂ ಸಬ್ಬಧಿ ಸಬ್ಬತ್ತತಾಯ ಸಬ್ಬಾವನ್ತಂ ಲೋಕಂ ಉಪೇಕ್ಖಾಸಹಗತೇನ ಚೇತಸಾ ವಿಪುಲೇನ ಮಹಗ್ಗತೇನ ಅಪ್ಪಮಾಣೇನ ಅವೇರೇನ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝೇನ ಫರಿತ್ವಾ ವಿಹರತಿ। ಏವಂ ಭಾವಿತಾಯ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಯಂ ಪಮಾಣಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ನ ತಂ ತತ್ರಾವಸಿಸ್ಸತಿ, ನ ತಂ ತತ್ರಾವತಿಟ್ಠತಿ। ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಮಾಣವ, ಬಲವಾ ಸಙ್ಖಧಮೋ ಅಪ್ಪಕಸಿರೇನೇವ ಚಾತುದ್ದಿಸಾ ವಿಞ್ಞಾಪೇಯ್ಯ; ಏವಮೇವ ಖೋ, ಮಾಣವ…ಪೇ॰… ಏವಂ ಭಾವಿತಾಯ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಉಪೇಕ್ಖಾಯ ಚೇತೋವಿಮುತ್ತಿಯಾ ಯಂ ಪಮಾಣಕತಂ ಕಮ್ಮಂ ನ ತಂ ತತ್ರಾವಸಿಸ್ಸತಿ, ನ ತಂ ತತ್ರಾವತಿಟ್ಠತಿ। ಅಯಮ್ಪಿ ಖೋ, ಮಾಣವ, ಬ್ರಹ್ಮಾನಂ ಸಹಬ್ಯತಾಯ ಮಗ್ಗೋ’’ತಿ।
471. ‘‘Katamo ca, māṇava, brahmānaṃ sahabyatāya maggo? Idha, māṇava, bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharati. Evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, mettāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Seyyathāpi, māṇava, balavā saṅkhadhamo appakasireneva cātuddisā viññāpeyya 29; evameva kho, māṇava…pe… evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, mettāya 30 cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho, māṇava, brahmānaṃ sahabyatāya maggo. ‘‘Puna caparaṃ, māṇava, bhikkhu karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharati. Evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, upekkhāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Seyyathāpi, māṇava, balavā saṅkhadhamo appakasireneva cātuddisā viññāpeyya; evameva kho, māṇava…pe… evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, upekkhāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho, māṇava, brahmānaṃ sahabyatāya maggo’’ti.
೪೭೨. ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಸುಭೋ ಮಾಣವೋ ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತೋ ಭಗವನ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಅಭಿಕ್ಕನ್ತಂ, ಭೋ ಗೋತಮ! ಸೇಯ್ಯಥಾಪಿ, ಭೋ ಗೋತಮ, ನಿಕ್ಕುಜ್ಜಿತಂ ವಾ ಉಕ್ಕುಜ್ಜೇಯ್ಯ, ಪಟಿಚ್ಛನ್ನಂ ವಾ ವಿವರೇಯ್ಯ, ಮೂಳ್ಹಸ್ಸ ವಾ ಮಗ್ಗಂ ಆಚಿಕ್ಖೇಯ್ಯ, ಅನ್ಧಕಾರೇ ವಾ ತೇಲಪಜ್ಜೋತಂ ಧಾರೇಯ್ಯ – ಚಕ್ಖುಮನ್ತೋ ರೂಪಾನಿ ದಕ್ಖನ್ತೀತಿ – ಏವಮೇವಂ ಭೋತಾ ಗೋತಮೇನ ಅನೇಕಪರಿಯಾಯೇನ ಧಮ್ಮೋ ಪಕಾಸಿತೋ। ಏಸಾಹಂ ಭವನ್ತಂ ಗೋತಮಂ ಸರಣಂ ಗಚ್ಛಾಮಿ ಧಮ್ಮಞ್ಚ ಭಿಕ್ಖುಸಙ್ಘಞ್ಚ। ಉಪಾಸಕಂ ಮಂ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಧಾರೇತು ಅಜ್ಜತಗ್ಗೇ ಪಾಣುಪೇತಂ ಸರಣಂ ಗತಂ। ಹನ್ದ, ಚ ದಾನಿ ಮಯಂ, ಭೋ ಗೋತಮ, ಗಚ್ಛಾಮ; ಬಹುಕಿಚ್ಚಾ ಮಯಂ ಬಹುಕರಣೀಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಯಸ್ಸದಾನಿ ತ್ವಂ, ಮಾಣವ, ಕಾಲಂ ಮಞ್ಞಸೀ’’ತಿ। ಅಥ ಖೋ ಸುಭೋ ಮಾಣವೋ ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತೋ ಭಗವತೋ ಭಾಸಿತಂ ಅಭಿನನ್ದಿತ್ವಾ ಅನುಮೋದಿತ್ವಾ ಉಟ್ಠಾಯಾಸನಾ ಭಗವನ್ತಂ ಅಭಿವಾದೇತ್ವಾ ಪದಕ್ಖಿಣಂ ಕತ್ವಾ ಪಕ್ಕಾಮಿ।
472. Evaṃ vutte, subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti – evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ. Handa, ca dāni mayaṃ, bho gotama, gacchāma; bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, māṇava, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.
ತೇನ ಖೋ ಪನ ಸಮಯೇನ ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಬ್ಬಸೇತೇನ ವಳವಾಭಿರಥೇನ 31 ಸಾವತ್ಥಿಯಾ ನಿಯ್ಯಾತಿ ದಿವಾ ದಿವಸ್ಸ। ಅದ್ದಸಾ ಖೋ ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸುಭಂ ಮಾಣವಂ ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತಂ ದೂರತೋವ ಆಗಚ್ಛನ್ತಂ। ದಿಸ್ವಾನ ಸುಭಂ ಮಾಣವಂ ತೋದೇಯ್ಯಪುತ್ತಂ ಏತದವೋಚ – ‘‘ಹನ್ದ, ಕುತೋ ನು ಭವಂ ಭಾರದ್ವಾಜೋ ಆಗಚ್ಛತಿ ದಿವಾ ದಿವಸ್ಸಾ’’ತಿ? ‘‘ಇತೋ ಹಿ ಖೋ ಅಹಂ, ಭೋ , ಆಗಚ್ಛಾಮಿ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಸನ್ತಿಕಾ’’ತಿ। ‘‘ತಂ ಕಿಂ ಮಞ್ಞಸಿ, ಭವಂ ಭಾರದ್ವಾಜೋ, ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾವೇಯ್ಯತ್ತಿಯಂ ಪಣ್ಡಿತೋ ಮಞ್ಞೇತಿ’’? ‘‘ಕೋ ಚಾಹಂ, ಭೋ, ಕೋ ಚ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾವೇಯ್ಯತ್ತಿಯಂ ಜಾನಿಸ್ಸಾಮಿ? ಸೋಪಿ ನೂನಸ್ಸ ತಾದಿಸೋವ ಯೋ ಸಮಣಸ್ಸ ಗೋತಮಸ್ಸ ಪಞ್ಞಾವೇಯ್ಯತ್ತಿಯಂ ಜಾನೇಯ್ಯಾ’’ತಿ। ‘‘ಉಳಾರಾಯ ಖಲು, ಭವಂ ಭಾರದ್ವಾಜೋ, ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ಪಸಂಸಾಯ ಪಸಂಸತೀ’’ತಿ। ‘‘ಕೋ ಚಾಹಂ, ಭೋ, ಕೋ ಚ ಸಮಣಂ ಗೋತಮಂ ಪಸಂಸಿಸ್ಸಾಮಿ? ಪಸತ್ಥಪಸತ್ಥೋವ ಸೋ ಭವಂ ಗೋತಮೋ ಸೇಟ್ಠೋ ದೇವಮನುಸ್ಸಾನಂ। ಯೇ ಚಿಮೇ, ಭೋ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣಾ ಪಞ್ಚ ಧಮ್ಮೇ ಪಞ್ಞಪೇನ್ತಿ ಪುಞ್ಞಸ್ಸ ಕಿರಿಯಾಯ ಕುಸಲಸ್ಸ ಆರಾಧನಾಯ; ಚಿತ್ತಸ್ಸೇತೇ ಸಮಣೋ ಗೋತಮೋ ಪರಿಕ್ಖಾರೇ ವದೇತಿ – ಯದಿದಂ ಚಿತ್ತಂ ಅವೇರಂ ಅಬ್ಯಾಬಜ್ಝಂ ತಸ್ಸ ಭಾವನಾಯಾ’’ತಿ।
Tena kho pana samayena jāṇussoṇi brāhmaṇo sabbasetena vaḷavābhirathena 32 sāvatthiyā niyyāti divā divassa. Addasā kho jāṇussoṇi brāhmaṇo subhaṃ māṇavaṃ todeyyaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna subhaṃ māṇavaṃ todeyyaputtaṃ etadavoca – ‘‘handa, kuto nu bhavaṃ bhāradvājo āgacchati divā divassā’’ti? ‘‘Ito hi kho ahaṃ, bho , āgacchāmi samaṇassa gotamassa santikā’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, bhavaṃ bhāradvājo, samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ paṇḍito maññeti’’? ‘‘Ko cāhaṃ, bho, ko ca samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jānissāmi? Sopi nūnassa tādisova yo samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jāneyyā’’ti. ‘‘Uḷārāya khalu, bhavaṃ bhāradvājo, samaṇaṃ gotamaṃ pasaṃsāya pasaṃsatī’’ti. ‘‘Ko cāhaṃ, bho, ko ca samaṇaṃ gotamaṃ pasaṃsissāmi? Pasatthapasatthova so bhavaṃ gotamo seṭṭho devamanussānaṃ. Ye cime, bho, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya; cittassete samaṇo gotamo parikkhāre vadeti – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāyā’’ti.
ಏವಂ ವುತ್ತೇ, ಜಾಣುಸ್ಸೋಣಿ ಬ್ರಾಹ್ಮಣೋ ಸಬ್ಬಸೇತಾ ವಳವಾಭಿರಥಾ ಓರೋಹಿತ್ವಾ ಏಕಂಸಂ ಉತ್ತರಾಸಙ್ಗಂ ಕರಿತ್ವಾ ಯೇನ ಭಗವಾ ತೇನಞ್ಜಲಿಂ ಪಣಾಮೇತ್ವಾ ಉದಾನಂ ಉದಾನೇಸಿ – ‘‘ಲಾಭಾ ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ, ಸುಲದ್ಧಲಾಭಾ ರಞ್ಞೋ ಪಸೇನದಿಸ್ಸ ಕೋಸಲಸ್ಸ ಯಸ್ಸ ವಿಜಿತೇ ತಥಾಗತೋ ವಿಹರತಿ ಅರಹಂ ಸಮ್ಮಾಸಮ್ಬುದ್ಧೋ’’ತಿ।
Evaṃ vutte, jāṇussoṇi brāhmaṇo sabbasetā vaḷavābhirathā orohitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā udānaṃ udānesi – ‘‘lābhā rañño pasenadissa kosalassa, suladdhalābhā rañño pasenadissa kosalassa yassa vijite tathāgato viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti.
ಸುಭಸುತ್ತಂ ನಿಟ್ಠಿತಂ ನವಮಂ।
Subhasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.
Footnotes:
Related texts:
ಅಟ್ಠಕಥಾ • Aṭṭhakathā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಅಟ್ಠಕಥಾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ೯. ಸುಭಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Subhasuttavaṇṇanā
ಟೀಕಾ • Tīkā / ಸುತ್ತಪಿಟಕ (ಟೀಕಾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ಮಜ್ಝಿಮನಿಕಾಯ (ಟೀಕಾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ೯. ಸುಭಸುತ್ತವಣ್ಣನಾ • 9. Subhasuttavaṇṇanā
