Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ • Majjhimanikāya

    ੯. ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ

    9. Subhasuttaṃ

    ੪੬੨. ਏવਂ ਮੇ ਸੁਤਂ – ਏਕਂ ਸਮਯਂ ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਸੁਭੋ ਮਾਣવੋ ਤੋਦੇਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ ਪਟਿવਸਤਿ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨੇ ਕੇਨਚਿਦੇવ ਕਰਣੀਯੇਨ। ਅਥ ਖੋ ਸੁਭੋ ਮਾਣવੋ ਤੋਦੇਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਯਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਨਿવੇਸਨੇ ਪਟਿવਸਤਿ ਤਂ ਗਹਪਤਿਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸੁਤਂ ਮੇਤਂ, ਗਹਪਤਿ – ‘ਅવਿવਿਤ੍ਤਾ ਸਾવਤ੍ਥੀ ਅਰਹਨ੍ਤੇਹੀ’ਤਿ। ਕਂ ਨੁ ਖ੍વਜ੍ਜ ਸਮਣਂ વਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਂ વਾ ਪਯਿਰੁਪਾਸੇਯ੍ਯਾਮਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਯਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਾ ਸਾવਤ੍ਥਿਯਂ વਿਹਰਤਿ ਜੇਤવਨੇ ਅਨਾਥਪਿਣ੍ਡਿਕਸ੍ਸ ਆਰਾਮੇ। ਤਂ, ਭਨ੍ਤੇ, ਭਗવਨ੍ਤਂ ਪਯਿਰੁਪਾਸਸ੍ਸੂ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੁਭੋ ਮਾਣવੋ ਤੋਦੇਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਤਸ੍ਸ ਗਹਪਤਿਸ੍ਸ ਪਟਿਸ੍ਸੁਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨੁਪਸਙ੍ਕਮਿ; ਉਪਸਙ੍ਕਮਿਤ੍વਾ ਭਗવਤਾ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸਮ੍ਮੋਦਿ। ਸਮ੍ਮੋਦਨੀਯਂ ਕਥਂ ਸਾਰਣੀਯਂ વੀਤਿਸਾਰੇਤ੍વਾ ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸੀਦਿ। ਏਕਮਨ੍ਤਂ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਖੋ ਸੁਭੋ ਮਾਣવੋ ਤੋਦੇਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਗਹਟ੍ਠੋ ਆਰਾਧਕੋ ਹੋਤਿ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ, ਨ ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਆਰਾਧਕੋ ਹੋਤਿ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲ’ਨ੍ਤਿ। ਇਧ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਕਿਮਾਹਾ’’ਤਿ?

    462. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena subho māṇavo todeyyaputto sāvatthiyaṃ paṭivasati aññatarassa gahapatissa nivesane kenacideva karaṇīyena. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto yassa gahapatissa nivesane paṭivasati taṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, gahapati – ‘avivittā sāvatthī arahantehī’ti. Kaṃ nu khvajja samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā payirupāseyyāmā’’ti? ‘‘Ayaṃ, bhante, bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Taṃ, bhante, bhagavantaṃ payirupāsassū’’ti. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto tassa gahapatissa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘brāhmaṇā, bho gotama, evamāhaṃsu – ‘gahaṭṭho ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ, na pabbajito ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusala’nti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā’’ti?

    ੪੬੩. ‘‘વਿਭਜ੍ਜવਾਦੋ ਖੋ ਅਹਮੇਤ੍ਥ, ਮਾਣવ; ਨਾਹਮੇਤ੍ਥ ਏਕਂਸવਾਦੋ। ਗਿਹਿਸ੍ਸ વਾਹਂ, ਮਾਣવ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ વਾ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ ਨ વਣ੍ਣੇਮਿ। ਗਿਹੀ વਾ ਹਿ , ਮਾਣવ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ વਾ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਮਿਚ੍ਛਾਪਟਿਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਹੇਤੁ ਨ ਆਰਾਧਕੋ ਹੋਤਿ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲਂ। ਗਿਹਿਸ੍ਸ વਾਹਂ, ਮਾਣવ, ਪਬ੍ਬਜਿਤਸ੍ਸ વਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਿਂ વਣ੍ਣੇਮਿ। ਗਿਹੀ વਾ ਹਿ, ਮਾਣવ, ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ વਾ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਸਮ੍ਮਾਪਟਿਪਤ੍ਤਾਧਿਕਰਣਹੇਤੁ ਆਰਾਧਕੋ ਹੋਤਿ ਞਾਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਕੁਸਲ’’ਨ੍ਤਿ।

    463. ‘‘Vibhajjavādo kho ahamettha, māṇava; nāhamettha ekaṃsavādo. Gihissa vāhaṃ, māṇava, pabbajitassa vā micchāpaṭipattiṃ na vaṇṇemi. Gihī vā hi , māṇava, pabbajito vā micchāpaṭipanno micchāpaṭipattādhikaraṇahetu na ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ. Gihissa vāhaṃ, māṇava, pabbajitassa vā sammāpaṭipattiṃ vaṇṇemi. Gihī vā hi, māṇava, pabbajito vā sammāpaṭipanno sammāpaṭipattādhikaraṇahetu ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusala’’nti.

    ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਮਹਟ੍ਠਮਿਦਂ ਮਹਾਕਿਚ੍ਚਂ ਮਹਾਧਿਕਰਣਂ ਮਹਾਸਮਾਰਮ੍ਭਂ ਘਰਾવਾਸਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ; ਅਪ੍ਪਟ੍ਠਮਿਦਂ ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚਂ ਅਪ੍ਪਾਧਿਕਰਣਂ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭਂ ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਫਲਂ ਹੋਤੀ’ਤਿ। ਇਧ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਕਿਮਾਹਾ’’ਤਿ।

    ‘‘Brāhmaṇā, bho gotama, evamāhaṃsu – ‘mahaṭṭhamidaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahapphalaṃ hoti; appaṭṭhamidaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ pabbajjā kammaṭṭhānaṃ appaphalaṃ hotī’ti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā’’ti.

    ‘‘ਏਤ੍ਥਾਪਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਮਾਣવ, વਿਭਜ੍ਜવਾਦੋ; ਨਾਹਮੇਤ੍ਥ ਏਕਂਸવਾਦੋ। ਅਤ੍ਥਿ, ਮਾਣવ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਹਟ੍ਠਂ ਮਹਾਕਿਚ੍ਚਂ ਮਹਾਧਿਕਰਣਂ ਮਹਾਸਮਾਰਮ੍ਭਂ વਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਪ੍ਪਫਲਂ ਹੋਤਿ; ਅਤ੍ਥਿ, ਮਾਣવ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਹਟ੍ਠਂ ਮਹਾਕਿਚ੍ਚਂ ਮਹਾਧਿਕਰਣਂ ਮਹਾਸਮਾਰਮ੍ਭਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ; ਅਤ੍ਥਿ, ਮਾਣવ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟ੍ਠਂ ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚਂ ਅਪ੍ਪਾਧਿਕਰਣਂ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭਂ વਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਪ੍ਪਫਲਂ ਹੋਤਿ; ਅਤ੍ਥਿ, ਮਾਣવ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟ੍ਠਂ ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚਂ ਅਪ੍ਪਾਧਿਕਰਣਂ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ। ਕਤਮਞ੍ਚ, ਮਾਣવ , ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਹਟ੍ਠਂ ਮਹਾਕਿਚ੍ਚਂ ਮਹਾਧਿਕਰਣਂ ਮਹਾਸਮਾਰਮ੍ਭਂ વਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਪ੍ਪਫਲਂ ਹੋਤਿ? ਕਸਿ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਹਟ੍ਠਂ ਮਹਾਕਿਚ੍ਚਂ ਮਹਾਧਿਕਰਣਂ ਮਹਾਸਮਾਰਮ੍ਭਂ વਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਪ੍ਪਫਲਂ ਹੋਤਿ। ਕਤਮਞ੍ਚ, ਮਾਣવ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਹਟ੍ਠਂ ਮਹਾਕਿਚ੍ਚਂ ਮਹਾਧਿਕਰਣਂ ਮਹਾਸਮਾਰਮ੍ਭਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ? ਕਸਿਯੇવ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਹਟ੍ਠਂ ਮਹਾਕਿਚ੍ਚਂ ਮਹਾਧਿਕਰਣਂ ਮਹਾਸਮਾਰਮ੍ਭਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ। ਕਤਮਞ੍ਚ, ਮਾਣવ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟ੍ਠਂ ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚਂ ਅਪ੍ਪਾਧਿਕਰਣਂ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭਂ વਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਪ੍ਪਫਲਂ ਹੋਤਿ? વਣਿਜ੍ਜਾ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟ੍ਠਂ ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚਂ ਅਪ੍ਪਾਧਿਕਰਣਂ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭਂ વਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਪ੍ਪਫਲਂ ਹੋਤਿ। ਕਤਮਞ੍ਚ ਮਾਣવ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟ੍ਠਂ ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚਂ ਅਪ੍ਪਾਧਿਕਰਣਂ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ? વਣਿਜ੍ਜਾਯੇવ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟ੍ਠਂ ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚਂ ਅਪ੍ਪਾਧਿਕਰਣਂ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ।

    ‘‘Etthāpi kho ahaṃ, māṇava, vibhajjavādo; nāhamettha ekaṃsavādo. Atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti; atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti. Katamañca, māṇava , kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti? Kasi kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Katamañca, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti? Kasiyeva kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti. Katamañca, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti? Vaṇijjā kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Katamañca māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti? Vaṇijjāyeva kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti.

    ੪੬੪. ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਣવ, ਕਸਿ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਹਟ੍ਠਂ ਮਹਾਕਿਚ੍ਚਂ ਮਹਾਧਿਕਰਣਂ ਮਹਾਸਮਾਰਮ੍ਭਂ વਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਪ੍ਪਫਲਂ ਹੋਤਿ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਘਰਾવਾਸਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਹਟ੍ਠਂ ਮਹਾਕਿਚ੍ਚਂ ਮਹਾਧਿਕਰਣਂ ਮਹਾਸਮਾਰਮ੍ਭਂ વਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਪ੍ਪਫਲਂ ਹੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਣવ, ਕਸਿਯੇવ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਹਟ੍ਠਂ ਮਹਾਕਿਚ੍ਚਂ ਮਹਾਧਿਕਰਣਂ ਮਹਾਸਮਾਰਮ੍ਭਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਘਰਾવਾਸਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਮਹਟ੍ਠਂ ਮਹਾਕਿਚ੍ਚਂ ਮਹਾਧਿਕਰਣਂ ਮਹਾਸਮਾਰਮ੍ਭਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਣવ, વਣਿਜ੍ਜਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟ੍ਠਂ ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚਂ ਅਪ੍ਪਾਧਿਕਰਣਂ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭਂ વਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਪ੍ਪਫਲਂ ਹੋਤਿ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟ੍ਠਂ ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚਂ ਅਪ੍ਪਾਧਿਕਰਣਂ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭਂ વਿਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਅਪ੍ਪਫਲਂ ਹੋਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਣવ, વਣਿਜ੍ਜਾਯੇવ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟ੍ਠਂ ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚਂ ਅਪ੍ਪਾਧਿਕਰਣਂ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤਿ; ਏવਮੇવ ਖੋ , ਮਾਣવ, ਪਬ੍ਬਜ੍ਜਾ ਕਮ੍ਮਟ੍ਠਾਨਂ ਅਪ੍ਪਟ੍ਠਂ ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚਂ ਅਪ੍ਪਾਧਿਕਰਣਂ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਮਾਨਂ ਮਹਪ੍ਫਲਂ ਹੋਤੀ’’ਤਿ।

    464. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, kasi kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; evameva kho, māṇava, gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Seyyathāpi, māṇava, kasiyeva kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti; evameva kho, māṇava, gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti. Seyyathāpi, māṇava, vaṇijjā kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; evameva kho, māṇava, pabbajjā kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Seyyathāpi, māṇava, vaṇijjāyeva kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti; evameva kho , māṇava, pabbajjā kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hotī’’ti.

    ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ , ਭੋ ਗੋਤਮ, ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਮਾਣવ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯ – ਸਚੇ ਤੇ ਅਗਰੁ – ਸਾਧੁ ਤੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਇਮਸ੍ਮਿਂ ਪਰਿਸਤਿ ਭਾਸਸ੍ਸੂ’’ਤਿ। ‘‘ਨ ਖੋ ਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਗਰੁ ਯਤ੍ਥਸ੍ਸੁ ਭવਨ੍ਤੋ વਾ ਨਿਸਿਨ੍ਨੋ ਭવਨ੍ਤਰੂਪੋ વਾ’’ਤਿ 1। ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਮਾਣવ, ਭਾਸਸ੍ਸੂ’’ਤਿ। ‘‘ਸਚ੍ਚਂ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਠਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯ। ਤਪਂ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਦੁਤਿਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਰਿਯਂ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਤਤਿਯਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯ। ਅਜ੍ਝੇਨਂ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯ। ਚਾਗਂ ਖੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਞ੍ਚਮਂ ਧਮ੍ਮਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯ। ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਇਮੇ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ, ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯਾਤਿ। ਇਧ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਕਿਮਾਹਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Brāhmaṇā , bho gotama, pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāyā’’ti. ‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya – sace te agaru – sādhu te pañca dhamme imasmiṃ parisati bhāsassū’’ti. ‘‘Na kho me, bho gotama, garu yatthassu bhavanto vā nisinno bhavantarūpo vā’’ti 2. ‘‘Tena hi, māṇava, bhāsassū’’ti. ‘‘Saccaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā paṭhamaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Tapaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā dutiyaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Brahmacariyaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā tatiyaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Ajjhenaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā catutthaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Cāgaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā pañcamaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Brāhmaṇā, bho gotama, ime pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāyāti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā’’ti?

    ੪੬੫. ‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਮਾਣવ, ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਪਿ ਯੋ ਏવਮਾਹ – ‘ਅਹਂ ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ વਿਪਾਕਂ ਪવੇਦੇਮੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਮਾਣવ, ਅਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕਾਚਰਿਯੋਪਿ ਏਕਾਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯੋਪਿ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਆਚਰਿਯਮਹਯੁਗਾਪਿ ਯੋ ਏવਮਾਹ – ‘ਅਹਂ ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ વਿਪਾਕਂ ਪવੇਦੇਮੀ’’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’। ‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਮਾਣવ, ਯੇਪਿ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਕਾ ਇਸਯੋ ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਕਤ੍ਤਾਰੋ ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਾਰੋ ਯੇਸਮਿਦਂ ਏਤਰਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੋਰਾਣਂ ਮਨ੍ਤਪਦਂ ਗੀਤਂ ਪવੁਤ੍ਤਂ ਸਮਿਹਿਤਂ ਤਦਨੁਗਾਯਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਭਾਸਨ੍ਤਿ ਭਾਸਿਤਮਨੁਭਾਸਨ੍ਤਿ વਾਚਿਤਮਨੁવਾਚੇਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਅਟ੍ਠਕੋ વਾਮਕੋ વਾਮਦੇવੋ વੇਸ੍ਸਾਮਿਤ੍ਤੋ ਯਮਤਗ੍ਗਿ ਅਙ੍ਗੀਰਸੋ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ વਾਸੇਟ੍ਠੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਭਗੁ, ਤੇਪਿ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਮਯਂ ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ વਿਪਾਕਂ ਪવੇਦੇਮਾ’’’ਤਿ? ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’।

    465. ‘‘Kiṃ pana, māṇava, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Kiṃ pana, māṇava, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekācariyopi ekācariyapācariyopi yāva sattamā ācariyamahayugāpi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Kiṃ pana, māṇava, yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi evamāhaṃsu – ‘mayaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘ਇਤਿ ਕਿਰ, ਮਾਣવ, ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋਪਿ ਯੋ ਏવਮਾਹ – ‘ਅਹਂ ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ વਿਪਾਕਂ ਪવੇਦੇਮੀ’ਤਿ; ਨਤ੍ਥਿ ਕੋਚਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਏਕਾਚਰਿਯੋਪਿ ਏਕਾਚਰਿਯਪਾਚਰਿਯੋਪਿ ਯਾવ ਸਤ੍ਤਮਾ ਆਚਰਿਯਮਹਯੁਗਾਪਿ ਯੋ ਏવਮਾਹ – ‘ਅਹਂ ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ વਿਪਾਕਂ ਪવੇਦੇਮੀ’ਤਿ; ਯੇਪਿ ਤੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਪੁਬ੍ਬਕਾ ਇਸਯੋ ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਕਤ੍ਤਾਰੋ ਮਨ੍ਤਾਨਂ ਪવਤ੍ਤਾਰੋ, ਯੇਸਮਿਦਂ ਏਤਰਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪੋਰਾਣਂ ਮਨ੍ਤਪਦਂ ਗੀਤਂ ਪવੁਤ੍ਤਂ ਸਮਿਹਿਤਂ, ਤਦਨੁਗਾਯਨ੍ਤਿ ਤਦਨੁਭਾਸਨ੍ਤਿ ਭਾਸਿਤਮਨੁਭਾਸਨ੍ਤਿ વਾਚਿਤਮਨੁવਾਚੇਨ੍ਤਿ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਅਟ੍ਠਕੋ વਾਮਕੋ વਾਮਦੇવੋ વੇਸ੍ਸਾਮਿਤ੍ਤੋ ਯਮਤਗ੍ਗਿ ਅਙ੍ਗੀਰਸੋ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ વਾਸੇਟ੍ਠੋ ਕਸ੍ਸਪੋ ਭਗੁ। ਤੇਪਿ ਨ ਏવਮਾਹਂਸੁ – ‘ਮਯਂ ਇਮੇਸਂ ਪਞ੍ਚਨ੍ਨਂ ਧਮ੍ਮਾਨਂ ਸਯਂ ਅਭਿਞ੍ਞਾ ਸਚ੍ਛਿਕਤ੍વਾ વਿਪਾਕਂ ਪવੇਦੇਮਾ’ਤਿ।

    ‘‘Iti kira, māṇava, natthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’ti; natthi koci brāhmaṇānaṃ ekācariyopi ekācariyapācariyopi yāva sattamā ācariyamahayugāpi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’ti; yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu. Tepi na evamāhaṃsu – ‘mayaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemā’ti.

    ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਣવ, ਅਨ੍ਧવੇਣਿ ਪਰਮ੍ਪਰਾਸਂਸਤ੍ਤਾ ਪੁਰਿਮੋਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮੋਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮੋਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਅਨ੍ਧવੇਣੂਪਮਂ ਮਞ੍ਞੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਭਾਸਿਤਂ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ – ਪੁਰਿਮੋਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਮਜ੍ਝਿਮੋਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤਿ ਪਚ੍ਛਿਮੋਪਿ ਨ ਪਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ।

    ‘‘Seyyathāpi, māṇava, andhaveṇi paramparāsaṃsattā purimopi na passati majjhimopi na passati pacchimopi na passati; evameva kho, māṇava, andhaveṇūpamaṃ maññe brāhmaṇānaṃ bhāsitaṃ sampajjati – purimopi na passati majjhimopi na passati pacchimopi na passatī’’ti.

    ੪੬੬. ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਸੁਭੋ ਮਾਣવੋ ਤੋਦੇਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤਾ ਅਨ੍ਧવੇਣੂਪਮੇਨ વੁਚ੍ਚਮਾਨੋ ਕੁਪਿਤੋ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ ਖੁਂਸੇਨ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ વਮ੍ਭੇਨ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂਯੇવ વਦਮਾਨੋ – ‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਪਾਪਿਤੋ ਭવਿਸ੍ਸਤੀ’ਤਿ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿ ਓਪਮਞ੍ਞੋ ਸੁਭਗવਨਿਕੋ ਏવਮਾਹ – ‘ਏવਮੇવ ਪਨਿਧੇਕਚ੍ਚੇ 3 ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੇਸਂ ਪਟਿਜਾਨਨ੍ਤਿ। ਤੇਸਮਿਦਂ ਭਾਸਿਤਂ ਹਸ੍ਸਕਂਯੇવ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਨਾਮਕਂਯੇવ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਰਿਤ੍ਤਕਂਯੇવ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ, ਤੁਚ੍ਛਕਂਯੇવ ਸਮ੍ਪਜ੍ਜਤਿ। ਕਥਞ੍ਹਿ ਨਾਮ ਮਨੁਸ੍ਸਭੂਤੋ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੇਸਂ ਞਸ੍ਸਤਿ વਾ ਦਕ੍ਖਤਿ વਾ ਸਚ੍ਛਿ વਾ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤੀ’’’ਤਿ?

    466. Evaṃ vutte, subho māṇavo todeyyaputto bhagavatā andhaveṇūpamena vuccamāno kupito anattamano bhagavantaṃyeva khuṃsento bhagavantaṃyeva vambhento bhagavantaṃyeva vadamāno – ‘samaṇo gotamo pāpito bhavissatī’ti bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘brāhmaṇo, bho gotama, pokkharasāti opamañño subhagavaniko evamāha – ‘evameva panidhekacce 4 samaṇabrāhmaṇā uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ paṭijānanti. Tesamidaṃ bhāsitaṃ hassakaṃyeva sampajjati, nāmakaṃyeva sampajjati, rittakaṃyeva sampajjati, tucchakaṃyeva sampajjati. Kathañhi nāma manussabhūto uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’’ti?

    ‘‘ਕਿਂ ਪਨ, ਮਾਣવ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿ ਓਪਮਞ੍ਞੋ ਸੁਭਗવਨਿਕੋ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇવ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਾਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਸਕਾਯਪਿ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਪੁਣ੍ਣਿਕਾਯ ਦਾਸਿਯਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿ ਓਪਮਞ੍ਞੋ ਸੁਭਗવਨਿਕੋ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਨ ਪਜਾਨਾਤਿ, ਕੁਤੋ ਪਨ ਸਬ੍ਬੇਸਂਯੇવ ਸਮਣਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਚੇਤਸਾ ਚੇਤੋ ਪਰਿਚ੍ਚ ਪਜਾਨਿਸ੍ਸਤੀ’’ਤਿ?

    ‘‘Kiṃ pana, māṇava, brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko sabbesaṃyeva samaṇabrāhmaṇānaṃ cetasā ceto paricca pajānātī’’ti? ‘‘Sakāyapi hi, bho gotama, puṇṇikāya dāsiyā brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko cetasā ceto paricca na pajānāti, kuto pana sabbesaṃyeva samaṇabrāhmaṇānaṃ cetasā ceto paricca pajānissatī’’ti?

    ‘‘ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਣવ, ਜਚ੍ਚਨ੍ਧੋ ਪੁਰਿਸੋ ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਨੀਲਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਪੀਤਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਸਮવਿਸਮਂ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਤਾਰਕਰੂਪਾਨਿ, ਨ ਪਸ੍ਸੇਯ੍ਯ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯੇ। ਸੋ ਏવਂ વਦੇਯ੍ਯ – ‘ਨਤ੍ਥਿ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ; ਨਤ੍ਥਿ ਨੀਲਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਨੀਲਕਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ; ਨਤ੍ਥਿ ਪੀਤਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਪੀਤਕਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ; ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਲੋਹਿਤਕਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ; ਨਤ੍ਥਿ ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਕਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ; ਨਤ੍ਥਿ ਸਮવਿਸਮਂ, ਨਤ੍ਥਿ ਸਮવਿਸਮਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾવੀ; ਨਤ੍ਥਿ ਤਾਰਕਰੂਪਾਨਿ, ਨਤ੍ਥਿ ਤਾਰਕਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ; ਨਤ੍ਥਿ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ, ਨਤ੍ਥਿ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ। ਅਹਮੇਤਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਅਹਮੇਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਨਤ੍ਥੀ’ਤਿ। ਸਮ੍ਮਾ ਨੁ ਖੋ ਸੋ, ਮਾਣવ, વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Seyyathāpi, māṇava, jaccandho puriso na passeyya kaṇhasukkāni rūpāni, na passeyya nīlakāni rūpāni, na passeyya pītakāni rūpāni, na passeyya lohitakāni rūpāni, na passeyya mañjiṭṭhakāni rūpāni, na passeyya samavisamaṃ, na passeyya tārakarūpāni, na passeyya candimasūriye. So evaṃ vadeyya – ‘natthi kaṇhasukkāni rūpāni, natthi kaṇhasukkānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi nīlakāni rūpāni, natthi nīlakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi pītakāni rūpāni, natthi pītakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi lohitakāni rūpāni, natthi lohitakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi mañjiṭṭhakāni rūpāni, natthi mañjiṭṭhakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi samavisamaṃ, natthi samavisamassa dassāvī; natthi tārakarūpāni, natthi tārakarūpānaṃ dassāvī; natthi candimasūriyā, natthi candimasūriyānaṃ dassāvī. Ahametaṃ na jānāmi, ahametaṃ na passāmi; tasmā taṃ natthī’ti. Sammā nu kho so, māṇava, vadamāno vadeyyā’’ti?

    ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ। ਅਤ੍ਥਿ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਕਣ੍ਹਸੁਕ੍ਕਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ; ਅਤ੍ਥਿ ਨੀਲਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਨੀਲਕਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ; ਅਤ੍ਥਿ ਪੀਤਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਪੀਤਕਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ; ਅਤ੍ਥਿ ਲੋਹਿਤਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਲੋਹਿਤਕਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ; ਅਤ੍ਥਿ ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਕਾਨਿ ਰੂਪਾਨਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਮਞ੍ਜਿਟ੍ਠਕਾਨਂ ਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ; ਅਤ੍ਥਿ ਸਮવਿਸਮਂ, ਅਤ੍ਥਿ ਸਮવਿਸਮਸ੍ਸ ਦਸ੍ਸਾવੀ; ਅਤ੍ਥਿ ਤਾਰਕਰੂਪਾਨਿ, ਅਤ੍ਥਿ ਤਾਰਕਰੂਪਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ ; ਅਤ੍ਥਿ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾ, ਅਤ੍ਥਿ ਚਨ੍ਦਿਮਸੂਰਿਯਾਨਂ ਦਸ੍ਸਾવੀ। ‘ਅਹਮੇਤਂ ਨ ਜਾਨਾਮਿ, ਅਹਮੇਤਂ ਨ ਪਸ੍ਸਾਮਿ; ਤਸ੍ਮਾ ਤਂ ਨਤ੍ਥੀ’ਤਿ; ਨ ਹਿ ਸੋ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਸਮ੍ਮਾ વਦਮਾਨੋ વਦੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ।

    ‘‘No hidaṃ, bho gotama. Atthi kaṇhasukkāni rūpāni, atthi kaṇhasukkānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi nīlakāni rūpāni, atthi nīlakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi pītakāni rūpāni, atthi pītakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi lohitakāni rūpāni, atthi lohitakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi mañjiṭṭhakāni rūpāni, atthi mañjiṭṭhakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi samavisamaṃ, atthi samavisamassa dassāvī; atthi tārakarūpāni, atthi tārakarūpānaṃ dassāvī ; atthi candimasūriyā, atthi candimasūriyānaṃ dassāvī. ‘Ahametaṃ na jānāmi, ahametaṃ na passāmi; tasmā taṃ natthī’ti; na hi so, bho gotama, sammā vadamāno vadeyyā’’ti.

    ‘‘ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿ ਓਪਮਞ੍ਞੋ ਸੁਭਗવਨਿਕੋ ਅਨ੍ਧੋ ਅਚਕ੍ਖੁਕੋ। ਸੋ વਤ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੇਸਂ ਞਸ੍ਸਤਿ વਾ ਦਕ੍ਖਤਿ વਾ ਸਚ੍ਛਿ વਾ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ’’।

    ‘‘Evameva kho, māṇava, brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko andho acakkhuko. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’’.

    ੪੬੭. ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਣવ, ਯੇ ਤੇ ਕੋਸਲਕਾ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਮਹਾਸਾਲਾ, ਸੇਯ੍ਯਥਿਦਂ – ਚਙ੍ਕੀ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਤਾਰੁਕ੍ਖੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਜਾਣੁਸ੍ਸੋਣਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪਿਤਾ ਚ 5 ਤੇ ਤੋਦੇਯ੍ਯੋ, ਕਤਮਾ ਨੇਸਂ ਸੇਯ੍ਯੋ 6, ਯਂ વਾ ਤੇ ਸਮ੍ਮੁਚ੍ਚਾ 7 વਾਚਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ ਯਂ વਾ ਅਸਮ੍ਮੁਚ੍ਚਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸਮ੍ਮੁਚ੍ਚਾ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’।

    467. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, ye te kosalakā brāhmaṇamahāsālā, seyyathidaṃ – caṅkī brāhmaṇo tārukkho brāhmaṇo pokkharasāti brāhmaṇo jāṇussoṇi brāhmaṇo pitā ca 8 te todeyyo, katamā nesaṃ seyyo 9, yaṃ vā te sammuccā 10 vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā asammuccā’’ti? ‘‘Sammuccā, bho gotama’’.

    ‘‘ਕਤਮਾ ਨੇਸਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਂ વਾ ਤੇ ਮਨ੍ਤਾ વਾਚਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ ਯਂ વਾ ਅਮਨ੍ਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਮਨ੍ਤਾ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’।

    ‘‘Katamā nesaṃ seyyo, yaṃ vā te mantā vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā amantā’’ti? ‘‘Mantā, bho gotama’’.

    ‘‘ਕਤਮਾ ਨੇਸਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਂ વਾ ਤੇ ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯ વਾਚਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ ਯਂ વਾ ਅਪ੍ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’।

    ‘‘Katamā nesaṃ seyyo, yaṃ vā te paṭisaṅkhāya vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā appaṭisaṅkhāyā’’ti? ‘‘Paṭisaṅkhāya, bho gotama’’.

    ‘‘ਕਤਮਾ ਨੇਸਂ ਸੇਯ੍ਯੋ, ਯਂ વਾ ਤੇ ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ વਾਚਂ ਭਾਸੇਯ੍ਯੁਂ ਯਂ વਾ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤ’’ਨ੍ਤਿ? ‘‘ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’।

    ‘‘Katamā nesaṃ seyyo, yaṃ vā te atthasaṃhitaṃ vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā anatthasaṃhita’’nti? ‘‘Atthasaṃhitaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਣવ, ਯਦਿ ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੇਨ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿਨਾ ਓਪਮਞ੍ਞੇਨ ਸੁਭਗવਨਿਕੇਨ ਸਮ੍ਮੁਚ੍ਚਾ વਾਚਾ ਭਾਸਿਤਾ ਅਸਮ੍ਮੁਚ੍ਚਾ’’ਤਿ 11? ‘‘ਅਸਮ੍ਮੁਚ੍ਚਾ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’।

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, yadi evaṃ sante, brāhmaṇena pokkharasātinā opamaññena subhagavanikena sammuccā vācā bhāsitā asammuccā’’ti 12? ‘‘Asammuccā, bho gotama’’.

    ‘‘ਮਨ੍ਤਾ વਾਚਾ ਭਾਸਿਤਾ ਅਮਨ੍ਤਾ વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਮਨ੍ਤਾ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’।

    ‘‘Mantā vācā bhāsitā amantā vā’’ti? ‘‘Amantā, bho gotama’’.

    ‘‘ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯ વਾਚਾ ਭਾਸਿਤਾ ਅਪ੍ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਪ੍ਪਟਿਸਙ੍ਖਾਯ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’।

    ‘‘Paṭisaṅkhāya vācā bhāsitā appaṭisaṅkhāyā’’ti? ‘‘Appaṭisaṅkhāya, bho gotama’’.

    ‘‘ਅਤ੍ਥਸਂਹਿਤਾ વਾਚਾ ਭਾਸਿਤਾ ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਾ’’ਤਿ? ‘‘ਅਨਤ੍ਥਸਂਹਿਤਾ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’।

    ‘‘Atthasaṃhitā vācā bhāsitā anatthasaṃhitā’’ti? ‘‘Anatthasaṃhitā, bho gotama’’.

    ‘‘ਪਞ੍ਚ ਖੋ ਇਮੇ, ਮਾਣવ, ਨੀવਰਣਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਕਾਮਚ੍ਛਨ੍ਦਨੀવਰਣਂ, ਬ੍ਯਾਪਾਦਨੀવਰਣਂ, ਥੀਨਮਿਦ੍ਧਨੀવਰਣਂ ਉਦ੍ਧਚ੍ਚਕੁਕ੍ਕੁਚ੍ਚਨੀવਰਣਂ, વਿਚਿਕਿਚ੍ਛਾਨੀવਰਣਂ – ਇਮੇ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਪਞ੍ਚ ਨੀવਰਣਾ। ਇਮੇਹਿ ਖੋ ਮਾਣવ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਨੀવਰਣੇਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿ ਓਪਮਞ੍ਞੋ ਸੁਭਗવਨਿਕੋ ਆવੁਤੋ ਨਿવੁਤੋ ਓਫੁਟੋ 13 ਪਰਿਯੋਨਦ੍ਧੋ। ਸੋ વਤ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੇਸਂ ਞਸ੍ਸਤਿ વਾ ਦਕ੍ਖਤਿ વਾ ਸਚ੍ਛਿ વਾ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ।

    ‘‘Pañca kho ime, māṇava, nīvaraṇā. Katame pañca? Kāmacchandanīvaraṇaṃ, byāpādanīvaraṇaṃ, thīnamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ, vicikicchānīvaraṇaṃ – ime kho, māṇava, pañca nīvaraṇā. Imehi kho māṇava, pañcahi nīvaraṇehi brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko āvuto nivuto ophuṭo 14 pariyonaddho. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ੪੬੮. ‘‘ਪਞ੍ਚ ਖੋ ਇਮੇ, ਮਾਣવ, ਕਾਮਗੁਣਾ। ਕਤਮੇ ਪਞ੍ਚ? ਚਕ੍ਖੁવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰੂਪਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ, ਸੋਤવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਸਦ੍ਦਾ…ਪੇ॰… ਘਾਨવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਗਨ੍ਧਾ… ਜਿવ੍ਹਾ વਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਰਸਾ… ਕਾਯવਿਞ੍ਞੇਯ੍ਯਾ ਫੋਟ੍ਠਬ੍ਬਾ ਇਟ੍ਠਾ ਕਨ੍ਤਾ ਮਨਾਪਾ ਪਿਯਰੂਪਾ ਕਾਮੂਪਸਂਹਿਤਾ ਰਜਨੀਯਾ – ਇਮੇ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣਾ। ਇਮੇਹਿ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਪਞ੍ਚਹਿ ਕਾਮਗੁਣੇਹਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਪੋਕ੍ਖਰਸਾਤਿ ਓਪਮਞ੍ਞੋ ਸੁਭਗવਨਿਕੋ ਗਥਿਤੋ ਮੁਚ੍ਛਿਤੋ ਅਜ੍ਝੋਪਨ੍ਨੋ ਅਨਾਦੀਨવਦਸ੍ਸਾવੀ ਅਨਿਸ੍ਸਰਣਪਞ੍ਞੋ ਪਰਿਭੁਞ੍ਜਤਿ। ਸੋ વਤ ਉਤ੍ਤਰਿਮਨੁਸ੍ਸਧਮ੍ਮਾ ਅਲਮਰਿਯਞਾਣਦਸ੍ਸਨવਿਸੇਸਂ ਞਸ੍ਸਤਿ વਾ ਦਕ੍ਖਤਿ વਾ ਸਚ੍ਛਿ વਾ ਕਰਿਸ੍ਸਤੀਤਿ – ਨੇਤਂ ਠਾਨਂ વਿਜ੍ਜਤਿ।

    468. ‘‘Pañca kho ime, māṇava, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhā viññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā – ime kho, māṇava, pañca kāmaguṇā. Imehi kho, māṇava, pañcahi kāmaguṇehi brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko gathito mucchito ajjhopanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjati. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਣવ, ਯਂ વਾ ਤਿਣਕਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਗ੍ਗਿਂ ਜਾਲੇਯ੍ਯ ਯਂ વਾ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤਿਣਕਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਅਗ੍ਗਿਂ ਜਾਲੇਯ੍ਯ, ਕਤਮੋ ਨੁ ਖ੍વਾਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਿ ਅਚ੍ਚਿਮਾ ਚੇવ વਣ੍ਣવਾ ਚ ਪਭਸ੍ਸਰੋ ਚਾ’’ਤਿ? ‘‘ਸਚੇ ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਠਾਨਂ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤਿਣਕਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਅਗ੍ਗਿਂ ਜਾਲੇਤੁਂ, ਸ੍વਾਸ੍ਸ ਅਗ੍ਗਿ ਅਚ੍ਚਿਮਾ ਚੇવ વਣ੍ਣવਾ ਚ ਪਭਸ੍ਸਰੋ ਚਾ’’ਤਿ। ‘‘ਅਟ੍ਠਾਨਂ ਖੋ ਏਤਂ, ਮਾਣવ, ਅਨવਕਾਸੋ ਯਂ ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤਿਣਕਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਅਗ੍ਗਿਂ ਜਾਲੇਯ੍ਯ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਇਦ੍ਧਿਮਤਾ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਣવ, ਤਿਣਕਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤਿ ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਮਾਣવ, ਇਮਂ ਪੀਤਿਂ વਦਾਮਿ ਯਾਯਂ ਪੀਤਿ ਪਞ੍ਚ ਕਾਮਗੁਣੇ ਪਟਿਚ੍ਚ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਣવ, ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤਿਣਕਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨੋ 15 ਅਗ੍ਗਿ ਜਲਤਿ ਤਥੂਪਮਾਹਂ, ਮਾਣવ , ਇਮਂ ਪੀਤਿਂ વਦਾਮਿ ਯਾਯਂ ਪੀਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇવ ਕਾਮੇਹਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ।

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, yaṃ vā tiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca aggiṃ jāleyya yaṃ vā nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ aggiṃ jāleyya, katamo nu khvāssa aggi accimā ceva vaṇṇavā ca pabhassaro cā’’ti? ‘‘Sace taṃ, bho gotama, ṭhānaṃ nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ aggiṃ jāletuṃ, svāssa aggi accimā ceva vaṇṇavā ca pabhassaro cā’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, māṇava, anavakāso yaṃ nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ aggiṃ jāleyya aññatra iddhimatā. Seyyathāpi, māṇava, tiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca aggi jalati tathūpamāhaṃ, māṇava, imaṃ pītiṃ vadāmi yāyaṃ pīti pañca kāmaguṇe paṭicca. Seyyathāpi, māṇava, nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādāno 16 aggi jalati tathūpamāhaṃ, māṇava , imaṃ pītiṃ vadāmi yāyaṃ pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi.

    ‘‘ਕਤਮਾ ਚ, ਮਾਣવ, ਪੀਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇવ ਕਾਮੇਹਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ? ਇਧ, ਮਾਣવ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿવਿਚ੍ਚੇવ ਕਾਮੇਹਿ…ਪੇ॰… ਪਠਮਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਪੀਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇવ ਕਾਮੇਹਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ। ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਮਾਣવ, ਭਿਕ੍ਖੁ વਿਤਕ੍ਕવਿਚਾਰਾਨਂ વੂਪਸਮਾ…ਪੇ॰… ਦੁਤਿਯਂ ਝਾਨਂ ਉਪਸਮ੍ਪਜ੍ਜ વਿਹਰਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਪੀਤਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰੇવ ਕਾਮੇਹਿ ਅਞ੍ਞਤ੍ਰ ਅਕੁਸਲੇਹਿ ਧਮ੍ਮੇਹਿ।

    ‘‘Katamā ca, māṇava, pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi? Idha, māṇava, bhikkhu vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayampi kho, māṇava, pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi. Puna caparaṃ, māṇava, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayampi kho, māṇava, pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi.

    ੪੬੯. ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਮਾਣવ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯ, ਕਤਮੇਤ੍ਥ 17 ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਧਮ੍ਮਂ ਮਹਪ੍ਫਲਤਰਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯੇਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯ, ਚਾਗਮੇਤ੍ਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਧਮ੍ਮਂ ਮਹਪ੍ਫਲਤਰਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯਾ’’ਤਿ।

    469. ‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, katamettha 18 brāhmaṇā dhammaṃ mahapphalataraṃ paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāyā’’ti? ‘‘Yeme, bho gotama, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, cāgamettha brāhmaṇā dhammaṃ mahapphalataraṃ paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāyā’’ti.

    ‘‘ਤਂ ਕਿ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਣવ, ਇਧ ਅਞ੍ਞਤਰਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਮਹਾਯਞ੍ਞੋ ਪਚ੍ਚੁਪਟ੍ਠਿਤੋ ਅਸ੍ਸ। ਅਥ ਦ੍વੇ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਆਗਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ – ‘ਇਤ੍ਥਨ੍ਨਾਮਸ੍ਸ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਮਹਾਯਞ੍ਞਂ ਅਨੁਭવਿਸ੍ਸਾਮਾ’ਤਿ। ਤਤ੍ਰੇਕਸ੍ਸ 19 ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਸ੍ਸ ਏવਮਸ੍ਸ – ‘ਅਹੋ વਤ! ਅਹਮੇવ ਲਭੇਯ੍ਯਂ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਅਗ੍ਗਾਸਨਂ ਅਗ੍ਗੋਦਕਂ ਅਗ੍ਗਪਿਣ੍ਡਂ, ਨ ਅਞ੍ਞੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਲਭੇਯ੍ਯ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਅਗ੍ਗਾਸਨਂ ਅਗ੍ਗੋਦਕਂ ਅਗ੍ਗਪਿਣ੍ਡ’ਨ੍ਤਿ। ਠਾਨਂ ਖੋ ਪਨੇਤਂ, ਮਾਣવ , વਿਜ੍ਜਤਿ ਯਂ ਅਞ੍ਞੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਲਭੇਯ੍ਯ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਅਗ੍ਗਾਸਨਂ ਅਗ੍ਗੋਦਕਂ ਅਗ੍ਗਪਿਣ੍ਡਂ, ਨ ਸੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਲਭੇਯ੍ਯ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਅਗ੍ਗਾਸਨਂ ਅਗ੍ਗੋਦਕਂ ਅਗ੍ਗਪਿਣ੍ਡਂ। ‘ਅਞ੍ਞੋ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਲਭਤਿ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਅਗ੍ਗਾਸਨਂ ਅਗ੍ਗੋਦਕਂ ਅਗ੍ਗਪਿਣ੍ਡਂ, ਨਾਹਂ ਲਭਾਮਿ ਭਤ੍ਤਗ੍ਗੇ ਅਗ੍ਗਾਸਨਂ ਅਗ੍ਗੋਦਕਂ ਅਗ੍ਗਪਿਣ੍ਡ’ਨ੍ਤਿ – ਇਤਿ ਸੋ ਕੁਪਿਤੋ ਹੋਤਿ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ। ਇਮਸ੍ਸ ਪਨ, ਮਾਣવ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਕਿਂ વਿਪਾਕਂ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ? ‘‘ਨ ਖ੍વੇਤ੍ਥ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਏવਂ ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤਿ – ‘ਇਮਿਨਾ ਪਰੋ ਕੁਪਿਤੋ ਹੋਤੁ ਅਨਤ੍ਤਮਨੋ’ਤਿ। ਅਥ ਖ੍વੇਤ੍ਥ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਜਾਤਿਕਂਯੇવ 20 ਦਾਨਂ ਦੇਨ੍ਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ, ਖੋ, ਮਾਣવ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਇਦਂ ਛਟ੍ਠਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਤ੍ਥੁ ਹੋਤਿ – ਯਦਿਦਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਜਾਤਿਕ’’ਨ੍ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਸਨ੍ਤੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾਨਂ ਇਦਂ ਛਟ੍ਠਂ ਪੁਞ੍ਞਕਿਰਿਯવਤ੍ਥੁ ਹੋਤਿ – ਯਦਿਦਂ ਅਨੁਕਮ੍ਪਾਜਾਤਿਕ’’ਨ੍ਤਿ।

    ‘‘Taṃ ki maññasi, māṇava, idha aññatarassa brāhmaṇassa mahāyañño paccupaṭṭhito assa. Atha dve brāhmaṇā āgaccheyyuṃ – ‘itthannāmassa brāhmaṇassa mahāyaññaṃ anubhavissāmā’ti. Tatrekassa 21 brāhmaṇassa evamassa – ‘aho vata! Ahameva labheyyaṃ bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, na añño brāhmaṇo labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍa’nti. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, māṇava , vijjati yaṃ añño brāhmaṇo labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, na so brāhmaṇo labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ. ‘Añño brāhmaṇo labhati bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, nāhaṃ labhāmi bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍa’nti – iti so kupito hoti anattamano. Imassa pana, māṇava, brāhmaṇā kiṃ vipākaṃ paññapentī’’ti? ‘‘Na khvettha, bho gotama, brāhmaṇā evaṃ dānaṃ denti – ‘iminā paro kupito hotu anattamano’ti. Atha khvettha brāhmaṇā anukampājātikaṃyeva 22 dānaṃ dentī’’ti. ‘‘Evaṃ sante, kho, māṇava, brāhmaṇānaṃ idaṃ chaṭṭhaṃ puññakiriyavatthu hoti – yadidaṃ anukampājātika’’nti. ‘‘Evaṃ sante, bho gotama, brāhmaṇānaṃ idaṃ chaṭṭhaṃ puññakiriyavatthu hoti – yadidaṃ anukampājātika’’nti.

    ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਮਾਣવ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯ, ਇਮੇ ਤ੍વਂ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਕਤ੍ਥ ਬਹੁਲਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਸਿ – ਗਹਟ੍ਠੇਸੁ વਾ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਸੁ વਾ’’ਤਿ? ‘‘ਯੇਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯ, ਇਮਾਹਂ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਸੁ ਬਹੁਲਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਅਪ੍ਪਂ ਗਹਟ੍ਠੇਸੁ। ਗਹਟ੍ਠੋ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਮਹਟ੍ਠੋ ਮਹਾਕਿਚ੍ਚੋ ਮਹਾਧਿਕਰਣੋ ਮਹਾਸਮਾਰਮ੍ਭੋ, ਨ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਸਚ੍ਚવਾਦੀ ਹੋਤਿ; ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਖੋ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚੋ ਅਪ੍ਪਾਧਿਕਰਣੋ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭੋ, ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਸਚ੍ਚવਾਦੀ ਹੋਤਿ। ਗਹਟ੍ਠੋ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਮਹਟ੍ਠੋ ਮਹਾਕਿਚ੍ਚੋ ਮਹਾਧਿਕਰਣੋ ਮਹਾਸਮਾਰਮ੍ਭੋ ਨ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਤਪਸ੍ਸੀ ਹੋਤਿ… ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਹੋਤਿ… ਸਜ੍ਝਾਯਬਹੁਲੋ ਹੋਤਿ… ਚਾਗਬਹੁਲੋ ਹੋਤਿ; ਪਬ੍ਬਜਿਤੋ ਖੋ ਪਨ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਪ੍ਪਟ੍ਠੋ ਅਪ੍ਪਕਿਚ੍ਚੋ ਅਪ੍ਪਾਧਿਕਰਣੋ ਅਪ੍ਪਸਮਾਰਮ੍ਭੋ ਸਤਤਂ ਸਮਿਤਂ ਤਪਸ੍ਸੀ ਹੋਤਿ… ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਹੋਤਿ… ਸਜ੍ਝਾਯਬਹੁਲੋ ਹੋਤਿ… ਚਾਗਬਹੁਲੋ ਹੋਤਿ। ਯੇਮੇ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯ, ਇਮਾਹਂ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਬ੍ਬਜਿਤੇਸੁ ਬਹੁਲਂ ਸਮਨੁਪਸ੍ਸਾਮਿ ਅਪ੍ਪਂ ਗਹਟ੍ਠੇਸੂ’’ਤਿ।

    ‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, ime tvaṃ pañca dhamme kattha bahulaṃ samanupassasi – gahaṭṭhesu vā pabbajitesu vā’’ti? ‘‘Yeme, bho gotama, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, imāhaṃ pañca dhamme pabbajitesu bahulaṃ samanupassāmi appaṃ gahaṭṭhesu. Gahaṭṭho hi, bho gotama, mahaṭṭho mahākicco mahādhikaraṇo mahāsamārambho, na satataṃ samitaṃ saccavādī hoti; pabbajito kho pana, bho gotama, appaṭṭho appakicco appādhikaraṇo appasamārambho, satataṃ samitaṃ saccavādī hoti. Gahaṭṭho hi, bho gotama, mahaṭṭho mahākicco mahādhikaraṇo mahāsamārambho na satataṃ samitaṃ tapassī hoti… brahmacārī hoti… sajjhāyabahulo hoti… cāgabahulo hoti; pabbajito kho pana, bho gotama, appaṭṭho appakicco appādhikaraṇo appasamārambho satataṃ samitaṃ tapassī hoti… brahmacārī hoti… sajjhāyabahulo hoti… cāgabahulo hoti. Yeme, bho gotama, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, imāhaṃ pañca dhamme pabbajitesu bahulaṃ samanupassāmi appaṃ gahaṭṭhesū’’ti.

    ‘‘ਯੇ ਤੇ, ਮਾਣવ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਏਤੇ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ વਦਾਮਿ – ਯਦਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅવੇਰਂ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਤਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯ। ਇਧ, ਮਾਣવ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਸਚ੍ਚવਾਦੀ ਹੋਤਿ। ਸੋ ‘ਸਚ੍ਚવਾਦੀਮ੍ਹੀ’ਤਿ ਲਭਤਿ ਅਤ੍ਥવੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮવੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮੂਪਸਂਹਿਤਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ। ਯਂ ਤਂ ਕੁਸਲੂਪਸਂਹਿਤਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਏਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ વਦਾਮਿ – ਯਦਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅવੇਰਂ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਤਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯ। ਇਧ, ਮਾਣવ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਤਪਸ੍ਸੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਬ੍ਰਹ੍ਮਚਾਰੀ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਸਜ੍ਝਾਯਬਹੁਲੋ ਹੋਤਿ…ਪੇ॰… ਚਾਗਬਹੁਲੋ ਹੋਤਿ। ਸੋ ‘ਚਾਗਬਹੁਲੋਮ੍ਹੀ’ਤਿ ਲਭਤਿ ਅਤ੍ਥવੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮવੇਦਂ, ਲਭਤਿ ਧਮ੍ਮੂਪਸਂਹਿਤਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ। ਯਂ ਤਂ ਕੁਸਲੂਪਸਂਹਿਤਂ ਪਾਮੋਜ੍ਜਂ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਏਤਂ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰਂ વਦਾਮਿ – ਯਦਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅવੇਰਂ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਤਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯ। ਯੇ ਤੇ ਮਾਣવ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ, ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯ, ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸਾਹਂ ਏਤੇ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ વਦਾਮਿ – ਯਦਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅવੇਰਂ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਤਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯਾ’’ਤਿ।

    ‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya cittassāhaṃ ete parikkhāre vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāya. Idha, māṇava, bhikkhu saccavādī hoti. So ‘saccavādīmhī’ti labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ. Yaṃ taṃ kusalūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ, cittassāhaṃ etaṃ parikkhāraṃ vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāya. Idha, māṇava, bhikkhu tapassī hoti…pe… brahmacārī hoti…pe… sajjhāyabahulo hoti…pe… cāgabahulo hoti. So ‘cāgabahulomhī’ti labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ. Yaṃ taṃ kusalūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ, cittassāhaṃ etaṃ parikkhāraṃ vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāya. Ye te māṇava, brāhmaṇā, pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, cittassāhaṃ ete parikkhāre vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāyā’’ti.

    ੪੭੦. ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਸੁਭੋ ਮਾਣવੋ ਤੋਦੇਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਸੁਤਂ ਮੇਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ – ‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਾਯ ਮਗ੍ਗਂ ਜਾਨਾਤੀ’’’ਤਿ।

    470. Evaṃ vutte, subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bho gotama – ‘samaṇo gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ jānātī’’’ti.

    ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਮਾਣવ, ਆਸਨ੍ਨੇ ਇਤੋ ਨਲ਼ਕਾਰਗਾਮੋ, ਨ ਯਿਤੋ ਦੂਰੇ ਨਲ਼ਕਾਰਗਾਮੋ’’ਤਿ?

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, āsanne ito naḷakāragāmo, na yito dūre naḷakāragāmo’’ti?

    ‘‘ਏવਂ, ਭੋ, ਆਸਨ੍ਨੇ ਇਤੋ ਨਲ਼ਕਾਰਗਾਮੋ , ਨ ਯਿਤੋ ਦੂਰੇ ਨਲ਼ਕਾਰਗਾਮੋ’’ਤਿ।

    ‘‘Evaṃ, bho, āsanne ito naḷakāragāmo , na yito dūre naḷakāragāmo’’ti.

    ‘‘ਤਂ, ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ ਮਾਣવ, ਇਧਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸੋ ਨਲ਼ਕਾਰਗਾਮੇ ਜਾਤવਦ੍ਧੋ 23; ਤਮੇਨਂ ਨਲ਼ਕਾਰਗਾਮਤੋ ਤਾવਦੇવ ਅવਸਟਂ 24 ਨਲ਼ਕਾਰਗਾਮਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਂ ਪੁਚ੍ਛੇਯ੍ਯੁਂ; ਸਿਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਨਲ਼ਕਾਰਗਾਮੇ ਜਾਤવਦ੍ਧਸ੍ਸ ਨਲ਼ਕਾਰਗਾਮਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਂ ਪੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਦਨ੍ਧਾਯਿਤਤ੍ਤਂ વਾ વਿਤ੍ਥਾਯਿਤਤ੍ਤਂ વਾ’’ਤਿ?

    ‘‘Taṃ, kiṃ maññasi māṇava, idhassa puriso naḷakāragāme jātavaddho 25; tamenaṃ naḷakāragāmato tāvadeva avasaṭaṃ 26 naḷakāragāmassa maggaṃ puccheyyuṃ; siyā nu kho, māṇava, tassa purisassa naḷakāragāme jātavaddhassa naḷakāragāmassa maggaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā’’ti?

    ‘‘ਨੋ ਹਿਦਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ’’।

    ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘ਤਂ ਕਿਸ੍ਸ ਹੇਤੁ’’?

    ‘‘Taṃ kissa hetu’’?

    ‘‘ਅਮੁ ਹਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਪੁਰਿਸੋ ਨਲ਼ਕਾਰਗਾਮੇ ਜਾਤવਦ੍ਧੋ। ਤਸ੍ਸ ਸਬ੍ਬਾਨੇવ ਨਲ਼ਕਾਰਗਾਮਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਾਨਿ ਸੁવਿਦਿਤਾਨੀ’’ਤਿ। ‘‘ਸਿਯਾ ਨੁ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਤਸ੍ਸ ਪੁਰਿਸਸ੍ਸ ਨਲ਼ਕਾਰਗਾਮੇ ਜਾਤવਦ੍ਧਸ੍ਸ ਨਲ਼ਕਾਰਗਾਮਸ੍ਸ ਮਗ੍ਗਂ ਪੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਦਨ੍ਧਾਯਿਤਤ੍ਤਂ વਾ વਿਤ੍ਥਾਯਿਤਤ੍ਤਂ વਾਤਿ, ਨ ਤ੍વੇવ ਤਥਾਗਤਸ੍ਸ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ વਾ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਗਾਮਿਨਿਂ વਾ ਪਟਿਪਦਂ ਪੁਟ੍ਠਸ੍ਸ ਦਨ੍ਧਾਯਿਤਤ੍ਤਂ વਾ વਿਤ੍ਥਾਯਿਤਤ੍ਤਂ વਾ। ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਞ੍ਚਾਹਂ, ਮਾਣવ, ਪਜਾਨਾਮਿ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਞ੍ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਗਾਮਿਨਿਞ੍ਚ ਪਟਿਪਦਂ; ਯਥਾਪਟਿਪਨ੍ਨੋ ਚ ਬ੍ਰਹ੍ਮਲੋਕਂ ਉਪਪਨ੍ਨੋ ਤਞ੍ਚ ਪਜਾਨਾਮੀ’’ਤਿ ।

    ‘‘Amu hi, bho gotama, puriso naḷakāragāme jātavaddho. Tassa sabbāneva naḷakāragāmassa maggāni suviditānī’’ti. ‘‘Siyā nu kho, māṇava, tassa purisassa naḷakāragāme jātavaddhassa naḷakāragāmassa maggaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vāti, na tveva tathāgatassa brahmalokaṃ vā brahmalokagāminiṃ vā paṭipadaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā. Brahmānañcāhaṃ, māṇava, pajānāmi brahmalokañca brahmalokagāminiñca paṭipadaṃ; yathāpaṭipanno ca brahmalokaṃ upapanno tañca pajānāmī’’ti .

    ‘‘ਸੁਤਂ ਮੇਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ – ‘ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਾਯ ਮਗ੍ਗਂ ਦੇਸੇਤੀ’ਤਿ। ਸਾਧੁ ਮੇ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਾਯ ਮਗ੍ਗਂ ਦੇਸੇਤੂ’’ਤਿ।

    ‘‘Sutaṃ metaṃ, bho gotama – ‘samaṇo gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetī’ti. Sādhu me bhavaṃ gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetū’’ti.

    ‘‘ਤੇਨ ਹਿ, ਮਾਣવ, ਸੁਣਾਹਿ, ਸਾਧੁਕਂ ਮਨਸਿ ਕਰੋਹਿ, ਭਾਸਿਸ੍ਸਾਮੀ’’ਤਿ। ‘‘ਏવਂ ਭੋ’’ਤਿ ਖੋ ਸੁਭੋ ਮਾਣવੋ ਤੋਦੇਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤੋ ਪਚ੍ਚਸ੍ਸੋਸਿ। ਭਗવਾ ਏਤਦવੋਚ –

    ‘‘Tena hi, māṇava, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ bho’’ti kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    ੪੭੧. ‘‘ਕਤਮੋ ਚ, ਮਾਣવ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਾਯ ਮਗ੍ਗੋ? ਇਧ, ਮਾਣવ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ; ਇਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾવਨ੍ਤਂ ਲੋਕਂ ਮੇਤ੍ਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅવੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇਨ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ। ਏવਂ ਭਾવਿਤਾਯ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਮੇਤ੍ਤਾਯ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਯਂ ਪਮਾਣਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਤਂ ਤਤ੍ਰਾવਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਤਂ ਤਤ੍ਰਾવਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਣવ, ਬਲવਾ ਸਙ੍ਖਧਮੋ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇવ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਾ વਿਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ 27; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਾਣવ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਭਾવਿਤਾਯ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਮੇਤ੍ਤਾਯ 28 ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਯਂ ਪਮਾਣਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਤਂ ਤਤ੍ਰਾવਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਤਂ ਤਤ੍ਰਾવਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਾਯ ਮਗ੍ਗੋ। ‘‘ਪੁਨ ਚਪਰਂ, ਮਾਣવ, ਭਿਕ੍ਖੁ ਕਰੁਣਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ…ਪੇ॰… ਮੁਦਿਤਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ…ਪੇ॰… ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ ਏਕਂ ਦਿਸਂ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ, ਤਥਾ ਦੁਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਤਤਿਯਂ, ਤਥਾ ਚਤੁਤ੍ਥਂ; ਇਤਿ ਉਦ੍ਧਮਧੋ ਤਿਰਿਯਂ ਸਬ੍ਬਧਿ ਸਬ੍ਬਤ੍ਤਤਾਯ ਸਬ੍ਬਾવਨ੍ਤਂ ਲੋਕਂ ਉਪੇਕ੍ਖਾਸਹਗਤੇਨ ਚੇਤਸਾ વਿਪੁਲੇਨ ਮਹਗ੍ਗਤੇਨ ਅਪ੍ਪਮਾਣੇਨ ਅવੇਰੇਨ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝੇਨ ਫਰਿਤ੍વਾ વਿਹਰਤਿ। ਏવਂ ਭਾવਿਤਾਯ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਯਂ ਪਮਾਣਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਤਂ ਤਤ੍ਰਾવਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਤਂ ਤਤ੍ਰਾવਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਮਾਣવ, ਬਲવਾ ਸਙ੍ਖਧਮੋ ਅਪ੍ਪਕਸਿਰੇਨੇવ ਚਾਤੁਦ੍ਦਿਸਾ વਿਞ੍ਞਾਪੇਯ੍ਯ; ਏવਮੇવ ਖੋ, ਮਾਣવ…ਪੇ॰… ਏવਂ ਭਾવਿਤਾਯ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਉਪੇਕ੍ਖਾਯ ਚੇਤੋવਿਮੁਤ੍ਤਿਯਾ ਯਂ ਪਮਾਣਕਤਂ ਕਮ੍ਮਂ ਨ ਤਂ ਤਤ੍ਰਾવਸਿਸ੍ਸਤਿ, ਨ ਤਂ ਤਤ੍ਰਾવਤਿਟ੍ਠਤਿ। ਅਯਮ੍ਪਿ ਖੋ, ਮਾਣવ, ਬ੍ਰਹ੍ਮਾਨਂ ਸਹਬ੍ਯਤਾਯ ਮਗ੍ਗੋ’’ਤਿ।

    471. ‘‘Katamo ca, māṇava, brahmānaṃ sahabyatāya maggo? Idha, māṇava, bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharati. Evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, mettāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Seyyathāpi, māṇava, balavā saṅkhadhamo appakasireneva cātuddisā viññāpeyya 29; evameva kho, māṇava…pe… evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, mettāya 30 cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho, māṇava, brahmānaṃ sahabyatāya maggo. ‘‘Puna caparaṃ, māṇava, bhikkhu karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharati. Evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, upekkhāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Seyyathāpi, māṇava, balavā saṅkhadhamo appakasireneva cātuddisā viññāpeyya; evameva kho, māṇava…pe… evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, upekkhāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho, māṇava, brahmānaṃ sahabyatāya maggo’’ti.

    ੪੭੨. ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਸੁਭੋ ਮਾਣવੋ ਤੋਦੇਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਅਭਿਕ੍ਕਨ੍ਤਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ! ਸੇਯ੍ਯਥਾਪਿ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਨਿਕ੍ਕੁਜ੍ਜਿਤਂ વਾ ਉਕ੍ਕੁਜ੍ਜੇਯ੍ਯ, ਪਟਿਚ੍ਛਨ੍ਨਂ વਾ વਿવਰੇਯ੍ਯ, ਮੂਲ਼੍ਹਸ੍ਸ વਾ ਮਗ੍ਗਂ ਆਚਿਕ੍ਖੇਯ੍ਯ, ਅਨ੍ਧਕਾਰੇ વਾ ਤੇਲਪਜ੍ਜੋਤਂ ਧਾਰੇਯ੍ਯ – ਚਕ੍ਖੁਮਨ੍ਤੋ ਰੂਪਾਨਿ ਦਕ੍ਖਨ੍ਤੀਤਿ – ਏવਮੇવਂ ਭੋਤਾ ਗੋਤਮੇਨ ਅਨੇਕਪਰਿਯਾਯੇਨ ਧਮ੍ਮੋ ਪਕਾਸਿਤੋ। ਏਸਾਹਂ ਭવਨ੍ਤਂ ਗੋਤਮਂ ਸਰਣਂ ਗਚ੍ਛਾਮਿ ਧਮ੍ਮਞ੍ਚ ਭਿਕ੍ਖੁਸਙ੍ਘਞ੍ਚ। ਉਪਾਸਕਂ ਮਂ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਧਾਰੇਤੁ ਅਜ੍ਜਤਗ੍ਗੇ ਪਾਣੁਪੇਤਂ ਸਰਣਂ ਗਤਂ। ਹਨ੍ਦ, ਚ ਦਾਨਿ ਮਯਂ, ਭੋ ਗੋਤਮ, ਗਚ੍ਛਾਮ; ਬਹੁਕਿਚ੍ਚਾ ਮਯਂ ਬਹੁਕਰਣੀਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਯਸ੍ਸਦਾਨਿ ਤ੍વਂ, ਮਾਣવ, ਕਾਲਂ ਮਞ੍ਞਸੀ’’ਤਿ। ਅਥ ਖੋ ਸੁਭੋ ਮਾਣવੋ ਤੋਦੇਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤੋ ਭਗવਤੋ ਭਾਸਿਤਂ ਅਭਿਨਨ੍ਦਿਤ੍વਾ ਅਨੁਮੋਦਿਤ੍વਾ ਉਟ੍ਠਾਯਾਸਨਾ ਭਗવਨ੍ਤਂ ਅਭਿવਾਦੇਤ੍વਾ ਪਦਕ੍ਖਿਣਂ ਕਤ੍વਾ ਪਕ੍ਕਾਮਿ।

    472. Evaṃ vutte, subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti – evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ. Handa, ca dāni mayaṃ, bho gotama, gacchāma; bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, māṇava, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.

    ਤੇਨ ਖੋ ਪਨ ਸਮਯੇਨ ਜਾਣੁਸ੍ਸੋਣਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਬ੍ਬਸੇਤੇਨ વਲ਼વਾਭਿਰਥੇਨ 31 ਸਾવਤ੍ਥਿਯਾ ਨਿਯ੍ਯਾਤਿ ਦਿવਾ ਦਿવਸ੍ਸ। ਅਦ੍ਦਸਾ ਖੋ ਜਾਣੁਸ੍ਸੋਣਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸੁਭਂ ਮਾਣવਂ ਤੋਦੇਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤਂ ਦੂਰਤੋવ ਆਗਚ੍ਛਨ੍ਤਂ। ਦਿਸ੍વਾਨ ਸੁਭਂ ਮਾਣવਂ ਤੋਦੇਯ੍ਯਪੁਤ੍ਤਂ ਏਤਦવੋਚ – ‘‘ਹਨ੍ਦ, ਕੁਤੋ ਨੁ ਭવਂ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ ਆਗਚ੍ਛਤਿ ਦਿવਾ ਦਿવਸ੍ਸਾ’’ਤਿ? ‘‘ਇਤੋ ਹਿ ਖੋ ਅਹਂ, ਭੋ , ਆਗਚ੍ਛਾਮਿ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਸਨ੍ਤਿਕਾ’’ਤਿ। ‘‘ਤਂ ਕਿਂ ਮਞ੍ਞਸਿ, ਭવਂ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ, ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾવੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਂ ਪਣ੍ਡਿਤੋ ਮਞ੍ਞੇਤਿ’’? ‘‘ਕੋ ਚਾਹਂ, ਭੋ, ਕੋ ਚ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾવੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਂ ਜਾਨਿਸ੍ਸਾਮਿ? ਸੋਪਿ ਨੂਨਸ੍ਸ ਤਾਦਿਸੋવ ਯੋ ਸਮਣਸ੍ਸ ਗੋਤਮਸ੍ਸ ਪਞ੍ਞਾવੇਯ੍ਯਤ੍ਤਿਯਂ ਜਾਨੇਯ੍ਯਾ’’ਤਿ। ‘‘ਉਲ਼ਾਰਾਯ ਖਲੁ, ਭવਂ ਭਾਰਦ੍વਾਜੋ, ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਪਸਂਸਾਯ ਪਸਂਸਤੀ’’ਤਿ। ‘‘ਕੋ ਚਾਹਂ, ਭੋ, ਕੋ ਚ ਸਮਣਂ ਗੋਤਮਂ ਪਸਂਸਿਸ੍ਸਾਮਿ? ਪਸਤ੍ਥਪਸਤ੍ਥੋવ ਸੋ ਭવਂ ਗੋਤਮੋ ਸੇਟ੍ਠੋ ਦੇવਮਨੁਸ੍ਸਾਨਂ। ਯੇ ਚਿਮੇ, ਭੋ, ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣਾ ਪਞ੍ਚ ਧਮ੍ਮੇ ਪਞ੍ਞਪੇਨ੍ਤਿ ਪੁਞ੍ਞਸ੍ਸ ਕਿਰਿਯਾਯ ਕੁਸਲਸ੍ਸ ਆਰਾਧਨਾਯ; ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸੇਤੇ ਸਮਣੋ ਗੋਤਮੋ ਪਰਿਕ੍ਖਾਰੇ વਦੇਤਿ – ਯਦਿਦਂ ਚਿਤ੍ਤਂ ਅવੇਰਂ ਅਬ੍ਯਾਬਜ੍ਝਂ ਤਸ੍ਸ ਭਾવਨਾਯਾ’’ਤਿ।

    Tena kho pana samayena jāṇussoṇi brāhmaṇo sabbasetena vaḷavābhirathena 32 sāvatthiyā niyyāti divā divassa. Addasā kho jāṇussoṇi brāhmaṇo subhaṃ māṇavaṃ todeyyaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna subhaṃ māṇavaṃ todeyyaputtaṃ etadavoca – ‘‘handa, kuto nu bhavaṃ bhāradvājo āgacchati divā divassā’’ti? ‘‘Ito hi kho ahaṃ, bho , āgacchāmi samaṇassa gotamassa santikā’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, bhavaṃ bhāradvājo, samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ paṇḍito maññeti’’? ‘‘Ko cāhaṃ, bho, ko ca samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jānissāmi? Sopi nūnassa tādisova yo samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jāneyyā’’ti. ‘‘Uḷārāya khalu, bhavaṃ bhāradvājo, samaṇaṃ gotamaṃ pasaṃsāya pasaṃsatī’’ti. ‘‘Ko cāhaṃ, bho, ko ca samaṇaṃ gotamaṃ pasaṃsissāmi? Pasatthapasatthova so bhavaṃ gotamo seṭṭho devamanussānaṃ. Ye cime, bho, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya; cittassete samaṇo gotamo parikkhāre vadeti – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāyā’’ti.

    ਏવਂ વੁਤ੍ਤੇ, ਜਾਣੁਸ੍ਸੋਣਿ ਬ੍ਰਾਹ੍ਮਣੋ ਸਬ੍ਬਸੇਤਾ વਲ਼વਾਭਿਰਥਾ ਓਰੋਹਿਤ੍વਾ ਏਕਂਸਂ ਉਤ੍ਤਰਾਸਙ੍ਗਂ ਕਰਿਤ੍વਾ ਯੇਨ ਭਗવਾ ਤੇਨਞ੍ਜਲਿਂ ਪਣਾਮੇਤ੍વਾ ਉਦਾਨਂ ਉਦਾਨੇਸਿ – ‘‘ਲਾਭਾ ਰਞ੍ਞੋ ਪਸੇਨਦਿਸ੍ਸ ਕੋਸਲਸ੍ਸ, ਸੁਲਦ੍ਧਲਾਭਾ ਰਞ੍ਞੋ ਪਸੇਨਦਿਸ੍ਸ ਕੋਸਲਸ੍ਸ ਯਸ੍ਸ વਿਜਿਤੇ ਤਥਾਗਤੋ વਿਹਰਤਿ ਅਰਹਂ ਸਮ੍ਮਾਸਮ੍ਬੁਦ੍ਧੋ’’ਤਿ।

    Evaṃ vutte, jāṇussoṇi brāhmaṇo sabbasetā vaḷavābhirathā orohitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā udānaṃ udānesi – ‘‘lābhā rañño pasenadissa kosalassa, suladdhalābhā rañño pasenadissa kosalassa yassa vijite tathāgato viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti.

    ਸੁਭਸੁਤ੍ਤਂ ਨਿਟ੍ਠਿਤਂ ਨવਮਂ।

    Subhasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.







    Footnotes:
    1. ਨਿਸਿਨ੍ਨਾ ਭવਨ੍ਤਰੂਪਾ વਾਤਿ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰)
    2. nisinnā bhavantarūpā vāti (sī. syā. kaṃ. pī.)
    3. ਪਨਿਮੇਕੇ (ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ)
    4. panimeke (sabbattha)
    5. વਾ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰)
    6. ਸੇਯ੍ਯਾ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰)
    7. ਸਮ੍ਮੁਸਾ (ਸੀ॰ ਪੀ॰)
    8. vā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    9. seyyā (syā. kaṃ.)
    10. sammusā (sī. pī.)
    11. ਅਸਮ੍ਮੁਸਾ વਾਤਿ (ਪੀ॰) ਏવਮਿਤਰਪਞ੍ਹਤ੍ਤਯੇਪਿ વਾਸਦ੍ਦੇਨ ਸਹ ਦਿਸ੍ਸਤਿ
    12. asammusā vāti (pī.) evamitarapañhattayepi vāsaddena saha dissati
    13. ਓવੁਤੋ (ਸੀ॰), ਓਫੁਤੋ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰)
    14. ovuto (sī.), ophuto (syā. kaṃ. pī.)
    15. ਨਿਸ੍ਸਟ੍ਠਤਿਣਕਟ੍ਠੁਪਾਦਾਨਂ ਪਟਿਚ੍ਚ (ਸੀ॰ ਪੀ॰ ਕ॰)
    16. nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca (sī. pī. ka.)
    17. ਕਮੇਤ੍ਥ (ਕ॰ ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰)
    18. kamettha (ka. sī. syā. kaṃ. pī.)
    19. ਤਤ੍ਥੇਕਸ੍ਸ (ਪੀ॰)
    20. ਅਨੁਕਮ੍ਪਜਾਤਿਕਂਯੇવ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਕ॰)
    21. tatthekassa (pī.)
    22. anukampajātikaṃyeva (syā. kaṃ. ka.)
    23. ਜਾਤવਡ੍ਢੋ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਕ॰)
    24. ਅਪਸਕ੍ਕਂ (ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਕ॰)
    25. jātavaḍḍho (syā. kaṃ. ka.)
    26. apasakkaṃ (syā. kaṃ. ka.)
    27. ਏવਮੇવ ਖੋ ਮਾਣવ ਏવਂ ਭਾવਿਤਾਯ ਮੇਤ੍ਤਾਯ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰ ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੫੬) ਤਥਾਪਿ ਇਧ ਪਾਠੋਯੇવ ਉਪਮਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਿਯਮਾਨੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ
    28. ਏવਮੇવ ਖੋ ਮਾਣવ ਏવਂ ਭਾવਿਤਾਯ ਮੇਤ੍ਤਾਯ (ਸੀ॰ ਸ੍ਯਾ॰ ਕਂ॰ ਪੀ॰ ਦੀ॰ ਨਿ॰ ੧.੫੫੬) ਤਥਾਪਿ ਇਧ ਪਾਠੋਯੇવ ਉਪਮਾਯ ਸਂਸਨ੍ਦਿਯਮਾਨੋ ਪਰਿਪੁਣ੍ਣੋ વਿਯ ਦਿਸ੍ਸਤਿ
    29. evameva kho māṇava evaṃ bhāvitāya mettāya (sī. syā. kaṃ. pī. dī. ni. 1.556) tathāpi idha pāṭhoyeva upamāya saṃsandiyamāno paripuṇṇo viya dissati
    30. evameva kho māṇava evaṃ bhāvitāya mettāya (sī. syā. kaṃ. pī. dī. ni. 1.556) tathāpi idha pāṭhoyeva upamāya saṃsandiyamāno paripuṇṇo viya dissati
    31. વਲ਼ਭੀਰਥੇਨ (ਸੀ॰)
    32. vaḷabhīrathena (sī.)



    Related texts:



    ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ੯. ਸੁਭਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 9. Subhasuttavaṇṇanā

    ਟੀਕਾ • Tīkā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਟੀਕਾ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / ਮਜ੍ਝਿਮਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ੯. ਸੁਭਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 9. Subhasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact