Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / മജ്ഝിമനികായ • Majjhimanikāya

    ൯. സുഭസുത്തം

    9. Subhasuttaṃ

    ൪൬൨. ഏവം മേ സുതം – ഏകം സമയം ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തേന ഖോ പന സമയേന സുഭോ മാണവോ തോദേയ്യപുത്തോ സാവത്ഥിയം പടിവസതി അഞ്ഞതരസ്സ ഗഹപതിസ്സ നിവേസനേ കേനചിദേവ കരണീയേന. അഥ ഖോ സുഭോ മാണവോ തോദേയ്യപുത്തോ യസ്സ ഗഹപതിസ്സ നിവേസനേ പടിവസതി തം ഗഹപതിം ഏതദവോച – ‘‘സുതം മേതം, ഗഹപതി – ‘അവിവിത്താ സാവത്ഥീ അരഹന്തേഹീ’തി. കം നു ഖ്വജ്ജ സമണം വാ ബ്രാഹ്മണം വാ പയിരുപാസേയ്യാമാ’’തി? ‘‘അയം, ഭന്തേ, ഭഗവാ സാവത്ഥിയം വിഹരതി ജേതവനേ അനാഥപിണ്ഡികസ്സ ആരാമേ. തം, ഭന്തേ, ഭഗവന്തം പയിരുപാസസ്സൂ’’തി. അഥ ഖോ സുഭോ മാണവോ തോദേയ്യപുത്തോ തസ്സ ഗഹപതിസ്സ പടിസ്സുത്വാ യേന ഭഗവാ തേനുപസങ്കമി; ഉപസങ്കമിത്വാ ഭഗവതാ സദ്ധിം സമ്മോദി. സമ്മോദനീയം കഥം സാരണീയം വീതിസാരേത്വാ ഏകമന്തം നിസീദി. ഏകമന്തം നിസിന്നോ ഖോ സുഭോ മാണവോ തോദേയ്യപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ബ്രാഹ്മണാ, ഭോ ഗോതമ, ഏവമാഹംസു – ‘ഗഹട്ഠോ ആരാധകോ ഹോതി ഞായം ധമ്മം കുസലം, ന പബ്ബജിതോ ആരാധകോ ഹോതി ഞായം ധമ്മം കുസല’ന്തി. ഇധ ഭവം ഗോതമോ കിമാഹാ’’തി?

    462. Evaṃ me sutaṃ – ekaṃ samayaṃ bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Tena kho pana samayena subho māṇavo todeyyaputto sāvatthiyaṃ paṭivasati aññatarassa gahapatissa nivesane kenacideva karaṇīyena. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto yassa gahapatissa nivesane paṭivasati taṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, gahapati – ‘avivittā sāvatthī arahantehī’ti. Kaṃ nu khvajja samaṇaṃ vā brāhmaṇaṃ vā payirupāseyyāmā’’ti? ‘‘Ayaṃ, bhante, bhagavā sāvatthiyaṃ viharati jetavane anāthapiṇḍikassa ārāme. Taṃ, bhante, bhagavantaṃ payirupāsassū’’ti. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto tassa gahapatissa paṭissutvā yena bhagavā tenupasaṅkami; upasaṅkamitvā bhagavatā saddhiṃ sammodi. Sammodanīyaṃ kathaṃ sāraṇīyaṃ vītisāretvā ekamantaṃ nisīdi. Ekamantaṃ nisinno kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘brāhmaṇā, bho gotama, evamāhaṃsu – ‘gahaṭṭho ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ, na pabbajito ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusala’nti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā’’ti?

    ൪൬൩. ‘‘വിഭജ്ജവാദോ ഖോ അഹമേത്ഥ, മാണവ; നാഹമേത്ഥ ഏകംസവാദോ. ഗിഹിസ്സ വാഹം, മാണവ, പബ്ബജിതസ്സ വാ മിച്ഛാപടിപത്തിം ന വണ്ണേമി. ഗിഹീ വാ ഹി , മാണവ, പബ്ബജിതോ വാ മിച്ഛാപടിപന്നോ മിച്ഛാപടിപത്താധികരണഹേതു ന ആരാധകോ ഹോതി ഞായം ധമ്മം കുസലം. ഗിഹിസ്സ വാഹം, മാണവ, പബ്ബജിതസ്സ വാ സമ്മാപടിപത്തിം വണ്ണേമി. ഗിഹീ വാ ഹി, മാണവ, പബ്ബജിതോ വാ സമ്മാപടിപന്നോ സമ്മാപടിപത്താധികരണഹേതു ആരാധകോ ഹോതി ഞായം ധമ്മം കുസല’’ന്തി.

    463. ‘‘Vibhajjavādo kho ahamettha, māṇava; nāhamettha ekaṃsavādo. Gihissa vāhaṃ, māṇava, pabbajitassa vā micchāpaṭipattiṃ na vaṇṇemi. Gihī vā hi , māṇava, pabbajito vā micchāpaṭipanno micchāpaṭipattādhikaraṇahetu na ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusalaṃ. Gihissa vāhaṃ, māṇava, pabbajitassa vā sammāpaṭipattiṃ vaṇṇemi. Gihī vā hi, māṇava, pabbajito vā sammāpaṭipanno sammāpaṭipattādhikaraṇahetu ārādhako hoti ñāyaṃ dhammaṃ kusala’’nti.

    ‘‘ബ്രാഹ്മണാ, ഭോ ഗോതമ, ഏവമാഹംസു – ‘മഹട്ഠമിദം മഹാകിച്ചം മഹാധികരണം മഹാസമാരമ്ഭം ഘരാവാസകമ്മട്ഠാനം മഹപ്ഫലം ഹോതി; അപ്പട്ഠമിദം അപ്പകിച്ചം അപ്പാധികരണം അപ്പസമാരമ്ഭം പബ്ബജ്ജാ കമ്മട്ഠാനം അപ്പഫലം ഹോതീ’തി. ഇധ ഭവം ഗോതമോ കിമാഹാ’’തി.

    ‘‘Brāhmaṇā, bho gotama, evamāhaṃsu – ‘mahaṭṭhamidaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahapphalaṃ hoti; appaṭṭhamidaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ pabbajjā kammaṭṭhānaṃ appaphalaṃ hotī’ti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā’’ti.

    ‘‘ഏത്ഥാപി ഖോ അഹം, മാണവ, വിഭജ്ജവാദോ; നാഹമേത്ഥ ഏകംസവാദോ. അത്ഥി, മാണവ, കമ്മട്ഠാനം മഹട്ഠം മഹാകിച്ചം മഹാധികരണം മഹാസമാരമ്ഭം വിപജ്ജമാനം അപ്പഫലം ഹോതി; അത്ഥി, മാണവ, കമ്മട്ഠാനം മഹട്ഠം മഹാകിച്ചം മഹാധികരണം മഹാസമാരമ്ഭം സമ്പജ്ജമാനം മഹപ്ഫലം ഹോതി; അത്ഥി, മാണവ, കമ്മട്ഠാനം അപ്പട്ഠം അപ്പകിച്ചം അപ്പാധികരണം അപ്പസമാരമ്ഭം വിപജ്ജമാനം അപ്പഫലം ഹോതി; അത്ഥി, മാണവ, കമ്മട്ഠാനം അപ്പട്ഠം അപ്പകിച്ചം അപ്പാധികരണം അപ്പസമാരമ്ഭം സമ്പജ്ജമാനം മഹപ്ഫലം ഹോതി. കതമഞ്ച, മാണവ , കമ്മട്ഠാനം മഹട്ഠം മഹാകിച്ചം മഹാധികരണം മഹാസമാരമ്ഭം വിപജ്ജമാനം അപ്പഫലം ഹോതി? കസി ഖോ, മാണവ, കമ്മട്ഠാനം മഹട്ഠം മഹാകിച്ചം മഹാധികരണം മഹാസമാരമ്ഭം വിപജ്ജമാനം അപ്പഫലം ഹോതി. കതമഞ്ച, മാണവ, കമ്മട്ഠാനം മഹട്ഠം മഹാകിച്ചം മഹാധികരണം മഹാസമാരമ്ഭം സമ്പജ്ജമാനം മഹപ്ഫലം ഹോതി? കസിയേവ ഖോ, മാണവ, കമ്മട്ഠാനം മഹട്ഠം മഹാകിച്ചം മഹാധികരണം മഹാസമാരമ്ഭം സമ്പജ്ജമാനം മഹപ്ഫലം ഹോതി. കതമഞ്ച, മാണവ, കമ്മട്ഠാനം അപ്പട്ഠം അപ്പകിച്ചം അപ്പാധികരണം അപ്പസമാരമ്ഭം വിപജ്ജമാനം അപ്പഫലം ഹോതി? വണിജ്ജാ ഖോ, മാണവ, കമ്മട്ഠാനം അപ്പട്ഠം അപ്പകിച്ചം അപ്പാധികരണം അപ്പസമാരമ്ഭം വിപജ്ജമാനം അപ്പഫലം ഹോതി. കതമഞ്ച മാണവ, കമ്മട്ഠാനം അപ്പട്ഠം അപ്പകിച്ചം അപ്പാധികരണം അപ്പസമാരമ്ഭം സമ്പജ്ജമാനം മഹപ്ഫലം ഹോതി? വണിജ്ജായേവ ഖോ, മാണവ, കമ്മട്ഠാനം അപ്പട്ഠം അപ്പകിച്ചം അപ്പാധികരണം അപ്പസമാരമ്ഭം സമ്പജ്ജമാനം മഹപ്ഫലം ഹോതി.

    ‘‘Etthāpi kho ahaṃ, māṇava, vibhajjavādo; nāhamettha ekaṃsavādo. Atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti; atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; atthi, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti. Katamañca, māṇava , kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti? Kasi kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Katamañca, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti? Kasiyeva kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti. Katamañca, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti? Vaṇijjā kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Katamañca māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti? Vaṇijjāyeva kho, māṇava, kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti.

    ൪൬൪. ‘‘സേയ്യഥാപി, മാണവ, കസി കമ്മട്ഠാനം മഹട്ഠം മഹാകിച്ചം മഹാധികരണം മഹാസമാരമ്ഭം വിപജ്ജമാനം അപ്പഫലം ഹോതി; ഏവമേവ ഖോ, മാണവ, ഘരാവാസകമ്മട്ഠാനം മഹട്ഠം മഹാകിച്ചം മഹാധികരണം മഹാസമാരമ്ഭം വിപജ്ജമാനം അപ്പഫലം ഹോതി. സേയ്യഥാപി, മാണവ, കസിയേവ കമ്മട്ഠാനം മഹട്ഠം മഹാകിച്ചം മഹാധികരണം മഹാസമാരമ്ഭം സമ്പജ്ജമാനം മഹപ്ഫലം ഹോതി; ഏവമേവ ഖോ, മാണവ, ഘരാവാസകമ്മട്ഠാനം മഹട്ഠം മഹാകിച്ചം മഹാധികരണം മഹാസമാരമ്ഭം സമ്പജ്ജമാനം മഹപ്ഫലം ഹോതി. സേയ്യഥാപി, മാണവ, വണിജ്ജാ കമ്മട്ഠാനം അപ്പട്ഠം അപ്പകിച്ചം അപ്പാധികരണം അപ്പസമാരമ്ഭം വിപജ്ജമാനം അപ്പഫലം ഹോതി; ഏവമേവ ഖോ, മാണവ, പബ്ബജ്ജാ കമ്മട്ഠാനം അപ്പട്ഠം അപ്പകിച്ചം അപ്പാധികരണം അപ്പസമാരമ്ഭം വിപജ്ജമാനം അപ്പഫലം ഹോതി. സേയ്യഥാപി, മാണവ, വണിജ്ജായേവ കമ്മട്ഠാനം അപ്പട്ഠം അപ്പകിച്ചം അപ്പാധികരണം അപ്പസമാരമ്ഭം സമ്പജ്ജമാനം മഹപ്ഫലം ഹോതി; ഏവമേവ ഖോ , മാണവ, പബ്ബജ്ജാ കമ്മട്ഠാനം അപ്പട്ഠം അപ്പകിച്ചം അപ്പാധികരണം അപ്പസമാരമ്ഭം സമ്പജ്ജമാനം മഹപ്ഫലം ഹോതീ’’തി.

    464. ‘‘Seyyathāpi, māṇava, kasi kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; evameva kho, māṇava, gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Seyyathāpi, māṇava, kasiyeva kammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti; evameva kho, māṇava, gharāvāsakammaṭṭhānaṃ mahaṭṭhaṃ mahākiccaṃ mahādhikaraṇaṃ mahāsamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti. Seyyathāpi, māṇava, vaṇijjā kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti; evameva kho, māṇava, pabbajjā kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ vipajjamānaṃ appaphalaṃ hoti. Seyyathāpi, māṇava, vaṇijjāyeva kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hoti; evameva kho , māṇava, pabbajjā kammaṭṭhānaṃ appaṭṭhaṃ appakiccaṃ appādhikaraṇaṃ appasamārambhaṃ sampajjamānaṃ mahapphalaṃ hotī’’ti.

    ‘‘ബ്രാഹ്മണാ , ഭോ ഗോതമ, പഞ്ച ധമ്മേ പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ, കുസലസ്സ ആരാധനായാ’’തി. ‘‘യേ തേ, മാണവ, ബ്രാഹ്മണാ പഞ്ച ധമ്മേ പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ, കുസലസ്സ ആരാധനായ – സചേ തേ അഗരു – സാധു തേ പഞ്ച ധമ്മേ ഇമസ്മിം പരിസതി ഭാസസ്സൂ’’തി. ‘‘ന ഖോ മേ, ഭോ ഗോതമ, ഗരു യത്ഥസ്സു ഭവന്തോ വാ നിസിന്നോ ഭവന്തരൂപോ വാ’’തി 1. ‘‘തേന ഹി, മാണവ, ഭാസസ്സൂ’’തി. ‘‘സച്ചം ഖോ, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണാ പഠമം ധമ്മം പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ, കുസലസ്സ ആരാധനായ. തപം ഖോ, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണാ ദുതിയം ധമ്മം പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ, കുസലസ്സ ആരാധനായ. ബ്രഹ്മചരിയം ഖോ, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണാ തതിയം ധമ്മം പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ, കുസലസ്സ ആരാധനായ. അജ്ഝേനം ഖോ, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണാ ചതുത്ഥം ധമ്മം പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ, കുസലസ്സ ആരാധനായ. ചാഗം ഖോ, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണാ പഞ്ചമം ധമ്മം പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ, കുസലസ്സ ആരാധനായ. ബ്രാഹ്മണാ, ഭോ ഗോതമ, ഇമേ പഞ്ച ധമ്മേ പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ, കുസലസ്സ ആരാധനായാതി. ഇധ ഭവം ഗോതമോ കിമാഹാ’’തി?

    ‘‘Brāhmaṇā , bho gotama, pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāyā’’ti. ‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya – sace te agaru – sādhu te pañca dhamme imasmiṃ parisati bhāsassū’’ti. ‘‘Na kho me, bho gotama, garu yatthassu bhavanto vā nisinno bhavantarūpo vā’’ti 2. ‘‘Tena hi, māṇava, bhāsassū’’ti. ‘‘Saccaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā paṭhamaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Tapaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā dutiyaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Brahmacariyaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā tatiyaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Ajjhenaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā catutthaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Cāgaṃ kho, bho gotama, brāhmaṇā pañcamaṃ dhammaṃ paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāya. Brāhmaṇā, bho gotama, ime pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya, kusalassa ārādhanāyāti. Idha bhavaṃ gotamo kimāhā’’ti?

    ൪൬൫. ‘‘കിം പന, മാണവ, അത്ഥി കോചി ബ്രാഹ്മണാനം ഏകബ്രാഹ്മണോപി യോ ഏവമാഹ – ‘അഹം ഇമേസം പഞ്ചന്നം ധമ്മാനം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ വിപാകം പവേദേമീ’’’തി? ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ’’. ‘‘കിം പന, മാണവ, അത്ഥി കോചി ബ്രാഹ്മണാനം ഏകാചരിയോപി ഏകാചരിയപാചരിയോപി യാവ സത്തമാ ആചരിയമഹയുഗാപി യോ ഏവമാഹ – ‘അഹം ഇമേസം പഞ്ചന്നം ധമ്മാനം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ വിപാകം പവേദേമീ’’’തി? ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ’’. ‘‘കിം പന, മാണവ, യേപി തേ ബ്രാഹ്മണാനം പുബ്ബകാ ഇസയോ മന്താനം കത്താരോ മന്താനം പവത്താരോ യേസമിദം ഏതരഹി ബ്രാഹ്മണാ പോരാണം മന്തപദം ഗീതം പവുത്തം സമിഹിതം തദനുഗായന്തി തദനുഭാസന്തി ഭാസിതമനുഭാസന്തി വാചിതമനുവാചേന്തി, സേയ്യഥിദം – അട്ഠകോ വാമകോ വാമദേവോ വേസ്സാമിത്തോ യമതഗ്ഗി അങ്ഗീരസോ ഭാരദ്വാജോ വാസേട്ഠോ കസ്സപോ ഭഗു, തേപി ഏവമാഹംസു – ‘മയം ഇമേസം പഞ്ചന്നം ധമ്മാനം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ വിപാകം പവേദേമാ’’’തി? ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ’’.

    465. ‘‘Kiṃ pana, māṇava, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Kiṃ pana, māṇava, atthi koci brāhmaṇānaṃ ekācariyopi ekācariyapācariyopi yāva sattamā ācariyamahayugāpi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’. ‘‘Kiṃ pana, māṇava, yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu, tepi evamāhaṃsu – ‘mayaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemā’’’ti? ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘ഇതി കിര, മാണവ, നത്ഥി കോചി ബ്രാഹ്മണാനം ഏകബ്രാഹ്മണോപി യോ ഏവമാഹ – ‘അഹം ഇമേസം പഞ്ചന്നം ധമ്മാനം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ വിപാകം പവേദേമീ’തി; നത്ഥി കോചി ബ്രാഹ്മണാനം ഏകാചരിയോപി ഏകാചരിയപാചരിയോപി യാവ സത്തമാ ആചരിയമഹയുഗാപി യോ ഏവമാഹ – ‘അഹം ഇമേസം പഞ്ചന്നം ധമ്മാനം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ വിപാകം പവേദേമീ’തി; യേപി തേ ബ്രാഹ്മണാനം പുബ്ബകാ ഇസയോ മന്താനം കത്താരോ മന്താനം പവത്താരോ, യേസമിദം ഏതരഹി ബ്രാഹ്മണാ പോരാണം മന്തപദം ഗീതം പവുത്തം സമിഹിതം, തദനുഗായന്തി തദനുഭാസന്തി ഭാസിതമനുഭാസന്തി വാചിതമനുവാചേന്തി, സേയ്യഥിദം – അട്ഠകോ വാമകോ വാമദേവോ വേസ്സാമിത്തോ യമതഗ്ഗി അങ്ഗീരസോ ഭാരദ്വാജോ വാസേട്ഠോ കസ്സപോ ഭഗു. തേപി ന ഏവമാഹംസു – ‘മയം ഇമേസം പഞ്ചന്നം ധമ്മാനം സയം അഭിഞ്ഞാ സച്ഛികത്വാ വിപാകം പവേദേമാ’തി.

    ‘‘Iti kira, māṇava, natthi koci brāhmaṇānaṃ ekabrāhmaṇopi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’ti; natthi koci brāhmaṇānaṃ ekācariyopi ekācariyapācariyopi yāva sattamā ācariyamahayugāpi yo evamāha – ‘ahaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemī’ti; yepi te brāhmaṇānaṃ pubbakā isayo mantānaṃ kattāro mantānaṃ pavattāro, yesamidaṃ etarahi brāhmaṇā porāṇaṃ mantapadaṃ gītaṃ pavuttaṃ samihitaṃ, tadanugāyanti tadanubhāsanti bhāsitamanubhāsanti vācitamanuvācenti, seyyathidaṃ – aṭṭhako vāmako vāmadevo vessāmitto yamataggi aṅgīraso bhāradvājo vāseṭṭho kassapo bhagu. Tepi na evamāhaṃsu – ‘mayaṃ imesaṃ pañcannaṃ dhammānaṃ sayaṃ abhiññā sacchikatvā vipākaṃ pavedemā’ti.

    ‘‘സേയ്യഥാപി, മാണവ, അന്ധവേണി പരമ്പരാസംസത്താ പുരിമോപി ന പസ്സതി മജ്ഝിമോപി ന പസ്സതി പച്ഛിമോപി ന പസ്സതി; ഏവമേവ ഖോ, മാണവ, അന്ധവേണൂപമം മഞ്ഞേ ബ്രാഹ്മണാനം ഭാസിതം സമ്പജ്ജതി – പുരിമോപി ന പസ്സതി മജ്ഝിമോപി ന പസ്സതി പച്ഛിമോപി ന പസ്സതീ’’തി.

    ‘‘Seyyathāpi, māṇava, andhaveṇi paramparāsaṃsattā purimopi na passati majjhimopi na passati pacchimopi na passati; evameva kho, māṇava, andhaveṇūpamaṃ maññe brāhmaṇānaṃ bhāsitaṃ sampajjati – purimopi na passati majjhimopi na passati pacchimopi na passatī’’ti.

    ൪൬൬. ഏവം വുത്തേ, സുഭോ മാണവോ തോദേയ്യപുത്തോ ഭഗവതാ അന്ധവേണൂപമേന വുച്ചമാനോ കുപിതോ അനത്തമനോ ഭഗവന്തംയേവ ഖുംസേന്തോ ഭഗവന്തംയേവ വമ്ഭേന്തോ ഭഗവന്തംയേവ വദമാനോ – ‘സമണോ ഗോതമോ പാപിതോ ഭവിസ്സതീ’തി ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘ബ്രാഹ്മണോ, ഭോ ഗോതമ, പോക്ഖരസാതി ഓപമഞ്ഞോ സുഭഗവനികോ ഏവമാഹ – ‘ഏവമേവ പനിധേകച്ചേ 3 സമണബ്രാഹ്മണാ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ അലമരിയഞാണദസ്സനവിസേസം പടിജാനന്തി. തേസമിദം ഭാസിതം ഹസ്സകംയേവ സമ്പജ്ജതി, നാമകംയേവ സമ്പജ്ജതി, രിത്തകംയേവ സമ്പജ്ജതി, തുച്ഛകംയേവ സമ്പജ്ജതി. കഥഞ്ഹി നാമ മനുസ്സഭൂതോ ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ അലമരിയഞാണദസ്സനവിസേസം ഞസ്സതി വാ ദക്ഖതി വാ സച്ഛി വാ കരിസ്സതീതി – നേതം ഠാനം വിജ്ജതീ’’’തി?

    466. Evaṃ vutte, subho māṇavo todeyyaputto bhagavatā andhaveṇūpamena vuccamāno kupito anattamano bhagavantaṃyeva khuṃsento bhagavantaṃyeva vambhento bhagavantaṃyeva vadamāno – ‘samaṇo gotamo pāpito bhavissatī’ti bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘brāhmaṇo, bho gotama, pokkharasāti opamañño subhagavaniko evamāha – ‘evameva panidhekacce 4 samaṇabrāhmaṇā uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ paṭijānanti. Tesamidaṃ bhāsitaṃ hassakaṃyeva sampajjati, nāmakaṃyeva sampajjati, rittakaṃyeva sampajjati, tucchakaṃyeva sampajjati. Kathañhi nāma manussabhūto uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjatī’’’ti?

    ‘‘കിം പന, മാണവ, ബ്രാഹ്മണോ പോക്ഖരസാതി ഓപമഞ്ഞോ സുഭഗവനികോ സബ്ബേസംയേവ സമണബ്രാഹ്മണാനം ചേതസാ ചേതോ പരിച്ച പജാനാതീ’’തി? ‘‘സകായപി ഹി, ഭോ ഗോതമ, പുണ്ണികായ ദാസിയാ ബ്രാഹ്മണോ പോക്ഖരസാതി ഓപമഞ്ഞോ സുഭഗവനികോ ചേതസാ ചേതോ പരിച്ച ന പജാനാതി, കുതോ പന സബ്ബേസംയേവ സമണബ്രാഹ്മണാനം ചേതസാ ചേതോ പരിച്ച പജാനിസ്സതീ’’തി?

    ‘‘Kiṃ pana, māṇava, brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko sabbesaṃyeva samaṇabrāhmaṇānaṃ cetasā ceto paricca pajānātī’’ti? ‘‘Sakāyapi hi, bho gotama, puṇṇikāya dāsiyā brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko cetasā ceto paricca na pajānāti, kuto pana sabbesaṃyeva samaṇabrāhmaṇānaṃ cetasā ceto paricca pajānissatī’’ti?

    ‘‘സേയ്യഥാപി, മാണവ, ജച്ചന്ധോ പുരിസോ ന പസ്സേയ്യ കണ്ഹസുക്കാനി രൂപാനി, ന പസ്സേയ്യ നീലകാനി രൂപാനി, ന പസ്സേയ്യ പീതകാനി രൂപാനി, ന പസ്സേയ്യ ലോഹിതകാനി രൂപാനി, ന പസ്സേയ്യ മഞ്ജിട്ഠകാനി രൂപാനി, ന പസ്സേയ്യ സമവിസമം, ന പസ്സേയ്യ താരകരൂപാനി, ന പസ്സേയ്യ ചന്ദിമസൂരിയേ. സോ ഏവം വദേയ്യ – ‘നത്ഥി കണ്ഹസുക്കാനി രൂപാനി, നത്ഥി കണ്ഹസുക്കാനം രൂപാനം ദസ്സാവീ; നത്ഥി നീലകാനി രൂപാനി, നത്ഥി നീലകാനം രൂപാനം ദസ്സാവീ; നത്ഥി പീതകാനി രൂപാനി, നത്ഥി പീതകാനം രൂപാനം ദസ്സാവീ; നത്ഥി ലോഹിതകാനി രൂപാനി, നത്ഥി ലോഹിതകാനം രൂപാനം ദസ്സാവീ; നത്ഥി മഞ്ജിട്ഠകാനി രൂപാനി, നത്ഥി മഞ്ജിട്ഠകാനം രൂപാനം ദസ്സാവീ; നത്ഥി സമവിസമം, നത്ഥി സമവിസമസ്സ ദസ്സാവീ; നത്ഥി താരകരൂപാനി, നത്ഥി താരകരൂപാനം ദസ്സാവീ; നത്ഥി ചന്ദിമസൂരിയാ, നത്ഥി ചന്ദിമസൂരിയാനം ദസ്സാവീ. അഹമേതം ന ജാനാമി, അഹമേതം ന പസ്സാമി; തസ്മാ തം നത്ഥീ’തി. സമ്മാ നു ഖോ സോ, മാണവ, വദമാനോ വദേയ്യാ’’തി?

    ‘‘Seyyathāpi, māṇava, jaccandho puriso na passeyya kaṇhasukkāni rūpāni, na passeyya nīlakāni rūpāni, na passeyya pītakāni rūpāni, na passeyya lohitakāni rūpāni, na passeyya mañjiṭṭhakāni rūpāni, na passeyya samavisamaṃ, na passeyya tārakarūpāni, na passeyya candimasūriye. So evaṃ vadeyya – ‘natthi kaṇhasukkāni rūpāni, natthi kaṇhasukkānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi nīlakāni rūpāni, natthi nīlakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi pītakāni rūpāni, natthi pītakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi lohitakāni rūpāni, natthi lohitakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi mañjiṭṭhakāni rūpāni, natthi mañjiṭṭhakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; natthi samavisamaṃ, natthi samavisamassa dassāvī; natthi tārakarūpāni, natthi tārakarūpānaṃ dassāvī; natthi candimasūriyā, natthi candimasūriyānaṃ dassāvī. Ahametaṃ na jānāmi, ahametaṃ na passāmi; tasmā taṃ natthī’ti. Sammā nu kho so, māṇava, vadamāno vadeyyā’’ti?

    ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ. അത്ഥി കണ്ഹസുക്കാനി രൂപാനി, അത്ഥി കണ്ഹസുക്കാനം രൂപാനം ദസ്സാവീ; അത്ഥി നീലകാനി രൂപാനി, അത്ഥി നീലകാനം രൂപാനം ദസ്സാവീ; അത്ഥി പീതകാനി രൂപാനി, അത്ഥി പീതകാനം രൂപാനം ദസ്സാവീ; അത്ഥി ലോഹിതകാനി രൂപാനി, അത്ഥി ലോഹിതകാനം രൂപാനം ദസ്സാവീ; അത്ഥി മഞ്ജിട്ഠകാനി രൂപാനി, അത്ഥി മഞ്ജിട്ഠകാനം രൂപാനം ദസ്സാവീ; അത്ഥി സമവിസമം, അത്ഥി സമവിസമസ്സ ദസ്സാവീ; അത്ഥി താരകരൂപാനി, അത്ഥി താരകരൂപാനം ദസ്സാവീ ; അത്ഥി ചന്ദിമസൂരിയാ, അത്ഥി ചന്ദിമസൂരിയാനം ദസ്സാവീ. ‘അഹമേതം ന ജാനാമി, അഹമേതം ന പസ്സാമി; തസ്മാ തം നത്ഥീ’തി; ന ഹി സോ, ഭോ ഗോതമ, സമ്മാ വദമാനോ വദേയ്യാ’’തി.

    ‘‘No hidaṃ, bho gotama. Atthi kaṇhasukkāni rūpāni, atthi kaṇhasukkānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi nīlakāni rūpāni, atthi nīlakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi pītakāni rūpāni, atthi pītakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi lohitakāni rūpāni, atthi lohitakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi mañjiṭṭhakāni rūpāni, atthi mañjiṭṭhakānaṃ rūpānaṃ dassāvī; atthi samavisamaṃ, atthi samavisamassa dassāvī; atthi tārakarūpāni, atthi tārakarūpānaṃ dassāvī ; atthi candimasūriyā, atthi candimasūriyānaṃ dassāvī. ‘Ahametaṃ na jānāmi, ahametaṃ na passāmi; tasmā taṃ natthī’ti; na hi so, bho gotama, sammā vadamāno vadeyyā’’ti.

    ‘‘ഏവമേവ ഖോ, മാണവ, ബ്രാഹ്മണോ പോക്ഖരസാതി ഓപമഞ്ഞോ സുഭഗവനികോ അന്ധോ അചക്ഖുകോ. സോ വത ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ അലമരിയഞാണദസ്സനവിസേസം ഞസ്സതി വാ ദക്ഖതി വാ സച്ഛി വാ കരിസ്സതീതി – നേതം ഠാനം വിജ്ജതി’’.

    ‘‘Evameva kho, māṇava, brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko andho acakkhuko. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati’’.

    ൪൬൭. ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, മാണവ, യേ തേ കോസലകാ ബ്രാഹ്മണമഹാസാലാ, സേയ്യഥിദം – ചങ്കീ ബ്രാഹ്മണോ താരുക്ഖോ ബ്രാഹ്മണോ പോക്ഖരസാതി ബ്രാഹ്മണോ ജാണുസ്സോണി ബ്രാഹ്മണോ പിതാ ച 5 തേ തോദേയ്യോ, കതമാ നേസം സേയ്യോ 6, യം വാ തേ സമ്മുച്ചാ 7 വാചം ഭാസേയ്യും യം വാ അസമ്മുച്ചാ’’തി? ‘‘സമ്മുച്ചാ, ഭോ ഗോതമ’’.

    467. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, ye te kosalakā brāhmaṇamahāsālā, seyyathidaṃ – caṅkī brāhmaṇo tārukkho brāhmaṇo pokkharasāti brāhmaṇo jāṇussoṇi brāhmaṇo pitā ca 8 te todeyyo, katamā nesaṃ seyyo 9, yaṃ vā te sammuccā 10 vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā asammuccā’’ti? ‘‘Sammuccā, bho gotama’’.

    ‘‘കതമാ നേസം സേയ്യോ, യം വാ തേ മന്താ വാചം ഭാസേയ്യും യം വാ അമന്താ’’തി? ‘‘മന്താ, ഭോ ഗോതമ’’.

    ‘‘Katamā nesaṃ seyyo, yaṃ vā te mantā vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā amantā’’ti? ‘‘Mantā, bho gotama’’.

    ‘‘കതമാ നേസം സേയ്യോ, യം വാ തേ പടിസങ്ഖായ വാചം ഭാസേയ്യും യം വാ അപ്പടിസങ്ഖായാ’’തി? ‘‘പടിസങ്ഖായ, ഭോ ഗോതമ’’.

    ‘‘Katamā nesaṃ seyyo, yaṃ vā te paṭisaṅkhāya vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā appaṭisaṅkhāyā’’ti? ‘‘Paṭisaṅkhāya, bho gotama’’.

    ‘‘കതമാ നേസം സേയ്യോ, യം വാ തേ അത്ഥസംഹിതം വാചം ഭാസേയ്യും യം വാ അനത്ഥസംഹിത’’ന്തി? ‘‘അത്ഥസംഹിതം, ഭോ ഗോതമ’’.

    ‘‘Katamā nesaṃ seyyo, yaṃ vā te atthasaṃhitaṃ vācaṃ bhāseyyuṃ yaṃ vā anatthasaṃhita’’nti? ‘‘Atthasaṃhitaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, മാണവ, യദി ഏവം സന്തേ, ബ്രാഹ്മണേന പോക്ഖരസാതിനാ ഓപമഞ്ഞേന സുഭഗവനികേന സമ്മുച്ചാ വാചാ ഭാസിതാ അസമ്മുച്ചാ’’തി 11? ‘‘അസമ്മുച്ചാ, ഭോ ഗോതമ’’.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, yadi evaṃ sante, brāhmaṇena pokkharasātinā opamaññena subhagavanikena sammuccā vācā bhāsitā asammuccā’’ti 12? ‘‘Asammuccā, bho gotama’’.

    ‘‘മന്താ വാചാ ഭാസിതാ അമന്താ വാ’’തി? ‘‘അമന്താ, ഭോ ഗോതമ’’.

    ‘‘Mantā vācā bhāsitā amantā vā’’ti? ‘‘Amantā, bho gotama’’.

    ‘‘പടിസങ്ഖായ വാചാ ഭാസിതാ അപ്പടിസങ്ഖായാ’’തി? ‘‘അപ്പടിസങ്ഖായ, ഭോ ഗോതമ’’.

    ‘‘Paṭisaṅkhāya vācā bhāsitā appaṭisaṅkhāyā’’ti? ‘‘Appaṭisaṅkhāya, bho gotama’’.

    ‘‘അത്ഥസംഹിതാ വാചാ ഭാസിതാ അനത്ഥസംഹിതാ’’തി? ‘‘അനത്ഥസംഹിതാ, ഭോ ഗോതമ’’.

    ‘‘Atthasaṃhitā vācā bhāsitā anatthasaṃhitā’’ti? ‘‘Anatthasaṃhitā, bho gotama’’.

    ‘‘പഞ്ച ഖോ ഇമേ, മാണവ, നീവരണാ. കതമേ പഞ്ച? കാമച്ഛന്ദനീവരണം, ബ്യാപാദനീവരണം, ഥീനമിദ്ധനീവരണം ഉദ്ധച്ചകുക്കുച്ചനീവരണം, വിചികിച്ഛാനീവരണം – ഇമേ ഖോ, മാണവ, പഞ്ച നീവരണാ. ഇമേഹി ഖോ മാണവ, പഞ്ചഹി നീവരണേഹി ബ്രാഹ്മണോ പോക്ഖരസാതി ഓപമഞ്ഞോ സുഭഗവനികോ ആവുതോ നിവുതോ ഓഫുടോ 13 പരിയോനദ്ധോ. സോ വത ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ അലമരിയഞാണദസ്സനവിസേസം ഞസ്സതി വാ ദക്ഖതി വാ സച്ഛി വാ കരിസ്സതീതി – നേതം ഠാനം വിജ്ജതി.

    ‘‘Pañca kho ime, māṇava, nīvaraṇā. Katame pañca? Kāmacchandanīvaraṇaṃ, byāpādanīvaraṇaṃ, thīnamiddhanīvaraṇaṃ uddhaccakukkuccanīvaraṇaṃ, vicikicchānīvaraṇaṃ – ime kho, māṇava, pañca nīvaraṇā. Imehi kho māṇava, pañcahi nīvaraṇehi brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko āvuto nivuto ophuṭo 14 pariyonaddho. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ൪൬൮. ‘‘പഞ്ച ഖോ ഇമേ, മാണവ, കാമഗുണാ. കതമേ പഞ്ച? ചക്ഖുവിഞ്ഞേയ്യാ രൂപാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസംഹിതാ രജനീയാ, സോതവിഞ്ഞേയ്യാ സദ്ദാ…പേ॰… ഘാനവിഞ്ഞേയ്യാ ഗന്ധാ… ജിവ്ഹാ വിഞ്ഞേയ്യാ രസാ… കായവിഞ്ഞേയ്യാ ഫോട്ഠബ്ബാ ഇട്ഠാ കന്താ മനാപാ പിയരൂപാ കാമൂപസംഹിതാ രജനീയാ – ഇമേ ഖോ, മാണവ, പഞ്ച കാമഗുണാ. ഇമേഹി ഖോ, മാണവ, പഞ്ചഹി കാമഗുണേഹി ബ്രാഹ്മണോ പോക്ഖരസാതി ഓപമഞ്ഞോ സുഭഗവനികോ ഗഥിതോ മുച്ഛിതോ അജ്ഝോപന്നോ അനാദീനവദസ്സാവീ അനിസ്സരണപഞ്ഞോ പരിഭുഞ്ജതി. സോ വത ഉത്തരിമനുസ്സധമ്മാ അലമരിയഞാണദസ്സനവിസേസം ഞസ്സതി വാ ദക്ഖതി വാ സച്ഛി വാ കരിസ്സതീതി – നേതം ഠാനം വിജ്ജതി.

    468. ‘‘Pañca kho ime, māṇava, kāmaguṇā. Katame pañca? Cakkhuviññeyyā rūpā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā, sotaviññeyyā saddā…pe… ghānaviññeyyā gandhā… jivhā viññeyyā rasā… kāyaviññeyyā phoṭṭhabbā iṭṭhā kantā manāpā piyarūpā kāmūpasaṃhitā rajanīyā – ime kho, māṇava, pañca kāmaguṇā. Imehi kho, māṇava, pañcahi kāmaguṇehi brāhmaṇo pokkharasāti opamañño subhagavaniko gathito mucchito ajjhopanno anādīnavadassāvī anissaraṇapañño paribhuñjati. So vata uttarimanussadhammā alamariyañāṇadassanavisesaṃ ñassati vā dakkhati vā sacchi vā karissatīti – netaṃ ṭhānaṃ vijjati.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, മാണവ, യം വാ തിണകട്ഠുപാദാനം പടിച്ച അഗ്ഗിം ജാലേയ്യ യം വാ നിസ്സട്ഠതിണകട്ഠുപാദാനം അഗ്ഗിം ജാലേയ്യ, കതമോ നു ഖ്വാസ്സ അഗ്ഗി അച്ചിമാ ചേവ വണ്ണവാ ച പഭസ്സരോ ചാ’’തി? ‘‘സചേ തം, ഭോ ഗോതമ, ഠാനം നിസ്സട്ഠതിണകട്ഠുപാദാനം അഗ്ഗിം ജാലേതും, സ്വാസ്സ അഗ്ഗി അച്ചിമാ ചേവ വണ്ണവാ ച പഭസ്സരോ ചാ’’തി. ‘‘അട്ഠാനം ഖോ ഏതം, മാണവ, അനവകാസോ യം നിസ്സട്ഠതിണകട്ഠുപാദാനം അഗ്ഗിം ജാലേയ്യ അഞ്ഞത്ര ഇദ്ധിമതാ. സേയ്യഥാപി, മാണവ, തിണകട്ഠുപാദാനം പടിച്ച അഗ്ഗി ജലതി തഥൂപമാഹം, മാണവ, ഇമം പീതിം വദാമി യായം പീതി പഞ്ച കാമഗുണേ പടിച്ച. സേയ്യഥാപി, മാണവ, നിസ്സട്ഠതിണകട്ഠുപാദാനോ 15 അഗ്ഗി ജലതി തഥൂപമാഹം, മാണവ , ഇമം പീതിം വദാമി യായം പീതി അഞ്ഞത്രേവ കാമേഹി അഞ്ഞത്ര അകുസലേഹി ധമ്മേഹി.

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, yaṃ vā tiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca aggiṃ jāleyya yaṃ vā nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ aggiṃ jāleyya, katamo nu khvāssa aggi accimā ceva vaṇṇavā ca pabhassaro cā’’ti? ‘‘Sace taṃ, bho gotama, ṭhānaṃ nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ aggiṃ jāletuṃ, svāssa aggi accimā ceva vaṇṇavā ca pabhassaro cā’’ti. ‘‘Aṭṭhānaṃ kho etaṃ, māṇava, anavakāso yaṃ nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ aggiṃ jāleyya aññatra iddhimatā. Seyyathāpi, māṇava, tiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca aggi jalati tathūpamāhaṃ, māṇava, imaṃ pītiṃ vadāmi yāyaṃ pīti pañca kāmaguṇe paṭicca. Seyyathāpi, māṇava, nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādāno 16 aggi jalati tathūpamāhaṃ, māṇava , imaṃ pītiṃ vadāmi yāyaṃ pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi.

    ‘‘കതമാ ച, മാണവ, പീതി അഞ്ഞത്രേവ കാമേഹി അഞ്ഞത്ര അകുസലേഹി ധമ്മേഹി? ഇധ, മാണവ, ഭിക്ഖു വിവിച്ചേവ കാമേഹി…പേ॰… പഠമം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. അയമ്പി ഖോ, മാണവ, പീതി അഞ്ഞത്രേവ കാമേഹി അഞ്ഞത്ര അകുസലേഹി ധമ്മേഹി. പുന ചപരം, മാണവ, ഭിക്ഖു വിതക്കവിചാരാനം വൂപസമാ…പേ॰… ദുതിയം ഝാനം ഉപസമ്പജ്ജ വിഹരതി. അയമ്പി ഖോ, മാണവ, പീതി അഞ്ഞത്രേവ കാമേഹി അഞ്ഞത്ര അകുസലേഹി ധമ്മേഹി.

    ‘‘Katamā ca, māṇava, pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi? Idha, māṇava, bhikkhu vivicceva kāmehi…pe… paṭhamaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayampi kho, māṇava, pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi. Puna caparaṃ, māṇava, bhikkhu vitakkavicārānaṃ vūpasamā…pe… dutiyaṃ jhānaṃ upasampajja viharati. Ayampi kho, māṇava, pīti aññatreva kāmehi aññatra akusalehi dhammehi.

    ൪൬൯. ‘‘യേ തേ, മാണവ, ബ്രാഹ്മണാ പഞ്ച ധമ്മേ പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ കുസലസ്സ ആരാധനായ, കതമേത്ഥ 17 ബ്രാഹ്മണാ ധമ്മം മഹപ്ഫലതരം പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ കുസലസ്സ ആരാധനായാ’’തി? ‘‘യേമേ, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണാ പഞ്ച ധമ്മേ പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ കുസലസ്സ ആരാധനായ, ചാഗമേത്ഥ ബ്രാഹ്മണാ ധമ്മം മഹപ്ഫലതരം പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ കുസലസ്സ ആരാധനായാ’’തി.

    469. ‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, katamettha 18 brāhmaṇā dhammaṃ mahapphalataraṃ paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāyā’’ti? ‘‘Yeme, bho gotama, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, cāgamettha brāhmaṇā dhammaṃ mahapphalataraṃ paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāyā’’ti.

    ‘‘തം കി മഞ്ഞസി, മാണവ, ഇധ അഞ്ഞതരസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ മഹായഞ്ഞോ പച്ചുപട്ഠിതോ അസ്സ. അഥ ദ്വേ ബ്രാഹ്മണാ ആഗച്ഛേയ്യും – ‘ഇത്ഥന്നാമസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ മഹായഞ്ഞം അനുഭവിസ്സാമാ’തി. തത്രേകസ്സ 19 ബ്രാഹ്മണസ്സ ഏവമസ്സ – ‘അഹോ വത! അഹമേവ ലഭേയ്യം ഭത്തഗ്ഗേ അഗ്ഗാസനം അഗ്ഗോദകം അഗ്ഗപിണ്ഡം, ന അഞ്ഞോ ബ്രാഹ്മണോ ലഭേയ്യ ഭത്തഗ്ഗേ അഗ്ഗാസനം അഗ്ഗോദകം അഗ്ഗപിണ്ഡ’ന്തി. ഠാനം ഖോ പനേതം, മാണവ , വിജ്ജതി യം അഞ്ഞോ ബ്രാഹ്മണോ ലഭേയ്യ ഭത്തഗ്ഗേ അഗ്ഗാസനം അഗ്ഗോദകം അഗ്ഗപിണ്ഡം, ന സോ ബ്രാഹ്മണോ ലഭേയ്യ ഭത്തഗ്ഗേ അഗ്ഗാസനം അഗ്ഗോദകം അഗ്ഗപിണ്ഡം. ‘അഞ്ഞോ ബ്രാഹ്മണോ ലഭതി ഭത്തഗ്ഗേ അഗ്ഗാസനം അഗ്ഗോദകം അഗ്ഗപിണ്ഡം, നാഹം ലഭാമി ഭത്തഗ്ഗേ അഗ്ഗാസനം അഗ്ഗോദകം അഗ്ഗപിണ്ഡ’ന്തി – ഇതി സോ കുപിതോ ഹോതി അനത്തമനോ. ഇമസ്സ പന, മാണവ, ബ്രാഹ്മണാ കിം വിപാകം പഞ്ഞപേന്തീ’’തി? ‘‘ന ഖ്വേത്ഥ, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണാ ഏവം ദാനം ദേന്തി – ‘ഇമിനാ പരോ കുപിതോ ഹോതു അനത്തമനോ’തി. അഥ ഖ്വേത്ഥ ബ്രാഹ്മണാ അനുകമ്പാജാതികംയേവ 20 ദാനം ദേന്തീ’’തി. ‘‘ഏവം സന്തേ, ഖോ, മാണവ, ബ്രാഹ്മണാനം ഇദം ഛട്ഠം പുഞ്ഞകിരിയവത്ഥു ഹോതി – യദിദം അനുകമ്പാജാതിക’’ന്തി. ‘‘ഏവം സന്തേ, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണാനം ഇദം ഛട്ഠം പുഞ്ഞകിരിയവത്ഥു ഹോതി – യദിദം അനുകമ്പാജാതിക’’ന്തി.

    ‘‘Taṃ ki maññasi, māṇava, idha aññatarassa brāhmaṇassa mahāyañño paccupaṭṭhito assa. Atha dve brāhmaṇā āgaccheyyuṃ – ‘itthannāmassa brāhmaṇassa mahāyaññaṃ anubhavissāmā’ti. Tatrekassa 21 brāhmaṇassa evamassa – ‘aho vata! Ahameva labheyyaṃ bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, na añño brāhmaṇo labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍa’nti. Ṭhānaṃ kho panetaṃ, māṇava , vijjati yaṃ añño brāhmaṇo labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, na so brāhmaṇo labheyya bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ. ‘Añño brāhmaṇo labhati bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍaṃ, nāhaṃ labhāmi bhattagge aggāsanaṃ aggodakaṃ aggapiṇḍa’nti – iti so kupito hoti anattamano. Imassa pana, māṇava, brāhmaṇā kiṃ vipākaṃ paññapentī’’ti? ‘‘Na khvettha, bho gotama, brāhmaṇā evaṃ dānaṃ denti – ‘iminā paro kupito hotu anattamano’ti. Atha khvettha brāhmaṇā anukampājātikaṃyeva 22 dānaṃ dentī’’ti. ‘‘Evaṃ sante, kho, māṇava, brāhmaṇānaṃ idaṃ chaṭṭhaṃ puññakiriyavatthu hoti – yadidaṃ anukampājātika’’nti. ‘‘Evaṃ sante, bho gotama, brāhmaṇānaṃ idaṃ chaṭṭhaṃ puññakiriyavatthu hoti – yadidaṃ anukampājātika’’nti.

    ‘‘യേ തേ, മാണവ, ബ്രാഹ്മണാ പഞ്ച ധമ്മേ പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ കുസലസ്സ ആരാധനായ, ഇമേ ത്വം പഞ്ച ധമ്മേ കത്ഥ ബഹുലം സമനുപസ്സസി – ഗഹട്ഠേസു വാ പബ്ബജിതേസു വാ’’തി? ‘‘യേമേ, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണാ പഞ്ച ധമ്മേ പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ കുസലസ്സ ആരാധനായ, ഇമാഹം പഞ്ച ധമ്മേ പബ്ബജിതേസു ബഹുലം സമനുപസ്സാമി അപ്പം ഗഹട്ഠേസു. ഗഹട്ഠോ ഹി, ഭോ ഗോതമ, മഹട്ഠോ മഹാകിച്ചോ മഹാധികരണോ മഹാസമാരമ്ഭോ, ന സതതം സമിതം സച്ചവാദീ ഹോതി; പബ്ബജിതോ ഖോ പന, ഭോ ഗോതമ, അപ്പട്ഠോ അപ്പകിച്ചോ അപ്പാധികരണോ അപ്പസമാരമ്ഭോ, സതതം സമിതം സച്ചവാദീ ഹോതി. ഗഹട്ഠോ ഹി, ഭോ ഗോതമ, മഹട്ഠോ മഹാകിച്ചോ മഹാധികരണോ മഹാസമാരമ്ഭോ ന സതതം സമിതം തപസ്സീ ഹോതി… ബ്രഹ്മചാരീ ഹോതി… സജ്ഝായബഹുലോ ഹോതി… ചാഗബഹുലോ ഹോതി; പബ്ബജിതോ ഖോ പന, ഭോ ഗോതമ, അപ്പട്ഠോ അപ്പകിച്ചോ അപ്പാധികരണോ അപ്പസമാരമ്ഭോ സതതം സമിതം തപസ്സീ ഹോതി… ബ്രഹ്മചാരീ ഹോതി… സജ്ഝായബഹുലോ ഹോതി… ചാഗബഹുലോ ഹോതി. യേമേ, ഭോ ഗോതമ, ബ്രാഹ്മണാ പഞ്ച ധമ്മേ പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ കുസലസ്സ ആരാധനായ, ഇമാഹം പഞ്ച ധമ്മേ പബ്ബജിതേസു ബഹുലം സമനുപസ്സാമി അപ്പം ഗഹട്ഠേസൂ’’തി.

    ‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, ime tvaṃ pañca dhamme kattha bahulaṃ samanupassasi – gahaṭṭhesu vā pabbajitesu vā’’ti? ‘‘Yeme, bho gotama, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, imāhaṃ pañca dhamme pabbajitesu bahulaṃ samanupassāmi appaṃ gahaṭṭhesu. Gahaṭṭho hi, bho gotama, mahaṭṭho mahākicco mahādhikaraṇo mahāsamārambho, na satataṃ samitaṃ saccavādī hoti; pabbajito kho pana, bho gotama, appaṭṭho appakicco appādhikaraṇo appasamārambho, satataṃ samitaṃ saccavādī hoti. Gahaṭṭho hi, bho gotama, mahaṭṭho mahākicco mahādhikaraṇo mahāsamārambho na satataṃ samitaṃ tapassī hoti… brahmacārī hoti… sajjhāyabahulo hoti… cāgabahulo hoti; pabbajito kho pana, bho gotama, appaṭṭho appakicco appādhikaraṇo appasamārambho satataṃ samitaṃ tapassī hoti… brahmacārī hoti… sajjhāyabahulo hoti… cāgabahulo hoti. Yeme, bho gotama, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, imāhaṃ pañca dhamme pabbajitesu bahulaṃ samanupassāmi appaṃ gahaṭṭhesū’’ti.

    ‘‘യേ തേ, മാണവ, ബ്രാഹ്മണാ പഞ്ച ധമ്മേ പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ കുസലസ്സ ആരാധനായ ചിത്തസ്സാഹം ഏതേ പരിക്ഖാരേ വദാമി – യദിദം ചിത്തം അവേരം അബ്യാബജ്ഝം തസ്സ ഭാവനായ. ഇധ, മാണവ, ഭിക്ഖു സച്ചവാദീ ഹോതി. സോ ‘സച്ചവാദീമ്ഹീ’തി ലഭതി അത്ഥവേദം, ലഭതി ധമ്മവേദം, ലഭതി ധമ്മൂപസംഹിതം പാമോജ്ജം. യം തം കുസലൂപസംഹിതം പാമോജ്ജം, ചിത്തസ്സാഹം ഏതം പരിക്ഖാരം വദാമി – യദിദം ചിത്തം അവേരം അബ്യാബജ്ഝം തസ്സ ഭാവനായ. ഇധ, മാണവ, ഭിക്ഖു തപസ്സീ ഹോതി…പേ॰… ബ്രഹ്മചാരീ ഹോതി…പേ॰… സജ്ഝായബഹുലോ ഹോതി…പേ॰… ചാഗബഹുലോ ഹോതി. സോ ‘ചാഗബഹുലോമ്ഹീ’തി ലഭതി അത്ഥവേദം, ലഭതി ധമ്മവേദം, ലഭതി ധമ്മൂപസംഹിതം പാമോജ്ജം. യം തം കുസലൂപസംഹിതം പാമോജ്ജം, ചിത്തസ്സാഹം ഏതം പരിക്ഖാരം വദാമി – യദിദം ചിത്തം അവേരം അബ്യാബജ്ഝം തസ്സ ഭാവനായ. യേ തേ മാണവ, ബ്രാഹ്മണാ, പഞ്ച ധമ്മേ പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ കുസലസ്സ ആരാധനായ, ചിത്തസ്സാഹം ഏതേ പരിക്ഖാരേ വദാമി – യദിദം ചിത്തം അവേരം അബ്യാബജ്ഝം തസ്സ ഭാവനായാ’’തി.

    ‘‘Ye te, māṇava, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya cittassāhaṃ ete parikkhāre vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāya. Idha, māṇava, bhikkhu saccavādī hoti. So ‘saccavādīmhī’ti labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ. Yaṃ taṃ kusalūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ, cittassāhaṃ etaṃ parikkhāraṃ vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāya. Idha, māṇava, bhikkhu tapassī hoti…pe… brahmacārī hoti…pe… sajjhāyabahulo hoti…pe… cāgabahulo hoti. So ‘cāgabahulomhī’ti labhati atthavedaṃ, labhati dhammavedaṃ, labhati dhammūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ. Yaṃ taṃ kusalūpasaṃhitaṃ pāmojjaṃ, cittassāhaṃ etaṃ parikkhāraṃ vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāya. Ye te māṇava, brāhmaṇā, pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya, cittassāhaṃ ete parikkhāre vadāmi – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāyā’’ti.

    ൪൭൦. ഏവം വുത്തേ, സുഭോ മാണവോ തോദേയ്യപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘സുതം മേതം, ഭോ ഗോതമ – ‘സമണോ ഗോതമോ ബ്രഹ്മാനം സഹബ്യതായ മഗ്ഗം ജാനാതീ’’’തി.

    470. Evaṃ vutte, subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘sutaṃ metaṃ, bho gotama – ‘samaṇo gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ jānātī’’’ti.

    ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, മാണവ, ആസന്നേ ഇതോ നളകാരഗാമോ, ന യിതോ ദൂരേ നളകാരഗാമോ’’തി?

    ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, māṇava, āsanne ito naḷakāragāmo, na yito dūre naḷakāragāmo’’ti?

    ‘‘ഏവം, ഭോ, ആസന്നേ ഇതോ നളകാരഗാമോ , ന യിതോ ദൂരേ നളകാരഗാമോ’’തി.

    ‘‘Evaṃ, bho, āsanne ito naḷakāragāmo , na yito dūre naḷakāragāmo’’ti.

    ‘‘തം, കിം മഞ്ഞസി മാണവ, ഇധസ്സ പുരിസോ നളകാരഗാമേ ജാതവദ്ധോ 23; തമേനം നളകാരഗാമതോ താവദേവ അവസടം 24 നളകാരഗാമസ്സ മഗ്ഗം പുച്ഛേയ്യും; സിയാ നു ഖോ, മാണവ, തസ്സ പുരിസസ്സ നളകാരഗാമേ ജാതവദ്ധസ്സ നളകാരഗാമസ്സ മഗ്ഗം പുട്ഠസ്സ ദന്ധായിതത്തം വാ വിത്ഥായിതത്തം വാ’’തി?

    ‘‘Taṃ, kiṃ maññasi māṇava, idhassa puriso naḷakāragāme jātavaddho 25; tamenaṃ naḷakāragāmato tāvadeva avasaṭaṃ 26 naḷakāragāmassa maggaṃ puccheyyuṃ; siyā nu kho, māṇava, tassa purisassa naḷakāragāme jātavaddhassa naḷakāragāmassa maggaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā’’ti?

    ‘‘നോ ഹിദം, ഭോ ഗോതമ’’.

    ‘‘No hidaṃ, bho gotama’’.

    ‘‘തം കിസ്സ ഹേതു’’?

    ‘‘Taṃ kissa hetu’’?

    ‘‘അമു ഹി, ഭോ ഗോതമ, പുരിസോ നളകാരഗാമേ ജാതവദ്ധോ. തസ്സ സബ്ബാനേവ നളകാരഗാമസ്സ മഗ്ഗാനി സുവിദിതാനീ’’തി. ‘‘സിയാ നു ഖോ, മാണവ, തസ്സ പുരിസസ്സ നളകാരഗാമേ ജാതവദ്ധസ്സ നളകാരഗാമസ്സ മഗ്ഗം പുട്ഠസ്സ ദന്ധായിതത്തം വാ വിത്ഥായിതത്തം വാതി, ന ത്വേവ തഥാഗതസ്സ ബ്രഹ്മലോകം വാ ബ്രഹ്മലോകഗാമിനിം വാ പടിപദം പുട്ഠസ്സ ദന്ധായിതത്തം വാ വിത്ഥായിതത്തം വാ. ബ്രഹ്മാനഞ്ചാഹം, മാണവ, പജാനാമി ബ്രഹ്മലോകഞ്ച ബ്രഹ്മലോകഗാമിനിഞ്ച പടിപദം; യഥാപടിപന്നോ ച ബ്രഹ്മലോകം ഉപപന്നോ തഞ്ച പജാനാമീ’’തി .

    ‘‘Amu hi, bho gotama, puriso naḷakāragāme jātavaddho. Tassa sabbāneva naḷakāragāmassa maggāni suviditānī’’ti. ‘‘Siyā nu kho, māṇava, tassa purisassa naḷakāragāme jātavaddhassa naḷakāragāmassa maggaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vāti, na tveva tathāgatassa brahmalokaṃ vā brahmalokagāminiṃ vā paṭipadaṃ puṭṭhassa dandhāyitattaṃ vā vitthāyitattaṃ vā. Brahmānañcāhaṃ, māṇava, pajānāmi brahmalokañca brahmalokagāminiñca paṭipadaṃ; yathāpaṭipanno ca brahmalokaṃ upapanno tañca pajānāmī’’ti .

    ‘‘സുതം മേതം, ഭോ ഗോതമ – ‘സമണോ ഗോതമോ ബ്രഹ്മാനം സഹബ്യതായ മഗ്ഗം ദേസേതീ’തി. സാധു മേ ഭവം ഗോതമോ ബ്രഹ്മാനം സഹബ്യതായ മഗ്ഗം ദേസേതൂ’’തി.

    ‘‘Sutaṃ metaṃ, bho gotama – ‘samaṇo gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetī’ti. Sādhu me bhavaṃ gotamo brahmānaṃ sahabyatāya maggaṃ desetū’’ti.

    ‘‘തേന ഹി, മാണവ, സുണാഹി, സാധുകം മനസി കരോഹി, ഭാസിസ്സാമീ’’തി. ‘‘ഏവം ഭോ’’തി ഖോ സുഭോ മാണവോ തോദേയ്യപുത്തോ ഭഗവതോ പച്ചസ്സോസി. ഭഗവാ ഏതദവോച –

    ‘‘Tena hi, māṇava, suṇāhi, sādhukaṃ manasi karohi, bhāsissāmī’’ti. ‘‘Evaṃ bho’’ti kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavato paccassosi. Bhagavā etadavoca –

    ൪൭൧. ‘‘കതമോ ച, മാണവ, ബ്രഹ്മാനം സഹബ്യതായ മഗ്ഗോ? ഇധ, മാണവ, ഭിക്ഖു മേത്താസഹഗതേന ചേതസാ ഏകം ദിസം ഫരിത്വാ വിഹരതി, തഥാ ദുതിയം, തഥാ തതിയം, തഥാ ചതുത്ഥം; ഇതി ഉദ്ധമധോ തിരിയം സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോകം മേത്താസഹഗതേന ചേതസാ വിപുലേന മഹഗ്ഗതേന അപ്പമാണേന അവേരേന അബ്യാബജ്ഝേന ഫരിത്വാ വിഹരതി. ഏവം ഭാവിതായ ഖോ, മാണവ, മേത്തായ ചേതോവിമുത്തിയാ യം പമാണകതം കമ്മം ന തം തത്രാവസിസ്സതി, ന തം തത്രാവതിട്ഠതി. സേയ്യഥാപി, മാണവ, ബലവാ സങ്ഖധമോ അപ്പകസിരേനേവ ചാതുദ്ദിസാ വിഞ്ഞാപേയ്യ 27; ഏവമേവ ഖോ, മാണവ…പേ॰… ഏവം ഭാവിതായ ഖോ, മാണവ, മേത്തായ 28 ചേതോവിമുത്തിയാ യം പമാണകതം കമ്മം ന തം തത്രാവസിസ്സതി, ന തം തത്രാവതിട്ഠതി. അയമ്പി ഖോ, മാണവ, ബ്രഹ്മാനം സഹബ്യതായ മഗ്ഗോ. ‘‘പുന ചപരം, മാണവ, ഭിക്ഖു കരുണാസഹഗതേന ചേതസാ…പേ॰… മുദിതാസഹഗതേന ചേതസാ…പേ॰… ഉപേക്ഖാസഹഗതേന ചേതസാ ഏകം ദിസം ഫരിത്വാ വിഹരതി, തഥാ ദുതിയം, തഥാ തതിയം, തഥാ ചതുത്ഥം; ഇതി ഉദ്ധമധോ തിരിയം സബ്ബധി സബ്ബത്തതായ സബ്ബാവന്തം ലോകം ഉപേക്ഖാസഹഗതേന ചേതസാ വിപുലേന മഹഗ്ഗതേന അപ്പമാണേന അവേരേന അബ്യാബജ്ഝേന ഫരിത്വാ വിഹരതി. ഏവം ഭാവിതായ ഖോ, മാണവ, ഉപേക്ഖായ ചേതോവിമുത്തിയാ യം പമാണകതം കമ്മം ന തം തത്രാവസിസ്സതി, ന തം തത്രാവതിട്ഠതി. സേയ്യഥാപി, മാണവ, ബലവാ സങ്ഖധമോ അപ്പകസിരേനേവ ചാതുദ്ദിസാ വിഞ്ഞാപേയ്യ; ഏവമേവ ഖോ, മാണവ…പേ॰… ഏവം ഭാവിതായ ഖോ, മാണവ, ഉപേക്ഖായ ചേതോവിമുത്തിയാ യം പമാണകതം കമ്മം ന തം തത്രാവസിസ്സതി, ന തം തത്രാവതിട്ഠതി. അയമ്പി ഖോ, മാണവ, ബ്രഹ്മാനം സഹബ്യതായ മഗ്ഗോ’’തി.

    471. ‘‘Katamo ca, māṇava, brahmānaṃ sahabyatāya maggo? Idha, māṇava, bhikkhu mettāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ mettāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharati. Evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, mettāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Seyyathāpi, māṇava, balavā saṅkhadhamo appakasireneva cātuddisā viññāpeyya 29; evameva kho, māṇava…pe… evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, mettāya 30 cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho, māṇava, brahmānaṃ sahabyatāya maggo. ‘‘Puna caparaṃ, māṇava, bhikkhu karuṇāsahagatena cetasā…pe… muditāsahagatena cetasā…pe… upekkhāsahagatena cetasā ekaṃ disaṃ pharitvā viharati, tathā dutiyaṃ, tathā tatiyaṃ, tathā catutthaṃ; iti uddhamadho tiriyaṃ sabbadhi sabbattatāya sabbāvantaṃ lokaṃ upekkhāsahagatena cetasā vipulena mahaggatena appamāṇena averena abyābajjhena pharitvā viharati. Evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, upekkhāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Seyyathāpi, māṇava, balavā saṅkhadhamo appakasireneva cātuddisā viññāpeyya; evameva kho, māṇava…pe… evaṃ bhāvitāya kho, māṇava, upekkhāya cetovimuttiyā yaṃ pamāṇakataṃ kammaṃ na taṃ tatrāvasissati, na taṃ tatrāvatiṭṭhati. Ayampi kho, māṇava, brahmānaṃ sahabyatāya maggo’’ti.

    ൪൭൨. ഏവം വുത്തേ, സുഭോ മാണവോ തോദേയ്യപുത്തോ ഭഗവന്തം ഏതദവോച – ‘‘അഭിക്കന്തം, ഭോ ഗോതമ, അഭിക്കന്തം, ഭോ ഗോതമ! സേയ്യഥാപി, ഭോ ഗോതമ, നിക്കുജ്ജിതം വാ ഉക്കുജ്ജേയ്യ, പടിച്ഛന്നം വാ വിവരേയ്യ, മൂള്ഹസ്സ വാ മഗ്ഗം ആചിക്ഖേയ്യ, അന്ധകാരേ വാ തേലപജ്ജോതം ധാരേയ്യ – ചക്ഖുമന്തോ രൂപാനി ദക്ഖന്തീതി – ഏവമേവം ഭോതാ ഗോതമേന അനേകപരിയായേന ധമ്മോ പകാസിതോ. ഏസാഹം ഭവന്തം ഗോതമം സരണം ഗച്ഛാമി ധമ്മഞ്ച ഭിക്ഖുസങ്ഘഞ്ച. ഉപാസകം മം ഭവം ഗോതമോ ധാരേതു അജ്ജതഗ്ഗേ പാണുപേതം സരണം ഗതം. ഹന്ദ, ച ദാനി മയം, ഭോ ഗോതമ, ഗച്ഛാമ; ബഹുകിച്ചാ മയം ബഹുകരണീയാ’’തി. ‘‘യസ്സദാനി ത്വം, മാണവ, കാലം മഞ്ഞസീ’’തി. അഥ ഖോ സുഭോ മാണവോ തോദേയ്യപുത്തോ ഭഗവതോ ഭാസിതം അഭിനന്ദിത്വാ അനുമോദിത്വാ ഉട്ഠായാസനാ ഭഗവന്തം അഭിവാദേത്വാ പദക്ഖിണം കത്വാ പക്കാമി.

    472. Evaṃ vutte, subho māṇavo todeyyaputto bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘abhikkantaṃ, bho gotama, abhikkantaṃ, bho gotama! Seyyathāpi, bho gotama, nikkujjitaṃ vā ukkujjeyya, paṭicchannaṃ vā vivareyya, mūḷhassa vā maggaṃ ācikkheyya, andhakāre vā telapajjotaṃ dhāreyya – cakkhumanto rūpāni dakkhantīti – evamevaṃ bhotā gotamena anekapariyāyena dhammo pakāsito. Esāhaṃ bhavantaṃ gotamaṃ saraṇaṃ gacchāmi dhammañca bhikkhusaṅghañca. Upāsakaṃ maṃ bhavaṃ gotamo dhāretu ajjatagge pāṇupetaṃ saraṇaṃ gataṃ. Handa, ca dāni mayaṃ, bho gotama, gacchāma; bahukiccā mayaṃ bahukaraṇīyā’’ti. ‘‘Yassadāni tvaṃ, māṇava, kālaṃ maññasī’’ti. Atha kho subho māṇavo todeyyaputto bhagavato bhāsitaṃ abhinanditvā anumoditvā uṭṭhāyāsanā bhagavantaṃ abhivādetvā padakkhiṇaṃ katvā pakkāmi.

    തേന ഖോ പന സമയേന ജാണുസ്സോണി ബ്രാഹ്മണോ സബ്ബസേതേന വളവാഭിരഥേന 31 സാവത്ഥിയാ നിയ്യാതി ദിവാ ദിവസ്സ. അദ്ദസാ ഖോ ജാണുസ്സോണി ബ്രാഹ്മണോ സുഭം മാണവം തോദേയ്യപുത്തം ദൂരതോവ ആഗച്ഛന്തം. ദിസ്വാന സുഭം മാണവം തോദേയ്യപുത്തം ഏതദവോച – ‘‘ഹന്ദ, കുതോ നു ഭവം ഭാരദ്വാജോ ആഗച്ഛതി ദിവാ ദിവസ്സാ’’തി? ‘‘ഇതോ ഹി ഖോ അഹം, ഭോ , ആഗച്ഛാമി സമണസ്സ ഗോതമസ്സ സന്തികാ’’തി. ‘‘തം കിം മഞ്ഞസി, ഭവം ഭാരദ്വാജോ, സമണസ്സ ഗോതമസ്സ പഞ്ഞാവേയ്യത്തിയം പണ്ഡിതോ മഞ്ഞേതി’’? ‘‘കോ ചാഹം, ഭോ, കോ ച സമണസ്സ ഗോതമസ്സ പഞ്ഞാവേയ്യത്തിയം ജാനിസ്സാമി? സോപി നൂനസ്സ താദിസോവ യോ സമണസ്സ ഗോതമസ്സ പഞ്ഞാവേയ്യത്തിയം ജാനേയ്യാ’’തി. ‘‘ഉളാരായ ഖലു, ഭവം ഭാരദ്വാജോ, സമണം ഗോതമം പസംസായ പസംസതീ’’തി. ‘‘കോ ചാഹം, ഭോ, കോ ച സമണം ഗോതമം പസംസിസ്സാമി? പസത്ഥപസത്ഥോവ സോ ഭവം ഗോതമോ സേട്ഠോ ദേവമനുസ്സാനം. യേ ചിമേ, ഭോ, ബ്രാഹ്മണാ പഞ്ച ധമ്മേ പഞ്ഞപേന്തി പുഞ്ഞസ്സ കിരിയായ കുസലസ്സ ആരാധനായ; ചിത്തസ്സേതേ സമണോ ഗോതമോ പരിക്ഖാരേ വദേതി – യദിദം ചിത്തം അവേരം അബ്യാബജ്ഝം തസ്സ ഭാവനായാ’’തി.

    Tena kho pana samayena jāṇussoṇi brāhmaṇo sabbasetena vaḷavābhirathena 32 sāvatthiyā niyyāti divā divassa. Addasā kho jāṇussoṇi brāhmaṇo subhaṃ māṇavaṃ todeyyaputtaṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna subhaṃ māṇavaṃ todeyyaputtaṃ etadavoca – ‘‘handa, kuto nu bhavaṃ bhāradvājo āgacchati divā divassā’’ti? ‘‘Ito hi kho ahaṃ, bho , āgacchāmi samaṇassa gotamassa santikā’’ti. ‘‘Taṃ kiṃ maññasi, bhavaṃ bhāradvājo, samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ paṇḍito maññeti’’? ‘‘Ko cāhaṃ, bho, ko ca samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jānissāmi? Sopi nūnassa tādisova yo samaṇassa gotamassa paññāveyyattiyaṃ jāneyyā’’ti. ‘‘Uḷārāya khalu, bhavaṃ bhāradvājo, samaṇaṃ gotamaṃ pasaṃsāya pasaṃsatī’’ti. ‘‘Ko cāhaṃ, bho, ko ca samaṇaṃ gotamaṃ pasaṃsissāmi? Pasatthapasatthova so bhavaṃ gotamo seṭṭho devamanussānaṃ. Ye cime, bho, brāhmaṇā pañca dhamme paññapenti puññassa kiriyāya kusalassa ārādhanāya; cittassete samaṇo gotamo parikkhāre vadeti – yadidaṃ cittaṃ averaṃ abyābajjhaṃ tassa bhāvanāyā’’ti.

    ഏവം വുത്തേ, ജാണുസ്സോണി ബ്രാഹ്മണോ സബ്ബസേതാ വളവാഭിരഥാ ഓരോഹിത്വാ ഏകംസം ഉത്തരാസങ്ഗം കരിത്വാ യേന ഭഗവാ തേനഞ്ജലിം പണാമേത്വാ ഉദാനം ഉദാനേസി – ‘‘ലാഭാ രഞ്ഞോ പസേനദിസ്സ കോസലസ്സ, സുലദ്ധലാഭാ രഞ്ഞോ പസേനദിസ്സ കോസലസ്സ യസ്സ വിജിതേ തഥാഗതോ വിഹരതി അരഹം സമ്മാസമ്ബുദ്ധോ’’തി.

    Evaṃ vutte, jāṇussoṇi brāhmaṇo sabbasetā vaḷavābhirathā orohitvā ekaṃsaṃ uttarāsaṅgaṃ karitvā yena bhagavā tenañjaliṃ paṇāmetvā udānaṃ udānesi – ‘‘lābhā rañño pasenadissa kosalassa, suladdhalābhā rañño pasenadissa kosalassa yassa vijite tathāgato viharati arahaṃ sammāsambuddho’’ti.

    സുഭസുത്തം നിട്ഠിതം നവമം.

    Subhasuttaṃ niṭṭhitaṃ navamaṃ.







    Footnotes:
    1. നിസിന്നാ ഭവന്തരൂപാ വാതി (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    2. nisinnā bhavantarūpā vāti (sī. syā. kaṃ. pī.)
    3. പനിമേകേ (സബ്ബത്ഥ)
    4. panimeke (sabbattha)
    5. വാ (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    6. സേയ്യാ (സ്യാ॰ കം॰)
    7. സമ്മുസാ (സീ॰ പീ॰)
    8. vā (sī. syā. kaṃ. pī.)
    9. seyyā (syā. kaṃ.)
    10. sammusā (sī. pī.)
    11. അസമ്മുസാ വാതി (പീ॰) ഏവമിതരപഞ്ഹത്തയേപി വാസദ്ദേന സഹ ദിസ്സതി
    12. asammusā vāti (pī.) evamitarapañhattayepi vāsaddena saha dissati
    13. ഓവുതോ (സീ॰), ഓഫുതോ (സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    14. ovuto (sī.), ophuto (syā. kaṃ. pī.)
    15. നിസ്സട്ഠതിണകട്ഠുപാദാനം പടിച്ച (സീ॰ പീ॰ ക॰)
    16. nissaṭṭhatiṇakaṭṭhupādānaṃ paṭicca (sī. pī. ka.)
    17. കമേത്ഥ (ക॰ സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰)
    18. kamettha (ka. sī. syā. kaṃ. pī.)
    19. തത്ഥേകസ്സ (പീ॰)
    20. അനുകമ്പജാതികംയേവ (സ്യാ॰ കം॰ ക॰)
    21. tatthekassa (pī.)
    22. anukampajātikaṃyeva (syā. kaṃ. ka.)
    23. ജാതവഡ്ഢോ (സ്യാ॰ കം॰ ക॰)
    24. അപസക്കം (സ്യാ॰ കം॰ ക॰)
    25. jātavaḍḍho (syā. kaṃ. ka.)
    26. apasakkaṃ (syā. kaṃ. ka.)
    27. ഏവമേവ ഖോ മാണവ ഏവം ഭാവിതായ മേത്തായ (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰ ദീ॰ നി॰ ൧.൫൫൬) തഥാപി ഇധ പാഠോയേവ ഉപമായ സംസന്ദിയമാനോ പരിപുണ്ണോ വിയ ദിസ്സതി
    28. ഏവമേവ ഖോ മാണവ ഏവം ഭാവിതായ മേത്തായ (സീ॰ സ്യാ॰ കം॰ പീ॰ ദീ॰ നി॰ ൧.൫൫൬) തഥാപി ഇധ പാഠോയേവ ഉപമായ സംസന്ദിയമാനോ പരിപുണ്ണോ വിയ ദിസ്സതി
    29. evameva kho māṇava evaṃ bhāvitāya mettāya (sī. syā. kaṃ. pī. dī. ni. 1.556) tathāpi idha pāṭhoyeva upamāya saṃsandiyamāno paripuṇṇo viya dissati
    30. evameva kho māṇava evaṃ bhāvitāya mettāya (sī. syā. kaṃ. pī. dī. ni. 1.556) tathāpi idha pāṭhoyeva upamāya saṃsandiyamāno paripuṇṇo viya dissati
    31. വളഭീരഥേന (സീ॰)
    32. vaḷabhīrathena (sī.)



    Related texts:



    അട്ഠകഥാ • Aṭṭhakathā / സുത്തപിടക (അട്ഠകഥാ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / മജ്ഝിമനികായ (അട്ഠകഥാ) • Majjhimanikāya (aṭṭhakathā) / ൯. സുഭസുത്തവണ്ണനാ • 9. Subhasuttavaṇṇanā

    ടീകാ • Tīkā / സുത്തപിടക (ടീകാ) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / മജ്ഝിമനികായ (ടീകാ) • Majjhimanikāya (ṭīkā) / ൯. സുഭസുത്തവണ്ണനാ • 9. Subhasuttavaṇṇanā


    © 1991-2023 The Titi Tudorancea Bulletin | Titi Tudorancea® is a Registered Trademark | Terms of use and privacy policy
    Contact