| Library / Tipiṭaka / តិបិដក • Tipiṭaka / ទីឃនិកាយ (ដីកា) • Dīghanikāya (ṭīkā) |
១០. សុភសុត្តវណ្ណនា
10. Subhasuttavaṇṇanā
សុភមាណវកវត្ថុវណ្ណនា
Subhamāṇavakavatthuvaṇṇanā
៤៤៤. ‘‘អចិរបរិនិព្ពុតេ’’តិ សត្ថុ បរិនិព្ពុតភាវស្ស ចិរកាលតាបដិក្ខេបេន អាសន្នតា ទស្សិតា, កាលបរិច្ឆេទោ ន ទស្សិតោតិ តំ បរិច្ឆេទតោ ទស្សេតុំ ‘‘បរិនិព្ពានតោ ឧទ្ធំ មាសមត្តេ កាលេ’’តិ វុត្តំ។ តត្ថ មត្ត-គ្គហណេន កាលស្ស អសម្បុណ្ណតំ ជោតេតិ។ តុទិសញ្ញិតោ គាមោ និវាសោ ឯតស្សាតិ តោទេយ្យោ។ តំ បនេស យស្មា សោណទណ្ឌោ វិយ ចម្បំ, កូដទន្តោ វិយ ច ខាណុមតំ អជ្ឈាវសតិ, តស្មា វុត្តំ ‘‘តស្ស អធិបតិត្តា’’តិ ឥស្សរភាវតោតិ អត្ថោ។ សមាហារន្តិ សន្និចយំ។ បណ្ឌិតោ ឃរមាវសេតិ យស្មា អប្បតរប្បតរេបិ វយមានេ ភោគា ខិយន្តិ, អប្បតរប្បតរេបិ សញ្ចិយមានេ វឌ្ឍន្តិ, តស្មា វិញ្ញុជាតិកោ កិញ្ចិ វយំ អកត្វា អាយមេវ ឧប្បាទេន្តោ ឃរាវាសំ អនុតិដ្ឋេយ្យាតិ លោភាទេសិតំ បដិបត្តិំ ឧបទិសតិ។
444.‘‘Aciraparinibbute’’ti satthu parinibbutabhāvassa cirakālatāpaṭikkhepena āsannatā dassitā, kālaparicchedo na dassitoti taṃ paricchedato dassetuṃ ‘‘parinibbānato uddhaṃ māsamatte kāle’’ti vuttaṃ. Tattha matta-ggahaṇena kālassa asampuṇṇataṃ joteti. Tudisaññito gāmo nivāso etassāti todeyyo. Taṃ panesa yasmā soṇadaṇḍo viya campaṃ, kūṭadanto viya ca khāṇumataṃ ajjhāvasati, tasmā vuttaṃ ‘‘tassa adhipatittā’’ti issarabhāvatoti attho. Samāhāranti sannicayaṃ. Paṇḍito gharamāvaseti yasmā appatarappatarepi vayamāne bhogā khiyanti, appatarappatarepi sañciyamāne vaḍḍhanti, tasmā viññujātiko kiñci vayaṃ akatvā āyameva uppādento gharāvāsaṃ anutiṭṭheyyāti lobhādesitaṃ paṭipattiṃ upadisati.
អទានមេវ សិក្ខាបេត្វា លោភាភិភូតតាយ តស្មិំយេវ ឃរេ សុនខោ ហុត្វា និព្ពត្តិ។ លោភវសិកស្ស ហិ ទុគ្គតិ បាដិកង្ខា។ អតិវិយ បិយាយតិ បុព្ពបរិចយេន។ បិណ្ឌាយ បាវិសិ សុភំ មាណវំ អនុគ្គណ្ហិតុកាមោ។ និរយេ និព្ពត្តិស្សសិ កតោកាសស្ស កម្មស្ស បដិពាហិតុំ អសក្កុណេយ្យភាវតោ។
Adānameva sikkhāpetvā lobhābhibhūtatāya tasmiṃyeva ghare sunakho hutvā nibbatti. Lobhavasikassa hi duggati pāṭikaṅkhā. Ativiya piyāyati pubbaparicayena. Piṇḍāya pāvisi subhaṃ māṇavaṃ anuggaṇhitukāmo. Niraye nibbattissasi katokāsassa kammassa paṭibāhituṃ asakkuṇeyyabhāvato.
ព្រាហ្មណចារិត្តស្ស ភាវិតតំ សន្ធាយ, តថា បិតរំ ឧក្កំសេន្តោ ច ‘‘ព្រហ្មលោកេ និព្ពត្តោ’’តិ អាហ។ តំ បវត្តិំ បុច្ឆីតិ សុតមេតំ មយា ‘‘មយ្ហំ បិតា សុនខោ ហុត្វា និព្ពត្តោ’’តិ តុម្ហេហិ វុត្តំ, កិមិទំ សច្ចន្តិ បុច្ឆិ។ តថេវ វត្វាតិ យថា បុព្ពេ សុនខស្ស វុត្តំ, តថេវ វត្វា។ អវិសំវាទនត្ថន្តិ សច្ចាបនត្ថំ ‘‘តោទេយ្យព្រាហ្មណោ សុនខោ ហុត្វា និព្ពត្តោ’’តិ អត្តនោ វចនស្ស អវិសំវាទនត្ថំ អវិសំវាទភាវស្ស ទស្សនត្ថន្តិ អត្ថោ។ សព្ពំ ទស្សេសីតិ ពុទ្ធានុភាវេន សោ សុនខោ តំ សព្ពំ នេត្វា ទស្សេសិ, ន ជាតិស្សរតាយ។ ភគវន្តំ ទិស្វា ភុក្ករណំ បន បុរិមជាតិសិទ្ធវាសនាវសេន។ ចុទ្ទស បញ្ហេ បុច្ឆិត្វាតិ ‘‘ទិស្សន្តិ ហិ ភោ គោតម មនុស្សា អប្បាយុកា, ទិស្សន្តិ ទីឃាយុកា។ ទិស្សន្តិ ពវ្ហាពាធា, ទិស្សន្តិ អប្បាពាធា។ ទិស្សន្តិ ទុព្ពណ្ណា, ទិស្សន្តិ វណ្ណវន្តោ។ ទិស្សន្តិ អប្បេសក្ខា, ទិស្សន្តិ មហេសក្ខា។ ទិស្សន្តិ អប្បភោគា, ទិស្សន្តិ មហាភោគា។ ទិស្សន្តិ នីចកុលីនា, ទិស្សន្តិ ឧច្ចាកុលីនា។ ទិស្សន្តិ ទុប្បញ្ញា, ទិស្សន្តិ បញ្ញាវន្តោ’’តិ (ម. និ. ៣.២៨៩)។ ឥមេ ចុទ្ទស បញ្ហេ បុច្ឆិត្វា, អង្គសុភតាយ កិរេស ‘‘សុភោ’’តិ នាមំ លភិ។
Brāhmaṇacārittassa bhāvitataṃ sandhāya, tathā pitaraṃ ukkaṃsento ca ‘‘brahmaloke nibbatto’’ti āha. Taṃ pavattiṃ pucchīti sutametaṃ mayā ‘‘mayhaṃ pitā sunakho hutvā nibbatto’’ti tumhehi vuttaṃ, kimidaṃ saccanti pucchi. Tathevavatvāti yathā pubbe sunakhassa vuttaṃ, tatheva vatvā. Avisaṃvādanatthanti saccāpanatthaṃ ‘‘todeyyabrāhmaṇo sunakho hutvā nibbatto’’ti attano vacanassa avisaṃvādanatthaṃ avisaṃvādabhāvassa dassanatthanti attho. Sabbaṃ dassesīti buddhānubhāvena so sunakho taṃ sabbaṃ netvā dassesi, na jātissaratāya. Bhagavantaṃ disvā bhukkaraṇaṃ pana purimajātisiddhavāsanāvasena. Cuddasa pañhe pucchitvāti ‘‘dissanti hi bho gotama manussā appāyukā, dissanti dīghāyukā. Dissanti bavhābādhā, dissanti appābādhā. Dissanti dubbaṇṇā, dissanti vaṇṇavanto. Dissanti appesakkhā, dissanti mahesakkhā. Dissanti appabhogā, dissanti mahābhogā. Dissanti nīcakulīnā, dissanti uccākulīnā. Dissanti duppaññā, dissanti paññāvanto’’ti (ma. ni. 3.289). Ime cuddasa pañhe pucchitvā, aṅgasubhatāya kiresa ‘‘subho’’ti nāmaṃ labhi.
៤៤៥. ‘‘ឯកា ច មេ កង្ខា អត្ថី’’តិ ឥមិនា ឧបរិ បុច្ឆិយមានស្ស បញ្ហស្ស បគេវ តេន អភិសង្ខតភាវំ ទស្សេតិ។ វិសភាគវេទនាតិ ទុក្ខវេទនា។ សា ហិ កុសលកម្មនិព្ពត្តេ អត្តភាវេ ឧប្បជ្ជនកសុខវេទនាបដិបក្ខភាវតោ ‘‘វិសភាគវេទនា’’តិ។ កាយំ គាឡ្ហា ហុត្វា ពាធតិ បីឡេតីតិ ‘‘អាពាធោ’’តិ ច វុច្ចតិ។ ឯកទេសេ ឧប្បជ្ជិត្វាតិ សរីរស្ស ឯកទេសេ ឧដ្ឋិតាបិ អយបដ្ដេន អាពន្ធិត្វា វិយ គណ្ហាតិ អបរិវត្តភាវករណតោ, ឯតេន ពលវរោគោ អាពាធោ នាមាតិ ទស្សេតិ។ កិច្ឆជីវិតករោតិ អសុខជីវិតាវហោ, ឯតេន ទុព្ពលោ អប្បមត្តកោ រោគោ អាតង្កោតិ ទស្សេតិ។ ឧដ្ឋានន្តិ សយននិសជ្ជាទិតោ ឧដ្ឋហនំ, តេន យថា តថា អបរាបរំ សរីរស្ស បរិវត្តនំ វទតិ។ គរុកន្តិ ភារិយំ កិច្ឆសិទ្ធិកំ ។ កាយេ ពលំ ន ហោតីតិ ឯត្ថាបិ ‘‘គិលានស្សេវា’’តិ បទំ អានេត្វា សម្ពន្ធិតព្ពំ។ ហេដ្ឋា ចតូហិ បទេហិ អផាសុវិហារាភាវំ បុច្ឆិត្វា ឥទានិ ផាសុវិហារសព្ភាវំ បុច្ឆតិ, តេន សវិសេសោ ផាសុវិហារោ បុច្ឆិតោតិ ទដ្ឋព្ពោ, អសតិបិ អតិសយត្ថជោតនេ សទ្ទេ អតិសយត្ថស្ស លព្ភនតោ យថា ‘‘អភិរូបាយ ទេយ្យំ ទាតព្ព’’ន្តិ។
445.‘‘Ekā ca me kaṅkhā atthī’’ti iminā upari pucchiyamānassa pañhassa pageva tena abhisaṅkhatabhāvaṃ dasseti. Visabhāgavedanāti dukkhavedanā. Sā hi kusalakammanibbatte attabhāve uppajjanakasukhavedanāpaṭipakkhabhāvato ‘‘visabhāgavedanā’’ti. Kāyaṃ gāḷhā hutvā bādhati pīḷetīti ‘‘ābādho’’ti ca vuccati. Ekadese uppajjitvāti sarīrassa ekadese uṭṭhitāpi ayapaṭṭena ābandhitvā viya gaṇhāti aparivattabhāvakaraṇato, etena balavarogo ābādho nāmāti dasseti. Kicchajīvitakaroti asukhajīvitāvaho, etena dubbalo appamattako rogo ātaṅkoti dasseti. Uṭṭhānanti sayananisajjādito uṭṭhahanaṃ, tena yathā tathā aparāparaṃ sarīrassa parivattanaṃ vadati. Garukanti bhāriyaṃ kicchasiddhikaṃ . Kāye balaṃ na hotīti etthāpi ‘‘gilānassevā’’ti padaṃ ānetvā sambandhitabbaṃ. Heṭṭhā catūhi padehi aphāsuvihārābhāvaṃ pucchitvā idāni phāsuvihārasabbhāvaṃ pucchati, tena saviseso phāsuvihāro pucchitoti daṭṭhabbo, asatipi atisayatthajotane sadde atisayatthassa labbhanato yathā ‘‘abhirūpāya deyyaṃ dātabba’’nti.
៤៤៧. កាលញ្ច សមយញ្ច ឧបាទាយាតិ។ ឯត្ថ កាលោ នាម ឧបសង្កមនស្ស យុត្តបត្តកាលោ។ សមយោ នាម តស្សេវ បច្ចយសាមគ្គី, អត្ថតោ តជ្ជំ សរីរពលញ្ចេវ តប្បច្ចយបរិស្សយាភាវោ ច។ ឧបាទានំ នាម ញាណេន តេសំ គហណំ សល្លក្ខណន្តិ ទស្សេតុំ ‘‘កាលញ្ចា’’តិអាទិ វុត្តំ។ ផរិស្សតីតិ វឌ្ឍិស្សតិ។
447.Kālañca samayañca upādāyāti. Ettha kālo nāma upasaṅkamanassa yuttapattakālo. Samayo nāma tasseva paccayasāmaggī, atthato tajjaṃ sarīrabalañceva tappaccayaparissayābhāvo ca. Upādānaṃ nāma ñāṇena tesaṃ gahaṇaṃ sallakkhaṇanti dassetuṃ ‘‘kālañcā’’tiādi vuttaṃ. Pharissatīti vaḍḍhissati.
៤៤៨. ចេតិយរដ្ឋេតិ ចេតិរដ្ឋេ។ យ-ការេន ហិ បទំ វឌ្ឍេត្វា វុត្តំ។ ចេតិរដ្ឋតោ អញ្ញំ វិសុំយេវេកំ រដ្ឋន្តិ ច វទន្តិ។ មរណបដិសំយុត្តន្តិ មរណំ នាម តាទិសានំ រោគ វសេនេវ ហោតីតិ យេន រោគេន តំ ជាតំ, តស្ស សរូបបុច្ឆា, ការណបុច្ឆា, មរណហេតុកចិត្តសន្តាបបុច្ឆា, តស្ស ច សន្តាបស្ស សព្ពលោកសាធារណតា, តថា មរណស្ស ច អប្បតិការតាតិ ឯវំ អាទិនា មរណបដិសំយុត្តំ សម្មោទនីយំ កថំ កថេសីតិ ទស្សេតុំ ‘‘ភោ អានន្ទា’’តិអាទិ វុត្តំ។ ន រន្ធគវេសី មារោ វិយ, ន វីមំសនាធិប្បាយោ ឧត្តរមាណវោ វិយាតិ អធិប្បាយោ។ យេសុ ធម្មេសូតិ វិមោក្ខុបាយេសុ និយ្យានធម្មេសុ។ ធរន្តីតិ តិដ្ឋន្តិ, បវត្តន្តីតិ អត្ថោ។
448.Cetiyaraṭṭheti cetiraṭṭhe. Ya-kārena hi padaṃ vaḍḍhetvā vuttaṃ. Cetiraṭṭhato aññaṃ visuṃyevekaṃ raṭṭhanti ca vadanti. Maraṇapaṭisaṃyuttanti maraṇaṃ nāma tādisānaṃ roga vaseneva hotīti yena rogena taṃ jātaṃ, tassa sarūpapucchā, kāraṇapucchā, maraṇahetukacittasantāpapucchā, tassa ca santāpassa sabbalokasādhāraṇatā, tathā maraṇassa ca appatikāratāti evaṃ ādinā maraṇapaṭisaṃyuttaṃ sammodanīyaṃ kathaṃ kathesīti dassetuṃ ‘‘bho ānandā’’tiādi vuttaṃ. Na randhagavesī māro viya, na vīmaṃsanādhippāyo uttaramāṇavo viyāti adhippāyo. Yesu dhammesūti vimokkhupāyesu niyyānadhammesu. Dharantīti tiṭṭhanti, pavattantīti attho.
៤៤៩. អត្ថប្បយុត្តតាយ សទ្ទបយោគស្ស សទ្ទប្បពន្ធលក្ខណានិ តីណិ បិដកានិ តទត្ថភូតេហិ សីលាទីហិ ធម្មក្ខន្ធេហិ សង្គយ្ហន្តីតិ វុត្តំ ‘‘តីណិ បិដកានិ តីហិ ខន្ធេហិ សង្គហេត្វា’’តិ។ សង្ខិត្តេន កថិតន្តិ ‘‘តិណ្ណំ ខន្ធាន’’ន្តិ ឯវំ គហណតោ សាមញ្ញតោ ចាតិ សង្ខេបេនេវ កថិតំ។ ‘‘កតមេសំ តិណ្ណ’’ន្តិ អយំ អទិដ្ឋជោតនា បុច្ឆា, ន កថេតុកម្យតា បុច្ឆាតិ វុត្តំ ‘‘វិត្ថារតោ បុច្ឆិស្សាមី ‘តិ ចិន្តេត្វា ‘កតមេសំ តិណ្ណ’ន្តិ អាហា’’តិ។ កថេតុកម្យតាភាវេ បនស្ស ថេរស្ស វចនតា សិយា។
449. Atthappayuttatāya saddapayogassa saddappabandhalakkhaṇāni tīṇi piṭakāni tadatthabhūtehi sīlādīhi dhammakkhandhehi saṅgayhantīti vuttaṃ ‘‘tīṇi piṭakāni tīhi khandhehi saṅgahetvā’’ti. Saṅkhittena kathitanti ‘‘tiṇṇaṃ khandhāna’’nti evaṃ gahaṇato sāmaññato cāti saṅkhepeneva kathitaṃ. ‘‘Katamesaṃ tiṇṇa’’nti ayaṃ adiṭṭhajotanā pucchā, na kathetukamyatā pucchāti vuttaṃ ‘‘vitthārato pucchissāmī ‘ti cintetvā ‘katamesaṃ tiṇṇa’nti āhā’’ti. Kathetukamyatābhāve panassa therassa vacanatā siyā.
សីលក្ខន្ធវណ្ណនា
Sīlakkhandhavaṇṇanā
៤៥០-៤៥៣. សីលក្ខន្ធស្សាតិ ឯត្ថ ឥតិ-សទ្ទោ អាទិអត្ថោ, បការត្ថោ វា, តេន ‘‘អរិយស្ស សមាធិក្ខន្ធស្ស…បេ.… បតិដ្ឋាបេសី’’តិ អយំ ឯត្តកោ បាឋោ ទស្សិតោតិ ទដ្ឋព្ពំ តេនាហ ‘‘តេសុ ទស្សិតេសូ’’តិ, ឧទ្ទេសវសេនាតិ អធិប្បាយោ។ ភគវតា វុត្តនយេនេវាតិ សាមញ្ញផលទេសនាទីសុ ភគវតា ទេសិតនយេនេវ, តេនស្ស សុត្តស្ស សត្ថុភាសិតភាវំ ជិនវចនភាវំ ទស្សេតិ។ សាសនេ ន សីលមេវ សារោតិ អរិយមគ្គសារេ ភគវតោ សាសនេ យថា ទស្សិតំ សីលំ សារោ ឯវ ន ហោតិ សារវតោ មហតោ រុក្ខស្ស បបដិកដ្ឋានិយត្តា។ យទិ ឯវំ កស្មា ឥធ គហិតន្តិ អាហ ‘‘កេវលញ្ហេតំ បតិដ្ឋាមត្តកមេវា’’តិ។ ឈានាទិឧត្តរិមនុស្សធម្មេ អធិគន្តុកាមស្ស អធិដ្ឋានមត្តំ តត្ថ អប្បតិដ្ឋិតស្ស តេសំ អសម្ភវតោ។ អថ វា ន សីលមេវ សារោតិ កាមញ្ចេត្ថ សាសនេ ‘‘មគ្គសីលំ, ផលសីល’’ន្តិ ឥទំ លោកុត្តរសីលម្បិ សារមេវ, តថាបិ ន សីលក្ខន្ធោ ឯវ សារោ អថ ខោ សមាធិក្ខន្ធោបិ បញ្ញាក្ខន្ធោបិ សារោ ឯវាតិ ឯវមេត្ថ អត្ថោ ទដ្ឋព្ពោ។ បុរិមោ ឯវ សារោ, តេនាហ ‘‘ឥតោ ឧត្តរី’’តិអាទិ។
450-453.Sīlakkhandhassāti ettha iti-saddo ādiattho, pakārattho vā, tena ‘‘ariyassa samādhikkhandhassa…pe… patiṭṭhāpesī’’ti ayaṃ ettako pāṭho dassitoti daṭṭhabbaṃ tenāha ‘‘tesu dassitesū’’ti, uddesavasenāti adhippāyo. Bhagavatā vuttanayenevāti sāmaññaphaladesanādīsu bhagavatā desitanayeneva, tenassa suttassa satthubhāsitabhāvaṃ jinavacanabhāvaṃ dasseti. Sāsane na sīlameva sāroti ariyamaggasāre bhagavato sāsane yathā dassitaṃ sīlaṃ sāro eva na hoti sāravato mahato rukkhassa papaṭikaṭṭhāniyattā. Yadi evaṃ kasmā idha gahitanti āha ‘‘kevalañhetaṃ patiṭṭhāmattakamevā’’ti. Jhānādiuttarimanussadhamme adhigantukāmassa adhiṭṭhānamattaṃ tattha appatiṭṭhitassa tesaṃ asambhavato. Atha vā na sīlameva sāroti kāmañcettha sāsane ‘‘maggasīlaṃ, phalasīla’’nti idaṃ lokuttarasīlampi sārameva, tathāpi na sīlakkhandho eva sāro atha kho samādhikkhandhopi paññākkhandhopi sāro evāti evamettha attho daṭṭhabbo. Purimo eva sāro, tenāha ‘‘ito uttarī’’tiādi.
សមាធិក្ខន្ធវណ្ណនា
Samādhikkhandhavaṇṇanā
៤៥៤. កស្មា បនេត្ថ ថេរោ សមាធិក្ខន្ធំ បុដ្ឋោ ឥន្ទ្រិយសំវរាទិកេ វិស្សជ្ជេសិ, ននុ ឯវំ សន្តេ អញ្ញំ បុដ្ឋោ អញ្ញំ ព្យាករោន្តោ អម្ពំ បុដ្ឋោ លពុជំ ព្យាករោន្តោ វិយ ហោតីតិ ឦទិសី ចោទនា ឥធ អនោកាសាតិ ទស្សេន្តោ ‘‘កថញ្ច មាណវ ភិក្ខុ…បេ.… សមាធិក្ខន្ធំ ទស្សេតុកាមោ អារភី’’តិ អាហ, តេនេត្ថ ឥន្ទ្រិយសំវរាទយោបិ សមាធិឧបការតំ ឧបាទាយ សមាធិក្ខន្ធបក្ខិកានិ ឧទ្ទិដ្ឋានីតិ ទស្សេតិ រូបជ្ឈានានេវ អាគតានិ, ន អរូបជ្ឈានានិ រូបាវចរចតុត្ថជ្ឈានទេសនានន្តរំ អភិញ្ញាទេសនាយ អវសរោតិ កត្វា។ រូបាវចរចតុត្ថជ្ឈានបាទិកា ហិ សបរិភណ្ឌា ឆបិ អភិញ្ញាយោ។ លោកិយា អភិញ្ញា បន សិជ្ឈមានា យស្មា អដ្ឋសុ សមាបត្តីសុ ចុទ្ទសវិធេន ចិត្តបរិទមនេន វិនា ន ឥជ្ឈន្តិ, តស្មា អភិញ្ញាសុ ទេសិយមានាសុ អរូបជ្ឈានានិបិ ទេសិតានេវ ហោន្តិ នានន្តរិយភាវតោ, តេនាហ ‘‘អានេត្វា បន ទីបេតព្ពានី’’តិ។ វុត្តនយេន ទេសិតានេវ កត្វា សំវណ្ណកេហិ បកាសេតព្ពានីតិ អត្ថោ។ អដ្ឋកថាយំ បន ‘‘ចតុត្ថជ្ឈានំ ឧបសម្បជ្ជ វិហរតី’’តិ ឥមិនាវ អរូបជ្ឈានម្បិ សង្គហិតន្តិ ទស្សេតុំ ‘‘ចតុត្ថជ្ឈានេន ហី’’តិអាទិ វុត្តំ។ ចតុត្ថជ្ឈានញ្ហិ រូបវិរាគភាវនាវសេន បវត្តំ ‘‘អរូបជ្ឈាន’’ន្តិ វុច្ចតីតិ។
454. Kasmā panettha thero samādhikkhandhaṃ puṭṭho indriyasaṃvarādike vissajjesi, nanu evaṃ sante aññaṃ puṭṭho aññaṃ byākaronto ambaṃ puṭṭho labujaṃ byākaronto viya hotīti īdisī codanā idha anokāsāti dassento ‘‘kathañca māṇava bhikkhu…pe… samādhikkhandhaṃ dassetukāmoārabhī’’ti āha, tenettha indriyasaṃvarādayopi samādhiupakārataṃ upādāya samādhikkhandhapakkhikāni uddiṭṭhānīti dasseti rūpajjhānāneva āgatāni, na arūpajjhānāni rūpāvacaracatutthajjhānadesanānantaraṃ abhiññādesanāya avasaroti katvā. Rūpāvacaracatutthajjhānapādikā hi saparibhaṇḍā chapi abhiññāyo. Lokiyā abhiññā pana sijjhamānā yasmā aṭṭhasu samāpattīsu cuddasavidhena cittaparidamanena vinā na ijjhanti, tasmā abhiññāsu desiyamānāsu arūpajjhānānipi desitāneva honti nānantariyabhāvato, tenāha ‘‘ānetvā pana dīpetabbānī’’ti. Vuttanayena desitāneva katvā saṃvaṇṇakehi pakāsetabbānīti attho. Aṭṭhakathāyaṃ pana ‘‘catutthajjhānaṃ upasampajja viharatī’’ti imināva arūpajjhānampi saṅgahitanti dassetuṃ ‘‘catutthajjhānena hī’’tiādi vuttaṃ. Catutthajjhānañhi rūpavirāgabhāvanāvasena pavattaṃ ‘‘arūpajjhāna’’nti vuccatīti.
៤៧១-៤៨០. ន ចិត្តេកគ្គតាមត្តកេនេវាតិ ឯត្ថ ហេដ្ឋា វុត្តនយានុសារេន អត្ថោ វេទិតព្ពោ។ លោកិយស្ស សមាធិក្ខន្ធស្ស អធិប្បេតត្តា ‘‘ន ចិត្តេ…បេ.… អត្ថី’’តិ វុត្តំ។ អរិយ-សទ្ទោ ចេត្ថ សុទ្ធបរិយាយោ, ន លោកុត្តរបរិយាយោ។ តថា ហេដ្ឋាបិ លោកិយាភិញ្ញាបដិសម្ភិទាហិ វិនាវ អរហត្តេ អធិគតេ នត្ថេវ ឧត្តរិំករណីយន្តិ សក្កា វត្តុំ យទត្ថំ ភគវតិ ព្រហ្មចរិយំ វុស្សតិ, តស្ស សិទ្ធត្តា។ ឥធ បន លោកិយាភិញ្ញាបិ អាគតា ឯវ។ សេសំ សុវិញ្ញេយ្យមេវ។
471-480.Na cittekaggatāmattakenevāti ettha heṭṭhā vuttanayānusārena attho veditabbo. Lokiyassa samādhikkhandhassa adhippetattā ‘‘na citte…pe… atthī’’ti vuttaṃ. Ariya-saddo cettha suddhapariyāyo, na lokuttarapariyāyo. Tathā heṭṭhāpi lokiyābhiññāpaṭisambhidāhi vināva arahatte adhigate nattheva uttariṃkaraṇīyanti sakkā vattuṃ yadatthaṃ bhagavati brahmacariyaṃ vussati, tassa siddhattā. Idha pana lokiyābhiññāpi āgatā eva. Sesaṃ suviññeyyameva.
សុភសុត្តវណ្ណនាយ លីនត្ថប្បកាសនា។
Subhasuttavaṇṇanāya līnatthappakāsanā.
Related texts:
តិបិដក (មូល) • Tipiṭaka (Mūla) / សុត្តបិដក • Suttapiṭaka / ទីឃនិកាយ • Dīghanikāya / ១០. សុភសុត្តំ • 10. Subhasuttaṃ
អដ្ឋកថា • Aṭṭhakathā / សុត្តបិដក (អដ្ឋកថា) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ទីឃ និកាយ (អដ្ឋកថា) • Dīgha nikāya (aṭṭhakathā) / ១០. សុភសុត្តវណ្ណនា • 10. Subhasuttavaṇṇanā
