Library / Tipiṭaka / திபிடக • Tipiṭaka / தே²ரகா³தா²-அட்ட²கதா² • Theragāthā-aṭṭhakathā |
1. ஏககனிபாதோ
1. Ekakanipāto
1. பட²மவக்³கோ³
1. Paṭhamavaggo
1. ஸுபூ⁴தித்தே²ரகா³தா²வண்ணனா
1. Subhūtittheragāthāvaṇṇanā
இதா³னி ச²ன்னா மே குடிகாதிஆதி³னயப்பவத்தானங் தே²ரகா³தா²னங் அத்த²வண்ணனா ஹோதி. ஸா பனாயங் அத்த²வண்ணனா யஸ்மா தாஸங் தாஸங் கா³தா²னங் அட்டு²ப்பத்திங் பகாஸெத்வா வுச்சமானா பாகடா ஹோதி ஸுவிஞ்ஞெய்யா ச. தஸ்மா தத்த² தத்த² அட்டு²ப்பத்திங் பகாஸெத்வா அத்த²வண்ணனங் கரிஸ்ஸாமாதி.
Idāni channāme kuṭikātiādinayappavattānaṃ theragāthānaṃ atthavaṇṇanā hoti. Sā panāyaṃ atthavaṇṇanā yasmā tāsaṃ tāsaṃ gāthānaṃ aṭṭhuppattiṃ pakāsetvā vuccamānā pākaṭā hoti suviññeyyā ca. Tasmā tattha tattha aṭṭhuppattiṃ pakāsetvā atthavaṇṇanaṃ karissāmāti.
தத்த² ச²ன்னா மே குடிகாதிகா³தா²ய கா உப்பத்தி? வுச்சதே – இதோ கிர கப்பஸதஸஹஸ்ஸமத்த²கே அனுப்பன்னேயேவ பது³முத்தரே ப⁴க³வதி லோகனாதே² ஹங்ஸவதீனாமகே நக³ரே அஞ்ஞதரஸ்ஸ ப்³ராஹ்மணமஹாஸாலஸ்ஸ ஏகோ புத்தோ உப்பஜ்ஜி. தஸ்ஸ ‘‘நந்த³மாணவோ’’தி நாமங் அகங்ஸு. ஸோ வயப்பத்தோ தயோ வேதே³ உக்³க³ண்ஹித்வா தத்த² ஸாரங் அபஸ்ஸந்தோ அத்தனோ பரிவாரபூ⁴தேஹி சதுசத்தாலீஸாய மாணவகஸஹஸ்ஸேஹி ஸத்³தி⁴ங் பப்³ப³தபாதே³ இஸிபப்³ப³ஜ்ஜங் பப்³ப³ஜித்வா அட்ட² ஸமாபத்தியோ பஞ்ச ச அபி⁴ஞ்ஞாயோ நிப்³ப³த்தேஸி. அந்தேவாஸிகானம்பி கம்மட்டா²னங் ஆசிக்கி². தேபி ந சிரேனேவ ஜா²னலாபி⁴னோ அஹேஸுங்.
Tattha channā me kuṭikātigāthāya kā uppatti? Vuccate – ito kira kappasatasahassamatthake anuppanneyeva padumuttare bhagavati lokanāthe haṃsavatīnāmake nagare aññatarassa brāhmaṇamahāsālassa eko putto uppajji. Tassa ‘‘nandamāṇavo’’ti nāmaṃ akaṃsu. So vayappatto tayo vede uggaṇhitvā tattha sāraṃ apassanto attano parivārabhūtehi catucattālīsāya māṇavakasahassehi saddhiṃ pabbatapāde isipabbajjaṃ pabbajitvā aṭṭha samāpattiyo pañca ca abhiññāyo nibbattesi. Antevāsikānampi kammaṭṭhānaṃ ācikkhi. Tepi na cireneva jhānalābhino ahesuṃ.
தேன ச ஸமயேன பது³முத்தரோ ப⁴க³வா லோகே உப்பஜ்ஜித்வா ஹங்ஸவதீனக³ரங் உபனிஸ்ஸாய விஹரந்தோ ஏகதி³வஸங் பச்சூஸஸமயே லோகங் வோலோகெந்தோ நந்த³தாபஸஸ்ஸ அந்தேவாஸிகஜடிலானங் அரஹத்தூபனிஸ்ஸயங் நந்த³தாபஸஸ்ஸ ச த்³வீஹங்கே³ஹி ஸமன்னாக³தஸ்ஸ ஸாவகட்டா²னந்தரஸ்ஸ பத்த²னங் தி³ஸ்வா பாதோவ ஸரீரபடிஜக்³க³னங் கத்வா புப்³ப³ண்ஹஸமயே பத்தசீவரமாதா³ய அஞ்ஞங் கஞ்சி அனாமந்தெத்வா ஸீஹோ விய ஏகசரோ நந்த³தாபஸஸ்ஸ அந்தேவாஸிகேஸு ப²லாப²லத்தா²ய க³தேஸு ‘‘பு³த்³த⁴பா⁴வங் மே ஜானாதூ’’தி பஸ்ஸந்தஸ்ஸேவ நந்த³தாபஸஸ்ஸ ஆகாஸதோ ஓதரித்வா பத²வியங் பதிட்டா²ஸி. நந்த³தாபஸோ பு³த்³தா⁴னுபா⁴வஞ்சேவ லக்க²ணபாரிபூரிஞ்ச தி³ஸ்வா லக்க²ணமந்தே ஸம்மஸித்வா ‘‘இமேஹி லக்க²ணேஹி ஸமன்னாக³தோ நாம அகா³ரங் அஜ்ஜா²வஸந்தோ ராஜா ஹோதி சக்கவத்தீ, பப்³ப³ஜந்தோ லோகே விவடச்ச²தோ³ ஸப்³ப³ஞ்ஞூ பு³த்³தோ⁴ ஹோதி. அயங் புரிஸாஜானீயோ நிஸ்ஸங்ஸயங் பு³த்³தோ⁴தி ஞத்வா பச்சுக்³க³மனங் கத்வா, பஞ்சபதிட்டி²தேன வந்தி³த்வா, ஆஸனங் பஞ்ஞாபெத்வா, அதா³ஸி. நிஸீதி³ ப⁴க³வா பஞ்ஞத்தே ஆஸனே. நந்த³தாபஸோபி அத்தனோ அனுச்ச²விகங் ஆஸனங் க³ஹெத்வா ஏகமந்தங் நிஸீதி³.
Tena ca samayena padumuttaro bhagavā loke uppajjitvā haṃsavatīnagaraṃ upanissāya viharanto ekadivasaṃ paccūsasamaye lokaṃ volokento nandatāpasassa antevāsikajaṭilānaṃ arahattūpanissayaṃ nandatāpasassa ca dvīhaṅgehi samannāgatassa sāvakaṭṭhānantarassa patthanaṃ disvā pātova sarīrapaṭijagganaṃ katvā pubbaṇhasamaye pattacīvaramādāya aññaṃ kañci anāmantetvā sīho viya ekacaro nandatāpasassa antevāsikesu phalāphalatthāya gatesu ‘‘buddhabhāvaṃ me jānātū’’ti passantasseva nandatāpasassa ākāsato otaritvā pathaviyaṃ patiṭṭhāsi. Nandatāpaso buddhānubhāvañceva lakkhaṇapāripūriñca disvā lakkhaṇamante sammasitvā ‘‘imehi lakkhaṇehi samannāgato nāma agāraṃ ajjhāvasanto rājā hoti cakkavattī, pabbajanto loke vivaṭacchado sabbaññū buddho hoti. Ayaṃ purisājānīyo nissaṃsayaṃ buddhoti ñatvā paccuggamanaṃ katvā, pañcapatiṭṭhitena vanditvā, āsanaṃ paññāpetvā, adāsi. Nisīdi bhagavā paññatte āsane. Nandatāpasopi attano anucchavikaṃ āsanaṃ gahetvā ekamantaṃ nisīdi.
தஸ்மிங் ஸமயே சதுசத்தாலீஸஸஹஸ்ஸஜடிலா பணீதபணீதானி ஓஜவந்தானி ப²லாப²லானி க³ஹெத்வா ஆசரியஸ்ஸ ஸந்திகங் ஸம்பத்தா பு³த்³தா⁴னஞ்சேவ ஆசரியஸ்ஸ ச நிஸின்னாஸனங் ஓலோகெந்தா ஆஹங்ஸு – ‘‘ஆசரிய, மயங் ‘இமஸ்மிங் லோகே தும்ஹேஹி மஹந்ததரோ நத்தீ²’தி விசராம, அயங் பன புரிஸோ தும்ஹேஹி மஹந்ததரோ மஞ்ஞே’’தி. நந்த³தாபஸோ, ‘‘தாதா, கிங் வதே³த², ஸாஸபேன ஸத்³தி⁴ங் அட்ட²ஸட்டி²ஸதஸஹஸ்ஸயோஜனுப்³பே³த⁴ங் ஸினேருங் உபமேதுங் இச்ச²த², ஸப்³ப³ஞ்ஞுபு³த்³தே⁴ன ஸத்³தி⁴ங் மா மங் உபமித்தா²’’தி ஆஹ. அத² தே தாபஸா ‘‘ஸசே அயங் ஓரகோ அப⁴விஸ்ஸ, ந அம்ஹாகங் ஆசரியோ ஏவங் உபமங் ஆஹரெய்ய, யாவ மஹா வதாயங் புரிஸாஜானீயோ’’தி பாதே³ஸு நிபதித்வா ஸிரஸா வந்தி³ங்ஸு. அத² தே ஆசரியோ ஆஹ – ‘‘தாதா, அம்ஹாகங் பு³த்³தா⁴னங் அனுச்ச²விகோ தெ³ய்யத⁴ம்மோ நத்தி², ப⁴க³வா ச பி⁴க்கா²சாரவேலாயங் இதா⁴க³தோ, தஸ்மா மயங் யதா²ப³லங் தெ³ய்யத⁴ம்மங் த³ஸ்ஸாம, தும்ஹே யங் யங் பணீதங் ப²லாப²லங் ஆனீதங், தங் தங் ஆஹரதா²’’தி வத்வா ஆஹராபெத்வா ஹத்தே² தோ⁴வித்வா ஸயங் ததா²க³தஸ்ஸ பத்தே பதிட்டா²பேஸி. ஸத்தா²ரா ப²லாப²லே படிக்³க³ஹிதமத்தே தே³வதா தி³ப்³போ³ஜங் பக்கி²பிங்ஸு. தாபஸோ உத³கம்பி ஸயமேவ பரிஸ்ஸாவெத்வா அதா³ஸி. ததோ போ⁴ஜனகிச்சங் நிட்டா²பெத்வா நிஸின்னே ஸத்த²ரி ஸப்³பே³ அந்தேவாஸிகே பக்கோஸித்வா ஸத்து² ஸந்திகே ஸாரணீயங் கத²ங் கதெ²ந்தோ நிஸீதி³. ஸத்தா² ‘‘பி⁴க்கு²ஸங்கோ⁴ ஆக³ச்ச²தூ’’தி சிந்தேஸி. பி⁴க்கூ² ஸத்து² சித்தங் ஞத்வா ஸதஸஹஸ்ஸமத்தா கீ²ணாஸவா ஆக³ந்த்வா ஸத்தா²ரங் வந்தி³த்வா ஏகமந்தங் அட்ட²ங்ஸு.
Tasmiṃ samaye catucattālīsasahassajaṭilā paṇītapaṇītāni ojavantāni phalāphalāni gahetvā ācariyassa santikaṃ sampattā buddhānañceva ācariyassa ca nisinnāsanaṃ olokentā āhaṃsu – ‘‘ācariya, mayaṃ ‘imasmiṃ loke tumhehi mahantataro natthī’ti vicarāma, ayaṃ pana puriso tumhehi mahantataro maññe’’ti. Nandatāpaso, ‘‘tātā, kiṃ vadetha, sāsapena saddhiṃ aṭṭhasaṭṭhisatasahassayojanubbedhaṃ sineruṃ upametuṃ icchatha, sabbaññubuddhena saddhiṃ mā maṃ upamitthā’’ti āha. Atha te tāpasā ‘‘sace ayaṃ orako abhavissa, na amhākaṃ ācariyo evaṃ upamaṃ āhareyya, yāva mahā vatāyaṃ purisājānīyo’’ti pādesu nipatitvā sirasā vandiṃsu. Atha te ācariyo āha – ‘‘tātā, amhākaṃ buddhānaṃ anucchaviko deyyadhammo natthi, bhagavā ca bhikkhācāravelāyaṃ idhāgato, tasmā mayaṃ yathābalaṃ deyyadhammaṃ dassāma, tumhe yaṃ yaṃ paṇītaṃ phalāphalaṃ ānītaṃ, taṃ taṃ āharathā’’ti vatvā āharāpetvā hatthe dhovitvā sayaṃ tathāgatassa patte patiṭṭhāpesi. Satthārā phalāphale paṭiggahitamatte devatā dibbojaṃ pakkhipiṃsu. Tāpaso udakampi sayameva parissāvetvā adāsi. Tato bhojanakiccaṃ niṭṭhāpetvā nisinne satthari sabbe antevāsike pakkositvā satthu santike sāraṇīyaṃ kathaṃ kathento nisīdi. Satthā ‘‘bhikkhusaṅgho āgacchatū’’ti cintesi. Bhikkhū satthu cittaṃ ñatvā satasahassamattā khīṇāsavā āgantvā satthāraṃ vanditvā ekamantaṃ aṭṭhaṃsu.
நந்த³தாபஸோ அந்தேவாஸிகே ஆமந்தேஸி – ‘‘தாதா, பு³த்³தா⁴னங் நிஸின்னாஸனம்பி நீசங், ஸமணஸதஸஹஸ்ஸஸ்ஸபி ஆஸனங் நத்தி², தும்ஹேஹி அஜ்ஜ உளாரங் ப⁴க³வதோ பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ஸ்ஸ ச ஸக்காரங் காதுங் வட்டதி , பப்³ப³தபாத³தோ வண்ணக³ந்த⁴ஸம்பன்னானி புப்பா²னி ஆஹரதா²’’தி. அசிந்தெய்யத்தா இத்³தி⁴விஸயஸ்ஸ முஹுத்தேனேவ வண்ணக³ந்த⁴ஸம்பன்னானி புப்பா²னி ஆஹரித்வா பு³த்³தா⁴னங் யோஜனப்பமாணங் புப்பா²ஸனங் பஞ்ஞாபேஸுங். அக்³க³ஸாவகானங் திகா³வுதங், ஸேஸபி⁴க்கூ²னங் அட்³ட⁴யோஜனிகாதி³பே⁴த³ங், ஸங்க⁴னவகஸ்ஸ உஸப⁴மத்தங் அஹோஸி. ஏவங் பஞ்ஞத்தேஸு ஆஸனேஸு நந்த³தாபஸோ ததா²க³தஸ்ஸ புரதோ அஞ்ஜலிங் பக்³க³ய்ஹ டி²தோ, ‘‘ப⁴ந்தே, மய்ஹங் தீ³க⁴ரத்தங் ஹிதாய ஸுகா²ய இமங் புப்பா²ஸனங் அபி⁴ருஹதா²’’தி ஆஹ. நிஸீதி³ ப⁴க³வா புப்பா²ஸனே. ஏவங் நிஸின்னே ஸத்த²ரி ஸத்து² ஆகாரங் ஞத்வா பி⁴க்கூ² அத்தனோ அத்தனோ பத்தாஸனே நிஸீதி³ங்ஸு. நந்த³தாபஸோ மஹந்தங் புப்ப²ச²த்தங் க³ஹெத்வா ததா²க³தஸ்ஸ மத்த²கே தா⁴ரெந்தோ அட்டா²ஸி. ஸத்தா² ‘‘தாபஸானங் அயங் ஸக்காரோ மஹப்ப²லோ ஹோதூ’’தி நிரோத⁴ஸமாபத்திங் ஸமாபஜ்ஜி. ஸத்து² ஸமாபன்னபா⁴வங் ஞத்வா பி⁴க்கூ²பி ஸமாபஜ்ஜிங்ஸு. ததா²க³தே ஸத்தாஹங் நிரோத⁴ங் ஸமாபஜ்ஜித்வா நிஸின்னே அந்தேவாஸிகா பி⁴க்கா²சாரகாலே ஸம்பத்தே வனமூலப²லாப²லங் பரிபு⁴ஞ்ஜித்வா ஸேஸகாலே பு³த்³தா⁴னங் அஞ்ஜலிங் பக்³க³ய்ஹ திட்ட²ந்தி. நந்த³தாபஸோ பன பி⁴க்கா²சாரம்பி அக³ந்த்வா புப்ப²ச²த்தங் தா⁴ரெந்தோ ஸத்தாஹங் பீதிஸுகே²னேவ வீதினாமேதி.
Nandatāpaso antevāsike āmantesi – ‘‘tātā, buddhānaṃ nisinnāsanampi nīcaṃ, samaṇasatasahassassapi āsanaṃ natthi, tumhehi ajja uḷāraṃ bhagavato bhikkhusaṅghassa ca sakkāraṃ kātuṃ vaṭṭati , pabbatapādato vaṇṇagandhasampannāni pupphāni āharathā’’ti. Acinteyyattā iddhivisayassa muhutteneva vaṇṇagandhasampannāni pupphāni āharitvā buddhānaṃ yojanappamāṇaṃ pupphāsanaṃ paññāpesuṃ. Aggasāvakānaṃ tigāvutaṃ, sesabhikkhūnaṃ aḍḍhayojanikādibhedaṃ, saṅghanavakassa usabhamattaṃ ahosi. Evaṃ paññattesu āsanesu nandatāpaso tathāgatassa purato añjaliṃ paggayha ṭhito, ‘‘bhante, mayhaṃ dīgharattaṃ hitāya sukhāya imaṃ pupphāsanaṃ abhiruhathā’’ti āha. Nisīdi bhagavā pupphāsane. Evaṃ nisinne satthari satthu ākāraṃ ñatvā bhikkhū attano attano pattāsane nisīdiṃsu. Nandatāpaso mahantaṃ pupphachattaṃ gahetvā tathāgatassa matthake dhārento aṭṭhāsi. Satthā ‘‘tāpasānaṃ ayaṃ sakkāro mahapphalo hotū’’ti nirodhasamāpattiṃ samāpajji. Satthu samāpannabhāvaṃ ñatvā bhikkhūpi samāpajjiṃsu. Tathāgate sattāhaṃ nirodhaṃ samāpajjitvā nisinne antevāsikā bhikkhācārakāle sampatte vanamūlaphalāphalaṃ paribhuñjitvā sesakāle buddhānaṃ añjaliṃ paggayha tiṭṭhanti. Nandatāpaso pana bhikkhācārampi agantvā pupphachattaṃ dhārento sattāhaṃ pītisukheneva vītināmeti.
ஸத்தா² நிரோத⁴தோ வுட்டா²ய அரணவிஹாரிஅங்கே³ன த³க்கி²ணெய்யங்கே³ன சாதி த்³வீஹி அங்கே³ஹி ஸமன்னாக³தங் ஏகங் ஸாவகங் ‘‘இஸிக³ணஸ்ஸ புப்பா²ஸனானுமோத³னங் கரோஹீ’’தி ஆணாபேஸி. ஸோ சக்கவத்திரஞ்ஞோ ஸந்திகா படிலத்³த⁴மஹாலாபோ⁴ மஹாயோதோ⁴ விய துட்ட²மானஸோ அத்தனோ விஸயே ட²த்வா தேபிடகங் பு³த்³த⁴வசனங் ஸம்மஸித்வா அனுமோத³னங் அகாஸி. தஸ்ஸ தே³ஸனாவஸானே ஸத்தா² ஸயங் த⁴ம்மங் தே³ஸேஸி. தே³ஸனாபரியோஸானே ஸப்³பே³ சதுசத்தாலீஸஸஹஸ்ஸதாபஸா அரஹத்தங் பாபுணிங்ஸு. ஸத்தா² ‘‘ஏத², பி⁴க்க²வோ’’தி ஹத்த²ங் பஸாரேஸி. தேஸங் தாவதே³வ கேஸமஸ்ஸு அந்தரதா⁴யி. அட்ட² பரிக்கா²ரா காயே படிமுக்காவ அஹேஸுங் ஸட்டி²வஸ்ஸத்தே²ரா விய ஸத்தா²ரங் பரிவாரயிங்ஸு. நந்த³தாபஸோ பன விக்கி²த்தசித்ததாய விஸேஸங் நாதி⁴க³ச்சி². தஸ்ஸ கிர அரணவிஹாரித்தே²ரஸ்ஸ ஸந்திகே த⁴ம்மங் ஸோதுங் ஆரத்³த⁴காலதோ பட்டா²ய ‘‘அஹோ வதாஹம்பி அனாக³தே உப்பஜ்ஜனகபு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாஸனே இமினா ஸாவகேன லத்³த⁴து⁴ரங் லபெ⁴ய்ய’’ந்தி சித்தங் உத³பாதி³. ஸோ தேன பரிவிதக்கேன மக்³க³ப²லபடிவேத⁴ங் காதுங் நாஸக்கி². ததா²க³தங் பன வந்தி³த்வா ஸம்முகே² ட²த்வா ஆஹ – ‘‘ப⁴ந்தே, யேன பி⁴க்கு²னா இஸிக³ணஸ்ஸ புப்பா²ஸனானுமோத³னா கதா, கோ நாமாயங் தும்ஹாகங் ஸாஸனே’’தி. ‘‘அரணவிஹாரிஅங்கே³ த³க்கி²ணெய்யஅங்கே³ ச ஏதத³க்³க³ங் பத்தோ ஏஸோ பி⁴க்கூ²’’தி. ‘‘ப⁴ந்தே, ய்வாயங் மயா ஸத்தாஹங் புப்ப²ச²த்தங் தா⁴ரெந்தேன ஸக்காரோ கதோ, தேன அதி⁴காரேன ந அஞ்ஞங் ஸம்பத்திங் பத்தே²மி, அனாக³தே பன ஏகஸ்ஸ பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாஸனே அயங் தே²ரோ விய த்³வீஹங்கே³ஹி ஸமன்னாக³தோ ஸாவகோ ப⁴வெய்ய’’ந்தி பத்த²னமகாஸி.
Satthā nirodhato vuṭṭhāya araṇavihāriaṅgena dakkhiṇeyyaṅgena cāti dvīhi aṅgehi samannāgataṃ ekaṃ sāvakaṃ ‘‘isigaṇassa pupphāsanānumodanaṃ karohī’’ti āṇāpesi. So cakkavattirañño santikā paṭiladdhamahālābho mahāyodho viya tuṭṭhamānaso attano visaye ṭhatvā tepiṭakaṃ buddhavacanaṃ sammasitvā anumodanaṃ akāsi. Tassa desanāvasāne satthā sayaṃ dhammaṃ desesi. Desanāpariyosāne sabbe catucattālīsasahassatāpasā arahattaṃ pāpuṇiṃsu. Satthā ‘‘etha, bhikkhavo’’ti hatthaṃ pasāresi. Tesaṃ tāvadeva kesamassu antaradhāyi. Aṭṭha parikkhārā kāye paṭimukkāva ahesuṃ saṭṭhivassattherā viya satthāraṃ parivārayiṃsu. Nandatāpaso pana vikkhittacittatāya visesaṃ nādhigacchi. Tassa kira araṇavihārittherassa santike dhammaṃ sotuṃ āraddhakālato paṭṭhāya ‘‘aho vatāhampi anāgate uppajjanakabuddhassa sāsane iminā sāvakena laddhadhuraṃ labheyya’’nti cittaṃ udapādi. So tena parivitakkena maggaphalapaṭivedhaṃ kātuṃ nāsakkhi. Tathāgataṃ pana vanditvā sammukhe ṭhatvā āha – ‘‘bhante, yena bhikkhunā isigaṇassa pupphāsanānumodanā katā, ko nāmāyaṃ tumhākaṃ sāsane’’ti. ‘‘Araṇavihāriaṅge dakkhiṇeyyaaṅge ca etadaggaṃ patto eso bhikkhū’’ti. ‘‘Bhante, yvāyaṃ mayā sattāhaṃ pupphachattaṃ dhārentena sakkāro kato, tena adhikārena na aññaṃ sampattiṃ patthemi, anāgate pana ekassa buddhassa sāsane ayaṃ thero viya dvīhaṅgehi samannāgato sāvako bhaveyya’’nti patthanamakāsi.
ஸத்தா² ‘‘ஸமிஜ்ஜி²ஸ்ஸதி நு, கோ² இமஸ்ஸ தாபஸஸ்ஸ பத்த²னா’’தி அனாக³தங்ஸஞாணங் பேஸெத்வா ஓலோகெந்தோ கப்பஸதஸஹஸ்ஸங் அதிக்கமித்வா ஸமிஜ்ஜ²னகபா⁴வங் தி³ஸ்வா நந்த³தாபஸங் ஆஹ – ‘‘ந தே அயங் பத்த²னா மோகா⁴ ப⁴விஸ்ஸதி, அனாக³தே கப்பஸதஸஹஸ்ஸங் அதிக்கமித்வா கோ³தமோ நாம பு³த்³தோ⁴ உப்பஜ்ஜிஸ்ஸதி, தஸ்ஸ ஸந்திகே ஸமிஜ்ஜி²ஸ்ஸதீ’’தி வத்வா த⁴ம்மகத²ங் கதெ²த்வா பி⁴க்கு²ஸங்க⁴பரிவுதோ ஆகாஸங் பக்க²ந்தி³. நந்த³தாபஸோ யாவ சக்கு²பத²ஸமதிக்கமா ஸத்தா²ரங் பி⁴க்கு²ஸங்க⁴ஞ்ச உத்³தி³ஸ்ஸ அஞ்ஜலிங் பக்³க³ய்ஹ அட்டா²ஸி. ஸோ அபரபா⁴கே³ காலேன காலங் ஸத்தா²ரங் உபஸங்கமித்வா த⁴ம்மங் ஸுணி. அபரிஹீனஜ்ஜா²னோவ காலங்கத்வா ப்³ரஹ்மலோகே நிப்³ப³த்தோ. ததோ பன சுதோ அபரானிபி பஞ்ச ஜாதிஸதானி பப்³ப³ஜித்வா ஆரஞ்ஞகோ அஹோஸி. கஸ்ஸபஸம்மாஸம்பு³த்³த⁴காலேபி பப்³ப³ஜித்வா ஆரஞ்ஞகோ ஹுத்வா க³தபச்சாக³தவத்தங் பூரேஸி. ஏதங் கிர வத்தங் அபரிபூரெத்வா மஹாஸாவகபா⁴வங் பாபுணந்தா நாம நத்தி². க³தபச்சாக³தவத்தங் பன ஆக³மட்ட²கதா²ஸு வுத்தனயேனேவ வேதி³தப்³ப³ங். ஸோ வீஸதிவஸ்ஸஸஹஸ்ஸானி க³தபச்சாக³தவத்தங் பூரெத்வா காலங்கத்வா காமாவசரதே³வலோகே தாவதிங்ஸப⁴வனே நிப்³ப³த்தி. வுத்தஞ்ஹேதங் அபதா³னே (அப॰ தே²ர 1.3.151) –
Satthā ‘‘samijjhissati nu, kho imassa tāpasassa patthanā’’ti anāgataṃsañāṇaṃ pesetvā olokento kappasatasahassaṃ atikkamitvā samijjhanakabhāvaṃ disvā nandatāpasaṃ āha – ‘‘na te ayaṃ patthanā moghā bhavissati, anāgate kappasatasahassaṃ atikkamitvā gotamo nāma buddho uppajjissati, tassa santike samijjhissatī’’ti vatvā dhammakathaṃ kathetvā bhikkhusaṅghaparivuto ākāsaṃ pakkhandi. Nandatāpaso yāva cakkhupathasamatikkamā satthāraṃ bhikkhusaṅghañca uddissa añjaliṃ paggayha aṭṭhāsi. So aparabhāge kālena kālaṃ satthāraṃ upasaṅkamitvā dhammaṃ suṇi. Aparihīnajjhānova kālaṅkatvā brahmaloke nibbatto. Tato pana cuto aparānipi pañca jātisatāni pabbajitvā āraññako ahosi. Kassapasammāsambuddhakālepi pabbajitvā āraññako hutvā gatapaccāgatavattaṃ pūresi. Etaṃ kira vattaṃ aparipūretvā mahāsāvakabhāvaṃ pāpuṇantā nāma natthi. Gatapaccāgatavattaṃ pana āgamaṭṭhakathāsu vuttanayeneva veditabbaṃ. So vīsativassasahassāni gatapaccāgatavattaṃ pūretvā kālaṅkatvā kāmāvacaradevaloke tāvatiṃsabhavane nibbatti. Vuttañhetaṃ apadāne (apa. thera 1.3.151) –
‘‘ஹிமவந்தஸ்ஸாவிதூ³ரே , நிஸபோ⁴ நாம பப்³ப³தோ;
‘‘Himavantassāvidūre , nisabho nāma pabbato;
அஸ்ஸமோ ஸுகதோ மய்ஹங், பண்ணஸாலா ஸுமாபிதா.
Assamo sukato mayhaṃ, paṇṇasālā sumāpitā.
‘‘கோஸியோ நாம நாமேன, ஜடிலோ உக்³க³தாபனோ;
‘‘Kosiyo nāma nāmena, jaṭilo uggatāpano;
ஏகாகியோ அது³தியோ, வஸாமி நிஸபே⁴ ததா³.
Ekākiyo adutiyo, vasāmi nisabhe tadā.
‘‘ப²லங் மூலஞ்ச பண்ணஞ்ச, ந பு⁴ஞ்ஜாமி அஹங் ததா³;
‘‘Phalaṃ mūlañca paṇṇañca, na bhuñjāmi ahaṃ tadā;
பவத்தங்வ ஸுபாதாஹங், உபஜீவாமி தாவதே³.
Pavattaṃva supātāhaṃ, upajīvāmi tāvade.
‘‘நாஹங் கோபேமி ஆஜீவங், சஜமானோபி ஜீவிதங்;
‘‘Nāhaṃ kopemi ājīvaṃ, cajamānopi jīvitaṃ;
ஆராதே⁴மி ஸகங் சித்தங், விவஜ்ஜேமி அனேஸனங்.
Ārādhemi sakaṃ cittaṃ, vivajjemi anesanaṃ.
‘‘ராகூ³பஸங்ஹிதங் சித்தங், யதா³ உப்பஜ்ஜதே மம;
‘‘Rāgūpasaṃhitaṃ cittaṃ, yadā uppajjate mama;
ஸயங்வ பச்சவெக்கா²மி, ஏகக்³கோ³ தங் த³மேமஹங்.
Sayaṃva paccavekkhāmi, ekaggo taṃ damemahaṃ.
‘‘ரஜ்ஜஸே ரஜ்ஜனீயே ச, து³ஸ்ஸனீயே ச து³ஸ்ஸஸே;
‘‘Rajjase rajjanīye ca, dussanīye ca dussase;
முய்ஹஸே மோஹனீயே ச, நிக்க²மஸ்ஸு வனா துவங்.
Muyhase mohanīye ca, nikkhamassu vanā tuvaṃ.
‘‘விஸுத்³தா⁴னங் அயங் வாஸோ, நிம்மலானங் தபஸ்ஸினங்;
‘‘Visuddhānaṃ ayaṃ vāso, nimmalānaṃ tapassinaṃ;
மா கோ² விஸுத்³த⁴ங் தூ³ஸேஸி, நிக்க²மஸ்ஸு வனா துவங்.
Mā kho visuddhaṃ dūsesi, nikkhamassu vanā tuvaṃ.
‘‘அகா³ரிகோ ப⁴வித்வான, யதா³ புத்தங் லபி⁴ஸ்ஸஸி;
‘‘Agāriko bhavitvāna, yadā puttaṃ labhissasi;
உபோ⁴பி மா விராதே⁴ஸி, நிக்க²மஸ்ஸு வனா துவங்.
Ubhopi mā virādhesi, nikkhamassu vanā tuvaṃ.
‘‘ச²வாலாதங் யதா² கட்ட²ங், ந க்வசி கிச்சகாரகங்;
‘‘Chavālātaṃ yathā kaṭṭhaṃ, na kvaci kiccakārakaṃ;
நேவ கா³மே அரஞ்ஞே வா, ந ஹி தங் கட்ட²ஸம்மதங்.
Neva gāme araññe vā, na hi taṃ kaṭṭhasammataṃ.
‘‘ச²வாலாதூபமோ த்வங் ஸி, ந கி³ஹீ நாபி ஸஞ்ஞதோ;
‘‘Chavālātūpamo tvaṃ si, na gihī nāpi saññato;
உப⁴தோ முத்தகோ அஜ்ஜ, நிக்க²மஸ்ஸு வனா துவங்.
Ubhato muttako ajja, nikkhamassu vanā tuvaṃ.
‘‘ஸியா நு கோ² தவ ஏதங், கோ பஜானாதி தே இத³ங்;
‘‘Siyā nu kho tava etaṃ, ko pajānāti te idaṃ;
ஸத்³தா⁴து⁴ரங் வஹிஸி மே, கோஸஜ்ஜப³ஹுலாய ச.
Saddhādhuraṃ vahisi me, kosajjabahulāya ca.
‘‘ஜிகு³ச்சி²ஸ்ஸந்தி தங் விஞ்ஞூ, அஸுசிங் நாக³ரிகோ யதா²;
‘‘Jigucchissanti taṃ viññū, asuciṃ nāgariko yathā;
ஆகட்³டி⁴த்வான இஸயோ, சோத³யிஸ்ஸந்தி தங் ஸதா³.
Ākaḍḍhitvāna isayo, codayissanti taṃ sadā.
‘‘தங் விஞ்ஞூ பவதி³ஸ்ஸந்தி, ஸமதிக்கந்தஸாஸனங்;
‘‘Taṃ viññū pavadissanti, samatikkantasāsanaṃ;
ஸங்வாஸங் அலப⁴ந்தோ ஹி, கத²ங் ஜீவிஹிஸி துவங்.
Saṃvāsaṃ alabhanto hi, kathaṃ jīvihisi tuvaṃ.
‘‘திதா⁴பபி⁴ன்னங் மாதங்க³ங், குஞ்ஜரங் ஸட்டி²ஹாயனங்;
‘‘Tidhāpabhinnaṃ mātaṅgaṃ, kuñjaraṃ saṭṭhihāyanaṃ;
ப³லீ நாகோ³ உபக³ந்த்வா, யூதா² நீஹரதே க³ஜங்.
Balī nāgo upagantvā, yūthā nīharate gajaṃ.
‘‘யூதா² வினிஸ்ஸடோ ஸந்தோ, ஸுக²ங் ஸாதங் ந விந்த³தி;
‘‘Yūthā vinissaṭo santo, sukhaṃ sātaṃ na vindati;
து³க்கி²தோ விமனோ ஹோதி, பஜ்ஜா²யந்தோ பவேத⁴தி.
Dukkhito vimano hoti, pajjhāyanto pavedhati.
‘‘ததே²வ ஜடிலா தம்பி, நீஹரிஸ்ஸந்தி து³ம்மதிங்;
‘‘Tatheva jaṭilā tampi, nīharissanti dummatiṃ;
தேஹி த்வங் நிஸ்ஸடோ ஸந்தோ, ஸுக²ங் ஸாதங் ந லச்ச²ஸி.
Tehi tvaṃ nissaṭo santo, sukhaṃ sātaṃ na lacchasi.
‘‘தி³வா வா யதி³ வா ரத்திங், ஸோகஸல்லஸமப்பிதோ;
‘‘Divā vā yadi vā rattiṃ, sokasallasamappito;
த³ய்ஹதி பரிளாஹேன, க³ஜோ யூதா²வ நிஸ்ஸடோ.
Dayhati pariḷāhena, gajo yūthāva nissaṭo.
‘‘ஜாதரூபங் யதா² கூடங், நேவ ஜா²யதி கத்த²சி;
‘‘Jātarūpaṃ yathā kūṭaṃ, neva jhāyati katthaci;
ததா² ஸீலவீஹினோ த்வங், ந ஜா²யிஸ்ஸஸி கத்த²சி.
Tathā sīlavīhino tvaṃ, na jhāyissasi katthaci.
‘‘அகா³ரங் வஸமானோபி, கத²ங் ஜீவிஹிஸி துவங்;
‘‘Agāraṃ vasamānopi, kathaṃ jīvihisi tuvaṃ;
மத்திகங் பெத்திகஞ்சாபி, நத்தி² தே நிஹிதங் த⁴னங்.
Mattikaṃ pettikañcāpi, natthi te nihitaṃ dhanaṃ.
‘‘ஸயங் கம்மங் கரித்வான, க³த்தே ஸேத³ங் பமோசயங்;
‘‘Sayaṃ kammaṃ karitvāna, gatte sedaṃ pamocayaṃ;
ஏவங் ஜீவிஹிஸி கே³ஹே, ஸாது⁴ தே தங் ந ருச்சதி.
Evaṃ jīvihisi gehe, sādhu te taṃ na ruccati.
‘‘ஏவாஹங் தத்த² வாரேமி, ஸங்கிலேஸக³தங் மனங்;
‘‘Evāhaṃ tattha vāremi, saṃkilesagataṃ manaṃ;
நானாத⁴ம்மகத²ங் கத்வா, பாபா சித்தங் நிவாரயிங்.
Nānādhammakathaṃ katvā, pāpā cittaṃ nivārayiṃ.
‘‘ஏவங் மே விஹரந்தஸ்ஸ, அப்பமாத³விஹாரினோ;
‘‘Evaṃ me viharantassa, appamādavihārino;
திங்ஸவஸ்ஸஸஹஸ்ஸானி, விபினே மே அதிக்கமுங்.
Tiṃsavassasahassāni, vipine me atikkamuṃ.
‘‘அப்பமாத³ரதங் தி³ஸ்வா, உத்தமத்த²ங் க³வேஸகங்;
‘‘Appamādarataṃ disvā, uttamatthaṃ gavesakaṃ;
பது³முத்தரஸம்பு³த்³தோ⁴, ஆக³ச்சி² மம ஸந்திகங்.
Padumuttarasambuddho, āgacchi mama santikaṃ.
‘‘திம்ப³ரூஸகவண்ணாபோ⁴, அப்பமெய்யோ அனூபமோ;
‘‘Timbarūsakavaṇṇābho, appameyyo anūpamo;
ரூபேனாஸதி³ஸோ பு³த்³தோ⁴, ஆகாஸே சங்கமீ ததா³.
Rūpenāsadiso buddho, ākāse caṅkamī tadā.
‘‘ஸுபு²ல்லோ ஸாலராஜாவ, விஜ்ஜூவப்³ப⁴க⁴னந்தரே;
‘‘Suphullo sālarājāva, vijjūvabbhaghanantare;
ஞாணேனாஸதி³ஸோ பு³த்³தோ⁴, ஆகாஸே சங்கமீ ததா³.
Ñāṇenāsadiso buddho, ākāse caṅkamī tadā.
‘‘ஸீஹராஜாவஸம்பீ⁴தோ, க³ஜராஜாவ த³ப்பிதோ;
‘‘Sīharājāvasambhīto, gajarājāva dappito;
லாஸீதோ ப்³யக்³க⁴ராஜாவ, ஆகாஸே சங்கமீ ததா³.
Lāsīto byaggharājāva, ākāse caṅkamī tadā.
‘‘ஸிங்கீ⁴னிக்க²ஸவண்ணாபோ⁴, க²தி³ரங்கா³ரஸன்னிபோ⁴;
‘‘Siṅghīnikkhasavaṇṇābho, khadiraṅgārasannibho;
மணி யதா² ஜோதிரஸோ, ஆகாஸே சங்கமீ ததா³.
Maṇi yathā jotiraso, ākāse caṅkamī tadā.
‘‘விஸுத்³த⁴கேலாஸனிபோ⁴, புண்ணமாயேவ சந்தி³மா;
‘‘Visuddhakelāsanibho, puṇṇamāyeva candimā;
மஜ்ஜ²ன்ஹிகேவ ஸூரியோ, ஆகாஸே சங்கமீ ததா³.
Majjhanhikeva sūriyo, ākāse caṅkamī tadā.
‘‘தி³ஸ்வா நபே⁴ சங்கமந்தங், ஏவங் சிந்தேஸஹங் ததா³;
‘‘Disvā nabhe caṅkamantaṃ, evaṃ cintesahaṃ tadā;
தே³வோ நு கோ² அயங் ஸத்தோ, உதா³ஹு மனுஜோ அயங்.
Devo nu kho ayaṃ satto, udāhu manujo ayaṃ.
‘‘ந மே ஸுதோ வா தி³ட்டோ² வா, மஹியா ஏதி³ஸோ நரோ;
‘‘Na me suto vā diṭṭho vā, mahiyā ediso naro;
அபி மந்தபத³ங் அத்தி², அயங் ஸத்தா² ப⁴விஸ்ஸதி.
Api mantapadaṃ atthi, ayaṃ satthā bhavissati.
‘‘ஏவாஹங் சிந்தயித்வான, ஸகங் சித்தங் பஸாத³யிங்;
‘‘Evāhaṃ cintayitvāna, sakaṃ cittaṃ pasādayiṃ;
நானாபுப்ப²ஞ்ச க³ந்த⁴ஞ்ச, ஸன்னிபாதேஸஹங் ததா³.
Nānāpupphañca gandhañca, sannipātesahaṃ tadā.
‘‘புப்பா²ஸனங் பஞ்ஞாபெத்வா, ஸாது⁴சித்தங் மனோரமங்;
‘‘Pupphāsanaṃ paññāpetvā, sādhucittaṃ manoramaṃ;
நரஸாரதி²னங் அக்³க³ங், இத³ங் வசனமப்³ரவிங்.
Narasārathinaṃ aggaṃ, idaṃ vacanamabraviṃ.
‘‘இத³ங் மே ஆஸனங் வீர, பஞ்ஞத்தங் தவனுச்ச²வங்;
‘‘Idaṃ me āsanaṃ vīra, paññattaṃ tavanucchavaṃ;
ஹாஸயந்தோ மமங் சித்தங், நிஸீத³ குஸுமாஸனே.
Hāsayanto mamaṃ cittaṃ, nisīda kusumāsane.
‘‘நிஸீதி³ தத்த² ப⁴க³வா, அஸம்பீ⁴தோவ கேஸரீ;
‘‘Nisīdi tattha bhagavā, asambhītova kesarī;
ஸத்தரத்திந்தி³வங் பு³த்³தோ⁴, பவரே குஸுமாஸனே.
Sattarattindivaṃ buddho, pavare kusumāsane.
‘‘நமஸ்ஸமானோ அட்டா²ஸிங், ஸத்தரத்திந்தி³வங் அஹங்;
‘‘Namassamāno aṭṭhāsiṃ, sattarattindivaṃ ahaṃ;
வுட்ட²ஹித்வா ஸமாதி⁴ம்ஹா, ஸத்தா² லோகே அனுத்தரோ;
Vuṭṭhahitvā samādhimhā, satthā loke anuttaro;
மம கம்மங் பகித்தெந்தோ, இத³ங் வசனமப்³ரவி.
Mama kammaṃ pakittento, idaṃ vacanamabravi.
‘‘பா⁴வேஹி பு³த்³தா⁴னுஸ்ஸதிங், பா⁴வனானமனுத்தரங்;
‘‘Bhāvehi buddhānussatiṃ, bhāvanānamanuttaraṃ;
இமங் ஸதிங் பா⁴வயித்வா, பூரயிஸ்ஸஸி மானஸங்.
Imaṃ satiṃ bhāvayitvā, pūrayissasi mānasaṃ.
‘‘திங்ஸகப்பஸஹஸ்ஸானி , தே³வலோகே ரமிஸ்ஸஸி;
‘‘Tiṃsakappasahassāni , devaloke ramissasi;
அஸீதிக்க²த்துங் தே³விந்தோ³, தே³வரஜ்ஜங் கரிஸ்ஸஸி;
Asītikkhattuṃ devindo, devarajjaṃ karissasi;
ஸஹஸ்ஸக்க²த்துங் சக்கவத்தீ, ராஜா ரட்டே² ப⁴விஸ்ஸஸி.
Sahassakkhattuṃ cakkavattī, rājā raṭṭhe bhavissasi.
‘‘பதே³ஸரஜ்ஜங் விபுலங், க³ணனாதோ அஸங்கி²யங்;
‘‘Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ;
அனுபொ⁴ஸ்ஸஸி தங் ஸப்³ப³ங், பு³த்³தா⁴னுஸ்ஸதியா ப²லங்.
Anubhossasi taṃ sabbaṃ, buddhānussatiyā phalaṃ.
‘‘ப⁴வாப⁴வே ஸங்ஸரந்தோ, மஹாபோ⁴க³ங் லபி⁴ஸ்ஸஸி;
‘‘Bhavābhave saṃsaranto, mahābhogaṃ labhissasi;
போ⁴கே³ தே ஊனதா நத்தி², பு³த்³தா⁴னுஸ்ஸதியா ப²லங்.
Bhoge te ūnatā natthi, buddhānussatiyā phalaṃ.
‘‘கப்பஸதஸஹஸ்ஸம்ஹி, ஓக்காககுலஸம்ப⁴வோ;
‘‘Kappasatasahassamhi, okkākakulasambhavo;
கோ³தமோ நாம கொ³த்தேன, ஸத்தா² லோகே ப⁴விஸ்ஸதி.
Gotamo nāma gottena, satthā loke bhavissati.
‘‘அஸீதிகோடிங் ச²ட்³டெ³த்வா, தா³ஸே கம்மகரே ப³ஹூ;
‘‘Asītikoṭiṃ chaḍḍetvā, dāse kammakare bahū;
கோ³தமஸ்ஸ ப⁴க³வதோ, ஸாஸனே பப்³ப³ஜிஸ்ஸஸி.
Gotamassa bhagavato, sāsane pabbajissasi.
‘‘ஆராத⁴யித்வா ஸம்பு³த்³த⁴ங், கோ³தமங் ஸக்யபுங்க³வங்;
‘‘Ārādhayitvā sambuddhaṃ, gotamaṃ sakyapuṅgavaṃ;
ஸுபூ⁴தி நாம நாமேன, ஹெஸ்ஸஸி ஸத்து² ஸாவகோ.
Subhūti nāma nāmena, hessasi satthu sāvako.
‘‘பி⁴க்கு²ஸங்கே⁴ நிஸீதி³த்வா, த³க்கி²ணெய்யகு³ணம்ஹி தங்;
‘‘Bhikkhusaṅghe nisīditvā, dakkhiṇeyyaguṇamhi taṃ;
ததா²ரணவிஹாரே ச, த்³வீஸு அக்³கே³ ட²பெஸ்ஸஸி.
Tathāraṇavihāre ca, dvīsu agge ṭhapessasi.
‘‘இத³ங் வத்வான ஸம்பு³த்³தோ⁴, ஜலஜுத்தமனாமகோ;
‘‘Idaṃ vatvāna sambuddho, jalajuttamanāmako;
நப⁴ங் அப்³பு⁴க்³க³மீ வீரோ, ஹங்ஸராஜாவ அம்ப³ரே.
Nabhaṃ abbhuggamī vīro, haṃsarājāva ambare.
‘‘ஸாஸிதோ லோகனாதே²ன, நமஸ்ஸித்வா ததா²க³தங்;
‘‘Sāsito lokanāthena, namassitvā tathāgataṃ;
ஸதா³ பா⁴வேமி முதி³தோ, பு³த்³தா⁴னுஸ்ஸதிமுத்தமங்.
Sadā bhāvemi mudito, buddhānussatimuttamaṃ.
‘‘தேன கம்மேன ஸுகதேன, சேதனாபணிதீ⁴ஹி ச;
‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;
ஜஹித்வா மானுஸங் தே³ஹங், தாவதிங்ஸங் அக³ச்ச²ஹங்.
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsaṃ agacchahaṃ.
‘‘அஸீதிக்க²த்துங் தே³விந்தோ³, தே³வரஜ்ஜமகாரயிங்;
‘‘Asītikkhattuṃ devindo, devarajjamakārayiṃ;
ஸஹஸ்ஸக்க²த்துங் ராஜா ச, சக்கவத்தீ அஹோஸஹங்.
Sahassakkhattuṃ rājā ca, cakkavattī ahosahaṃ.
‘‘பதே³ஸரஜ்ஜங் விபுலங், க³ணனாதோ அஸங்கி²யங்;
‘‘Padesarajjaṃ vipulaṃ, gaṇanāto asaṅkhiyaṃ;
அனுபோ⁴மி ஸுஸம்பத்திங், பு³த்³தா⁴னுஸ்ஸதியா ப²லங்.
Anubhomi susampattiṃ, buddhānussatiyā phalaṃ.
‘‘ப⁴வாப⁴வே ஸங்ஸரந்தோ, மஹாபோ⁴க³ங் லபா⁴மஹங்;
‘‘Bhavābhave saṃsaranto, mahābhogaṃ labhāmahaṃ;
போ⁴கே³ மே ஊனதா நத்தி², பு³த்³தா⁴னுஸ்ஸதியா ப²லங்.
Bhoge me ūnatā natthi, buddhānussatiyā phalaṃ.
‘‘ஸதஸஹஸ்ஸிதோ கப்பே, யங் கம்மமகரிங் ததா³;
‘‘Satasahassito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;
து³க்³க³திங் நாபி⁴ஜானாமி, பு³த்³தா⁴னுஸ்ஸதியா ப²லங்.
Duggatiṃ nābhijānāmi, buddhānussatiyā phalaṃ.
‘‘படிஸம்பி⁴தா³ சதஸ்ஸோ, விமொக்கா²பி ச அட்டி²மே;
‘‘Paṭisambhidā catasso, vimokkhāpi ca aṭṭhime;
ச²ளபி⁴ஞ்ஞா ஸச்சி²கதா, கதங் பு³த்³த⁴ஸ்ஸ ஸாஸன’’ந்தி. –
Chaḷabhiññā sacchikatā, kataṃ buddhassa sāsana’’nti. –
இத்த²ங் ஸுத³ங் ஆயஸ்மா ஸுபூ⁴தித்தே²ரோ இமா கா³தா²யோ அபா⁴ஸித்தா²தி.
Itthaṃ sudaṃ āyasmā subhūtitthero imā gāthāyo abhāsitthāti.
ஏவங் பன ஸோ தாவதிங்ஸப⁴வனே அபராபரங் உப்பஜ்ஜனவஸேன தி³ப்³ப³ஸம்பத்திங் அனுப⁴வித்வா ததோ சுதோ மனுஸ்ஸலோகே அனேகஸதக்க²த்துங் சக்கவத்திராஜா ச பதே³ஸராஜா ச ஹுத்வா உளாரங் மனுஸ்ஸஸம்பத்திங் அனுப⁴வித்வா அத² அம்ஹாகங் ப⁴க³வதோ காலே ஸாவத்தி²யங் ஸுமனஸெட்டி²ஸ்ஸ கே³ஹே அனாத²பிண்டி³கஸ்ஸ கனிட்டோ² ஹுத்வா நிப்³ப³த்தி ‘‘ஸுபூ⁴தீ’’திஸ்ஸ நாமங் அஹோஸி.
Evaṃ pana so tāvatiṃsabhavane aparāparaṃ uppajjanavasena dibbasampattiṃ anubhavitvā tato cuto manussaloke anekasatakkhattuṃ cakkavattirājā ca padesarājā ca hutvā uḷāraṃ manussasampattiṃ anubhavitvā atha amhākaṃ bhagavato kāle sāvatthiyaṃ sumanaseṭṭhissa gehe anāthapiṇḍikassa kaniṭṭho hutvā nibbatti ‘‘subhūtī’’tissa nāmaṃ ahosi.
தேன ச ஸமயேன அம்ஹாகங் ப⁴க³வா லோகே உப்பஜ்ஜித்வா பவத்தவரத⁴ம்மசக்கோ அனுபுப்³பே³ன ராஜக³ஹங் க³ந்த்வா தத்த² வேளுவனபடிக்³க³ஹணாதி³னா லோகானுக்³க³ஹங் கரொந்தோ ராஜக³ஹங் உபனிஸ்ஸாய ஸீதவனே விஹரதி. ததா³ அனாத²பிண்டி³கோ ஸெட்டி² ஸாவத்தி²யங் உட்டா²னகப⁴ண்ட³ங் க³ஹெத்வா அத்தனோ ஸஹாயஸ்ஸ ராஜக³ஹஸெட்டி²னோ க⁴ரங் க³தோ பு³த்³து⁴ப்பாத³ங் ஸுத்வா ஸத்தா²ரங் ஸீதவனே விஹரந்தங் உபஸங்கமித்வா பட²மத³ஸ்ஸனேனேவ ஸோதாபத்திப²லே பதிட்டா²ய ஸத்தா²ரங் ஸாவத்தி²ங் ஆக³மனத்தா²ய யாசித்வா ததோ பஞ்சசத்தாலீஸயோஜனே மக்³கே³ யோஜனே யோஜனே ஸதஸஹஸ்ஸபரிச்சாகே³ன விஹாரே பதிட்டா²பெத்வா ஸாவத்தி²யங் ராஜமானேன அட்ட²கரீஸப்பமாணங் ஜேதஸ்ஸ ராஜகுமாரஸ்ஸ உய்யானபூ⁴மிங் கோடிஸந்தா²ரேன கிணித்வா தத்த² ப⁴க³வதோ விஹாரங் காரெத்வா அதா³ஸி. விஹாரபரிக்³க³ஹணதி³வஸே அயங் ஸுபூ⁴திகுடும்பி³கோ அனாத²பிண்டி³கஸெட்டி²னா ஸத்³தி⁴ங் க³ந்த்வா த⁴ம்மங் ஸுணந்தோ ஸத்³த⁴ங் படிலபி⁴த்வா பப்³ப³ஜி . ஸோ உபஸம்பஜ்ஜித்வா த்³வே மாதிகா பகு³ணா கத்வா கம்மட்டா²னங் கதா²பெத்வா அரஞ்ஞே ஸமணத⁴ம்மங் கரொந்தோ மெத்தாஜா²னபாத³கங் விபஸ்ஸனங் வட்³டெ⁴த்வா அரஹத்தங் பாபுணி. ஸோ த⁴ம்மங் தே³ஸெந்தோ யஸ்மா ஸத்தா²ரா தே³ஸிதனியாமேன அனோதி³ஸ்ஸகங் கத்வா த⁴ம்மங் தே³ஸேதி. தஸ்மா அரணவிஹாரீனங் அக்³கோ³ நாம ஜாதோ. பிண்டா³ய சரந்தோ க⁴ரே க⁴ரே மெத்தாஜா²னங் ஸமாபஜ்ஜித்வா வுட்டா²ய பி⁴க்க²ங் படிக்³க³ண்ஹாதி ‘‘ஏவங் தா³யகானங் மஹப்ப²லங் ப⁴விஸ்ஸதீ’’தி. தஸ்மா த³க்கி²ணெய்யானங் அக்³கோ³ நாம ஜாதோ. தேனாஹ ப⁴க³வா – ‘‘ஏதத³க்³க³ங், பி⁴க்க²வே, மம ஸாவகானங் பி⁴க்கூ²னங் அரணவிஹாரீனங் யதி³த³ங் ஸுபூ⁴தி, த³க்கி²ணெய்யானங் யதி³த³ங் ஸுபூ⁴தீ’’தி (அ॰ நி॰ 1.198, 201). ஏவமயங் மஹாதே²ரோ அரஹத்தே பதிட்டா²ய அத்தனா பூரிதபாரமீனங் ப²லஸ்ஸ மத்த²கங் பத்வா லோகே அபி⁴ஞ்ஞாதோ அபி⁴லக்கி²தோ ஹுத்வா ப³ஹுஜனஹிதாய ஜனபத³சாரிகங் சரந்தோ அனுபுப்³பே³ன ராஜக³ஹங் அக³மாஸி.
Tena ca samayena amhākaṃ bhagavā loke uppajjitvā pavattavaradhammacakko anupubbena rājagahaṃ gantvā tattha veḷuvanapaṭiggahaṇādinā lokānuggahaṃ karonto rājagahaṃ upanissāya sītavane viharati. Tadā anāthapiṇḍiko seṭṭhi sāvatthiyaṃ uṭṭhānakabhaṇḍaṃ gahetvā attano sahāyassa rājagahaseṭṭhino gharaṃ gato buddhuppādaṃ sutvā satthāraṃ sītavane viharantaṃ upasaṅkamitvā paṭhamadassaneneva sotāpattiphale patiṭṭhāya satthāraṃ sāvatthiṃ āgamanatthāya yācitvā tato pañcacattālīsayojane magge yojane yojane satasahassapariccāgena vihāre patiṭṭhāpetvā sāvatthiyaṃ rājamānena aṭṭhakarīsappamāṇaṃ jetassa rājakumārassa uyyānabhūmiṃ koṭisanthārena kiṇitvā tattha bhagavato vihāraṃ kāretvā adāsi. Vihārapariggahaṇadivase ayaṃ subhūtikuṭumbiko anāthapiṇḍikaseṭṭhinā saddhiṃ gantvā dhammaṃ suṇanto saddhaṃ paṭilabhitvā pabbaji . So upasampajjitvā dve mātikā paguṇā katvā kammaṭṭhānaṃ kathāpetvā araññe samaṇadhammaṃ karonto mettājhānapādakaṃ vipassanaṃ vaḍḍhetvā arahattaṃ pāpuṇi. So dhammaṃ desento yasmā satthārā desitaniyāmena anodissakaṃ katvā dhammaṃ deseti. Tasmā araṇavihārīnaṃ aggo nāma jāto. Piṇḍāya caranto ghare ghare mettājhānaṃ samāpajjitvā vuṭṭhāya bhikkhaṃ paṭiggaṇhāti ‘‘evaṃ dāyakānaṃ mahapphalaṃ bhavissatī’’ti. Tasmā dakkhiṇeyyānaṃ aggo nāma jāto. Tenāha bhagavā – ‘‘etadaggaṃ, bhikkhave, mama sāvakānaṃ bhikkhūnaṃ araṇavihārīnaṃ yadidaṃ subhūti, dakkhiṇeyyānaṃ yadidaṃ subhūtī’’ti (a. ni. 1.198, 201). Evamayaṃ mahāthero arahatte patiṭṭhāya attanā pūritapāramīnaṃ phalassa matthakaṃ patvā loke abhiññāto abhilakkhito hutvā bahujanahitāya janapadacārikaṃ caranto anupubbena rājagahaṃ agamāsi.
ராஜா பி³ம்பி³ஸாரோ தே²ரஸ்ஸ ஆக³மனங் ஸுத்வா உபஸங்கமித்வா வந்தி³த்வா ‘‘இதே⁴வ, ப⁴ந்தே, வஸதா²’’தி வத்வா ‘‘நிவாஸனட்டா²னங் கரிஸ்ஸாமீ’’தி பக்கந்தோ விஸ்ஸரி. தே²ரோ ஸேனாஸனங் அலப⁴ந்தோ அப்³போ⁴காஸே வீதினாமேஸி. தே²ரஸ்ஸ ஆனுபா⁴வேன தே³வோ ந வஸ்ஸதி. மனுஸ்ஸா அவுட்டி²தாய உபத்³து³தா ரஞ்ஞோ நிவேஸனத்³வாரே உக்குட்டி²மகங்ஸு. ராஜா ‘‘கேன நு கோ² காரணேன தே³வோ ந வஸ்ஸதீ’’தி வீமங்ஸந்தோ ‘‘தே²ரஸ்ஸ அப்³போ⁴காஸவாஸேன மஞ்ஞே ந வஸ்ஸதீ’’தி சிந்தெத்வா தஸ்ஸ பண்ணகுடிங் காராபெத்வா ‘‘இமிஸ்ஸா, ப⁴ந்தே, பண்ணகுடியா வஸதா²’’தி வத்வா வந்தி³த்வா பக்காமி. தே²ரோ குடிகங் பவிஸித்வா திணஸந்தா²ரகே பல்லங்கேன நிஸீதி³. ததா³ பன தே³வோ தோ²கங் தோ²கங் பு²ஸாயதி, ந ஸம்மா தா⁴ரங் அனுப்பவெச்ச²தி. அத² தே²ரோ லோகஸ்ஸ அவுட்டி²கப⁴யங் விஸமிதுகாமோ அத்தனோ அஜ்ஜ²த்திகபா³ஹிரவத்து²கஸ்ஸ பரிஸ்ஸயஸ்ஸ அபா⁴வங் பவேதெ³ந்தோ –
Rājā bimbisāro therassa āgamanaṃ sutvā upasaṅkamitvā vanditvā ‘‘idheva, bhante, vasathā’’ti vatvā ‘‘nivāsanaṭṭhānaṃ karissāmī’’ti pakkanto vissari. Thero senāsanaṃ alabhanto abbhokāse vītināmesi. Therassa ānubhāvena devo na vassati. Manussā avuṭṭhitāya upaddutā rañño nivesanadvāre ukkuṭṭhimakaṃsu. Rājā ‘‘kena nu kho kāraṇena devo na vassatī’’ti vīmaṃsanto ‘‘therassa abbhokāsavāsena maññe na vassatī’’ti cintetvā tassa paṇṇakuṭiṃ kārāpetvā ‘‘imissā, bhante, paṇṇakuṭiyā vasathā’’ti vatvā vanditvā pakkāmi. Thero kuṭikaṃ pavisitvā tiṇasanthārake pallaṅkena nisīdi. Tadā pana devo thokaṃ thokaṃ phusāyati, na sammā dhāraṃ anuppavecchati. Atha thero lokassa avuṭṭhikabhayaṃ visamitukāmo attano ajjhattikabāhiravatthukassa parissayassa abhāvaṃ pavedento –
1.
1.
‘‘ச²ன்னா மே குடிகா ஸுகா² நிவாதா, வஸ்ஸ தே³வ யதா²ஸுக²ங்;
‘‘Channā me kuṭikā sukhā nivātā, vassa deva yathāsukhaṃ;
சித்தங் மே ஸுஸமாஹிதங் விமுத்தங், ஆதாபீ விஹராமி வஸ்ஸ தே³வா’’தி. –
Cittaṃ me susamāhitaṃ vimuttaṃ, ātāpī viharāmi vassa devā’’ti. –
கா³த²மாஹ.
Gāthamāha.
தத்த² ச²ன்ன-ஸத்³தோ³ தாவ ‘‘ச²ன்னா ஸா குமாரிகா இமஸ்ஸ குமாரகஸ்ஸ’’ (பாரா॰ 296) ‘‘நச்ச²ன்னங் நப்பதிரூப’’ந்திஆதீ³ஸு (பாரா॰ 383) பதிரூபே ஆக³தோ. ‘‘ச²ன்னங் த்வேவ, ப²க்³கு³ண, ப²ஸ்ஸாயதனான’’ந்திஆதீ³ஸு வசனவிஸிட்டே² ஸங்க்²யாவிஸேஸே. ‘‘ச²ன்னமதிவஸ்ஸதி, விவடங் நாதிவஸ்ஸதீ’’திஆதீ³ஸு (உதா³॰ 45; சூளவ॰ 385) க³ஹணே. ‘‘க்யாஹங் தே நச்ச²ன்னோபி கரிஸ்ஸாமீ’’திஆதீ³ஸு நிவாஸனபாருபனே ‘‘ஆயஸ்மா ச²ன்னோ அனாசாரங் ஆசரதீ’’திஆதீ³ஸு (பாரா॰ 424) பஞ்ஞத்தியங். ‘‘ஸப்³ப³ச்ச²ன்னங் ஸப்³ப³பரிச்ச²ன்னங் (பாசி॰ 52, 54), ச²ன்னா குடி ஆஹிதோ கி³னீ’’தி (ஸு॰ நி॰ 18) ச ஆதீ³ஸு திணாதீ³ஹி சா²த³னே. இதா⁴பி திணாதீ³ஹி சா²த³னேயேவ த³ட்ட²ப்³போ³, தஸ்மா திணேன வா பண்ணேன வா ச²ன்னா யதா² ந வஸ்ஸதி வஸ்ஸோத³கபதனங் ந ஹோதி ந ஓவஸ்ஸதி, ஏவங் ஸம்மதே³வ சா²தி³தாதி அத்தோ².
Tattha channa-saddo tāva ‘‘channā sā kumārikā imassa kumārakassa’’ (pārā. 296) ‘‘nacchannaṃ nappatirūpa’’ntiādīsu (pārā. 383) patirūpe āgato. ‘‘Channaṃ tveva, phagguṇa, phassāyatanāna’’ntiādīsu vacanavisiṭṭhe saṅkhyāvisese. ‘‘Channamativassati, vivaṭaṃ nātivassatī’’tiādīsu (udā. 45; cūḷava. 385) gahaṇe. ‘‘Kyāhaṃ te nacchannopi karissāmī’’tiādīsu nivāsanapārupane ‘‘āyasmā channo anācāraṃ ācaratī’’tiādīsu (pārā. 424) paññattiyaṃ. ‘‘Sabbacchannaṃ sabbaparicchannaṃ (pāci. 52, 54), channā kuṭi āhito ginī’’ti (su. ni. 18) ca ādīsu tiṇādīhi chādane. Idhāpi tiṇādīhi chādaneyeva daṭṭhabbo, tasmā tiṇena vā paṇṇena vā channā yathā na vassati vassodakapatanaṃ na hoti na ovassati, evaṃ sammadeva chāditāti attho.
மே-ஸத்³தோ³ ‘‘கிச்சே²ன மே அதி⁴க³தங், ஹலங் தா³னி பகாஸிது’’ந்திஆதீ³ஸு (மஹாவ॰ 8; தீ³॰ நி॰ 2.65; ம॰ நி॰ 1.281; 2.337; ஸங்॰ நி॰ 1.172) கரணே ஆக³தோ, மயாதி அத்தோ². ‘‘தஸ்ஸ மே, ப⁴ந்தே, ப⁴க³வா ஸங்கி²த்தேன த⁴ம்மங் தே³ஸேதூ’’திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 3.182; அ॰ நி॰ 4.257) ஸம்பதா³னே, மய்ஹந்தி அத்தோ². ‘‘புப்³பே³வ மே, பி⁴க்க²வே, ஸம்போ³தா⁴ அனபி⁴ஸம்பு³த்³த⁴ஸ்ஸ போ³தி⁴ஸத்தஸ்ஸேவ ஸதோ’’ஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.206; ஸங்॰ நி॰ 4.14) ஸாமிஅத்தே² ஆக³தோ. இதா⁴பி ஸாமிஅத்தே² ஏவ த³ட்ட²ப்³போ³, மமாதி அத்தோ². கிஞ்சாபி கீ²ணாஸவானங் மமாயிதப்³ப³ங் நாம கிஞ்சி நத்தி² லோகத⁴ம்மேஹி அனுபலித்தபா⁴வதோ, லோகஸமஞ்ஞாவஸேன பன தேஸம்பி ‘‘அஹங் மமா’’தி வோஹாரமத்தங் ஹோதி. தேனாஹ ப⁴க³வா – ‘‘கிந்தி மே ஸாவகா த⁴ம்மதா³யாதா³ ப⁴வெய்யுங், நோ ஆமிஸதா³யாதா³’’தி (ம॰ நி॰ 1.29).
Me-saddo ‘‘kicchena me adhigataṃ, halaṃ dāni pakāsitu’’ntiādīsu (mahāva. 8; dī. ni. 2.65; ma. ni. 1.281; 2.337; saṃ. ni. 1.172) karaṇe āgato, mayāti attho. ‘‘Tassa me, bhante, bhagavā saṃkhittena dhammaṃ desetū’’tiādīsu (saṃ. ni. 3.182; a. ni. 4.257) sampadāne, mayhanti attho. ‘‘Pubbeva me, bhikkhave, sambodhā anabhisambuddhassa bodhisattasseva sato’’ādīsu (ma. ni. 1.206; saṃ. ni. 4.14) sāmiatthe āgato. Idhāpi sāmiatthe eva daṭṭhabbo, mamāti attho. Kiñcāpi khīṇāsavānaṃ mamāyitabbaṃ nāma kiñci natthi lokadhammehi anupalittabhāvato, lokasamaññāvasena pana tesampi ‘‘ahaṃ mamā’’ti vohāramattaṃ hoti. Tenāha bhagavā – ‘‘kinti me sāvakā dhammadāyādā bhaveyyuṃ, no āmisadāyādā’’ti (ma. ni. 1.29).
குடிகாதி பன மாதுகுச்சி²பி கரஜகாயோபி திணாதி³ச்ச²த³னோ பதிஸ்ஸயோபி வுச்சதி. ததா² ஹி –
Kuṭikāti pana mātukucchipi karajakāyopi tiṇādicchadano patissayopi vuccati. Tathā hi –
‘‘மாதரங் குடிகங் ப்³ரூஸி, ப⁴ரியங் ப்³ரூஸி குலாவகங்;
‘‘Mātaraṃ kuṭikaṃ brūsi, bhariyaṃ brūsi kulāvakaṃ;
புத்தே ஸந்தானகே ப்³ரூஸி, தண்ஹா மே ப்³ரூஸி ப³ந்த⁴ன’’ந்தி. (ஸங்॰ நி॰ 1.19) –
Putte santānake brūsi, taṇhā me brūsi bandhana’’nti. (saṃ. ni. 1.19) –
ஆதீ³ஸு மாதுகுச்சி² ‘‘குடிகா’’தி வுத்தா.
Ādīsu mātukucchi ‘‘kuṭikā’’ti vuttā.
‘‘அட்டி²கங்கலகுடிகே , மங்ஸன்ஹாருபஸிப்³பி³தே;
‘‘Aṭṭhikaṅkalakuṭike , maṃsanhārupasibbite;
தி⁴ரத்து² பூரே து³க்³க³ந்தே⁴, பரக³த்தே மமாயஸீ’’தி. (தே²ரகா³॰ 1153) –
Dhiratthu pūre duggandhe, paragatte mamāyasī’’ti. (theragā. 1153) –
ஆதீ³ஸு கேஸாதி³ஸமூஹபூ⁴தோ கரஜகாயோ. ‘‘கஸ்ஸபஸ்ஸ ப⁴க³வதோ ப⁴கி³னி குடி ஓவஸ்ஸதி’’ (ம॰ நி॰ 2.291) ‘‘குடி நாம உல்லித்தா வா ஹோதி அவலித்தா வா’’திஆதீ³ஸு (பாரா॰ 349) திணச²த³னபதிஸ்ஸயோ. இதா⁴பி ஸோ ஏவ வேதி³தப்³போ³ பண்ணஸாலாய அதி⁴ப்பேதத்தா. குடி ஏவ ஹி குடிகா, அபாகடகுடி ‘‘குடிகா’’தி வுத்தா.
Ādīsu kesādisamūhabhūto karajakāyo. ‘‘Kassapassa bhagavato bhagini kuṭi ovassati’’ (ma. ni. 2.291) ‘‘kuṭi nāma ullittā vā hoti avalittā vā’’tiādīsu (pārā. 349) tiṇachadanapatissayo. Idhāpi so eva veditabbo paṇṇasālāya adhippetattā. Kuṭi eva hi kuṭikā, apākaṭakuṭi ‘‘kuṭikā’’ti vuttā.
ஸுக²-ஸத்³தோ³ பன ‘‘விபிட்டி²கத்வான ஸுக²ங் து³க²ஞ்ச, புப்³பே³வ ச ஸோமனஸ்ஸதோ³மனஸ்ஸ’’ந்திஆதீ³ஸு (ஸு॰ நி॰ 67) ஸுக²வேத³னாயங் ஆக³தோ. ‘‘ஸுகோ² பு³த்³தா⁴னமுப்பாதோ³, ஸுகா² ஸத்³த⁴ம்மதே³ஸனா’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ப॰ 194) ஸுக²மூலே. ‘‘ஸுக²ஸ்ஸேதங், பி⁴க்க²வே, அதி⁴வசனங் யதி³த³ங் புஞ்ஞானீ’’திஆதீ³ஸு (அ॰ நி॰ 7.62; இதிவு॰ 22) ஸுக²ஹேதும்ஹி. ‘‘யஸ்மா ச, கோ², மஹாலி, ரூபங் ஸுக²ங் ஸுகா²னுபதிதங் ஸுகா²வக்கந்த’’ந்திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 3.60) ஸுகா²ரம்மணே, ‘‘தி³ட்ட²த⁴ம்மஸுக²விஹாரா ஏதே, சுந்த³, அரியஸ்ஸ வினயே’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.82) அப்³யாபஜ்ஜே. ‘‘நிப்³பா³னங் பரமங் ஸுக²’’ந்திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 2.215; த⁴॰ ப॰ 203-204) நிப்³பா³னே. ‘‘யாவஞ்சித³ங், பி⁴க்க²வே, ந ஸுகரங் அக்கா²னேன பாபுணிதுங் யாவ ஸுகா² ஸக்³கா³’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 3.225) ஸுக²ப்பச்சயட்டா²னே. ‘‘ஸோவக்³கி³கங் ஸுக²விபாகங் ஸக்³க³ஸங்வத்தனிக’’ந்திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 1.163; ஸங்॰ நி॰ 1.130) இட்டே², பியமனாபேதி அத்தோ². இதா⁴பி இட்டே² ஸுக²ப்பச்சயே வா த³ட்ட²ப்³போ³. ஸா ஹி குடி அந்தோ ப³ஹி ச மனாபபா⁴வேன ஸம்பாதி³தா நிவாஸனபா²ஸுதாய ‘‘ஸுகா²’’தி வுத்தா. ததா² நாதிஸீதனாதிஉண்ஹதாய உதுஸுக²ஸம்பத்தியோகே³ன காயிகசேதஸிகஸுக²ஸ்ஸ பச்சயபா⁴வதோ.
Sukha-saddo pana ‘‘vipiṭṭhikatvāna sukhaṃ dukhañca, pubbeva ca somanassadomanassa’’ntiādīsu (su. ni. 67) sukhavedanāyaṃ āgato. ‘‘Sukho buddhānamuppādo, sukhā saddhammadesanā’’tiādīsu (dha. pa. 194) sukhamūle. ‘‘Sukhassetaṃ, bhikkhave, adhivacanaṃ yadidaṃ puññānī’’tiādīsu (a. ni. 7.62; itivu. 22) sukhahetumhi. ‘‘Yasmā ca, kho, mahāli, rūpaṃ sukhaṃ sukhānupatitaṃ sukhāvakkanta’’ntiādīsu (saṃ. ni. 3.60) sukhārammaṇe, ‘‘diṭṭhadhammasukhavihārā ete, cunda, ariyassa vinaye’’tiādīsu (ma. ni. 1.82) abyāpajje. ‘‘Nibbānaṃ paramaṃ sukha’’ntiādīsu (ma. ni. 2.215; dha. pa. 203-204) nibbāne. ‘‘Yāvañcidaṃ, bhikkhave, na sukaraṃ akkhānena pāpuṇituṃ yāva sukhā saggā’’tiādīsu (ma. ni. 3.225) sukhappaccayaṭṭhāne. ‘‘Sovaggikaṃ sukhavipākaṃ saggasaṃvattanika’’ntiādīsu (dī. ni. 1.163; saṃ. ni. 1.130) iṭṭhe, piyamanāpeti attho. Idhāpi iṭṭhe sukhappaccaye vā daṭṭhabbo. Sā hi kuṭi anto bahi ca manāpabhāvena sampāditā nivāsanaphāsutāya ‘‘sukhā’’ti vuttā. Tathā nātisītanātiuṇhatāya utusukhasampattiyogena kāyikacetasikasukhassa paccayabhāvato.
நிவாதாதி அவாதா, பு²ஸிதக்³க³ளபிஹிதவாதபானத்தா வாதபரிஸ்ஸயரஹிதாதி அத்தோ². இத³ங் தஸ்ஸா குடிகா ஸுக²பா⁴வவிபா⁴வனங். ஸவாதே ஹி ஸேனாஸனே உதுஸப்பாயோ ந லப்³ப⁴தி, நிவாதே ஸோ லப்³ப⁴தீதி. வஸ்ஸாதி பவஸ்ஸ ஸம்மா தா⁴ரங் அனுப்பவெச்ச². தே³வாதி அயங் தே³வ-ஸத்³தோ³ ‘‘இமானி தே, தே³வ, சதுராஸீதி நக³ரஸஹஸ்ஸானி குஸவதீராஜதா⁴னிப்பமுகா²னி, எத்த² , தே³வ, ச²ந்த³ங் ஜனேஹி ஜீவிதே அபெக்க²’’ந்திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 2.266) ஸம்முதிதே³வே க²த்தியே ஆக³தோ. ‘‘சாதுமஹாராஜிகா தே³வா வண்ணவந்தோ ஸுக²ப³ஹுலா’’திஆதீ³ஸு (தீ³॰ நி॰ 3.337) உபபத்திதே³வேஸு. ‘‘தஸ்ஸ தே³வாதிதே³வஸ்ஸ, ஸாஸனங் ஸப்³ப³த³ஸ்ஸினோ’’திஆதீ³ஸு விஸுத்³தி⁴தே³வேஸு . விஸுத்³தி⁴தே³வானஞ்ஹி ப⁴க³வதோ அதிதே³வபா⁴வே வுத்தே இதரேஸங் வுத்தோ ஏவ ஹோதி. ‘‘வித்³தே⁴ விக³தவலாஹகே தே³வே’’திஆதீ³ஸு (ம॰ நி॰ 1.486; ஸங்॰ நி॰ 1.110; இதிவு॰ 27) ஆகாஸே. ‘‘தே³வோ ச காலேன காலங் ந ஸம்மா தா⁴ரங் அனுப்பவெச்ச²தீ’’திஆதீ³ஸு (அ॰ நி॰ 4.70) மேகே⁴ பஜ்ஜுன்னே வா. இதா⁴பி மேகே⁴ பஜ்ஜுன்னே வா த³ட்ட²ப்³போ³. வஸ்ஸாதி ஹி தே ஆணாபெந்தோ தே²ரோ ஆலபதி. யதா²ஸுக²ந்தி யதா²ருசிங். தவ வஸ்ஸனேன மய்ஹங் பா³ஹிரோ பரிஸ்ஸயோ நத்தி², தஸ்மா யதா²காமங் வஸ்ஸாதி வஸ்ஸூபஜீவிஸத்தே அனுக்³க³ண்ஹந்தோ வத³தி.
Nivātāti avātā, phusitaggaḷapihitavātapānattā vātaparissayarahitāti attho. Idaṃ tassā kuṭikā sukhabhāvavibhāvanaṃ. Savāte hi senāsane utusappāyo na labbhati, nivāte so labbhatīti. Vassāti pavassa sammā dhāraṃ anuppaveccha. Devāti ayaṃ deva-saddo ‘‘imāni te, deva, caturāsīti nagarasahassāni kusavatīrājadhānippamukhāni, ettha , deva, chandaṃ janehi jīvite apekkha’’ntiādīsu (dī. ni. 2.266) sammutideve khattiye āgato. ‘‘Cātumahārājikā devā vaṇṇavanto sukhabahulā’’tiādīsu (dī. ni. 3.337) upapattidevesu. ‘‘Tassa devātidevassa, sāsanaṃ sabbadassino’’tiādīsu visuddhidevesu . Visuddhidevānañhi bhagavato atidevabhāve vutte itaresaṃ vutto eva hoti. ‘‘Viddhe vigatavalāhake deve’’tiādīsu (ma. ni. 1.486; saṃ. ni. 1.110; itivu. 27) ākāse. ‘‘Devo ca kālena kālaṃ na sammā dhāraṃ anuppavecchatī’’tiādīsu (a. ni. 4.70) meghe pajjunne vā. Idhāpi meghe pajjunne vā daṭṭhabbo. Vassāti hi te āṇāpento thero ālapati. Yathāsukhanti yathāruciṃ. Tava vassanena mayhaṃ bāhiro parissayo natthi, tasmā yathākāmaṃ vassāti vassūpajīvisatte anuggaṇhanto vadati.
இதா³னி அப்³ப⁴ந்தரே பரிஸ்ஸயாபா⁴வங் த³ஸ்ஸெந்தோ ‘‘சித்த’’ந்திஆதி³மாஹ. தத்த² சித்தங் மே ஸுஸமாஹிதந்தி மம சித்தங் ஸுட்டு² அதிவிய ஸம்மா ஸம்மதே³வ ஏகக்³க³பா⁴வேன ஆரம்மணே ட²பிதங். தஞ்ச கோ² ந நீவரணாதி³விக்க²ம்ப⁴னமத்தேன; அபி ச கோ² விமுத்தங் ஓரம்பா⁴கி³யஉத்³த⁴ங்பா⁴கி³யஸங்க³ஹேஹி ஸப்³ப³ஸங்யோஜனேஹி ஸப்³ப³கிலேஸத⁴ம்மதோ ச விஸேஸேன விமுத்தங், ஸமுச்சே²த³ப்பஹானவஸேன படிபஸ்ஸத்³தி⁴ப்பஹானவஸேன தே பஜஹித்வா டி²தந்தி அத்தோ². ஆதாபீதி வீரியவா. ப²லஸமாபத்திஅத்த²ங் விபஸ்ஸனாரம்ப⁴வஸேன தி³ட்ட²த⁴ம்மஸுக²விஹாரத்த²ஞ்ச ஆரத்³த⁴வீரியோ ஹுத்வா விஹராமி, தி³ப்³ப³விஹாராதீ³ஹி அத்தபா⁴வங் பவத்தேமி, ந பன கிலேஸப்பஹானத்த²ங், பஹாதப்³ப³ஸ்ஸேவ அபா⁴வதோதி அதி⁴ப்பாயோ. ‘‘யதா² பன பா³ஹிரபரிஸ்ஸயாபா⁴வேன, தே³வ, மயா த்வங் வஸ்ஸனே நியோஜிதோ, ஏவங் அப்³ப⁴ந்தரபரிஸ்ஸயாபா⁴வேனபீ’’தி த³ஸ்ஸெந்தோ புனபி ‘‘வஸ்ஸ, தே³வா’’தி ஆஹ.
Idāni abbhantare parissayābhāvaṃ dassento ‘‘citta’’ntiādimāha. Tattha cittaṃ me susamāhitanti mama cittaṃ suṭṭhu ativiya sammā sammadeva ekaggabhāvena ārammaṇe ṭhapitaṃ. Tañca kho na nīvaraṇādivikkhambhanamattena; api ca kho vimuttaṃ orambhāgiyauddhaṃbhāgiyasaṅgahehi sabbasaṃyojanehi sabbakilesadhammato ca visesena vimuttaṃ, samucchedappahānavasena paṭipassaddhippahānavasena te pajahitvā ṭhitanti attho. Ātāpīti vīriyavā. Phalasamāpattiatthaṃ vipassanārambhavasena diṭṭhadhammasukhavihāratthañca āraddhavīriyo hutvā viharāmi, dibbavihārādīhi attabhāvaṃ pavattemi, na pana kilesappahānatthaṃ, pahātabbasseva abhāvatoti adhippāyo. ‘‘Yathā pana bāhiraparissayābhāvena, deva, mayā tvaṃ vassane niyojito, evaṃ abbhantaraparissayābhāvenapī’’ti dassento punapi ‘‘vassa, devā’’ti āha.
அபரோ நயோ ச²ன்னாதி சா²தி³தா பிஹிதா. குடிகாதி அத்தபா⁴வோ. ஸோ ஹி ‘‘அனேகாவயவஸ்ஸ ஸமுதா³யஸ்ஸ அவிஜ்ஜானீவரணஸ்ஸ, பி⁴க்க²வே, புக்³க³லஸ்ஸ தண்ஹாஸங்யுத்தஸ்ஸ அயஞ்சேவ காயோ ஸமுதா³க³தோ, ப³ஹித்³தா⁴ ச நாமரூப’’ந்திஆதீ³ஸு (ஸங்॰ நி॰ 2.19) காயோதி ஆக³தோ. ‘‘ஸிஞ்ச, பி⁴க்கு², இமங் நாவங் , ஸித்தா தே லஹுமெஸ்ஸதீ’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ப॰ 66) நாவாதி ஆக³தோ. ‘‘க³ஹகாரக தி³ட்டோ²ஸி, க³ஹகூடங் விஸங்க²த’’ந்தி (த⁴॰ ப॰ 154) ச ஆதீ³ஸு க³ஹந்தி ஆக³தோ. ‘‘ஸத்தோ கு³ஹாயங் ப³ஹுனாபி⁴ச²ன்னோ, திட்ட²ங் நரோ மோஹனஸ்மிங் பகா³ள்ஹோ’’திஆதீ³ஸு (ஸு॰ நி॰ 778) கு³ஹாதி ஆக³தோ. ‘‘நேலங்கோ³ ஸேதபச்சா²தோ³, ஏகாரோ வத்ததீ ரதோ²’’திஆதீ³ஸு (உதா³॰ 65) ரதோ²தி ஆக³தோ. ‘‘புன கே³ஹங் ந காஹஸீ’’திஆதீ³ஸு (த⁴॰ ப॰ 154) கே³ஹந்தி ஆக³தோ. ‘‘விவடா குடி நிப்³பு³தோ கி³னீ’’திஆதீ³ஸு (ஸு॰ நி॰ 19) குடீதி ஆக³தோ. தஸ்மா இதா⁴பி ஸோ ‘‘குடிகா’’தி வுத்தோ. அத்தபா⁴வோ ஹி கட்டா²தீ³னி படிச்ச லப்³ப⁴மானா கே³ஹனாமிகா குடிகா விய அட்டி²ஆதி³ஸஞ்ஞிதே பத²வீதா⁴துஆதி³கே ப²ஸ்ஸாதி³கே ச படிச்ச லப்³ப⁴மானோ ‘‘குடிகா’’தி வுத்தோ, சித்தமக்கடஸ்ஸ நிவாஸபா⁴வதோ ச. யதா²ஹ –
Aparo nayo channāti chāditā pihitā. Kuṭikāti attabhāvo. So hi ‘‘anekāvayavassa samudāyassa avijjānīvaraṇassa, bhikkhave, puggalassa taṇhāsaṃyuttassa ayañceva kāyo samudāgato, bahiddhā ca nāmarūpa’’ntiādīsu (saṃ. ni. 2.19) kāyoti āgato. ‘‘Siñca, bhikkhu, imaṃ nāvaṃ , sittā te lahumessatī’’tiādīsu (dha. pa. 66) nāvāti āgato. ‘‘Gahakāraka diṭṭhosi, gahakūṭaṃ visaṅkhata’’nti (dha. pa. 154) ca ādīsu gahanti āgato. ‘‘Satto guhāyaṃ bahunābhichanno, tiṭṭhaṃ naro mohanasmiṃ pagāḷho’’tiādīsu (su. ni. 778) guhāti āgato. ‘‘Nelaṅgo setapacchādo, ekāro vattatī ratho’’tiādīsu (udā. 65) rathoti āgato. ‘‘Puna gehaṃ na kāhasī’’tiādīsu (dha. pa. 154) gehanti āgato. ‘‘Vivaṭā kuṭi nibbuto ginī’’tiādīsu (su. ni. 19) kuṭīti āgato. Tasmā idhāpi so ‘‘kuṭikā’’ti vutto. Attabhāvo hi kaṭṭhādīni paṭicca labbhamānā gehanāmikā kuṭikā viya aṭṭhiādisaññite pathavīdhātuādike phassādike ca paṭicca labbhamāno ‘‘kuṭikā’’ti vutto, cittamakkaṭassa nivāsabhāvato ca. Yathāha –
‘‘அட்டி²கங்கலகுடிவேஸா, மக்கடாவஸதோ² இதி;
‘‘Aṭṭhikaṅkalakuṭivesā, makkaṭāvasatho iti;
மக்கடோ பஞ்சத்³வாராய, குடிகாய பஸக்கிய;
Makkaṭo pañcadvārāya, kuṭikāya pasakkiya;
த்³வாரேனானுபரியாதி, க⁴ட்டயந்தோ புனப்புன’’ந்தி ச.
Dvārenānupariyāti, ghaṭṭayanto punappuna’’nti ca.
ஸா பனேஸா அத்தபா⁴வகுடிகா தே²ரஸ்ஸ திண்ணங் ச²ன்னங் அட்ட²ன்னஞ்ச அஸங்வரத்³வாரானங் வஸேன ஸமதி விஜ்ஜ²னகஸ்ஸ ராகா³தி³அவஸ்ஸுதஸ்ஸ பஞ்ஞாய ஸங்வுதத்தா ஸம்மதே³வ பிஹிதத்தா ‘‘ச²ன்னா’’தி வுத்தா. தேனாஹ ப⁴க³வா – ‘‘ஸோதானங் ஸங்வரங் ப்³ரூமி, பஞ்ஞாயேதே பிதீ⁴யரே’’தி (ஸு॰ நி॰ 1041). வுத்தனயேன ச²ன்னத்தா ஏவ கிலேஸது³க்கா²பா⁴வதோ நிராமிஸஸுக²ஸமங்கி³தாய ச ஸுகா² ஸுக²ப்பத்தா, ததோ ஏவ ச நிவாதா நிஹதமானமத³த²ம்ப⁴ஸாரம்ப⁴தாய நிவாதவுத்திகா. அயஞ்ச நயோ ‘‘மய்ஹங் ந ஸங்கிலேஸத⁴ம்மானங் ஸங்வரணமத்தேன ஸித்³தோ⁴, அத² கோ² அக்³க³மக்³க³ஸமாதி⁴னா ஸுட்டு² ஸமாஹிதசித்ததாய சேவ அக்³க³மக்³க³பஞ்ஞாய ஸப்³ப³ஸங்யோஜனேஹி விப்பமுத்தசித்ததாய சா’’தி த³ஸ்ஸெந்தோ ஆஹ ‘‘சித்தங் மே ஸுஸமாஹிதங் விமுத்த’’ந்தி. ஏவங்பூ⁴தோ ச ‘‘இதா³னாஹங் கதகரணீயோ’’தி ந அப்பொஸ்ஸுக்கோ ஹோமி, அத² கோ² ஆதாபீ விஹராமி, ஸதே³வகஸ்ஸ லோகஸ்ஸ ஹிதஸுகூ²பஸங்ஹாரே உஸ்ஸாஹஜாதோ பி⁴க்கா²சாரகாலேபி அனுக⁴ரங் ப்³ரஹ்மவிஹாரேனேவ விஹராமி. தஸ்மா த்வம்பி, தே³வ, பஜ்ஜுன்ன மய்ஹங் பியங் காதுகாமதாயபி வஸ்ஸூபஜீவீனங் ஸத்தானங் அனுகம்பாயபி வஸ்ஸ ஸம்மா தா⁴ரங் அனுப்பவெச்சா²தி ஏவமெத்த² அத்தோ² த³ட்ட²ப்³போ³.
Sā panesā attabhāvakuṭikā therassa tiṇṇaṃ channaṃ aṭṭhannañca asaṃvaradvārānaṃ vasena samati vijjhanakassa rāgādiavassutassa paññāya saṃvutattā sammadeva pihitattā ‘‘channā’’ti vuttā. Tenāha bhagavā – ‘‘sotānaṃ saṃvaraṃ brūmi, paññāyete pidhīyare’’ti (su. ni. 1041). Vuttanayena channattā eva kilesadukkhābhāvato nirāmisasukhasamaṅgitāya ca sukhā sukhappattā, tato eva ca nivātā nihatamānamadathambhasārambhatāya nivātavuttikā. Ayañca nayo ‘‘mayhaṃ na saṃkilesadhammānaṃ saṃvaraṇamattena siddho, atha kho aggamaggasamādhinā suṭṭhu samāhitacittatāya ceva aggamaggapaññāya sabbasaṃyojanehi vippamuttacittatāya cā’’ti dassento āha ‘‘cittaṃ me susamāhitaṃ vimutta’’nti. Evaṃbhūto ca ‘‘idānāhaṃ katakaraṇīyo’’ti na appossukko homi, atha kho ātāpī viharāmi, sadevakassa lokassa hitasukhūpasaṃhāre ussāhajāto bhikkhācārakālepi anugharaṃ brahmavihāreneva viharāmi. Tasmā tvampi, deva, pajjunna mayhaṃ piyaṃ kātukāmatāyapi vassūpajīvīnaṃ sattānaṃ anukampāyapi vassa sammā dhāraṃ anuppavecchāti evamettha attho daṭṭhabbo.
எத்த² ச தே²ரோ ‘‘ச²ன்னா மே குடிகா ஸுகா² நிவாதா’’தி இமினா லோகியலோகுத்தரபே⁴த³ங் அத்தனோ அதி⁴ஸீலஸிக்க²ங் த³ஸ்ஸேதி. ‘‘சித்தங் மே ஸுஸமாஹித’’ந்தி இமினா அதி⁴சித்தஸிக்க²ங். ‘‘விமுத்த’’ந்தி இமினா அதி⁴பஞ்ஞாஸிக்க²ங். ‘‘ஆதாபீ விஹராமீ’’தி இமினா தி³ட்ட²த⁴ம்மஸுக²விஹாரங். அத² வா ‘‘ச²ன்னா மே குடிகா ஸுகா² நிவாதா’’தி இமினா அனிமித்தவிஹாரங் த³ஸ்ஸேதி கிலேஸவஸ்ஸபிதா⁴னமுகே²ன நிச்சாதி³னிமித்துக்³கா⁴டனதீ³பனதோ. ‘‘சித்தங் மே ஸுஸமாஹித’’ந்தி இமினா அப்பணிஹிதவிஹாரங். ‘‘விமுத்த’’ந்தி இமினா ஸுஞ்ஞதவிஹாரங். ‘‘ஆதாபீ விஹராமீ’’தி இமினா தேஸங் திண்ணங் விஹாரானங் அதி⁴க³மூபாயங். பட²மேன வா தோ³ஸப்பஹானங், து³தியேன ராக³ப்பஹானங், ததியேன மோஹப்பஹானங். ததா² து³தியேன பட²மது³தியேஹி வா த⁴ம்மவிஹாரஸம்பத்தியோ த³ஸ்ஸேதி. ததியேன விமுத்திஸம்பத்தியோ. ‘‘ஆதாபீ விஹராமீ’’தி இமினா பரஹிதபடிபத்தியங் அதந்தி³தபா⁴வங் த³ஸ்ஸேதீதி த³ட்ட²ப்³ப³ங்.
Ettha ca thero ‘‘channā me kuṭikā sukhā nivātā’’ti iminā lokiyalokuttarabhedaṃ attano adhisīlasikkhaṃ dasseti. ‘‘Cittaṃ me susamāhita’’nti iminā adhicittasikkhaṃ. ‘‘Vimutta’’nti iminā adhipaññāsikkhaṃ. ‘‘Ātāpī viharāmī’’ti iminā diṭṭhadhammasukhavihāraṃ. Atha vā ‘‘channā me kuṭikā sukhā nivātā’’ti iminā animittavihāraṃ dasseti kilesavassapidhānamukhena niccādinimittugghāṭanadīpanato. ‘‘Cittaṃ me susamāhita’’nti iminā appaṇihitavihāraṃ. ‘‘Vimutta’’nti iminā suññatavihāraṃ. ‘‘Ātāpī viharāmī’’ti iminā tesaṃ tiṇṇaṃ vihārānaṃ adhigamūpāyaṃ. Paṭhamena vā dosappahānaṃ, dutiyena rāgappahānaṃ, tatiyena mohappahānaṃ. Tathā dutiyena paṭhamadutiyehi vā dhammavihārasampattiyo dasseti. Tatiyena vimuttisampattiyo. ‘‘Ātāpī viharāmī’’ti iminā parahitapaṭipattiyaṃ atanditabhāvaṃ dassetīti daṭṭhabbaṃ.
ஏவங் ‘‘யதா²னாமா’’தி கா³தா²ய வுத்தானங் த⁴ம்மவிஹாராதீ³னங் இமாய கா³தா²ய த³ஸ்ஸிதத்தா தத்த² அத³ஸ்ஸிதேஸு நாமகொ³த்தேஸு நாமங் த³ஸ்ஸேதுங் ‘‘இத்த²ங் ஸுத³’’ந்திஆதி³ வுத்தங். யே ஹி தே²ரா நாமமத்தேன பாகடா, தே நாமேன, யே கொ³த்தமத்தேன பாகடா, தே கொ³த்தேன, யே உப⁴யதா² பாகடா, தே உப⁴யேனபி த³ஸ்ஸிஸ்ஸ’’ந்தி. அயங் பன தே²ரோ நாமேன அபி⁴லக்கி²தோ, ந ததா² கொ³த்தேனாதி ‘‘இத்த²ங் ஸுத³ங் ஆயஸ்மா ஸுபூ⁴தீ’’தி வுத்தங். தத்த² இத்த²ந்தி இத³ங் பகாரங், இமினா ஆகாரேனாதி அத்தோ². ஸுத³ந்தி ஸு இத³ங், ஸந்தி⁴வஸேன இகாரலோபோ. ஸூதி ச நிபாதமத்தங், இத³ங் கா³த²ந்தி யோஜனா. ஆயஸ்மாதி பியவசனமேதங் க³ருகா³ரவஸப்பதிஸ்ஸவசனமேதங். ஸுபூ⁴தீதி நாமகித்தனங். ஸோ ஹி ஸரீரஸம்பத்தியாபி த³ஸ்ஸனீயோ பாஸாதி³கோ, கு³ணஸம்பத்தியாபி. இதி ஸுந்த³ராய ஸரீராவயவவிபூ⁴தியா ஸீலஸம்பத்தியாதி³விபூ⁴தியா ச ஸமன்னாக³தத்தா ஸுபூ⁴தீதி பஞ்ஞாயித்த² ஸீலஸாராதி³தி²ரகு³ணயோக³தோ தே²ரோ. அபா⁴ஸித்தா²தி கதே²ஸி. கஸ்மா பனேதே மஹாதே²ரா அத்தனோ கு³ணே பகாஸெந்தீதி? இமினா தீ³கே⁴ன அத்³து⁴னா அனதி⁴க³தபுப்³ப³ங் பரமக³ம்பீ⁴ரங் அதிவிய ஸந்தங் பணீதங் அத்தனா அதி⁴க³தங் லோகுத்தரத⁴ம்மங் பச்சவெக்கி²த்வா பீதிவேக³ஸமுஸ்ஸாஹிதஉதா³னவஸேன ஸாஸனஸ்ஸ நிய்யானிகபா⁴வவிபா⁴வனவஸேன ச பரமப்பிச்சா² அரியா அத்தனோ கு³ணே பகாஸெந்தி, யதா² தங் லோகனாதோ² போ³த⁴னெய்யஅஜ்ஜா²ஸயவஸேன ‘‘த³ஸப³லஸமன்னாக³தோ, பி⁴க்க²வே, ததா²க³தோ சதுவேஸாரஜ்ஜவிஸாரதோ³’’திஆதி³னா அத்தனோ கு³ணே பகாஸேதி, ஏவமயங் தே²ரஸ்ஸ அஞ்ஞாப்³யாகரணகா³தா² ஹோதீதி.
Evaṃ ‘‘yathānāmā’’ti gāthāya vuttānaṃ dhammavihārādīnaṃ imāya gāthāya dassitattā tattha adassitesu nāmagottesu nāmaṃ dassetuṃ ‘‘itthaṃ suda’’ntiādi vuttaṃ. Ye hi therā nāmamattena pākaṭā, te nāmena, ye gottamattena pākaṭā, te gottena, ye ubhayathā pākaṭā, te ubhayenapi dassissa’’nti. Ayaṃ pana thero nāmena abhilakkhito, na tathā gottenāti ‘‘itthaṃ sudaṃ āyasmā subhūtī’’ti vuttaṃ. Tattha itthanti idaṃ pakāraṃ, iminā ākārenāti attho. Sudanti su idaṃ, sandhivasena ikāralopo. Sūti ca nipātamattaṃ, idaṃ gāthanti yojanā. Āyasmāti piyavacanametaṃ garugāravasappatissavacanametaṃ. Subhūtīti nāmakittanaṃ. So hi sarīrasampattiyāpi dassanīyo pāsādiko, guṇasampattiyāpi. Iti sundarāya sarīrāvayavavibhūtiyā sīlasampattiyādivibhūtiyā ca samannāgatattā subhūtīti paññāyittha sīlasārādithiraguṇayogato thero. Abhāsitthāti kathesi. Kasmā panete mahātherā attano guṇe pakāsentīti? Iminā dīghena addhunā anadhigatapubbaṃ paramagambhīraṃ ativiya santaṃ paṇītaṃ attanā adhigataṃ lokuttaradhammaṃ paccavekkhitvā pītivegasamussāhitaudānavasena sāsanassa niyyānikabhāvavibhāvanavasena ca paramappicchā ariyā attano guṇe pakāsenti, yathā taṃ lokanātho bodhaneyyaajjhāsayavasena ‘‘dasabalasamannāgato, bhikkhave, tathāgato catuvesārajjavisārado’’tiādinā attano guṇe pakāseti, evamayaṃ therassa aññābyākaraṇagāthā hotīti.
பரமத்த²தீ³பனியா தே²ரகா³தா²ஸங்வண்ணனாய
Paramatthadīpaniyā theragāthāsaṃvaṇṇanāya
ஸுபூ⁴தித்தே²ரகா³தா²வண்ணனா நிட்டி²தா.
Subhūtittheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
திபிடக (மூல) • Tipiṭaka (Mūla) / ஸுத்தபிடக • Suttapiṭaka / கு²த்³த³கனிகாய • Khuddakanikāya / தே²ரகா³தா²பாளி • Theragāthāpāḷi / 1. ஸுபூ⁴தித்தே²ரகா³தா² • 1. Subhūtittheragāthā