Library / Tipiṭaka / ਤਿਪਿਟਕ • Tipiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਟੀਕਾ) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) |
੭. ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ
7. Subrahmasuttavaṇṇanā
੯੮. ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਾਤਿ ਤਸ੍ਸ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਨਾਮਂ। ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕੂਪਸਙ੍ਕਮਨਸ੍ਸ ਕਾਰਣਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਸੋ ਕਿਰਾ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਤਦੇવ ਸੋਕਂ ਤਸ੍ਸ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਅਟ੍ਠੁਪ੍ਪਤ੍ਤਿ। ਅਚ੍ਛਰਾਸਙ੍ਘਪਰਿવੁਤੋਤਿ ਸਹਸ੍ਸਮਤ੍ਤੇਨ ਅਚ੍ਛਰਾਸਙ੍ਘੇਨ ਪਰਿવੁਤੋ। ਨਨ੍ਦਨਕੀਲ਼ਿਕਨ੍ਤਿ ਨਨ੍ਦਨવਨਕੀਲ਼ਿਕਂ। ਹਤ੍ਥਂ ਆਗਚ੍ਛਤੀਤਿ ਹਤ੍ਥਗਯ੍ਹੁਪਗੋ ਹੋਤਿ। ਗਨ੍ਥੇਨ੍ਤੀਤਿ ਏਤ੍ਥ ਮਾਲਾવੇਠਨਮ੍ਪਿ ਖਿਡ੍ਡਾਪਸੁਤਤਾਯਾਤਿ ਦਟ੍ਠਬ੍ਬਂ। ਅਞ੍ਞਥਾ ਪੁਪ੍ਫਾਨਿਯੇવ ਤਾਯ ਤਾਯ ਚਿਤ੍ਤਸ੍ਸ વਸੇਨ ਮਾਲਾਭਾવੇਨ ਹਤ੍ਥਂ ਉਪਗਚ੍ਛਨ੍ਤੀਤਿ। ਉਪਚ੍ਛੇਦਕਕਮ੍ਮવਸੇਨਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂ ਦੇવਲੋਕੇ ਆਯੁਸੇਸੇ ਸਤਿ ਏવ ਤਸ੍ਸ ਪਨ ਉਪਘਾਤਕਸ੍ਸ ਲਦ੍ਧੋਕਾਸਸ੍ਸ ਪਾਪਕਮ੍ਮਸ੍ਸ વਸੇਨ। ‘‘ਪਹਾਰੋ’’ਤਿ ਦਿવਸਸ੍ਸ ਤਤਿਯੋ ਭਾਗੋ વੁਚ੍ਚਤਿ, ਤਸ੍ਮਾ ਏਕਪ੍ਪਹਾਰੇਨੇવਾਤਿ ਏਕવੇਲਾਯਮੇવਾਤਿ ਅਤ੍ਥੋ।
98.Subrahmāti tassa devaputtassa nāmaṃ. Tassa satthu santikūpasaṅkamanassa kāraṇaṃ dassento ‘‘so kirā’’tiādimāha. Tadeva sokaṃ tassa devaputtassa aṭṭhuppatti. Accharāsaṅghaparivutoti sahassamattena accharāsaṅghena parivuto. Nandanakīḷikanti nandanavanakīḷikaṃ. Hatthaṃ āgacchatīti hatthagayhupago hoti. Ganthentīti ettha mālāveṭhanampi khiḍḍāpasutatāyāti daṭṭhabbaṃ. Aññathā pupphāniyeva tāya tāya cittassa vasena mālābhāvena hatthaṃ upagacchantīti. Upacchedakakammavasenāti tasmiṃ devaloke āyusese sati eva tassa pana upaghātakassa laddhokāsassa pāpakammassa vasena. ‘‘Pahāro’’ti divasassa tatiyo bhāgo vuccati, tasmā ekappahārenevāti ekavelāyamevāti attho.
ਪਿਯવਤ੍ਥੁਕਸੋਕੇਨਾਤਿ ਪਿਯવਤ੍ਥੁਨਿਮਿਤ੍ਤਕੇਨ ਸੋਕੇਨ। ਰੁਪ੍ਪਮਾਨੋਤਿ ਪੀਲ਼ਿਯਮਾਨੋ। ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇਤਿ ਮਨੁਸ੍ਸਗਣਨਾਯ ਸਤ੍ਤਮੇ ਦਿવਸੇ। ਤਤ੍ਥੇવਾਤਿ ਤਸ੍ਮਿਂਯੇવ ਨਿਰਯੇ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਿਤਬ੍ਬਂ ਇਮਿਨਾ ਤਾਹਿ ਚ ਸਹੇવ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਸ੍ਸ ਪਾਪਕਮ੍ਮਸ੍ਸ ਕਤਤ੍ਤਾ। ਰੁਪ੍ਪੀਤਿ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਸਂ ਆਪਜ੍ਜਿ। ਨਿਦ੍ਧਮਿਤੁਨ੍ਤਿ ਨੀਹਰਿਤੁਂ ਅਪਨੇਤੁਂ। ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾਤਿ ਤਾਹਿ ਪਞ੍ਚਸਤਾਹਿ ਅਚ੍ਛਰਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਭਗવਤੋ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਗਨ੍ਤ੍વਾ।
Piyavatthukasokenāti piyavatthunimittakena sokena. Ruppamānoti pīḷiyamāno. Sattame divaseti manussagaṇanāya sattame divase. Tatthevāti tasmiṃyeva niraye nibbattitabbaṃ iminā tāhi ca saheva pubbe tassa pāpakammassa katattā. Ruppīti cittasantāsaṃ āpajji. Niddhamitunti nīharituṃ apanetuṃ. Satthu santikaṃ gantvāti tāhi pañcasatāhi accharāhi saddhiṃ bhagavato santikaṃ gantvā.
ਇਦਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਤਨੋ ਚਿਤ੍ਤਂ ਦਸ੍ਸੇਤਿ ਆਸਨ੍ਨਪਚ੍ਚਕ੍ਖਭਾવਤੋ। ਨਿਚ੍ਚਨ੍ਤਿ ਸਦਾ। ਸ੍વਾਯਂ ਨਿਚ੍ਚਤ੍ਥੋ ਅਧਿਪ੍ਪਾਯવਸੇਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋਤਿ ਤਤ੍ਥ ਪਹਾਤਬ੍ਬਂ ਗਹੇਤਬ੍ਬਞ੍ਚ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ‘‘ਦੇવਲੋਕੇ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਨ ਗਹੇਤਬ੍ਬੋ ਹੇਤੁਪવਤ੍ਤਿਤੋ ਪੁਬ੍ਬੇ ਤਸ੍ਸ ਉਤ੍ਰਾਸਸ੍ਸ ਅਭਾવਤੋ। ਤੇਸੂਤਿ ਦੁਕ੍ਖੇਸੁ। ਤਾਨਿ ਹਿ ਹੇਤੁਪਚ੍ਚਯੇਹਿ ਕਤ੍ਤਬ੍ਬਤੋ ਗਾਥਾਯਂ ‘‘ਕਿਚ੍ਛੇਸੂ’’ਤਿ વੁਤ੍ਤਾਨਿ। ਕਿਚ੍ਛੇਸੂਤਿ વਾ ਕਿਚ੍ਛਨਿਮਿਤ੍ਤਂ। ਯਾਸਞ੍ਹਿ ਪਯੋਗવਿਪਤ੍ਤੀਨਂ વਸੇਨਸ੍ਸ ਤਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਿ ਉਪ੍ਪਜ੍ਜੇਯ੍ਯੁਂ, ਤਂਨਿਮਿਤ੍ਤਨ੍ਤਿ ਅਤ੍ਥੋ। ਤਾ ਹਿ ਅਸ੍ਸ ਪਯੋਗવਿਪਤ੍ਤਿਯੋ ਗਤਿવਿਪਤ੍ਤਿਯੋ ਸਤ੍ਥੁ ਸਨ੍ਤਿਕਂ ਉਪਗਮਨੇਨ ਹਾਯੇਯ੍ਯੁਂ। ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ ਦਿਟ੍ਠਾਨੀਤਿ ਨਿਬ੍ਬਤ੍ਤਾਨਂ વਸੇਨ ਦਿਟ੍ਠਾਨਿ ਦੁਕ੍ਖਾਨਿ। ਤੇਸੁ ਚ ਦੁਕ੍ਖੇਸੁ। ਸਬ੍ਬਤ੍ਥ ਨਿਮਿਤ੍ਤਤ੍ਥੇ ਭੁਮ੍ਮਂ। ਡਯ੍ਹਮਾਨੋ વਿਯ ਚਿਤ੍ਤਸਨ੍ਤਾਪੇਨ।
Idantiattano cittaṃ dasseti āsannapaccakkhabhāvato. Niccanti sadā. Svāyaṃ niccattho adhippāyavasena gahetabboti tattha pahātabbaṃ gahetabbañca dassento ‘‘devaloke’’tiādimāha. Na gahetabbo hetupavattito pubbe tassa utrāsassa abhāvato. Tesūti dukkhesu. Tāni hi hetupaccayehi kattabbato gāthāyaṃ ‘‘kicchesū’’ti vuttāni. Kicchesūti vā kicchanimittaṃ. Yāsañhi payogavipattīnaṃ vasenassa tāni dukkhāni uppajjeyyuṃ, taṃnimittanti attho. Tā hi assa payogavipattiyo gativipattiyo satthu santikaṃ upagamanena hāyeyyuṃ. Nibbattānaṃ diṭṭhānīti nibbattānaṃ vasena diṭṭhāni dukkhāni. Tesu ca dukkhesu. Sabbattha nimittatthe bhummaṃ. Ḍayhamāno viya cittasantāpena.
ਚਤ੍ਤਾਰਿਪਿ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਬੁਜ੍ਝਤਿ ਪਟਿવਿਜ੍ਝਤੀਤਿ ਬੋਧਿ, ਸਤਿਆਦਿਧਮ੍ਮਸਾਮਗ੍ਗੀ, ਤਸ੍ਮਾ ਬੋਜ੍ਝਾ ਬੋਧਿਤੋ। ਸਾ ਪਨ ਬੋਧਿ ਭਾવਨਾਕਾਰੇਨੇવ ਪવਤ੍ਤਤਿ, ਅਞ੍ਞਤ੍ਰਸਦ੍ਦਯੋਗੇਨ ਚ ‘‘ਬੋਜ੍ਝਾ’’ਤਿ ਨਿਸ੍ਸਕ੍ਕવਚਨਨ੍ਤਿ ਤਦਤ੍ਥਂ ਦਸ੍ਸੇਨ੍ਤੋ ਮੁਞ੍ਚਿਤ੍વਾਪਦਂ ਅਪੇਕ੍ਖਿਤ੍વਾ ‘‘ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਭਾવਨ’’ਨ੍ਤਿ ਆਹ। ਤਪੋਗੁਣਨ੍ਤਿ ਧੁਤਧਮ੍ਮਮਾਹ। ਸੋ ਹਿ ਤਣ੍ਹਾਲੋਲੁਪ੍ਪਸ੍ਸ ਤਪਨਤੋ ਤਪੋ, ਸਯਂ ਗੁਣਸਭਾવਤ੍ਤਾ ਗੁਣਸਨ੍ਨਿਸ੍ਸਯਤੋ ਚ ਗੁਣਨ੍ਤਿ। ਤੇਨਾਹ ‘‘ਧੁਤਙ੍ਗਸਙ੍ਖਾਤਂ ਤਪੋਗੁਣ’’ਨ੍ਤਿ। ਸਬ੍ਬੇ ਸਙ੍ਖਾਰਗਤਾ ਨਿਸ੍ਸਜ੍ਜੀਯਨ੍ਤਿ ਏਤ੍ਥਾਤਿ ਸਬ੍ਬਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗੋ, ਅਸਙ੍ਖਤਧਾਤੂਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਬ੍ਬਨਿਸ੍ਸਗ੍ਗਾਤਿ ਨਿਬ੍ਬਾਨਤੋ’’ਤਿ।
Cattāripi saccāni bujjhati paṭivijjhatīti bodhi, satiādidhammasāmaggī, tasmā bojjhā bodhito. Sā pana bodhi bhāvanākāreneva pavattati, aññatrasaddayogena ca ‘‘bojjhā’’ti nissakkavacananti tadatthaṃ dassento muñcitvāpadaṃ apekkhitvā ‘‘bojjhaṅgabhāvana’’nti āha. Tapoguṇanti dhutadhammamāha. So hi taṇhāloluppassa tapanato tapo, sayaṃ guṇasabhāvattā guṇasannissayato ca guṇanti. Tenāha ‘‘dhutaṅgasaṅkhātaṃ tapoguṇa’’nti. Sabbe saṅkhāragatā nissajjīyanti etthāti sabbanissaggo, asaṅkhatadhātūti āha ‘‘sabbanissaggāti nibbānato’’ti.
ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੋવ ਪਠਮਂ વੇਦਿਤਬ੍ਬੋ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮવਸੇਨ ਤਸ੍ਸੇવ ਪਠਮਤ੍ਤਾ। ਤਂ ਪਨ ਪਟਿਪਤ੍ਤਿਕ੍ਕਮਂ ਦਸ੍ਸੇਤੁਂ ‘‘ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਂવਰੇ ਹੀ’’ਤਿਆਦਿਮਾਹ। ਨਿਪ੍ਪਰਿਯਾਯਤੋ ਮਗ੍ਗਪਰਿਯਾਪਨ੍ਨਾ ਏવ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗਾਤਿ ਆਹ ‘‘ਸਹવਿਪਸ੍ਸਨਾਯ ਬੋਜ੍ਝਙ੍ਗੇ’’ਤਿ। ਤਸ੍ਸਾਤਿ ਤਥਾਭਾવੇਨ ਤਸ੍ਸ ਯੋਗਿਨੋ। ਯਸ੍ਮਾ ਦੇવਪੁਤ੍ਤਸ੍ਸ ਸਤ੍ਥਾ ਤਂ ਗਾਥਂ વਤ੍વਾ ਉਪਰਿ ਚ ਸਚ੍ਚਾਨਿ ਪਕਾਸੇਸਿ, ਤਸ੍ਮਾ વੁਤ੍ਤਂ ‘‘ਭਗવਾ ਚਤੁਸਚ੍ਚવਸੇਨ ਦੇਸਨਂ વਿਨਿવਤ੍ਤੇਸੀ’’ਤਿ। ਦੇવਪੁਤ੍ਤੋ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹੀਤਿ ਕਾਮਂ ਤਸ੍ਸੇવ વਿਸੇਸਾਧਿਗਮੋ ਇਧਾਗਤੋ, ਪਞ੍ਚਸਤਮਤ੍ਤਾਹਿ ਪਨ ਅਚ੍ਛਰਾਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਹੀਤਿ વੇਦਿਤਬ੍ਬਂ। ਤੇਨਾਹ ਮਹਾਸਤਿਪਟ੍ਠਾਨਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾਯਂ (ਦੀ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੨.੩੭੩; ਮ॰ ਨਿ॰ ਅਟ੍ਠ॰ ੧.੧੦੬) ‘‘ਸੋ ਦੇਸਨਾਪਰਿਯੋਸਾਨੇ ਪਞ੍ਚਹਿ ਅਚ੍ਛਰਾਸਤੇਹਿ ਸਦ੍ਧਿਂ ਸੋਤਾਪਤ੍ਤਿਫਲੇ ਪਤਿਟ੍ਠਾਯ ਤਂ ਸਮ੍ਪਤ੍ਤਿਂ ਥਾવਰਂ ਕਤ੍વਾ ਦੇવਲੋਕਮੇવ ਅਗਮਾਸੀ’’ਤਿ।
Indriyasaṃvarovapaṭhamaṃ veditabbo paṭipattikkamavasena tasseva paṭhamattā. Taṃ pana paṭipattikkamaṃ dassetuṃ ‘‘indriyasaṃvare hī’’tiādimāha. Nippariyāyato maggapariyāpannā eva bojjhaṅgāti āha ‘‘sahavipassanāya bojjhaṅge’’ti. Tassāti tathābhāvena tassa yogino. Yasmā devaputtassa satthā taṃ gāthaṃ vatvā upari ca saccāni pakāsesi, tasmā vuttaṃ ‘‘bhagavā catusaccavasena desanaṃ vinivattesī’’ti. Devaputto sotāpattiphale patiṭṭhahīti kāmaṃ tasseva visesādhigamo idhāgato, pañcasatamattāhi pana accharāhi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhahīti veditabbaṃ. Tenāha mahāsatipaṭṭhānasuttavaṇṇanāyaṃ (dī. ni. aṭṭha. 2.373; ma. ni. aṭṭha. 1.106) ‘‘so desanāpariyosāne pañcahi accharāsatehi saddhiṃ sotāpattiphale patiṭṭhāya taṃ sampattiṃ thāvaraṃ katvā devalokameva agamāsī’’ti.
ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ ਨਿਟ੍ਠਿਤਾ।
Subrahmasuttavaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
ਤਿਪਿਟਕ (ਮੂਲ) • Tipiṭaka (Mūla) / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ • Suttapiṭaka / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ • Saṃyuttanikāya / ੭. ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਤ੍ਤਂ • 7. Subrahmasuttaṃ
ਅਟ੍ਠਕਥਾ • Aṭṭhakathā / ਸੁਤ੍ਤਪਿਟਕ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / ਸਂਯੁਤ੍ਤਨਿਕਾਯ (ਅਟ੍ਠਕਥਾ) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ੭. ਸੁਬ੍ਰਹ੍ਮਸੁਤ੍ਤવਣ੍ਣਨਾ • 7. Subrahmasuttavaṇṇanā