| Library / Tipiṭaka / तिपिटक • Tipiṭaka / संयुत्तनिकाय • Saṃyuttanikāya |
८. सुदत्तसुत्तं
8. Sudattasuttaṃ
२४२. एकं समयं भगवा राजगहे विहरति सीतवने। तेन खो पन समयेन अनाथपिण्डिको गहपति राजगहं अनुप्पत्तो होति केनचिदेव करणीयेन। अस्सोसि खो अनाथपिण्डिको गहपति – ‘‘बुद्धो किर लोके उप्पन्नो’’ति। तावदेव च पन भगवन्तं दस्सनाय उपसङ्कमितुकामो होति। अथस्स अनाथपिण्डिकस्स गहपतिस्स एतदहोसि – ‘‘अकालो खो अज्ज भगवन्तं दस्सनाय उपसङ्कमितुं। स्वे दानाहं कालेन भगवन्तं दस्सनाय गमिस्सामी’’ति बुद्धगताय सतिया निपज्जि। रत्तिया सुदं तिक्खत्तुं वुट्ठासि पभातन्ति मञ्ञमानो। अथ खो अनाथपिण्डिको गहपति येन सिवथिकद्वारं 1 तेनुपसङ्कमि। अमनुस्सा द्वारं विवरिंसु। अथ खो अनाथपिण्डिकस्स गहपतिस्स नगरम्हा निक्खमन्तस्स आलोको अन्तरधायि, अन्धकारो पातुरहोसि, भयं छम्भितत्तं लोमहंसो उदपादि, ततोव पुन निवत्तितुकामो अहोसि। अथ खो सिवको 2 यक्खो अन्तरहितो सद्दमनुस्सावेसि –
242. Ekaṃ samayaṃ bhagavā rājagahe viharati sītavane. Tena kho pana samayena anāthapiṇḍiko gahapati rājagahaṃ anuppatto hoti kenacideva karaṇīyena. Assosi kho anāthapiṇḍiko gahapati – ‘‘buddho kira loke uppanno’’ti. Tāvadeva ca pana bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamitukāmo hoti. Athassa anāthapiṇḍikassa gahapatissa etadahosi – ‘‘akālo kho ajja bhagavantaṃ dassanāya upasaṅkamituṃ. Sve dānāhaṃ kālena bhagavantaṃ dassanāya gamissāmī’’ti buddhagatāya satiyā nipajji. Rattiyā sudaṃ tikkhattuṃ vuṭṭhāsi pabhātanti maññamāno. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati yena sivathikadvāraṃ 3 tenupasaṅkami. Amanussā dvāraṃ vivariṃsu. Atha kho anāthapiṇḍikassa gahapatissa nagaramhā nikkhamantassa āloko antaradhāyi, andhakāro pāturahosi, bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso udapādi, tatova puna nivattitukāmo ahosi. Atha kho sivako 4 yakkho antarahito saddamanussāvesi –
‘‘सतं हत्थी सतं अस्सा, सतं अस्सतरीरथा।
‘‘Sataṃ hatthī sataṃ assā, sataṃ assatarīrathā;
सतं कञ्ञासहस्सानि, आमुक्कमणिकुण्डला।
Sataṃ kaññāsahassāni, āmukkamaṇikuṇḍalā;
एकस्स पदवीतिहारस्स, कलं नाग्घन्ति सोळसिं॥
Ekassa padavītihārassa, kalaṃ nāgghanti soḷasiṃ.
‘‘अभिक्कम गहपति, अभिक्कम गहपति।
‘‘Abhikkama gahapati, abhikkama gahapati;
अभिक्कमनं ते सेय्यो, नो पटिक्कमन’’न्ति॥
Abhikkamanaṃ te seyyo, no paṭikkamana’’nti.
अथ खो अनाथपिण्डिकस्स गहपतिस्स अन्धकारो अन्तरधायि, आलोको पातुरहोसि, यं अहोसि भयं छम्भितत्तं लोमहंसो, सो पटिप्पस्सम्भि। दुतियम्पि खो अनाथपिण्डिकस्स गहपतिस्स आलोको अन्तरधायि, अन्धकारो पातुरहोसि, भयं छम्भितत्तं लोमहंसो उदपादि, ततोव पुन निवत्तितुकामो अहोसि। दुतियम्पि खो सिवको यक्खो अन्तरहितो सद्दमनुस्सावेसि –
Atha kho anāthapiṇḍikassa gahapatissa andhakāro antaradhāyi, āloko pāturahosi, yaṃ ahosi bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso, so paṭippassambhi. Dutiyampi kho anāthapiṇḍikassa gahapatissa āloko antaradhāyi, andhakāro pāturahosi, bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso udapādi, tatova puna nivattitukāmo ahosi. Dutiyampi kho sivako yakkho antarahito saddamanussāvesi –
‘‘सतं हत्थी सतं अस्सा…पे॰…
‘‘Sataṃ hatthī sataṃ assā…pe…
कलं नाग्घन्ति सोळसिं॥
Kalaṃ nāgghanti soḷasiṃ.
‘‘अभिक्कम गहपति, अभिक्कम गहपति।
‘‘Abhikkama gahapati, abhikkama gahapati;
अभिक्कमनं ते सेय्यो, नो पटिक्कमन’’न्ति॥
Abhikkamanaṃ te seyyo, no paṭikkamana’’nti.
अथ खो अनाथपिण्डिकस्स गहपतिस्स अन्धकारो अन्तरधायि , आलोको पातुरहोसि, यं अहोसि भयं छम्भितत्तं लोमहंसो, सो पटिप्पस्सम्भि। ततियम्पि खो अनाथपिण्डिकस्स गहपतिस्स आलोको अन्तरधायि, अन्धकारो पातुरहोसि, भयं छम्भितत्तं लोमहंसो उदपादि, ततोव पुन निवत्तितुकामो अहोसि। ततियम्पि खो सिवको यक्खो अन्तरहितो सद्दमनुस्सावेसि –
Atha kho anāthapiṇḍikassa gahapatissa andhakāro antaradhāyi , āloko pāturahosi, yaṃ ahosi bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso, so paṭippassambhi. Tatiyampi kho anāthapiṇḍikassa gahapatissa āloko antaradhāyi, andhakāro pāturahosi, bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso udapādi, tatova puna nivattitukāmo ahosi. Tatiyampi kho sivako yakkho antarahito saddamanussāvesi –
‘‘सतं हत्थी सतं अस्सा…पे॰…
‘‘Sataṃ hatthī sataṃ assā…pe…
कलं नाग्घन्ति सोळसिं॥
Kalaṃ nāgghanti soḷasiṃ.
‘‘अभिक्कम गहपति, अभिक्कम गहपति।
‘‘Abhikkama gahapati, abhikkama gahapati;
अभिक्कमनं ते सेय्यो, नो पटिक्कमन’’न्ति॥
Abhikkamanaṃ te seyyo, no paṭikkamana’’nti.
अथ खो अनाथपिण्डिकस्स गहपतिस्स अन्धकारो अन्तरधायि, आलोको पातुरहोसि, यं अहोसि भयं छम्भितत्तं लोमहंसो, सो पटिप्पस्सम्भि। अथ खो अनाथपिण्डिको गहपति येन सीतवनं येन भगवा तेनुपसङ्कमि।
Atha kho anāthapiṇḍikassa gahapatissa andhakāro antaradhāyi, āloko pāturahosi, yaṃ ahosi bhayaṃ chambhitattaṃ lomahaṃso, so paṭippassambhi. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati yena sītavanaṃ yena bhagavā tenupasaṅkami.
तेन खो पन समयेन भगवा रत्तिया पच्चूससमयं पच्चुट्ठाय अब्भोकासे चङ्कमति। अद्दसा खो भगवा अनाथपिण्डिकं गहपतिं दूरतोव आगच्छन्तं। दिस्वान चङ्कमा ओरोहित्वा पञ्ञत्ते आसने निसीदि। निसज्ज खो भगवा अनाथपिण्डिकं गहपतिं एतदवोच – ‘‘एहि सुदत्ता’’ति। अथ खो अनाथपिण्डिको गहपति, नामेन मं भगवा आलपतीति, हट्ठो उदग्गो तत्थेव भगवतो पादेसु सिरसा निपतित्वा भगवन्तं एतदवोच – ‘‘कच्चि, भन्ते, भगवा सुखमसयित्था’’ति?
Tena kho pana samayena bhagavā rattiyā paccūsasamayaṃ paccuṭṭhāya abbhokāse caṅkamati. Addasā kho bhagavā anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ dūratova āgacchantaṃ. Disvāna caṅkamā orohitvā paññatte āsane nisīdi. Nisajja kho bhagavā anāthapiṇḍikaṃ gahapatiṃ etadavoca – ‘‘ehi sudattā’’ti. Atha kho anāthapiṇḍiko gahapati, nāmena maṃ bhagavā ālapatīti, haṭṭho udaggo tattheva bhagavato pādesu sirasā nipatitvā bhagavantaṃ etadavoca – ‘‘kacci, bhante, bhagavā sukhamasayitthā’’ti?
‘‘सब्बदा वे सुखं सेति, ब्राह्मणो परिनिब्बुतो।
‘‘Sabbadā ve sukhaṃ seti, brāhmaṇo parinibbuto;
यो न लिम्पति कामेसु, सीतिभूतो निरूपधि॥
Yo na limpati kāmesu, sītibhūto nirūpadhi.
‘‘सब्बा आसत्तियो छेत्वा, विनेय्य हदये दरं।
‘‘Sabbā āsattiyo chetvā, vineyya hadaye daraṃ;
Footnotes:
Related texts:
अट्ठकथा • Aṭṭhakathā / सुत्तपिटक (अट्ठकथा) • Suttapiṭaka (aṭṭhakathā) / संयुत्तनिकाय (अट्ठकथा) • Saṃyuttanikāya (aṭṭhakathā) / ८. सुदत्तसुत्तवण्णना • 8. Sudattasuttavaṇṇanā
टीका • Tīkā / सुत्तपिटक (टीका) • Suttapiṭaka (ṭīkā) / संयुत्तनिकाय (टीका) • Saṃyuttanikāya (ṭīkā) / ८. सुदत्तसुत्तवण्णना • 8. Sudattasuttavaṇṇanā
