| Library / Tipiṭaka / ติปิฎก • Tipiṭaka / ขุทฺทสิกฺขา-มูลสิกฺขา • Khuddasikkhā-mūlasikkhā |
๔๗. สุทฺธินิเทฺทสวณฺณนา
47. Suddhiniddesavaṇṇanā
๔๕๕. เทสนา สํวโร เอฎฺฐิ ปจฺจเวกฺขณนฺติ เภทโต สุทฺธิ จตุพฺพิธาติ สมฺพโนฺธฯ ‘‘ปจฺจเวกฺขณํ เภทโต’’ติ วตฺตเพฺพ นิคฺคหิตโลโป ทฎฺฐโพฺพ, เทสนาสุทฺธิ สํวรสุทฺธิ ปริเยฎฺฐิสุทฺธิ ปจฺจเวกฺขณสุทฺธีติ จตุพฺพิธาติ วุตฺตํ โหติฯ ตตฺถ สุชฺฌตีติ สุทฺธิ, ยถาธมฺมํ เทสนาย สุทฺธิ เทสนาสุทฺธิฯ วุฎฺฐานสฺสาปิ เจตฺถ เทสนาย เอว สงฺคโห ทฎฺฐโพฺพฯ มูลาปตฺตีนํ ปน อภิกฺขุตาปฎิญฺญาว เทสนาติ เหฎฺฐา วุตฺตา, สาวสฺส ปาราชิกาปนฺนสฺส วิสุทฺธิ นาม โหติฯ อยญฺหิ ยสฺมา ปาราชิกํ อาปโนฺน, ตสฺมา ภิกฺขุภาเว ฐตฺวา อภโพฺพ ฌานาทีนิ อธิคนฺตุํฯ ภิกฺขุภาโว หิสฺส สคฺคนฺตราโย เจว โหติ, มคฺคนฺตราโย จฯ วุตฺตเญฺหตํ –
455. Desanā saṃvaro eṭṭhi paccavekkhaṇanti bhedato suddhi catubbidhāti sambandho. ‘‘Paccavekkhaṇaṃ bhedato’’ti vattabbe niggahitalopo daṭṭhabbo, desanāsuddhi saṃvarasuddhi pariyeṭṭhisuddhi paccavekkhaṇasuddhīti catubbidhāti vuttaṃ hoti. Tattha sujjhatīti suddhi, yathādhammaṃ desanāya suddhi desanāsuddhi. Vuṭṭhānassāpi cettha desanāya eva saṅgaho daṭṭhabbo. Mūlāpattīnaṃ pana abhikkhutāpaṭiññāva desanāti heṭṭhā vuttā, sāvassa pārājikāpannassa visuddhi nāma hoti. Ayañhi yasmā pārājikaṃ āpanno, tasmā bhikkhubhāve ṭhatvā abhabbo jhānādīni adhigantuṃ. Bhikkhubhāvo hissa saggantarāyo ceva hoti, maggantarāyo ca. Vuttañhetaṃ –
‘‘สามญฺญํ ทุปฺปรามฎฺฐํ, นิรยายูปกฑฺฒตี’’ติฯ (ธ. ป. ๓๑๑);
‘‘Sāmaññaṃ dupparāmaṭṭhaṃ, nirayāyūpakaḍḍhatī’’ti. (dha. pa. 311);
อปรมฺปิ วุตฺตํ –
Aparampi vuttaṃ –
‘‘สิถิโล หิ ปริพฺพโช, ภิโยฺย อากิรเต รช’’นฺติฯ (ธ. ป. ๓๑๓);
‘‘Sithilo hi paribbajo, bhiyyo ākirate raja’’nti. (dha. pa. 313);
อิจฺจสฺส ภิกฺขุภาโว วิสุทฺธิ นาม น โหติฯ ยสฺมา ปน คิหิอาทิโก หุตฺวา ทานสรณสีลสํวราทีหิ สคฺคมคฺคํ วา ฌานวิโมกฺขมคฺคํ วา อาราเธตุํ ภโพฺพ โหติ, ตสฺมาสฺส คิหิอาทิภาโว วิสุทฺธิ นาม โหติฯ อธิฎฺฐานวิสิเฎฺฐน สํวเรน วิสุทฺธิ สํวรวิสุทฺธิฯ ธเมฺมน สเมน ปจฺจยานํ เอฎฺฐิยา สุทฺธิ เอฎฺฐิสุทฺธิฯ จตูสุ ปจฺจเยสุ ปจฺจเวกฺขเณน สุทฺธิ ปจฺจเวกฺขณสุทฺธิฯ ‘‘จตุพฺพิธา ปาตี’’ติอาทีสุ ปาติโมกฺขสํวรสมฺมตนฺติ ‘‘ปาติโมกฺขสํวโร’’ติ สมฺมตํ สีลํฯ
Iccassa bhikkhubhāvo visuddhi nāma na hoti. Yasmā pana gihiādiko hutvā dānasaraṇasīlasaṃvarādīhi saggamaggaṃ vā jhānavimokkhamaggaṃ vā ārādhetuṃ bhabbo hoti, tasmāssa gihiādibhāvo visuddhi nāma hoti. Adhiṭṭhānavisiṭṭhena saṃvarena visuddhi saṃvaravisuddhi. Dhammena samena paccayānaṃ eṭṭhiyā suddhi eṭṭhisuddhi. Catūsu paccayesu paccavekkhaṇena suddhi paccavekkhaṇasuddhi. ‘‘Catubbidhā pātī’’tiādīsu pātimokkhasaṃvarasammatanti ‘‘pātimokkhasaṃvaro’’ti sammataṃ sīlaṃ.
๔๕๖. จิตฺตาธิฎฺฐานสํวรา สุชฺฌตีติ อินฺทฺริยสํวโร สํวรสุทฺธีติ วุโตฺตติ โยชนาฯ
456. Cittādhiṭṭhānasaṃvarā sujjhatīti indriyasaṃvaro saṃvarasuddhīti vuttoti yojanā.
๔๕๗. อเนสนํ ปหาย ธเมฺมน อุปฺปาเทนฺตสฺส เอฎฺฐิยา สุทฺธตฺตา อาชีวนิสฺสิตํ เอฎฺฐิสุทฺธีติ วุตฺตนฺติ สมฺพโนฺธฯ อุปฺปาเทนฺตสฺสาติ ปจฺจเย อุปฺปาเทนฺตสฺสฯ
457. Anesanaṃ pahāya dhammena uppādentassa eṭṭhiyā suddhattā ājīvanissitaṃ eṭṭhisuddhīti vuttanti sambandho. Uppādentassāti paccaye uppādentassa.
๔๕๘. ปจฺจเวกฺขณสุชฺฌนาติ เหตุมฺหิ ปญฺจมีติฯ
458.Paccavekkhaṇasujjhanāti hetumhi pañcamīti.
สุทฺธินิเทฺทสวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Suddhiniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
๔๘. สโนฺตสนิเทฺทสวณฺณนา
48. Santosaniddesavaṇṇanā
๔๕๙. ปํสุกูลํ ปิณฺฑิยาโลโป รุกฺขมูลํ ปูติมุตฺตเภสชฺชนฺติ อิเม จตฺตาโร ปจฺจยา อปฺปคฺฆนกตาย อปฺปา เจว กสฺสจิปิ อาลยาภาเวน อนวชฺชา จ คตคตฎฺฐาเน ลพฺภมานตาย สุลภา จาติ วุจฺจนฺติ, เตนาห ‘‘อเปฺปนา’’ติอาทิฯ มตฺตญฺญูติ ปริเยสนปฺปฎิคฺคหณปริโภควิสฺสชฺชเนสุ จตูสุ มตฺตญฺญุตาวเสน ปมาณญฺญูฯ
459. Paṃsukūlaṃ piṇḍiyālopo rukkhamūlaṃ pūtimuttabhesajjanti ime cattāro paccayā appagghanakatāya appā ceva kassacipi ālayābhāvena anavajjā ca gatagataṭṭhāne labbhamānatāya sulabhā cāti vuccanti, tenāha ‘‘appenā’’tiādi. Mattaññūti pariyesanappaṭiggahaṇaparibhogavissajjanesu catūsu mattaññutāvasena pamāṇaññū.
๔๖๐. กถํ สนฺตุโฎฺฐติ อาห ‘‘อตีต’’นฺติอาทิฯ ปจฺจุปฺปเนฺนน ยาเปโนฺตติ ยถาลาภยถาพลยถาสารุปฺปวเสน ปจฺจุปฺปเนฺนน ยถาวุตฺตจตุพฺพิธปจฺจเยน ยาเปโนฺตติฯ
460. Kathaṃ santuṭṭhoti āha ‘‘atīta’’ntiādi. Paccuppannena yāpentoti yathālābhayathābalayathāsāruppavasena paccuppannena yathāvuttacatubbidhapaccayena yāpentoti.
สโนฺตสนิเทฺทสวณฺณนา นิฎฺฐิตาฯ
Santosaniddesavaṇṇanā niṭṭhitā.
