Library / Tipiṭaka / തിപിടക • Tipiṭaka / ഥേരഗാഥാ-അട്ഠകഥാ • Theragāthā-aṭṭhakathā |
൪. സുഗന്ധത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ
4. Sugandhattheragāthāvaṇṇanā
അനുവസ്സികോ പബ്ബജിതോതി ആയസ്മതോ സുഗന്ധത്ഥേരസ്സ ഗാഥാ. കാ ഉപ്പത്തി? സോ കിര ഇതോ ദ്വാനവുതേ കപ്പേ തിസ്സസ്സ നാമ സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ കാലേ മനുസ്സയോനിയം നിബ്ബത്തിത്വാ വിഞ്ഞുതം പത്തോ മിഗബ്യധനേന അരഞ്ഞേ വിചരതി. സത്ഥാ തസ്സ അനുകമ്പായ പദവളഞ്ജം ദസ്സേത്വാ ഗതോ. സോ സത്ഥു പദചേതിയാനി ദിസ്വാ പുരിമബുദ്ധേസു കതാധികാരതായ ‘‘സദേവകേ ലോകേ അഗ്ഗപുഗ്ഗലസ്സ ഇമാനി പദാനീ’’തി പീതിസോമനസ്സജാതോ കോരണ്ഡകപുപ്ഫാനി ഗഹേത്വാ പൂജം കത്വാ ചിത്തം പസാദേസി. സോ തേന പുഞ്ഞകമ്മേന ദേവലോകേ നിബ്ബത്തിത്വാ തതോ ചുതോ അപരാപരം പുഞ്ഞാനി കത്വാ ദേവമനുസ്സേസു സംസരന്തോ കസ്സപസ്സ ഭഗവതോ കാലേ കുടുമ്ബികോ ഹുത്വാ സത്ഥു ഭിക്ഖുസങ്ഘസ്സ ച മഹാദാനം പവത്തേത്വാ ഗന്ധകുടിം മഹഗ്ഘഗോസിതചന്ദനം പിസിത്വാ തേന പരിഭണ്ഡം കത്വാ പത്ഥനം പട്ഠപേസി – ‘‘നിബ്ബത്തനിബ്ബത്തട്ഠാനേ മയ്ഹം സരീരം ഏവംസുഗന്ധം ഹോതൂ’’തി. ഏവം അഞ്ഞാനിപി തത്ഥ തത്ഥ ഭവേ ബഹൂനി പുഞ്ഞകമ്മാനി കത്വാ സുഗതീസു ഏവ പരിവത്തമാനോ ഇമസ്മിം ബുദ്ധുപ്പാദേ സാവത്ഥിയം വിഭവസമ്പന്നസ്സ ബ്രാഹ്മണസ്സ ഗേഹേ നിബ്ബത്തി. നിബ്ബത്തസ്സ ച തസ്സ മാതുകുച്ഛിഗതകാലതോ പട്ഠായ മാതു സരീരം സകലമ്പി ഗേഹം സുരഭിഗന്ധം വായതി. ജാതദിവസേ പന വിസേസതോ പരമസുഗന്ധം സാമന്തഗേഹേസുപി വായതേവ. തസ്സ മാതാപിതരോ ‘‘അമ്ഹാകം പുത്തോ അത്തനാവ അത്തനോ നാമം ഗഹേത്വാ ആഗതോ’’തി സുഗന്ധോത്വേവ നാമം അകംസു. സോ അനുപുബ്ബേന വയപ്പത്തോ മഹാസേലത്ഥേരം ദിസ്വാ തസ്സ സന്തികേ ധമ്മം സുത്വാ പബ്ബജിത്വാ വിപസ്സനായ കമ്മം കരോന്തോ സത്താഹബ്ഭന്തരേ ഏവ അരഹത്തം പാപുണി. തേന വുത്തം അപദാനേ (അപ॰ ഥേര ൨.൫൦.൧൫-൨൪) –
Anuvassiko pabbajitoti āyasmato sugandhattherassa gāthā. Kā uppatti? So kira ito dvānavute kappe tissassa nāma sammāsambuddhassa kāle manussayoniyaṃ nibbattitvā viññutaṃ patto migabyadhanena araññe vicarati. Satthā tassa anukampāya padavaḷañjaṃ dassetvā gato. So satthu padacetiyāni disvā purimabuddhesu katādhikāratāya ‘‘sadevake loke aggapuggalassa imāni padānī’’ti pītisomanassajāto koraṇḍakapupphāni gahetvā pūjaṃ katvā cittaṃ pasādesi. So tena puññakammena devaloke nibbattitvā tato cuto aparāparaṃ puññāni katvā devamanussesu saṃsaranto kassapassa bhagavato kāle kuṭumbiko hutvā satthu bhikkhusaṅghassa ca mahādānaṃ pavattetvā gandhakuṭiṃ mahagghagositacandanaṃ pisitvā tena paribhaṇḍaṃ katvā patthanaṃ paṭṭhapesi – ‘‘nibbattanibbattaṭṭhāne mayhaṃ sarīraṃ evaṃsugandhaṃ hotū’’ti. Evaṃ aññānipi tattha tattha bhave bahūni puññakammāni katvā sugatīsu eva parivattamāno imasmiṃ buddhuppāde sāvatthiyaṃ vibhavasampannassa brāhmaṇassa gehe nibbatti. Nibbattassa ca tassa mātukucchigatakālato paṭṭhāya mātu sarīraṃ sakalampi gehaṃ surabhigandhaṃ vāyati. Jātadivase pana visesato paramasugandhaṃ sāmantagehesupi vāyateva. Tassa mātāpitaro ‘‘amhākaṃ putto attanāva attano nāmaṃ gahetvā āgato’’ti sugandhotveva nāmaṃ akaṃsu. So anupubbena vayappatto mahāselattheraṃ disvā tassa santike dhammaṃ sutvā pabbajitvā vipassanāya kammaṃ karonto sattāhabbhantare eva arahattaṃ pāpuṇi. Tena vuttaṃ apadāne (apa. thera 2.50.15-24) –
‘‘വനകമ്മികോ പുരേ ആസിം, പിതുമാതുമതേനഹം;
‘‘Vanakammiko pure āsiṃ, pitumātumatenahaṃ;
പസുമാരേന ജീവാമി, കുസലം മേ ന വിജ്ജതി.
Pasumārena jīvāmi, kusalaṃ me na vijjati.
‘‘മമ ആസയസാമന്താ, തിസ്സോ ലോകഗ്ഗനായകോ;
‘‘Mama āsayasāmantā, tisso lokagganāyako;
പദാനി തീണി ദസ്സേസി, അനുകമ്പായ ചക്ഖുമാ.
Padāni tīṇi dassesi, anukampāya cakkhumā.
‘‘അക്കന്തേ ച പദേ ദിസ്വാ, തിസ്സനാമസ്സ സത്ഥുനോ;
‘‘Akkante ca pade disvā, tissanāmassa satthuno;
ഹട്ഠോ ഹട്ഠേന ചിത്തേന, പദേ ചിത്തം പസാദയിം.
Haṭṭho haṭṭhena cittena, pade cittaṃ pasādayiṃ.
‘‘കോരണ്ഡം പുപ്ഫിതം ദിസ്വാ, പാദപം ധരണീരുഹം;
‘‘Koraṇḍaṃ pupphitaṃ disvā, pādapaṃ dharaṇīruhaṃ;
സകോസകം ഗഹേത്വാന, പദസേട്ഠം അപൂജയിം.
Sakosakaṃ gahetvāna, padaseṭṭhaṃ apūjayiṃ.
‘‘തേന കമ്മേന സുകതേന, ചേതനാപണിധീഹി ച;
‘‘Tena kammena sukatena, cetanāpaṇidhīhi ca;
ജഹിത്വാ മാനുസം ദേഹം, താവതിംസമഗച്ഛഹം.
Jahitvā mānusaṃ dehaṃ, tāvatiṃsamagacchahaṃ.
‘‘യം യം യോനുപപജ്ജാമി, ദേവത്തം അഥ മാനുസം;
‘‘Yaṃ yaṃ yonupapajjāmi, devattaṃ atha mānusaṃ;
കോരണ്ഡകഛവീ ഹോമി, സുപ്പഭാസോ ഭവാമഹം.
Koraṇḍakachavī homi, suppabhāso bhavāmahaṃ.
‘‘ദ്വേനവുതേ ഇതോ കപ്പേ, യം കമ്മമകരിം തദാ;
‘‘Dvenavute ito kappe, yaṃ kammamakariṃ tadā;
ദുഗ്ഗതിം നാഭിജാനാമി, പദപൂജായിദം ഫലം.
Duggatiṃ nābhijānāmi, padapūjāyidaṃ phalaṃ.
‘‘കിലേസാ ഝാപിതാ മയ്ഹം…പേ॰… കതം ബുദ്ധസ്സ സാസന’’ന്തി.
‘‘Kilesā jhāpitā mayhaṃ…pe… kataṃ buddhassa sāsana’’nti.
അരഹത്തം പന പത്വാ അഞ്ഞം ബ്യാകരോന്തോ ‘‘അനുവസ്സികോ പബ്ബജിതോ’’തി ഇമം ഗാഥം അഭാസി.
Arahattaṃ pana patvā aññaṃ byākaronto ‘‘anuvassiko pabbajito’’ti imaṃ gāthaṃ abhāsi.
൨൪. തത്ഥ അനുവസ്സികോതി അനുഗതോ ഉപഗതോ വസ്സം അനുവസ്സോ, അനുവസ്സോവ അനുവസ്സികോ. പബ്ബജിതോതി പബ്ബജ്ജം ഉപഗതോ, പബ്ബജിതോ ഹുത്വാ ഉപഗതവസ്സമത്തോ ഏകവസ്സികോതി അത്ഥോ. അഥ വാ അനുഗതം പച്ഛാഗതം അപഗതം വസ്സം അനുവസ്സം, തം അസ്സ അത്ഥീതി അനുവസ്സികോ. യസ്സ പബ്ബജിതസ്സ വസ്സം അപരിപുണ്ണതായ ന ഗണനൂപഗതം, സോ ഏവം വുത്തോ, തസ്മാ അവസ്സികോതി വുത്തം ഹോതി. പസ്സ ധമ്മസുധമ്മതന്തി തവ സത്ഥു ധമ്മസ്സ സുധമ്മഭാവം സ്വാക്ഖാതതം ഏകന്തനിയ്യാനികതം പസ്സ, യത്ഥ അനുവസ്സികോ തുവം പബ്ബജിതോ. പുബ്ബേനിവാസഞാണം ദിബ്ബചക്ഖുഞാണം ആസവക്ഖയഞാണന്തി തിസ്സോ വിജ്ജാ തയാ അനുപ്പത്താ സച്ഛികതാ, തതോ ഏവ കതം ബുദ്ധസ്സ സാസനം സമ്മാസമ്ബുദ്ധസ്സ സാസനം അനുസിട്ഠി ഓവാദോ അനുസിക്ഖിതോതി കതകിച്ചതം നിസ്സായ പീതിസോമനസ്സജാതോ ഥേരോ അത്താനം പരം വിയ കത്വാ വദതീതി.
24. Tattha anuvassikoti anugato upagato vassaṃ anuvasso, anuvassova anuvassiko. Pabbajitoti pabbajjaṃ upagato, pabbajito hutvā upagatavassamatto ekavassikoti attho. Atha vā anugataṃ pacchāgataṃ apagataṃ vassaṃ anuvassaṃ, taṃ assa atthīti anuvassiko. Yassa pabbajitassa vassaṃ aparipuṇṇatāya na gaṇanūpagataṃ, so evaṃ vutto, tasmā avassikoti vuttaṃ hoti. Passa dhammasudhammatanti tava satthu dhammassa sudhammabhāvaṃ svākkhātataṃ ekantaniyyānikataṃ passa, yattha anuvassiko tuvaṃ pabbajito. Pubbenivāsañāṇaṃ dibbacakkhuñāṇaṃ āsavakkhayañāṇanti tisso vijjā tayā anuppattā sacchikatā, tato eva kataṃ buddhassa sāsanaṃ sammāsambuddhassa sāsanaṃ anusiṭṭhi ovādo anusikkhitoti katakiccataṃ nissāya pītisomanassajāto thero attānaṃ paraṃ viya katvā vadatīti.
സുഗന്ധത്ഥേരഗാഥാവണ്ണനാ നിട്ഠിതാ.
Sugandhattheragāthāvaṇṇanā niṭṭhitā.
Related texts:
തിപിടക (മൂല) • Tipiṭaka (Mūla) / സുത്തപിടക • Suttapiṭaka / ഖുദ്ദകനികായ • Khuddakanikāya / ഥേരഗാഥാപാളി • Theragāthāpāḷi / ൪. സുഗന്ധത്ഥേരഗാഥാ • 4. Sugandhattheragāthā